No. 46.
ZATERDAG 12 Januari 1907
6e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaal demokratische Arbeiderspartij.
State roof 't eerstwlgmi nummer moeien uiterlijlr imam a.«. 's middags uur in het bezit dar Redactie ilji.
Vlaardingen.
Afdeelingsnieuws.
Steun voor Rijssen.
Zorgt voor uw kiesrecht!
Soc'aal-democratie, Liberalisme en
Clericalisme.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal
franco per post 30 cent j blJ voo™itbetalmg.
Losse nummers 2 cent.
Bureau van Redaktle en Administratie
Gebouw „CONSTANTIA", Hoogstraat.
Spreekuur voor de Redactie
s Woensdagsavonds van 77,—81/» uur.
ADVERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Eiken Zaterdag is dit blad verkrijgbaar
Oosterdwarsstraat 27.
VlaardingersKnipt dit berichtje uit en bewaart het,
waar ge het geregeld en telkens kunt lezen en herlezen
Maakt propaganda voor dit blad, De Mokerdat ook
in nw belang werkt!
De commissie voor huisbezoek is uitgenoodigd tot
een vergadering op Zondag 13 jan. '07 des morgeus
ten half elf. Wij verzoeken den anderen partijgenooten
zooveel mogelijk present te zijn, want hoe grooter de
„Club" wordt, hoe krachtiger wij naar buiten kunnen
werken.
Het nieuwe jaar is voor onze Afdeeling reeds goed
begonnen. De eerste week traden weer twee nieuwe
leden in onze gelederen.
Meerdere leden zijn ons steeds welkom.
Geestverwanten! Onthoudt dit eens.
Oproep.
Partijgenooten die voorstellen hebben voor het congres,
worden verzocht deze in te leveren bij den Secretaris
der Afdeeling, M. J. van Dijk, Kreupelstraat 22, boven,
uiterlijk Woensdag 16 Januari a. s.
Het Bestuur.
gemeente-kiesrecht als zij in de plaatselijke direkte
belasting alhier zijn aangeslagen in de 2e. klasse
(aanslag f 2.—)
Arbeiders, zorgt voor uw kiesrecht!
Partijgenooten en geestverwanten, werft
kiezers!
Tusschen 1 en 15 Februari moet men zich ter
secretarie aanmelden, om als huur-, loon-, spaar
bank- of examen-kiezer te worden aangemerkt.
Belasting-kiezers behoeven zich niet aan te
geven, wanneer zij hun aanslagen over het laatstver-
loopen jaar in de Rijks-belastingen (personeele-, grond-,
vermogens- en bedrijfsbelasting zijn rijks-belastingen)
hebben voldaan vóór 1 Februari.
Wie pas in Februari betaalt, moet met zijn voldaan
biljet vóór 1 Haart naar het gemeentehuis gaan.
Wie in 1906 is verhuisd naar een andere gemeente,
moet met zijn voor^ voldaan geteekend aanslagbiljet
vóór 15 Februari naar het gemeentehuis van zijn
nieuwe woonplaats gaan om zich aan te geven.
Examen-kiezers hebben zich slechts éénmaal
aan te geven.
Woningkiezers (als zij te Schiedam minstens
f 1.75 per week verwonen) hebben zich ook slechts
aan te geven als zij nog geen kiezer zpn, onder voor
waarde dat zij hoogstens éénmaal in het afgeloopen
jaar zijn verhuisd. Zoo zij meermalen verhuisd zijn, is
aangifte noodzakelijk.
Spaarbankkiezers, die ten mins'te f 50.— op
Rijks- of Nutsspaarbank hebben, blijven kiezer zoolang
zij dit bedrag onaangetast laten.
Loonkiezers, die ten minste f 9.inkomen per
week genieten en van 1 Januari 1904 tot 31 Januari
1905 niet meer dan tivee maal van werkgever (geefster)
verwisseld zijn. Wie geen kiezer was heeft zich vóór
15 F ebruari aan te geven wie kiezer was, krijgt
een nader in te vullen biljet thuis.
Wie uiterljyk 15 Mei a. s. 25 jaar is ge
worden en in de termen valt, kan kiezer
worden.
Men geve zich goed rekenschap van het groote belang
dat hier in het spel is. De arbeider die kiezer kan
wezen, moet kiezer wezen.
Dit jaar hebben we de verkiezingen voor de Provin
ciale Staten. Uit deze worden de leden der Eerste
Kamer (de beroemde rem op wetgevend gebied)
gekozen. Kiezer voor de Provinciale Staten is men, als
men kiezer voor de 2e Kamer is.
Maar ook hebben we dit jaar de algemeene verkie
zingen voor de gemeenteraden. En ook daarom moet
ieder arbeider zorgen dat hij vooral dit jaar kiezer is,
als hij het zijn kan.
Kieze- voor den gemeenteraad is ieder, die belasting
kiezer is voor de 2e kamer.
De woning-, loon- en andere kiezers hebben het
Het droevig beeld van arbeidersleed, dat naar aan
leiding van de staking der jute-wevers, onthuld is van
de nijvere bevolking van Rijssen, heeft een rilling doen
gaan door heel de Nederlandsche arbeidersklasse.
In welk eeu vertwijfelden toestand verkeerden die
menschen
Van Kol, die namens de sociaaldemokratische Kamer
leden een onderzoek ter plaatse instelde, vertelde er
van in de Tweede Kamer der Staten Generaal, bij de
behandeling der begrooting van landbouw, nijverheid
en handel.
Wat ik daar zag, zei hij, bij het korten bezoek dat
ik er bracht, overtreft alle tooneelen van diepe ellende,
die ik toch in mijn leven in niet geringe mate aan
schouwde.
De huisindustrie heeft voor de arbeiders vreeselijke
gevolgen gehad en het is de staking die het gordijn,
dat ze verborgen hield, heeft weggetrokken en een
n°m ?>e.?ien ta*ereel van arbeidersleed heeft blootgelegd.
ie Rijssen is het waar de laagste loonen van geheel
Gverpsei worden betaald, waar de werkduur het langst,
de schafttjjd korter is dan overal elders.
1 loonea aan te vullen, zijn vrouwen en
kinderen gedwongen thuis jutezakken te naaien. Ze
doen dat in hun bekrompen woningen, want de fabrikant
veibiedt hen om het buiten in het zonlicht te doen,
omdat de kleur der zakken dan verschiet. De fabrikant
waagt er liever de gezondheid der arbeiders aan, dan
de kleur zijner zakken.
De jute is een zeer bruikbare vezelstof, die voor
allelei doeleinden wordt aangewend, doch een verwoes
tenden invloed uitoefent op de gezondheid der arbeiders
die ze verwerken. Bewerkt als ze wordt met traan,
veispreidt de jute al reeds een verpestenden stank in
de fabriek en de woningen der thuiswerkers. De stof
die bij het bewerken loskomt, benevens de korte vezels,
dringen in de longen, prikkelen tot hoesten, veroorzaken
de tering.
In een kwart eeuw steeg het aantal teringlijders te
Rijssen van 7 op 12 per duizend per jaar.
In geen der Twentsche textielplaatsen is het sterfte
ster zoo hoog; ik kreeg, zei van Kol, bij mjjn bezoek
aen indruk, dat dit dorp genoemd moet worden: een
tering-kolonie. En voort moeten de arme loonslaven,
gedreven door den honger, al vallen ze ook als muizen
neer bij hun ongezonden arbeid, voort, allen, man, vrouw
en kinderen. Alles is daar werkkracht; de moeder die
haar zorgen aan het gezin moest besteden, het kind,
at moest leeren en spelen. Het kapitalisme maakt ze
allen tot „handen die eeuwig bezig moeten zijn, daar
het hongerspook niet buiten de deur te houden is.
De moeder wordt er onmenschelijk door tegen het
kind het kind verliest de eerbied voor de moeder en
zn levenslust, z'n gezondheid.
Allen moeten voort, zonder ophouden, want de fabri-
kant is zonder genade. Wanneer ze 's avonds den
„ketting zakken mee naar huis nemen, moet die den
volgenden dag teruggebracht zijn. op straffe van eenige
dagen geen werk te krijgen.
Zoo werl^t de fabrikant met het moderne folterwerk-
tuig de hongerzweep, die allen striemt, man, vrouw
en kind, en voortjaagt. Ze moeten voort, want niet
werken aan hun hun gezondheid verwoestenden, slecht be-
ellende ar ^eteekent onmiddellijk nog grooter
Het kind moet, als het van de school komt, meedoen
aan den slavenarbeid van het gezin, de moeder ook
al den tijd die ze er maar even voor vinden kan, van
opvoeding is alzoo geen sprake.
Is het wonder dat de geheele arbeidersbevolking
lichamelijk achteruit gaat
Kinderen, die naar school gaan, zien er uit als oude
vrouwen en mannenwat spelen is weten ze niet, zij
zien er lusteloos en stompzinnig uit.
De sterfte onder deze kinderen is er dubbel zoo
groot als die te Amsterdam.
an een gewezen onderwijzer ontving van Kol een
lange lijst van grieven tegen den invloed van de jute-
ïndustrie op kinderenschorre stemmen, buikloop (door
sle ht voedsel), zeere hoofden (door het stof) enz. Een
gezond kind is een hooge uitzondering.
Men ziet er gezinnen, schreef de dochter van v. Kol,
die er eenigen tijd heeft vertoefd, van wie nagenoeg
alle kinderen aan tering gestorven zjjn.
Zij zag er een 60-jarige vrouw, wier arm nog steeds
als een hefboom op en neer ging bij het zakken naaien.
Zoo onthulde onze partijgenoot dit tafereel van naam
loos arbeidersleed, van de misdaden der industriën, en
drong bij den minister aan op een staats-enquête naai
de huisindustrie te Rjjssen en elders, desnoods door
indiening van een noodwetje.
De minister erkende de juistheid der sterftecijfers
door v. Kol genoemd. Hij stemde toe, dat een arbei
derstoestand als te Rijssen, zeldzaam genoemd moet
worden.
Het denkbeeld van een onderzoek (enquête) verwierp
hjj niet aanstonds, doch hij wilde eerst afwachten de
tentoonstelling van de hnisindustrie en de inlichtingen
der arbeidsinspectie. Ook bij hem stond het echter
vast, dat de toestanden te Rijssen, schreeuwen om ver
betering en bij voorstellen daaromtrent, zei hij te reke
nen op den steun der Kamer.
In on> voorlaatste no. publiceerden we den oproep
der textielarbeidersbonden „Eendracht" en „Unitas."
Al blijven, tot eeuwige schande voor hen, de christe
lijke vereenigingen (Patrimonium, Volksbond enz.) over
het geheele land zoo goed als geheel nalatig ook maar
iets voor hunne arme geloofsvrienden te doen, de geheele
Nederlandsche vakbeweging en haar pers, maar ook de
geheele sociaal-demokratische pers, komen op voor het
levensrecht dezer arme, uitgemergelde arbeiders, die
zich zoo lange jaren hebben laten afmartelen en uit
buiten; die berustten in den poel van leed, waarin ze
neergetrapt waren; die deemoedig verzuchtten in hun
leed en nood dat hen tot de lippen steeg en dreigde te
verzwelgen; tot ze eindelijk, eindelijk na lang vragen
en smeeken, maar onverhoord, den arbeid weigerden.
In naam der menschelijkheid hun staking moet
gewonnen worden.
Hun kromme ljjven hebben ze opgericht; hun slap
neerhangende armen strekken ze uit tot verzet tegen
hun uitbuitei', de machtige en rijke firma ter Horst; in
hun hoofden vonkt 't van blijde verwachting, van blijde
hoop.
Welnu, die verwachting mag niet worden teleurge
steld die hoop naar beter niet beschaamd
Trots alle lauwheid in de kringen der kristeljjke
arbeiders de stakers te Ryssen moeten over
winnen
De Schiedamsche Bestuurdersbond heeft de steun
beweging ter hand genomen; het Dagel. Bestuur besloot
alreeds lijsten te laten drukken en ter circulatie be
schikbaar te stellen, in afwachting van nadere bespre
kingen der algemeene vergadering.
Dringend wekken wij ieder opwerft steun voor
Rassen
Werkt met de lijsten van den Bestuurdersbond
Liberalen en clericalen zijn verdedigers van het ka
pitalisme, de sociaal-democraten zijn bestrijders daarvan.
In zoover zijn liberalen en clericalen voor de sociaal
democraten in dezelfde mate tegenstanders. En waar
volgens de soc.-dem. alle fouten onzer maatschappij
voortkomen uit het bestaan en de handhaving van het
kapitalisme, is het hoofddoel der soc.-dem. kritiek, het
kapitalistisch karakter van de daden en wetten der
(liberale en kerkelijke) burgerpartijen te ontmaskeren,
en is het hoofddoel van den soc.-dem.-strijd de verove
ring van de politieke macht op de burgerpartijen ten
einde in het bezit dier macht een einde te kunnen maken
aan het kapitalisme.
Het kapitalisme is de allereerste en allervoornaamste
oorzaak van de ongelijkmatige verspreiding der welvaart,
overdaad in kleine kringen, gebrek en tekort in de
grootste kringen. Daarom moet het kapitalisme ver-
MOKER