No. 27.
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1905
5e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaidemokratische Arbeiderspartij.
Bureau van Bedactie en Administratie:
A. WINTERBERG,
Vriendschapstraat 11 boven.
Stukken voor 't eerstvolgend nummer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
Op voor het recht
Van onze Vroede Yaderen.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal 7 .,7
franco per post 30 cent j hj ^uitbetaling.
Losse nummers 2 cent.
ADVERT EN TIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Weer roept het Nederlandsch Comité voor Algemeen
Kiesrecht allen, die meenen dat er in Nederland eindelijk
recht gedaan moet worden, op voor den jaarlijkschen
tocht tegen overheersching en onderdrukking.
Het is thans 25 jaren geleden, dat van burgelijke
zijde het Comité voor Algemeen Stemrecht zijn adres
tot grondwetsherziening ter invoering van Algemeen
Kiesrecht inzond aan de Staten-Generaal, een adres dat
o.a. de onderteekening droeg van twee der nieuwe
ministers, n.l. Mr. J. D. Veegens en Mr. P. Rink.
Vijf en twintig jaar lang is 't Algemeen Kiesrecht
geëischt door 't Alg. Ned. Werkliedenverbond, den
vroegeren Soc.-Dem. Bond, de Friesche Volkspartij, uit
welke partijen zich de Bond voor Algemeen Kies- en
Stemrecht vormde, later door de Soc. Dem. Arbeiders
partij, die na den ondergang der vroegere beweging het
vaandel met de oude leuze hooghief en aan 't einde
van de 19de eeuw het initiatief nam tot de oprichting
van 't Nederlandsch Comité voor Algemeen Kiesrecht,
dat opnieuw een beweging voor 't Algemeen Kiesrecht
in 't leven riep.
We zijn de 19e eeuw uit- en de twintigste eeuw
ingegaan, en nog is er geen einde gemaakt aan de
schandelijke onderdrukking en achteruitzetting.
Het vierde deel van een eeuw is er gepropageerd
voor den rechtvaardigen eisch, dat in Nederland zal
ophouden de overheersching van het eene, het kleinste
deel van 't volk, over het andere, 't grootste deel.
Nog is het Nederlandsche volk gezegend met de kies-*
rechtregeling van Van Houten, die het kiesrecht, direct
of indirect, vastkoppelt aan den welstand, waardoor in
de regeering bevestigd wordt de
opperheerschappij van de geldmacht.
Nog zijn van 't kiesrecht verstoken niet minder dan
een half millioen mannen van 25 jaar en daarboven,
en daarbij alle vrouwen.
Die half millioen mannen zijn van den eerste tot den
laatste arbeidersop wie de zware plicht rust, dag aan
dag te arbeiden aan de instandhouding van de maat
schappij, die volgens den leider der anti-revolutionaire
arbeiders niet konden wachten, „geen dag en geen
nacht", maar toch, ondanks al de fraaie woorden van
dezen en van andere regeerders, behalve op zooveel
andere dingen,
jaren bij jaren wachten op het arbeiderskiesrecht.
Alle vrouwendaarbij zijn, behalve de dames, die
eten en drinken en visites maken en walsen tot in den
nacht en zich tooien met dure kleeren, die honderd
duizenden van arbeidersvrouwendie in de eerste plaats
gebukt gaan onder de zorgen van 't huisgezin, dat zijn
de zorgen van de klasse, zorgen die door de wet kunnen
worden verlicht, maar ook vermeerderd. De arbeiders
vrouwen, die er voor haar kinderen 't grootste belang
bij hebben, dat de wet zorgt voor goed onderwijsvoedsel
en kleeding voor de kinderendie 't noodig hebbenenz.
Bij die vrouwen zijn de ongehuwde of 'ook gehuwde
arbeidstersdie met de mannen van haar klasse de
arbeidsverhoudingen deelen, waarop ook al weer de wet
den grootsten invloed kan hebben.
Daarbij zijn ook al die vrouwen, die tot het besef
zijn gekomen, dat zij dezelfde politieke rechten behooren
te hebben als de mannen.
Aan hen allen, die op de meest willekeurige wijze
zijn uitgesloten van het kiesrecht, geschiedt
het grofste en brutaalste onrecht.
Tegen die willekeur, tegen dat onrecht, bestendigd
tegenover de klasse en de sekse, stellen wij ons beginsel,
dat klaar is en eerlijk
het kiesrecht aan alle volwassen burgers, zonder onder
scheid van klasse, geslacht en gegoedheid.
Tegenover de onwaarheidwaarop onze wetgeving
berust, tegenover den leugen, dat de Staten-Generaal is
een volksvertegenwoordigingstellen wij onze agitatie
voor het Algemeen Kiesrecht.
In het eerste jaar van de 20ste eeuw moest het
Nederlandsch Comité voor Algemeen Kiesrecht in dit
achterlijke land weer opnieuw beginnen met de agitatie
voor het eerste burgerrecht. Dit jaar houden we onze
vijjde Nationale Betooging. Van jaar tot jaar werden
ze talrijker bezocht, 't Vorige jaar namen in Den Haag
er 500 vereenigingen aan deel en telden we ongeveer
10.000 betoogers, terwijl de optocht met zijn meer dan
.200 banieren en vaandels het Buitenhof vulde.
Burgers van NederlandArbeidersDe twintigste
eeuw zal zijn
de eeuw van het volk.
De kieswet van Van Houten bracht ons eerst een
liberale regeering, die zeide te willen hervormen, maar het
grootste onrecht van deze eeuw liet bestaan.
Zij kon of wilde niet raken aan de regeling van het
kiesrecht, terwijl toch volgens een van haar eerlijkste
staatslieden, Tak van Poortvliet, de finale regeling daar
van is
,,de noodzakelijke voorwaarde tot blijvende verbetering".
Daarna kregen we de kerkelijke regeering van Kuyper,
die sociale hervormingen op papier maakte, terwijl 't
arbeiderskiesrecht iu den commissie-doofpot ging.
En thans
Nu hebben noch de liberalennoch de kerkelijken de
meerderheid in de Tweede Kamer, zoodat van door
tastend werken ten gunste van de arbeidersklasse even
min sprake zal zijn.
Alle omstandigheden op staatkundig gebied dwingen
tot een flinke daad, die ons uit het moeras moet helpen.
Niet eerder zullen we daaruit geraken, voordat, wat het
kiesrecht betreft, betracht is
gelijkheid voor de wet.
De daad, die gedurfd moet worden, is
Grondwetsherziening, om te komen tot Algemeen
Kiesrecht voor mannen en vrouwen.
In het kiezerscorps openbaarde zich een vrij sterke
strooming, die niet afkeerig bleek van Grondwetsher
ziening.
Het is zeer wel mogelijk, dat na 3 a 4 jaren een
voorstel tot Grondwetsherziening door de regeering aan
de orde gesteld en dus ernstig behandeld zal worden.
De kiesrechtbeweging krijgt hiermee een practisch doel.
Niet om te zeggenwe steunen bij voorbaat al een
voorstel, dat we nog niet eens kennen.
Niet om instemming te betuigen met een eventueel
„blanco artikel".
Maar wel moet het ons practisch doel dan zijnmet
meer kracht dan ooit te voren te laten hooren onzen
eisch van de laatste jaren:
Grondwetsherziening om te komen tot Algemeen
Kiesrecht voor mannen en vrouwen.
Veel en veel grooter betoogingen om te maken dat
als er plannen bij de regeering bestaan tot het aan de
orde stellen van grondwetsherziening deze plannen
door den drang der kiesrechtbeweging niet in den doofpot
gaan.
Talrijker en steeds talrijker bezoek aan onze betoo
gingen, opdat, als Grondwetsherziening aan de orde
komt, ze tot stand komt in onzen geest.
Een steeds grooter en grooter leger van strijders voor
't Algemeen Kiesrecht, betoogingen, zooals we die in
Nederland nog niet gekend hebben, opdat, als Grond
wetsherziening er komt, daarna zoo spoedig mogelijk
komt het
Algemeen Kiesrecht, waarom het ons ten slotte te doen is.
Denkt aan de dagen, toen door Tak van Poortvliet
van regeeringswege een zeer ruime uitbreiding van het
kiesrecht aan de orde werd gesteld.
Op 't kritieke oogenblik, toen het er op aankwam
met man en macht de schouders te zetten onder 't
Algemeen Kiesrecht, zoodat het voorstel-Tak tenminste
zou zijn aangenomen inplaats van de slechte kieswet-
Van Houten, waarmee we nu jaren zijn opgescheept
geweest, toen vrat de kanker van 't anarchisme zich in
en gingen de kiesrechtstrijders bij de pakken neerzitten.
Zullen we thans klaar zijn
Dat hangt af van u, arbeiders en arbeidsters van
Nederland, van u, democraten, die een vreedzame ont
wikkeling wilt van de toestanden, dat hangt af 'van de
burgers en burgeressen van Nederland, of ze willen
voor- of achteruit.
Dat hangt af van de vakvereenigingen, of die zullen
inzien dat
Algemeen Kiesrecht is het EENIGSTE MIDDEL om te
verkrijgen „deugdelijke arbeidswetgeving".
Strijders voor 't Algemeen Kiesrecht! In Den Haag
werd ons deze keer geweigerd een optocht te houden,
vooral omdat zooals bleek we 't vorige jaar den
braven burgers van het vorstelijk 's Gravenhage ergernis
hadden gegeven. Daarom gaan we nu naar Utrecht.
Maar laat het u allen aansporen thans op te trekken
in drommen van duizenden naar UTRECHT op 17 Sept.
Laat ons de ergernis niet wegnemen, maar vergrooten.
Laat ons ergernis geven door ons aantal, door ons
ordelijk maar vastberaden optreden, door onze banieren,
die wapperen en onze liederen, die schallen door Utrecht's
straten> Ergernis door een reuzenstoet van ongehoorde
lengte, met opschriften, die uitschreeuwen het onrecht
in Nederland.
Naar Utrecht te gaandat is uw aller plicht
Knoeipolitiek.
De vergadering op Vrijdag 25 Aug. was bezocht door
19 leden. Afwezig waren de heeren Klein en Gouka.
De heer Klein, die bij z n eerste val nog niet had
ingezien dat hij het zedelijk recht tot het bezoeken der
vergadering had verbeurd, was dus nu tot betere ge
dachten gekomen. De heer Von Briel Sasse heeft nog
geen zitting.
Van B. en W. was een missive ingekomen houdende
voorstel dat de gemeente zich in rechten zal verzetten
tegen een vordering door den Bond van Nederlandsche
Onderwijzers,# in zake de verhooging van jaarwedden
van den onderwijzer A. Kruis.
Eveneens een missive houdende voorstel dat de ge
meente zich verweren zal tegen een eisch door de heeren
Platteel en De Silva tegen haar ingesteld.
Dat is sterk, om met zulke voorstellen aan te komen.
Als tenminste de vordering der heeren Platteel en De
Silva zoo goed gegrond is als die van den Onderwijzers
bond, dan kan het voorstel B. en W. slechts verbazing
wekken. B. en Wkonden toch weten, dat vorderingen
als die van den Onderwijzersbond steeds worden toe
gewezen waarom zich dan verzet? Is het louter
lust tot procedeeren? Welnu, we gunnen ook 't college
B. en W. z'n vermaken wel, doch vergteten niet, dat
zulk vermaak héél duur is en niet door de liefhebbers
zeiven, doch door de belastingbetalende burgers moet
worden betaald. Uit dien hoofde rijst eenige bedenking
tegen het geliefhebber van B. en W., en met eenigen
wrevel zal menig belasting-betaler vragen of voor zulke
doeleinden het percentage der inkomstenbelasting van
3.85 op 3.95 moest worden gebracht.
Intusschen in de zitting van j 1. Maandag zijn deze
voorstellen van B. en W. nader aan de orde geweest.
Van het bestuur der Vereeniging tot Bevordering van
het Christelijk Onderwijs was een adres ingekomen,
houdende verzoek aan die Vereeniging ten behoeve van
de door haar opgerichte bewaarschool een subsidie uit
de gemeentekas te willen verleenen.
Het adres ging naar B. en W. om advies te ge
legener tijd zullen we er meer van hooren. Een behoorlijk
debat kan er over verwacht worden.
Bij het punt „Benoemingen" kwam er iets moois voor
den dag. Benoemd moest worden een leeraar in de
Nederlandsche taal aan de Burger-Avondschool.
De heer Van Westendorp had bij de sollicitatiën de
stukken van den heer Hazelhoff gemist, van wien hem
bekend was, dat deze had medegesolliciteerd. Na
informatie bleek hem, dat nóch de Voorzitter, nóch de
Secretaris van de Comm. van Toez. op het M. O. iets
van deze sollicitatie afwisten. Op de lijst kwam de
de naam van den heer Hazelhoff ook niet voor, dus
heeft de comissie bij de aanbeveling niet aan sollicitant
kunnen denken.
De heer Honnerlage Grete had van interpellant vooraf
kennis gekregen van zijn interpellatie. Hij had dus een
onderzoek kunnen instellen, op grond waarvan hij mede-
deelen kan, dat de stukken van den heer Hazelhoff aan
de genoemde commissie en aan den inspecteur van het
M. O. gezonden zijn. Dit alles op gezag van den waar-
nemenden gemeente-secretaris. Maar ook: de heer
Hazelhoff had gesolliciteerd onder de voorwaarde, dat
als hij niet yoor benoeming in aanmerking kwam, zijn
sollicitatie als niet gedaan zou worden beschouwd. Daarom
kwam zijn naam niet op de lijst.
De heer Van Westendorp noemt daarvoor een andere
oorzaak. De lijst is aan den inspecteur verzonden vóór
dat de termijn van sollicitatie verstreken wasHet
verzoek van den heer Hazelhoff inzake zijn voorwaardelijke
sollicitatie is geheel particulier gedaan. Spr. constateert
dat tengevolge van slordigheid hier een groote fout
begaan is, en doet het voorstel de stukken aan B. en W.
ter herziening terug te zenden.
De heer Honnerlage Grete erkende dat de lijst te
vroeg verzonden was, doch spr. had gezorgd dat er
nog een tweede lijst werd opgemaakt, na de sluiting
