No. 32.
ZATERDAG 7 OCTOBER 1905
5e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij.
Bureau van Redactie en Administratie:
A. WINTERBERG, Oosterstraat 54.
Stufeken voor 't eerstvolgend nummer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
De Gemeentebegrooting en het
Onderwijs.
Waar blijven onze belasting-centen?
Uit het Buitenland,
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal j j*- vooruitbetaling.
franco per post 30 cent j
Losse nummers 2 cent.
ADVERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Wij beginnen met eenige cijfers, ontleend aan de
ontworpen gemeentebegrooting voor 1906. Daarbij
moeten wij eerst evenwel deze opmerking maken, dat
hoogere burgerschool en burgeravondschool in één
hoofdstuk zijn samengebracht, maar slechts enkele posten
(jaarwedden en schoolbehoeften) gesplitst voorkomen,
zoodat een nauwkeurige berekening aangaande ieder
van deze twee afzonderlijk niet mogelijk ishet ware
te wenschen, dat bij de volgende begrooting de splitsing
der posten wordt doorgevoerd.
De schoolgelden bedragen:
voor het lager onderwijs f 15.350.00
middelbaar onderwijs - 8.000.00
gymnasium- 2.900.00
De rijksbijdragen b dragen
voor het lager onderwijs f 57.400.00
middelbaar onderwjjs - 10.000.00
gymnasium- 10.017.50
(de helft der kosten voor de gemeente.)
De gezamenlijke uitgaven bedragen
voor het lager onderwijs f 85.636 00
middelbaar onderwijs - 37.095.20
gymnasium- 23.435.00
Het aantal leerlingen bedraagt:
bjj het openbare lager onderwijs 2096 (tegen 2130 op
de bizondere scholen.)
op de hoogere burgerschool ongeveer 150
burger avondschool 120
het gymnasium
40
Telt men nu de schoolgelden en lijksbijdragen voor
ieder der drie afdeelingen bij elkaar en vermindert de
gezamenlijke uitgaven voor die afdeelingen daarmee,
dan blijven de kosten over, die de gemeente zelve te
dragen heeft. En dan .kri'gt men dit, dat de gemeente
totaal te betalen heeft uit eigen middelen:
aan het lager onderwijs f 28.236.00 of f 13.50 per
leerling.
aan het middelbaar onderwijs f 19.095.00 of f 85.00
per leerling H. B S- en f 50.00 per leerling B. A. 8.
(geen zuiver op te maken bedrag! zie aanmerking 2e
regel.)
aan het hooger onderwijs f 10.517.50 of f 250.00
per leerling.
Dit laatste bedrag van f 250.00 wordt nog te schrik
wekkender als men er bij weet dat van de 40 leerlin-
lingen geen vierde te Schiedam thuis hoort en Schiedam
in het geheel niet verplicht is er een gymnasium op
na te honden. Aan de hoogere burgerschool is ook
wel een kleine helft van buiten, maar de wet verplicht
Schiedam er een hoogere burgerschool op na te houden
en geeft voor dit groot aantal leerlingen van buiten
een subsidie van f 10.000.
Maar zelfs nog die vreemdelingenkwestie terzijde
latende, heeft men deze gruwelijke tegenstelling:
f 13.50 voor een leerling lagere school,
50.burger avondschool,
85.hoogere burgerschool,
250.—
gymnasium.
en deze even ergerlijke tegenstelling:
f 28.236.voor het lager onderw., met 2096 leerlingen,
19.095.middelb. onderw., met 150 120
[leerlingen,
10.517.50 gymnasium, met 40 leerlingen.
Aan deze sprekende cijfers hoeven wij weinig toe te
voegen, ze zeggen zelf meer dan de meest krasse uit
drukkingen kunnen doen, ze bewijzen afdoende het kapi
talistisch klassekarakter der Schiedamsche regeering
zelfs de overheid helpt de tegenstelling in ontwikkeling
en de verschillen in kansen op ontwikkeling handhaven
en vergroot ze nog.
En wat mist men dan nog op op deze begrooting,
welk gemis het klassekarakter nog scherper doet uit
komen Dit
Een post voor sckoolkleeding en- voeding, en een post
voor een nieuwe lagere school, die er al jaren geleden
had moeten zijn.
Maar wat kan dat de Schiedamsche klasseregeering
schelen, of daar al arbeiderskinderen zijn, die door
volkomen gemis aan eenigszins voldoende kleeding en
voeding het onderwijs op de lagere school niet kunnen
volgen en of door gebrek aan plaats op de lagere
school het onderwijs slechter wordt dan het kon zijn?
Daar leiden de arbeiderskinderen alleen maar onder.
En die zpn ook zonder onderwijs wel geschikt om voor
een hongerloontje in een branderij of een andere fabriek
te dienen! Als de industrie maar loont!
Hondsch is het kapitalisme en wreed. Maar de bit
terheid en de ellende, die het wekt, zal het later als
geeselingen terug krijgen.
Over deze vraag is een helder licht opgegaan.
Achter de coulissen van ons gemeentelijk beheer was
een plan beraamd, zóó wonderlijk, dat bij het bekend-
worden ervan alle ingezetenen de handen ineen sloegen,
overzulke ongehoord zonderlinge voornemens
eerstens, tweedens over zóóveel lichtzinnigheid, waarmee
met de zuur-verdiende belasting-penningen der burgerij
wordt omgesprongen.
De zorg voor „goede bestrating' is kortweg tot het
idiote gedreven. Zonder eeni'ge noodzaak, zonder eenig
steekhoudend argument gaat men plannen ontwerpen
om een onzer beste straten, de Nieuwe Haven, onde st-
boven te halende straatweg moet verlegd, het
trottoir moet versmalt worden om, ja, 't is te dol
om los te loopen, voor al die ongemakken en kosten
daaruitvoortvloeiende eenschelpenpadje te krijgen.
Wel, wel, wat een grootsch, wat een zegen-aaubren-
gend, niet genoeg te loven idéé! Welke bolleboos heeft
dat uitgelacht? 't Was de moeite waard het te weten,
opdat het genie gehuldigd kan worden naar verdienste.
Maar er is niet één akteur, die in dit treurspel z'n
talenten ontplooit. Dat er iemand zulk een plan opwerpt,
nu ja, het ware hem nog te vergeven. Ieder zoo z'n
liefhebberij.
Maar dat er een commissie van Gemeentewerken
bestaat, die zich er toe leent, zulke plannen in ernst
te gaan uitvoeren en dat het Dag. Best. onzer Gemeente
zulks toestaat en het zotte ervan tracht goed te praten,
dat is meer dan betreurenswaardig.
Het verzet tegen zooveel roekeloosheid was algemeen.
Een adres van verschillende ingezetenen vond z'n weg
naar d»-n raad en.... zelfs ons alles-slikkend ja-en-
amen-knikkend. Schied. Courantje vertolkte den alge-
meenen wrevel tegen het plan in de volgende woorden
Er bestaat geen enkel motief om een zóó groot
bedrag, als met dit werk gemoeid is, daarvoor uit
te geven. Nog nimmer heeft men klachten gehoord
over de te breede trottoir langs de Nieuwe Haven.
Integendeel, deze werkt mede om aan die straat
een royaal aanzien te geven, passend aan den ge-
heelen aanleg ervan.
En bovendien, wat zal er mede bereikt worden
Een breedere rijweg Wel neen immers, de rijweg
zal alleen verplaatst worden, want de breedte die
zal worden afgenomen van de trottoir, zal eenvou
dig verbruikt worden voor het maken van een
schelppad, aan de binnenzijde der daar thans reeds
bestaande boomenrjj, waarlangs dan weer, zijn wij
goed ingelicht, een tweede rij boomen zal worden
geplaatst.
Het verkeer, dat daar trouwens heusch ni t
overweldigend druk is, zal er dus volstrekt niet
door gebaat zijn. Wel zal men daardoor echter
gedwongen worden om de gas- en waterleiding te
verleggen wat natuurlijk ook voor die gemeente-
industrieën een zeer belangrijke uitgaaf zal vorderen.
Naar wjj vernemen is het werk reeds aanbesteeden
gegund, doch het is dunkt ons beter zich te ge
troosten de betaling van een schadeloosstelling aan
den aannemer, dan het uitvoeren van een zóó
kostbaar werk, dat noch uit een practisch noch
uit een aesthetisch oogpunt eenige aanbeveling
verdient.
In den slotzin van 't bovenstaande wordt haast alles
wat ons geheimzinnig mocht schijnen, verklaard. Het
werk is reeds aanbesteed en gegund, vóór en aleer
iemand van het plan kennis droeg Er schijnt dus van
den officiëelen weg van openbare aanbesteding te zijn
afgeweken wat zeer zeker wel niet „toevallig" zal
zijn geschied, en met het volste recht doet gewagen
van een ergerlijke knoeigeschiedenis.
In den Raad kwam de zaak ter sprake bij de behan
deling van een adres van den heer A. Kool Mzn. en
32 anderen, verzoekende aan het plan geen uitvoering
te doen geven.
De voorzitter zegt, dat de aanbesteding reeds is ge
schiedt en stelt voor het adres voor kennisgeving aan
te nemen.
Dat ware wel gemakkelijk geweest om van de zaak
af te komen. Maar de h.h. Gouka, v. Westendorp en
De Groot staken een spaak in het wiel en vroegen
inlichtingen. De heer De Groot meende zelfs dat er
wetschennis in het spel was.
De heeren Visser en Smit trachtten het bedreigde
plannetje te redden. De heer Visser had geen volle
dige cijfers bij zich verstrating en schelppad zouden
de gemeente op een f 2000 komen te staan.
Van katholieke zijde wordt de bestrijding nog gevoerd
den heer Witkampf en den wethouder Honnerlage Grete,
die geen van beiden heil zien in de kostbare dwaasheid.
Het einde der besprekingen was dat aangenomen
werd met 154 stemmen (v. d. Velden, Smit, Beukers
en Visser) een motie-de Groot, luidende„De raad
„verzoekt B. en W. de voorgenomen bestrating der
„N. H^ ven op te schorten en in de volgende vergadering
„daaromtrent te beslissen."
Voorloopig is dus het dwaze voornemen van de baan
geknikkerd. Maar geheel gerust zijn we nog niet, daar
de burgemeester zijn hooge bescherming aan het plan
heeft verleend en hij de man er niet naar is om zich
zoo spoedig gewonnen te geven.
We zullen moeten afwachten of de opposanten zich
ook in de volgende zitting behoorlijk schrap wetea te
zetten.
Bij Krupp in Essen heeft een verkiezing voor den
Rijksdag plaats gehad, die hoewel de socialist de meer
derheid nog niet haalde een overwinning voor de
sociaal-democratie is geworden van zeer groote betee-
kenis. De vooruitgang van ons stemmencijfer alleen is
reeds merkwaardig. We stegen van 22773 in 1903 op
28728, dus wonnen, nagenoeg 6000 stemmen-, in 1898
hadden we niet meer dan 4400 stemmen.
Van beteekenis vooral echter zijn de omstandigheden
waaronder deze aanwas van stemmen plaats vond.
De toestanden der arbeiders in dezen stand van bloeiende
industrie zijn niet zoo slecht, dat er gemakkelijk een
oppervlakkige ontevredenheidsbeweging onder hen te
brengen is. De fabrikant Krupp, die de heele wereld
van kanonnen voorziet, tracht zijne arbeiders zoet te
houden door een model-fabriek zooals we hier in 't
klein bij van Marken en Stork kennen; we weten hoe
moeilijk wat beweging onder dat soort, wak verdoofde,
arbeiders te brengen is.
Daar kwam bij dat de kerk daar weer in strjjd
met haar geestelijke roeping den handlanger speelde
van het kapitaal en niet alleen door zaak-afdrijving,
maar ook door bewerking der vrouwen in den biecht
stoel den onedelen strijd tegen de sociaal-democratie
voerde.
Zooals de burgerbladen erkennen, werd hier een stuk
klassenstrijd zuiver en fel gevoerd. En dat wij zoo
schitterend gevochten hebben, danken wij aan de be
ginselvaste, klassebewuste, onverzoenlijke propaganda
tegen het kapitalistisch stelsel.
Merkwaardig nog is, dat dit de eerste zegen is na