No. 26
ZATERDAG 25 Augustus 1906.
6e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij.
Stukken ïoor 't eerstvolgend nnmmer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
Aan de Postabonnees.
Fietstocht.
Nationale betooging voor Alg. Kiesrecht te Amsterdam
op Zondag 16 September.
Voor en tegen „Volkshuisvesting."
Losse gedachten over sociaal-demokratie,
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal j Mj voormthetali
franco per post 30 cent j J
Losse nummers 2 cent.
Bureau van Redaktie en Administratie
Gebouw „COMSTANTIA", Hoogstraat.
Spreekuur voor de Redactie:
's Woensdagsavonds van 71/,81/, uur.
ADVERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Met het volgend nummer begint een nieuw kwartaal.
Men zou ons het werk heel wat vergemakkelijken met
de toezending van het verschuldigd abonnementsgeld,
groot f0.30, vóór den 15en September a.s. Na dien
datum wordt er per postkwitantie, groot f 0.376, over
beschikt.
De Administratie.
Wie Zondagmorgen a.s. een tochtje wil meemaken
door een gedeelte van het Westland, zorge om 9 uur
aan het Stationsplein present te zijn. Hoe meer lief
hebbers hoe beter.
Zooals reeds bekend is, zal vanaf Rotterdam een
extra trein rijden naar Amsterdam voor bovenge
noemde betooging, van welke reisgelegenheid ook dooi
de Schiedammers gebruik kan worden gemaakt, tegen
den prijs van f 1.70 per retour.
Zjj, die plan hebben daarheen te trekken en van die
reisgelegenheid gebruik wenschen te maken, worden
beleefd verzocht daarvan even kennis te geven in het
gebouw „Constantia", liefst vóór 29 Aug. opdat
yoor een voldoend aantal plaatskaarten voor de Schie-
damsche betoogers kan worden zorg gedragen.
Seer. PI. Com. v. A. K.
Het ligt voor de hand, dat veel van wat de heer de
Groot tegen de in Hel Volk gemaakte opmerkingen
ten opzichte van „Volkshuisvesting" had ingebracht,
zich er niet toe leende in Het 'Volk verder te worden
uitgesponnen. De ruimte in Het Volk is kostbaar en
kan niet geheel door aangelegenheden van lokalen aard
worden in beslag genomen.
Wanneer het waar is wat onze zeer geëerde zuster
de Schied. Cour. geliefde op te merken „dat het goed
is dat eens duidelijk op die praatjes (ten nadeele van
„Volkshuisvesting") wordt geantwoord, dan zal het
toch nog beter zijn indien pro eu contra worden ver
meld. Waartoe we bij dezen de vrjjheid nemen de
redaktie van de Sch. Crt. te tarten door ook dit
artikel op te nemen, zjj het dat ze ons de wijze, waarop
we haar toespreken, vergeven of niet vergeven wil, hare
lankmoedigheid is wellicht groot6r dan onze belang
stelling in haar vergevingsgezindheid.
En in 't voorbijgaan willen we er nog op wijzen dat
de Schied. Crt. de kritiek plaatste op een schrijven,
waarvan ze hare lezers onkundig had gelaten! Een
proeve van de liberaliteit van een van-tijd-tot-tijd oud-
liberalig gezind nieuwskrantje.
De heer de Groot vangt z'n schrijven aan met een
onjuistheid, waar hij zegt dat het stukje een ongunstig
licbt werpt ook op hem als voorzitter. Daarvan is
geen sprakehet bestuur van „Volkshuisvesting" is
hier de aansprakelijke en daartoe behoort de heer
de Groot. Verdere strekking tot zjjn persoon had het
schrjjven in 't geheel nift.
Wat den huurprijs der te bonwen woningen betreft
sluiten we ons aan bjj de in Het Volk gemaakte op
merking „we zullen nog eens zien wat de huurprjjs
wórdt." Het „vermoeden" van het bestnur dat de
buizen waarvan de huurkostprjjs op f 2.80 a 2.90 wordt
geschat, den huurprijs zullen hebben van pl.m. f2 90,
komt ons nog al apocrief voor. Want we hebben allen
eerbied voor de h.h. Mouwens (secretaris) en He'man
Jansen (penningmeester) maar als filantropen kenden
we die heeren toch nog niet. Of deed „het vermoeden"
slechts bij deze gelegenheid dienst?
Op de vraag„Is het niet overduidelijk dat „Volks
huisvesting" ook een speculatief doel beoogt heeft
de heer de Groot vuur gevat, en zegt hij:
Voor mij is dat zoo klaar als koffiedik. Weet
de schrijver niet, dat vereenig ngen in den zin der
woningwet nooit meer dan 4 pCt. op het aandeelen
kapitaal mogen uitkeeren en nooit meer dan 100 pCt.
van het gestorte kapitaal mogen terug betalen
Weet hjj niet, dat elk kapitalist gemakkelijk op
andere wjjze (hypotheek bijv.) 4 pCt. rente kan
maken, zonder noemenswaard risico en dat onze
aandeelhouders allereerst voor de rente en het
kapitaal der gestorte f20.000 de risico loopen en
daarna pas de gemeente voor het verleende voor
schot Waar zit nu de spekulatie
Lakonisch probeert de heer de Groot de kwestie
over een boeg te gooien waarover ze toch niet zal zijn
bedoeld. Dat elk kapitalist gemakkelijk 4 pCt. van z'n
geld kan krijgen zonder noemenswaard risico, is wel
licht niet zoo zeker als de heer de Groot het wil voor
stellen. Wij meenden (ofschoon niet zoo thuis in de
financiëele wereld) dat het deposito-kapitaal nogal
beduidend is toegenomen in de laatste jaren en dat
verschijnsel zou niet spreken voor het beweren van
den heer de Groot. Vergeten we voorts niet dat
vaste goederen een groote mate van zekerheid ver
strekken.
Maar het s p e k u 1 a t i e v e zal zóó bedoeld zijn
gebrek is er aan goedkoope woningen. Uit oog
punt van sociaal belang moest „Volkshuisvesting" dus
met den bouw van deze beginnen. Maar op ver
moedelijke winst berekend (hetgeen óók de circulaire
van 2 Get. 1903, blz. 3 sterk vertoonde) werd het
sociaal belang in den steek gelaten, om niet de kans
te beloopen de voorgespiegelde 4 pCt. en misschien nog
een gedeelte van het aandeelenkapitaal te verspeelen
en betreffen de eerste plannen van „Volkshuisvesting"
huizen, die, voor zoover er behoefte aan is, zónder haar
er tóch wel zullen komen, huizen, die ten opzichte van
den nood in Schiedam vallen buiten het kader van
„Volkshuisvesting," maar die een zeker rendement
voorspellen.
Een eigenaardige tegenstrijdigheid krijgen we in één
alinea, waarvan het in 't begin heet (wij cursiveeren
hier en daar)
Wat nu de duurte der woningen betreft, niemand
kan die meer betreuren dan de bestuursleden; zij
hadden geen andere keus, dan goedkoopere wo
ningen te bonwen, laat ons zegge van f 2 huurprijs,
die zij niet menschwaardig achten of voor de groote
meerderheid der arbeiders onbetaalbare woningen,
die zij wel menschwaardig achten.
En als volgt eindigt:
Maar wij zijn niet blind voor de werkelijkheid
en zullen dus ons tweede blok woningen, grooter
in aantal dan ons eerste, van ongeveer f2 huur
prijs bouwen.
Commentaar overbodig!
Dan komt nog speciaal over De Moker het volgende
Het is waar, dat in den aanhef behandelde malle
vragen „bjj herhaling in De Moker zijn gedaan, ja
zelfs „met nadruk." Zoo staat er bijv. (het is één
staaltje uit vele) in het nommer van 4 dezer na de
vermelding van de goedkeuring der Gedep. Staten
van het voorschot: „Nn kan „Volkshuisvesting"
dus haar gang gaan, om met behulp van de be
lastingcenten van den kleinen man groote huizen
t3 gaan bouwen, die den rijken aandeelhouders in
„Volkshuisvesting" de verlangde kapitaalrente zullen
bezorgen." Nu is het u waarschijnlijk duidelijk,
waarom ons bestnur niet altijd klaar staat om De
Moker te antwoorden.
Als men het over de helderheid van koffiedik wil
hebben, is er hier wel gelegenheid voor. Het lijkt wel
koffie-siroop
Is hot soms niet waar dat door het voorschot der
gemeente „Volkshuisvesting" met behulp der belasting
centen van den kleinen man hare woningen gaat
bonwen? Toch evenzeer, als dat het voorschot van
honderdduizend gulden tegen ongeveer 3y4 pCt. rente,
het aandeelenkapitaal ad f20070 met 4 pCt. rente-
gevend zal kunnen maken? Indien de „malle vragen"
van De Moker niet maller zijn als „dit ééne staaltje
uit velen," dan is daarmede nog lang niet duidelijk
gemaakt waarom het bestuur van „Volkshuisvesting"
(nietaltijd klaar staat, maarnog nimmer De
Moker van antwoord diende.
Neen, dan moet zelfs met te meer nadruk de vraag
aan het bestuur van „Volkshuisvesting" worden gesteld,
die reeds in Het Volk gedaan wordt: Wat doet uwe
vereeniging in het belang der „Volkshuisvesting", mijne
heeren
Onderzoek alle dingen.
Zou er wel iets zijn, dat met meer succes tegen de
sociaal-demokratie wordt uitgespeeld als hare gods-
diedstloosheid Indien alles gefaald heeft, breng dan
de geloofskwestie in het debat en nwe overwinning
(in de oogen althans van het overgroote deel dei-
arbeiders) is zeker.
Godsdienstloos is dat nu het kenmerkend verder
felijke der sociaal-demokratie? Of: verstaat men
het woord niet?
De sociaal-demokratie bedoelt door middel eener
volks regeering (een regeering dus die krachtens en
namens het geheele volk functioneert) de sociale (maat
schappelijke) verhoudingen te regelen. Het stelsel der
sociaal-demokratie is een zuiver economisch stelsel om
dat het zich slechts uitspreekt over de wijze der produ-
ceering (voortbrenging) en de distributie (verdeeling)
der producten.
Is de godsdienstloosbeid der sociaal-demo
kratie niet een noodzakelijkheid voor haar bestaan?
Alle burgers hebben belang bij de ekonomische ver
houdingen, omdat zij er onder leven moeten, onver
schillig of zij katholiek, protestant of israëliet zijn.
Zou het geen dwaasheid zijn als een partij die streeft
naar betere ekonomische verhoudingen enkele
groepen des volks ging uitsluiten mede te werken om
het beoogde doel te bereiken, omdat zij verschillende
religieuse denkbeelden bezitten
Dat begrijpt toch een kind reeds, niet waar? Maar
bekwame intriganten als de bourgeoisie (de bezittende
klasse) tot handlangers heeft, benutten de godsdienst
loosheid der sociaal-demokratie als anfi-godsdienstig.
En dat bljjkt zéér gangbare munt.
De scheiding tusschen ongodsdienstig en anti-gods
dienstig is de groote massa meestal onbekend. Ook al
is het verschil hemelsbreed.
Maar zij die het verschil wél weten, de bewuste of
onbewuste volksverleugenaars die met dergelijke ammu
nitie bewapend den boer optrekken om het roode
spook te bestrijden, hebben die verdommings-intriges
van doen ter bescherming van het heilig huisje van het
kapitalisme. En waar het middel steeds zoo heilzaam
was, valt het te begrjjpeD, dat die heeren met niet
bepaald gunstige blikken het aanschouwen dat hun
predikatiën door de feiten worden afgestraft en hun
kwakzalversknnsten dra geheel waardeloos dreigen te
worden.
Hoe spartelden die trawanten der kapitalisten-bent
toen er onlangs zelfs een bijeenkomst van christelijke
socialisten plaats bad, waarin verschillende predikanten
het woord voerden.
't Was heelemaal niets nieuws; ieder wist het reeds
sinds lang dat er socialistische domineé's bestonden,
maar zoolang dit nu maar een beetje bedekt bleef,
waren het de lijfbladen der bourgeoisie niet, die er over
schreven. Want de vermelding ervan kan ook de ar
beiders tot nadenken stemmen.
Maar zoo'n bijeenkomst (misschien straks door meer
dere gevolgd) die is niet zoo gemakkelijk dood te zwijgen.
En het heele klerikale of verklerikaliseerde persgilde
DE MOKER
