Uit de Vakvereenigingen.
Ylaardingsche IJzerkoekjes.
Duidelijker kan niet worden erkend, dat bet deze
coöperatie alleen om eenige materieele voordeelen te
doen is. Ook deze coöperatie is niets dan een vorm
van kapitalistische ondernemingbet belang der ge
zamenlijke ondernemers (de leden) brengt deq eisch van
den verkoop van goede waar met goed gewicht mee,
maar tevens den eisch van zoo goedkoop mogeljjke ex
ploitatie om daardoor zoo groot mogelijke winst te
maken ten bate der ondernemers-leden. Het verschil
tnsschen znlk een coöperatie en een gewone patroons-
undernemiDg bestaat alleen in den vorm.
Uit de voorstellen voor de Alg. Vergadering blijkt
dit eveneens. Alle bestuursvoorstellen raken het ver
schaffen van eenige materieele voordeelen aan de leden
of zijn philantropische voorstellen.
Ook wij zijn voorstanders van coöperatie. Maar
wanneer de coöperatie leidt tot de handhaving en ver
sterking van het kapitalisme, in een gewijzigden vorm,
dan is de coöperatie een kwaad voor de arbeiders en
geen winst. Materieel mogen zij zich eenige voordeelen
behalen van betere waren, beter gewicht en geringere
prijzen. En die voordeelen onderschatten wij in geen
enkel opzicht. Maar daartegenover staat een verscherpte
handhaving van het kapitalisme door zulke kapitalistische
coöperaties. En daarmee raakt de geheele arbeiders
klasse in haar strijd tegen het kapitalisme meer achter
uit dan vooruit.
In een der eerstvolgende nummers zullen wij nog
eens uiteenzetten, op welke wjjze een coöperatie in de
richting der arbeidersbeweging kan werken en de ar
beidersorganisatie kan versterken.
Patroonsmanieren. Dat het, wanneer er voor
een of ander werk gunstige bepalingen voor de arbei
ders in het bestek zijn opgenomen, aanbeveling verdient
er voor te waken, dat die bepalingen goed worden
nageleefd, behoeft zeker geen betoog.
Het meerendeels van de patroons is er gauw bij,
wanneer het er op aankomt, zich aan de hen opgelegde
plichten te onttrekken. Een voorbeeld daarvan levert
ons de „Volkshuisvesting". Het schilderwerk aldaar
wordt uitgevoerd door den heer Timmermans, van
Amersfoort. In bet bestek staat, dat aan een schil
dersgezel 21 ets. per uur moest uitbetaald worden
wat doet nu de heer Timmermans Hij neemt gezellen
aan, grootendeels Rotterdammers, en laat hen arbeiden
tegen het plaatselijke loon, d. i. 18 ets per uurdus
3 ets per uur en per gezel winst. Het was hem nog te
weinigdaarom de schroef nog meer aangezet. Het
werk werd uitbesteed tegen f 15 per woning, d. i.
ongeveer f 10 of f 15 te weinig. Nog niet voldoende
de volgende woningen werden uitb steed voor f 14.
Men bedenke, er is weinig werk voor de gezellen, m.
a. w. Timmermans maakte gebruik van een andermans
honger, om zijn geldbuidel te vullen.
Door tusschenkomst van een opzichter echter is aan
dien toestand een einde gemaakt. Timmermans is ver
plicht geworden 21 ets per uur uit te gaan betalen en
het onrechtmatig ingehouden loon te vergoeden. Dat
is dns in orde. Of liever, het is nog niet in orde. Nu
zijn er weer deuren uitbesteed voor een prijs, waarvoor
het onmogelijk goed kan geschieden. Wanneer een deur
aan beide kanten goed geplemuurd moet worden is er
minstens 1 uur arbeid aan. Timmermans geeft 16 ets
voor een deur, het is dus onmogelijk dat zoo'n gezel
aan zijn uurloon kan komen. Wij hopen dat de opzichter
welke aan de eerste misstand een einde gemaakt heett,
het ook aan deze zal doen.
Nog één vraag ten slottewaarom kijkt het bestuur
niet te lang duurt. Als 't eens waar was wat er ver
teld werd, dat 't minstens drie maanden zou duren.
Zouden de kleinen het uithouden? En zij zelf? Zij
voelde zich zelf in elkaar zakken, maar vooral kwelde
haar dat voortdurende gevoel van vrees over de kleinen,
dat als een molensteen drukte op haar vermagerende
borst en dat als een prop zat in haar keel, dat gevoel
als van voortdurende vrees voor een groote ramp dat
haar beet had en nooit los liet.
De vrees werd bewaarheid. Het duurde al tien weken
en er was geen einde in 't verschiet. Steeds meer
werd er afgepingeld op 't voedsel voor de kinderen en
voor zich zelf, en bij elke snee brood die ze dunner
sneed en bij elke cent die ze uitspaarde en bjj elk gemak
dat ze afschafte, was 't haar als tapte ze 'n beker bloed
uit de verzwakkende lichaampjes der kleinen, om hem
óm te keeren in den afschuwelijken bek van 't men-
schenslachtende monster waartegen de strijd ging.
Twaalf, dertien, veertien weken. De voortdurende
geruchten over het einde maakten de krachtenslooping
grooter, doch hield aan den anderen kant de moed er
in. Ze was ziek en moe, eeuwig ziek en moe. En als
ze 's avonds bij het ontvangen der krant de rubriek
de uitsluiting betreffend, las, en ze weer weglegde, na
de wetenschap te hebben opgedaan dat er nog niets
veranderd was, dat de strjjd nog duren zou, nog lang
zou duren, dan staarde haar oogen mat en moe in de
toekomst, die haar tegeugrijnsde met visioenen van
kinderlijkjes in houten kistjes met bloemen omkransd,
of van lange rijen van gasthuisbedden, waarin zij zelf
lag, ziek en moe.
van Volkshuisvesting niet beter toe op het naleven der
besteksvoorwaarden
De feestavond van de Metaalbewerkers.
Het was niet die gezellige drukte welke wij op onze
feestavonden gewend zjju. „Na afloop bal" trekt te
veel diegene aan welke nog te ver van ons verwijderd
zijn. Het was een te algemeen hunkeren naar het einde.
De geheele avond was er een gegons door de zaal dat
de medewerkers verschrikkelijk hinderde. Alleen tijdens
de rede van den bondsvoorzitter was het muisstil. Op
kernachtige wjjze geeselde Dekkers de hedendaagsche
maatschappelijke toestanden. Hjj wekte de mannen op
om mede te helpen deze toestanden te verbeteren en
wees hen op hun moderne slavenleven. De vrouwen
vooral kregen er goed van langs. Spr. zette uiteen, hoe
de hedendaagsche maatschappij de vrouwen als min
derwaardige menschen behandeld, en hoe wij tegenover
dit vraagstuk staan. Spr. wekte de vrouwen en meisjes
op om hun mannen en aanstaanden te dwingen om iu
hun vakorganisatie te gaan. Met een opwekkend woord
aan de ongeorganiseerden om zich op te geven als lid
van de afdeeling Schiedam van den Algemeenen Neder-
landschen Metaalbewerkersboud, sloot spr. zijn met
aandacht aangehoorde rede.
De rest van den avond werd aangevuld met twee
tooneelstukjes door „Nieuw Leven". Het ljjkt ons toe,
dat wat meer studie, en voorrepetitie niet kwaad zou
zijn. Enkelen uitgezonderd, waren de spelers niet op
de hoogte van hun rol. Vooral kwam dat uit by het
tweede stukje, „Het spreekuur van den dokter", dat voor
die avond veel te lang en afgezaagd is. Bovendien
moet er een betere verdeeling van de rollen plaats
hebben, wil er iets van „Nieuw Leven" terecht komen,
want eenige tooneelisten waren absoluut niet geschikt
voor de rol die vervuld werd.
Het geheel bij elkaar genomen is dat onze feestavond
niet zoo pleizierig is geweest als op de „rooie zolder".
Een collecte voor een ziek lid der afdeeling bracht
f 11.15 op.
St. Nicolaasfeest S. D. A. P. Naar aanleiding
van de h.h. vergadering, Zondag 1.1., waar besloten
werd het St. Nicolaasfeest te vieren, vestigt de commissie
de aandacht erop, dat dit jaar het feestje voor kinderen
van partjjgenooten en geestverwanten toegankelijk zal
zijn. Zij die hun kinderen (niet ouder dan van 512
jaar) daaraan wenschen te laten deelnemen, moeten
zich Maandag 10 October vervoegen op de boven
zaal v. h. „Volkskolfiehais" van de B uijn van 8—10
uur. Na dien is er geen gelegenheid meer tot deelname.
Ontduiking der Bestekvoorwaarden.
Evenals de Burgervader en de heer Versteve besloten
ook wij eens een kijkje te gaan nemen op de terreinen
waar de nieuwe vischhal wordt gebouwd.
Wij deden dat, om eens te zien in hoeverre de
aannemer aan zijn verplichtingen voldeed, welke be
trekking hebben op de arbeidsvoorwaarden enz. welke
zijn omschreven in de bestekken van bovengenoemd
werk.
Zooals men in De Moker heeft kunnen lezen moet
er een schaftlokaal zijn van 25 M3 oppervlakte, tever
geefs zochten wjj echter naar een dergeljjk lokaal.
Na eenig vragen wees men ons een hokje dat minder
dan de helft groot was, en wat voor 7» volgedragen
was met allerlei materieel.
Het bestek zegtalles moet behoorljjk schoon en
Vijtien weken werd het, zestien zeventien.
Eindelijk kregen de geruchten vasteren vorm, de
spanning bereikte haar hoogtepunt. De vrees voor een
nederlaag vertroebelde de alles overweldigende hoop op
het einde, doch eindelijk, daar viel de beslissing, de
strijd is uit.
Toen Berg de tijding bracht vielen ze stom in elkan
ders armen.
Hij mocht 't niet uitschreeuwen, immers het leed was
nog niet geheel geleden. Nog een heele week zou 't
duren voor er geld kwam en nog maanden zon 't duren
voor alles geleden was.
En toen kwam de morgen van het heengaan, naar
de fabriek. Een kennis kwam hem aanroepen en ze
gingen samen. Ze tapteD moppen over het einde van
de vakantie en zij lachte mede, 't vrouwtje, nu weer
zoo bleek en zoo teer, oogen en lippen verradende de
gevolgen van 't weken en maandenlang ontberen.
Nog had ze een uurtje te schaizelen met de kinde
ren die naar schoolmoesten en zjj beloofde de zwakke
lingen iets bjj de boterham, van middag, 't Moest nu
maar weer. God, wat was ze bljj dat ze 't weer
doen kon.
En toen 't rustig was las ze in de kiant wat de
leider van de patroonsvereeniging gezegd had over de
gevolgen van den strijd, koude, poenige woorden zon
der gevoelen nn werd 't haar te sterk.
Plotseling was 't alsof de prop in de keel haar stikken
deed, alsof dat kleine beetje bloed dat nog in haar
aderen zeurde, met fonteinskracht naar boven werkte.
Zjj schreeuwde 't nu uit, ze kon niet anders
zindelijk zijn. In werkelijkheid lijkt het meer op een
varkenshok^ dan op een behoorlijk schaftlokaal.
Ook zagen wij op welke wijze voorzien is in drink
water in een oude, roestige emmer wordt wat water
gehaald en daar moet men zijn dorst mee lesschen.
Het privaat en urinoir zijn van zoodanig maaksel
dat als beiden tegelijk gebruikt worden de een de ander
bevuild. Zagen de Burgemeester en de heer Versteve
die zaken niet, toen zij een bezoek brachten aan boven
genoemd werk?
En hoe zit dat met de Directie van Gemeentewerken
Let die daar niet op
Dat de aannemer, daar waar hij maar eenigszins
kan zich zal bevoordeelen, behoeft ons niet te verwon
deren en is ook van zijn standpunt verklaarbaar.
Het is nu pas een begin, het is dus zaak dat de be
voegde autoriteiten ook dat gedeelte van de bestekbe
palingen controleeren, dat de positie der arbeiders
regelt, of staan die bepalingen er enkel voor reclame in?
Ook de betrokken organisaties moeten die zaak bjj de
horens nemen, opdat wat zjj eenmaal door hun aktie
hebben verkregen, nu niet verloren gaat. De Moker
zal ook af en toe gaan kijken en als er iets is dat niet
in orde is, dan zullen wjj daar melding van maken.
Het bestek zegt dat voor iedere overtreding f 10
boete zal worden geheven.
De heer Both kan dus al dokken. Met het bestekin
de hand zijn er al verschillende overtredingen te con-
stateeren.
Onzedelijk is elk boetestelsel, omdat de boeten
bjjna altijd betaald moeten worden van de weekloonen
der arbeiders, dus ljjden vrouwen en kinderen mee.
Van het loon dat toch al te klein is moet men dan nog
iets missen, waar!oor het tekort nog grooter wordt.
Bjj de firma Schipper Bros is oog een boetestelsel.
In theorie worden de boetecenten eens per jaar ver
deeld, tot nog toe is dat echter nog nimmer gebeurd.
Er worden echter wél boeten geheven. Luister slechts,
's Morgens te 5 minuten voor 9 wordt de waterleiding
opengezet, en dan mag ieder die wil, zich van drink
water voorzien gedurende 5 minuten.
Wil men in den loop van de dag eens drinken dan
moet men op 't kantoor een bonnetje gaan halen. De
z. g. meesterknecht moet dan beoordeelen of men dorst
heeft ja of neen!
Valt dat onderzoek gunstig uit, dan kan de betrokken
arbeider gaan drinken.
De vorige week was een arbeider zoo brutaal om
eigenmachtig de hoofdkraan open te draaien en zich
zelf van water te voorzien.
Deze inbraak in het driemaal heilig huisje van gezag
en orde, bracht den meesterknecht zoo in opwinding,
dat een elk die nogmaals de brutaliteit had om zich
zelf van water te voorzien ƒ2.50 boete zou krijgen.
Ja, maar als hij dan eens niet wist welke arbeider
dat gedaan had?
Geen nood: dan krijgt elk der arbeiders f 1 boete,
dan zullen zij de schuldige wel aanwijzen, en wijzen ze
hem niet aan, welnu dan heeft de firma Schippers Bros
die week een meesterknecht die hjj van de boeten-
centen betalen kan, zooveel te beter dus.
Deze arbeiders krijgen hun trekken geducht thuis.
Hun slappe houding by het ontslag Wildenbos
wreekt zich.
Mochten zjj toch eens begrijpen, dat geen slappe rug-
gegraat, of een fluweelen tong, de patroons tot men-
scheljjk handelen brengt.
Alleen organisatie doet zulks, organiseert u dus.
Wat had ze geleden
God, o God, je kinderen 't leven ontrukken, ont
stelen, stukje voor stukje, je eigen lievelingen 't bloed
aftappen, druppel voor druppel, al wat je lief hebt, en
waardoor en waarvoor je leeft, vermoorden, koelbloedig
en met overleg, om den strjjd vol te houden tegen die
ellendelingen. Je kinderen 't brood uit den mond stelen
huichelachtig lachend tegen ze, alsof 't niets beteekent,
alsof 't ze niets deed, alsof niet elke slok melk die je
ze hebt afgetroggeld een stukje kracht en gezondheid
beteekende.
En als je dat gedaan hebt, maanden, maanden lang,
geleden hebt als een veroordeelde in den hongertoren,
dan lees je daar die wolventaal van lui die tevreden
zijn, tevreden dat er zoo geleden is, tevreden dat ze je
zoo uitgeput hebben, dat je moe en ziek bent en dat
je kinderen geen glans meer in hnn oogen en geen
bloed meer iu 't ljjf hebben.
En ze gilde 't uit.
God, o God, zyn dat menschen? Menschen??
Adders zijn 'tSnikkend viel ze neer en huilde, huilde,
haar leed van meer dan twintig weken lijden, uit,
dikke tranen voegend bij 't bloed dat haar in dezen
langen, langen ti d was afgetapt, haar en de haren en
waarin t leek alsof dat beulenras wellustig grjjnzend
rondzwom om er goud uit op te visschen, goud, dat ze
wegborgen in gro jte brandkasten, versierd met kinder
lijkjes.
God, o God, zijn dat mènschen
26 Juni 1904.
(Het Volk.)
