Lr'prpS^'eea, j
No. 30.
ZATERDAG 21 September 1907.
7e Jaargang.
ORGAAN der Afd. Schiedam en Vlaardingen der Sociaal demokratische Arbeiderspartij,
Schiedam.
De Bode
Afdeelingsnieuws.
De Kiesrechtbetooging.
Huisindustrie.
ABONNEMENTSPRIJS:
Losse nummers 2 cent.
Rurean van Redaktle en Administratie
Gebouw „CONSTANTIA", Hoogstraat.
Spreekuur voor de Redactie:
's Woensdagsavonds van T1/.,81/, uur.
ADVERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Stukken voor 't eerstvolgend nummer moeten niterlijk loens;;ig a.s. 's middags 12 nnr in het bezit der Redactie zijn.
Eiken Zaterdag is dit blad verkrijgbaar:
Nieuwsticht N. Z. 32.
Groote Markt 3.
Zalmstraat 22.
„Constantia", Hoogstraat.
Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne
menten aangenomen.
De abonné's worden verzocht bij adresverandering
daarvan kennis te geven aan de Administratie.
bericht dat hij Zaterdag van 8 tot 10 uur zitting
houdt tot het innen der contributie.
HUISHOUDELIJKE VERGADERING
op ZONDAG 29 SEPTEMBER, 's morgens 10 uur in
„Constantia." ZEGT HET VOORT
Zaterdagavond is er in Constantia" gelegenheid tot
het teekenen der Candidatenlijst voor de a.s. verkiezing.
Een ieder onzer propageere nü al, zooveel hij kan,
voor onzen candidaa't, Dr. van Leeuwen.
Het Bestuur.
Ontvangen van J. V. een plaat van Tak voor de
wandversiering in „CoDstantia."
Voor zoover voorhanden, zijn er Zaterdagavond
nog platen verkrijgbaar a 10 cent van P. L. Tak's
„In Memoriam". Wie er nog geen heeft, haaste zich
er een te krijgen, anders zijn we uitverkocht.
Volgens congresbesluit geeft de Partij dit jaar een
Scheurkalender uit. Om goeden kans van slagen te
hebben moet ieder partijgenoot er zich een Jaansehaffen.
Tot nog toe is dat niet het geval. Vele geestverwanten
hebben al ingeteekend op deze Arbeiders-Scheurkalen
der.alle partijgenooten nog lang niet
Komt, partjjgenooten, dat gaat niet.
Een ieder, 't zij partijgenoot of geestverwant, die
zich tot het bewuste proletariaat rekent of aan diens
zijde staat, moet zoo'n kalender in huis hebben. De
prijs is 35 cent.
Nu rekenen wij verder op ieders welwillenden steun.
De gelegenheid tot inteekening D opengesteld bij P.
Ooms, H. P. Bakker, K. Busscher, A. Kip en bij onder-
geteekende.
Kreupelstraat 22.
De B ochurenhandelaar,
M. J. van Dijk.
Opnieuw kan ook dit jaar met trots worden vast
gesteld, dat de kiesrechtbeweging blijkens deze betooging
snel voortgroeit. Het aantal betalende bezoekers groeide
van 9000 tot 13000 in 1 jaar, het aantal deelnemende
v'ereenigingen van 715 tot 830, en het aantal door die
vereenigingen vertegenwoordigde leden steeg tot 67.822.
Dat mag genoemd worden!
Die 830 deelnemende vereenigingen waren 478 zuivere
vakvereenigingen met 44.445 leden en 352 andere
vereenigingen zooals de S. D. A P., volkskiesvereeni-
gingen, plaatselijke comité's, bestuurdersbonden, enz
met 23.377 leden. De eenige deelnemende politieke partij
was de S. D. A. P.
Aan den optocht namen ruim 20000 personen deel
met 417 vaandels en banieren en 12 muziekkorpsen.
Voegen wij daaraan toe, dat op het meetingterrein
iedere alcolhoudende drank werd geweerd en dat zoowel
de meeting als de optocht in de meest volmaakte orde
afliepen, dan hebben wij hierbij de voor zichzelf spre
kende cijfers en feiten genoemd.
Die cijfers en feiten doen nu de ronde door de geheele
pers. De arbeiderspers vermeldt ze met trots, met
geestdrift en met blijdschap. De burgerpers, verslagen
over de toeneming der beweging en onwillekeurig be
drukt door het naderende „gevaar", bepaalt zich tot
de korte mededeeling der cijfers of voegt er een paar
schampere opmerkingen aan toe.
Vreugde en hoop in de arbeiderswereld, verslagenheid
en angst in de burgerlijke wereldDat is de tegen
stelling, die ook deze kiesrechtbètooging schept, dat is
de groote antithese van den voortschrijdenden klassen
strijd
Zoo maakt het georganiseerde arbeidersvolk zich in
steeds aangroeiende massa's op, rustig, waardig, meester
over zichzelf, zijn kracht en zijn hersens, om zich op
de burgerij de rechten te veroveren, die het toekomt en
de burgermaatschappij met haar ellende en rechteloosheid
en zedeloosheid om te vormen in de socialistische
maatschappij, waarin geen uitbuiting of onderdrukking
van mensch door mensch meer mogelijk zal zijn en een
ieder zijn gaven en aanleg volledig tot ontwikkeling
zal kunnen brengen.
Zoo is ook deze kiesrechtbetooging weer een gebeur
tenis geworden, die de werkers voor de bevrijding der
arbeidersklasse met nieuwen moed en nieuwe werkkracht
bezieltwant er is vooruitgang waar te nemen en de
schemer die den naderenden zonsopgang aankondigt
wordt een heerljjk morgenrood. Straks is de zon boven
den horizont en smelt het jjspaleis van het kapitalisme
onder den zonne-invloed van de sociaal-democratie
Ook Schiedam en Vlaardingen hebben zich flink
gehouden bij de betooging. Een groot aantal deelnemers
uit deze beide plaatsen hebben er aan deelgenomen.
En er waren heel wat personen, van wie wij niet
hadden verwacht dat ze zouden zijn meegegaan. Een
verblijdend verschijnselOok in onze stad dringt onze
invloed snel door!
Een van de gevolgen van de kapitalistische inrich
ting onzer Maatschappij is ditdat in het verborgen
massa's ellende welig tieren. In afgelegen stadsdeelen,
in gangen en sloppen, voor den voorbijganger onzicht
baar, in kelders en dakkamers, bergen zich de menschen
op ook menschen, schandelijk kapitalisme!), die door de
burgermaatschappij in het „moeras van het proletariaat"
(Dr. Kuyper) zijn neergesmeten. Wat daar geleden en
verdierlijkt wordt, weten slechts weinigen. De burger
maatschappij is er onverschillig onder, zoolang die
middelpunten van ellende en gebrek geen middelpunten
van ernstige besmettelijke ziekten of misdaden worden.
Daardoor ontbreken van burgerlijke zijde alle gegevens
over die groote massa's en hun leven en lijden.
Maar het proletariaat, dat daar naast woont en bjj
stukken en beetjes gedwongen wordt er onder te gaan
wonen, de arbeidersklasse, die bovendien haar
hevigste vijanden, de onderkruipers, voor een belangrijk
deel daar vandaan ziet komen, voor haar is dit
ellendigste, ongelukkigste deel harer klasse geen onver
schillig stuk der maatschappij. En overal waar de ge
organiseerde arbeidersklasse sterk genoeg is geworden
voor een meer algemeen optreden, is een van de eerste
dingen die ze doet, zich met die meest-ongelukkigen,
meest-ellendigen te bemoeien. Ze uit hun ellende op
heffen of verlossen, daartoe ontbreken haar de middelen
omdat ze zelve een uitgebuite, onderdrukte klasse is,
die nog geen staatkundige macht bezit en economisch
volkomen ondergeschikt en at hankelijk is. Maar ze kan
het onbekende, onvermoede, ongewetene daaromtrent
aan het licht brengenze kan door de openbaring van
het martelleven dezer ergste slachtoffers van het maat
schappelijk stelsel der burgerij de noodzakelijkheid van
ingrijpen door de gemeenschap, door den staat, be
wijzen; en ze kan de burgerij, die zich dan schaamt
over de harteloosheid en gruwelijkheid van haar burger
lijke „orde", uit schaamtegevoel en gewetensonrust tot
wettelijke regeling en verbetering drijven.
Wie herinnert zich niet het algemeene afgrijzen en
onbehagen, dat zich van alle bezoekers en de geheele
pers meester maakte, toen de huisindustrie-tentoon
stelling te Berlijn dergelijke vreeselijkheden aan
het licht bracht Zelfs de Duitsche Keizerin kon het
niet nalaten, in het openbaar haar afschuw over der
gelijke toestanden, in zoo groote mate voorkomende,
uit te spreken en haar verlangen kenbaar te maken, dat
de wet daarin spoedig verandering zou brengen.
Ook in Nederland is de georganiseerde arbeidersklasse
begonnen aan de werkzaamheden fot openbaarmaking
van een deel dier uiterste proletariërsellende. Dooreen
algemeene samenwerking van de Nederlandsche arbei
dersorganisaties is er kans, dat deze onderneming goed
zal slagen. Het onlangs rondgezonden uitgewerkte „plan
van de Ned. tentoonstelling van huisindustrie" bewijst
bovendien, dat men met de voorbereidende werkzaam
heden opschiet en een goed beeld begint te krijgen van
wat die tentoonstelling wezen moet. Wij zullen uit dit
plan een en ander mededeelen.
In de eerste plaats wordt in eenige groote lijnen
aangegeven, wat huisindustrie is en wat het karakter
der ontworpen tentoonstelling zal zijn.
Onder Huisindustrie wordt verstaan al die arbeid,
welke door arbeiders(sters) verricht wordt tegen loon
en onder bepaalde voorwaarden, in andere lokalen dan
de daarvoor bestemde fabriek of werkplaats, voor werk
gevers, die de vervaardigde artikelen te koop aanbie
den of op bestelling leveren.
Het karakter dezer tentoonstelling zal geheel afwijken
van dat van andere tentoonstellingen, die tot grondslag
hebben eene aanmoediging tot het beoefenen, het be
vorderen van verschillende takken van nijverheid, ter
wijl bij deze tentoonstelling getracht zal worden aan te
toonen de noodzakelijkheid eener bestrijding van dien
vorm van industrie.
Wat de tentoonstellingsplaats betreft, wordt meege
deeld dat de regeering niet ongenegen is een gebouw
daarvoor beschikbaar te stellen en dat dan den Haag
de aangewezen stad zou zijn.
De duur der tentoonstelling wordt ontworpen op 2
maanden. De inrichting zal door het Bureau geschieden
met hulp eener afzonderlijke tentoonstellingscommissie,
waarin ook iemand met „voldoende technische kennis"
zal worden opgenomen.
Op de tentoonstelling zal men allerlei voorwerpen,
vervaardigd in huisindustrie, kunnen zien, waarbij kaar
ten zullen worden gevoegd „met volledige gegevens
omtrent loon, arbeidsduur en alle verdere omstandighe
den, waaronder die voorwerpen worden vervaardigd."
Voor zoover mogelijk, zal men ook „zooveel mogelijk
nauwkeurig nagebootste vertrekken" inrichten om dooi
de aldus „aanschouwelijk voorgestelde huisindustrie"
nog krachtiger indrukken op te wekken.
En verder zal men door schriftelijke en mondelinge
toelichting de bezoekers zooveel mogelijk op de hoogte
brengen van alle gegevens, die omtrent de huisindustrie
verzameld konden worden.
Die verzameling vau gegevens omtrent de huisindu
strie is het tweede deel van het „plan". Daarvoor is
een enquête-commissie noodig die in opdracht heeft:
a Een onderzoek in te stellen naar den aard, den
invloed en de gevolgen der Huisindustrie voor de arbei
derspers)
b. Een rapport samen te stellen omtrent dit onderzoek.
Bij het voorloopig onderzoek, door het Bureau reeds
ingesteld, is gebleken, dat men de huisindustrie over 6
rubrieken zal kunnen verdeelen^
a. Houtbewerking d. Textielnijverheid en
Kleeding.
b. Metaalbewerking. e. Papierbewerking.
c. Voedings- en Genotmiddelen, Kunstnijverheid.
De plaatselijke commissies, o. a. ook te Schiedam op
gericht, zullen natuurlijk plaatselijk de benoodigde ge
gevens moeten verzamelen en rangschikken. Zij behoeven
dat niet geheel naar eigen opvatting te doen, maar
kunnen werken naar een handleiding, die daarvoor zal
worden samengesteld. Het spreekt intusschen vanzelf,
dat ook de Schiedamsche plaatselijke commissie alleen
bij algemeene deelneming de volledige gewenschte ge
gevens kan bijeenbrengen. En zij wekken daarom reeds
nu ieder tot deelneming op en hopen, dat niemand, die
V
MOKE