Ditjes en Datjes.
Vlaardingsche Ifzerkoekjes.
vragen: hoeveel grievende beleedigingen zijn ons aan
gedaan, voor we tot deze artikelenreeks werden ge
provoceerd, beleedigingen, voortvloeiend uit het bestaan
van een stelsel, dat ons een gruwél is. Dat stelsel in
zijn ware gedaante tentoon te stellen is ons doel. Men
sclirjjft niet voor zijn pleizier. Met argns-oogên wordt
reeds naar den schuldige gezocht, om hem z'n ge
rechte straf te doen ondergaan. Om allen schijn te
vermijden personen te willsn treffen, zullen we bij onze
verdere artikelen de personen, die het stelsel, dat wp
aandniden met den naam ambulantisme, (onderwijzers
doen het werk in de school, de hoofden voeren alleen
de administratie) gekweekt heeft, en die wij noodzake
lijk moeten vermelden, aanduiden met den naam Am-
bnlantis.
I Bij een der laatste vacatures hier in de stad, juist
toen met name in Rotterdam de reactie zoo tegen de
onderwijzers te keer ging zag Ambulantis, hoofd eener
school alhier, kans, den ouden Adam weer eens te
toonen en stelde aan een sollicitant de volgende vijf
vragen
1. Ts u bondslid
2. Is u bestuurslid ook
3. Zijn er bij u ook onderwijzers, die roode neigingen
vertoonen
4. Hoe denkt u over schoolvergaderingen
5. Hoe denkt u over het ambulantisme aan een school
met 13 lokalen?
Daar het gemakkelijker is deze vragen in 't algemeen
te behandelen met het waaromdan in een tête-a-tête
in een kamertje tegenover den man, van wien men bij
zijn sollicitatie afhankelijk is, willen we hier deze vra
gen wat breedvoeriger behandelen.
Ja; Ambulantis, we beschouwen het als de plicht van
ieder, lid te zijn zijner vakorganisatie, daarom zjjn ook
wij lid van den Bond van Nederlandsche onderwijzers.
Gjj hebt in den tijd, dat gij bjj het vak zijt, volkomen
gelegenheid gehad, de verandering ten goede gade te
slaan, die heeft plaats gehad bjj den onderwijzersstand
in 't algemeen, bij het individu in 't bijzonder en gij
zult het mij toestemmen, dat deze verandering kon tot
stand komen, door den opheffenden invloed van het
vakvereenigingsleven. Trouwens, heel Schiedam getuigt
van dien weldadigen invloedlet maar eens op het
peil van den arbeidersstand van nu en van voor 10
jaar en zoo is ook de schoolmeester van voor 25 jaar
een geheel ander wezen dan de klasseonderwijzer van
thans. Zoo kon de heer Scheuerman uit W-Iudië ons
ons feliciteren met den prachtigen vooruitgang op on
derwijs gebied in Schiedam, hij, die het regeerstelsel
van 15' jaar terug hier had doorgemaakt. Onder
wijzers, die hun woede in de gang uitschreien, wie zou
het in den tegenwoordigen tjjd zich in 't hoofd halen
De onderwijzer van thans, ofschoon wettelijk weinig
verder dan voor 25 jaar, bekleedt in de school, worden
er schoolvergaderingen gehouden of niet, toch een geheel
andere plaats dan vroeger. Dit is doorgedrongen bjj
antoriteiten en ouders, zoodat Burgemeester en Wet
houders van Amsterdam het naar afschaffing van het
ambulantisme en schoolveigaderingen heeusturen. En
ook hier in Schiedam wenden zich reeds vele ouders
tot de onderwijzers, tot hen die het onderwijs geven,
wanneer ze dat in 't belang van hun kinderen noodig
achten. Dit, mijnheer Ambulantis, is 't werk van den
Bond van Ned. Onderwijzers, die bond, bij zjjn geboorte
als een Meerenbergertje aangeduid, die bond, thans met
zjjn duizenden leden. En wat heeft het onderwjjs niet
gewonnen door de werking van dien bond, die het peil
van zijn dienaren zoo verhoogde.
En wat een goeden invloed had die bond ook op den
hoofdenstand
Zie, Gjj, mijnheer Ambulant, die Schiedam al zoo
lang kent, Gjj weet nog zeer goed over welk een macht
het corps der schoolhoofden beschikte in den ouden tjjd.
De een rookte zjjn pijpje op de speelplaats bij het toe
zicht op het bokkehok-schoonmaken door de kweeke-
lingen, terwjjl de meesters in 't zweet huns aanschjjns
hun brood verdienden, de ander voerde de correspondentie
van het Nederlandsch Onderwijzers Genootschap onder
schooltijd en schaamde zich niet, die correspondentie te
doen posten door een kw.eekeling, aldus een slecht
voorbeeld van plichtsbetrachting gevend. De een ver
lustigde zich in zjjn tuin met bloemen en boompjes
pooten, de ander liet zijn boontjes voor 't komende
seizoen inmaken.
De een liet1) Maar genoeg, 'k wil niet verder
in details afdalen, Gjj weet het, Ambulantis, dat alles
gebeurde in den tijd, dat de gemeente U f 1.25 per
uur uitbetaalde, dat alles geschiedde, terwjjl de school
meester zich stond af te martelen (want het was martel-
werk in dien tjjd onder de vaak ruwe behandeling der
hoofden) voor f 0.35 per uur.
En nog Ambulantis, bezit gjj een deel van die vroegere
macht, maar het is de verdienste der Afd. Schiedam
van den Bond van Ned. Onderwjjzers aan dien onhoud-
baren toestand een eind te hebben gemaakt. En wat
deedt Gjj, Ambulantis? Bjj autoriteiten dien Bond zwart
maken, niet waar, voor het goede werk, dathjjaanuw
stand bewees. Maar ook hier hebt Gjj het niet kunnen
keeren, verandert de openbare meeningde laatste
bondsleden werden met algemeene stemmen benoemd.
Juist, autoriteiten, het zjjn de beste klasseonderwjjzers,
die.voGen, zelfstandigheid en medezeggingschap noodig
te hebben om hun taak naar behooren te vervullen.
Zie, Ambulantis, die goede verandering heeft het
Ambulantisme aan de klasseonderwjjzers te danken en
vinden velen ook uw baantje van zeer minne kwaliteit,
toch kunt Gjj op een grooten vooruitgang in plichts
betrachting wjjzen.
Dat hebt ge te danken aan de klasseonderwjjzers en
daar zjjn we trots op. Laat klaploopers zich in de
gunst van u en nog enkele halsstarrige autoriteiten
verheugen, laten ze een gulden of wat meer verdienen,
wat nood voor ons! Wjj hebben achting voor ons zelf,
voor elkaar, en het is de trots van ons vakvereeni-
gingsmannenhart, die ons met verachting doet neerzien
op afgebedelde protectie.
Zooveel wat nieuw en vreemd was, werd eerst uit
gekreten voor gemeen, slecht en laag en later erkend
als goed en uitstekend. Daarop hopen ook wjj, daarop
wjjzen de tjjden en we verwachten, dat ook de Schie-
damsche autoriteiten met zooveel andere groote onder
wijsmannen tot de erkenning zullen komen, dat de
strjjd der onderwjjzers tegen het ambulantisme goed en
rechtvaardig is.
En den niet-aangesloten kollega's roep ik toe sluit u
aan bjj de afdeeling Schiedam. Wat die afdeeling
bereikte, daarvan plukten sommigen de wrange en zoete
vruchten beide, gjj alleen de zoete. Welnu, tegen
woordig is het zooals vroeger geen waag meer u aan
te sluiten, en later zult ge u er over verbljjden, dat
ook gjj het uwe deedt tot opheffing van uw stand.
2. Bestuurslid of niet, ik ben even gevaarljjk voor
uw standhet zit 'm niet in 't al- of niet-bestuurslid
zjjn, 't zit 'm in 't bondslidmaatschap.
3. Ja, aan iedere school zjjn onderwijzers met roode
neigingen. Dat zal 'm waarschijnlijk zijten in de
de prachtige inrichting der maatschappij, waarvan
onder meer het bestaan van uw betrekking een voor
beeld is. U is zeker bang, dat de een den ander zal
aansteken. Nu, in die. vrees deel ik; het rood geeft
erg af en wie er mee omgaat, wordt er mee besmet.
Vraag 4 en 5 een volgende maal in een artikel
Het ambulantisme.
Nog eensOranje zwendel. - De vorige week
schreven we, dat het met de Oranjeliefde der Katho
lieken geen zuivere koffie was. Daarvoor is verleden
week in de Eerste Kamer eens weer een nieuw bewjjs
geleverd.
Ge weet, dat „het Kindje" de naam Juliana heeft
gekregen. Het is zoo genoemd naar Juliana van Stolberg,
de moeder van Prins Willem van Oranje. De eerste
Kamer stelde nu de vorige week een adres van hulde
aan de Koningin op, dat natuurljjk in zeer kruipende
termen en met veel bombast was gesteld.
Toen dat adres in behandeling kwam, stelde de anti-
revolntionnair Waller voor om in 't adres op te nemen, dat
men vooral dankbaar was, dat de naam Juliana was
gegeven. Men was zoo dankbaar, omdat die naam her
innerde aan Juliana v. Stolberg, die de zaak der Her
vorming had bevorderd. Meneer Waller was zeker ver
geten, dat in de coalitie ook Katholieken zitten, die
van de Hervorming niets moeten weten De Katholieke
meneer v. d. Biesen moest van die hulde aan Juliana
van Stolberg dan ook niets hebben.
De anti-rev. Hooy hielp zjjn makker Waller, maar
toen v. d. Biesen er zich tegen bleef verzetten, begrepen
de heeren langzamerhand, dat ze een blunder hadden
gemaakt. Anti's en Katholieken stoelen wel op één
wortel des geloofs, maar over de Hervorming moeten
ze maar niet spreken, tenminste niet in 't publiek.
Meneer v. d. Biesen kreeg zjjn zin, Juliana v. Stolberg
werd niet gehuldigd.
Dus nu is het wel „Leve Oranje", maar als je over
de Hervorming gaat spreken, dat is het bjj de Katho
lieken niet meer„Oranje boven" dan moeten ze van
de Oranjes niets hebben. B.
Zijn mond voorbijgepraat. Lezer, wilt ge
weten, waarom de „Christeljjke" partjjen het algemeen
kiesrecht niet willen? Luister dan! Meneer Duimaer
van Twist, lid der Tweede Kamer voor het kiesdistrict
Steenwijk, hoofdbestuurslid van de anti-revolutionaire
partjj, zal het je vertellen.
Dit christelijk lid sprak de vorige week in Zaandam.
Onze partjjgenoot Duys kwam in debat en stelde de
kiesrechtzwendel geducht aan de kaak. Hjj wees er op,
dat de anti-revolutionaire partjj steeds om het huis
mans-kiesrecht had geroepen. Nn hadden ze het capaci
teiten-kiesrecht mee op het program, natuurljjk om de
Katholieken mee te krjjgen. Duys wees er op, dat een
kloosterling toch geen gezinshoofd isvolgens het anti
revolutionaire beginsel zou dus feiteljjk alleen de prior
kiezer mogen wezen.
Hierop antwoordde Duimaer„Maar elke kapelaan is
een stem voor ons", waarop Duys zeer ter snede riep:
„En elke arbeider is er één voor ons".
Wat antwoordde hierop meneer Yan Twist? Dit:
„Ge zult ons toch niet beletten, wanneer wjj de macht
hebben, om het kiesrecht zoo te regelen, dat wjj de
macht houden
Arbeiders, onthoudt dat woord. De coalitie-manneg
willen u het algemeen kiesrecht niet geven, omdat ze
wel begrjjpen, dat het dan met hun macht spoedig zal
gedaan zjjn. Alleen klassebelang maakt hen tegenstan-,
der van het algemeen kiesrecht. Arbeiders, blijft strijd
voeren voor uw eerste burgerrecht en ontrukt aan
Duimaer van Twist en consorten de macht.
We zullen Duimaer van Twist voor deze openhartig
heid steeds dankbaar bljjven gedenken.
B.
De slechte school.
De hel is uitgebroken,
De school is 't worstelperk:
Zjj wil de ziel der kleinen
Ontrukken aan Gods Kerk.
Wij, katholieke ouders,
Wij dulden nooit dien roof,
Wij zijn nog 't kroost der helden,
Die streven voor 't geloof,
Laat 't helsch gebroed maar komen,
Wij staan ten strijd gegord
Wij willen niet dat Neerland
Een nest van roovers wordt
Wij willen, dat ons kindren,
Getrouw aan Kerk en God,
Geen nagels aan onz' doodskist,
Geen aas zijn aan 't schavot.
Wij willen 't leven derven,
Maar staan 't geloof niet af.
Wij roepen nog bij 't sterven
En op den rand van 't graf
Ons kinderen in geen scholen,
Waar 't kruis niet zichtbaar blinkt,
Ons kinderen in geen moordkuil
Waar Godes woord nooit klinkt.
Lezer, hoe vindt ge zulke lastertaal In den Bijbel
staat geschreven„Ge zult geen valsche getuigenis af
leggen tegen uwe naaste". Dat gebod schijnt voor de
verdedigers der bijzondere school niet te bestaan. Wel
innerlijk zwak moet een instelling zijn, die zich alleen
met zulke lastertaal kan staande houden.
Laster tegen een persoon is strafoaarwas laster
tegen een instelling ook strafbaar, dan zouden er al
spoedig eenige gevangenissen bijgebouwd moeten wor
den, om al de lasteraars tegen de openbare school op
te sluiten.
Gij voorstanders van het openbaar onderwijs, blijft
waakzaam. Ook hier in Schiedam is men weer bezig
zieltjes te winnen voor het bijzonder onderwijs. Dat -
geschiedt natuurlijk niet in 't openbaar, maar in 't geniep.
Dat werk schijnt geen licht te kunnen verdragen.
Vrienden van 't openbaar onderwijs, houdt ooren en
oogen open, verdedigt uw school en stelt de lasteraars
aan de kaak. Denkt er steeds om, dat het „Christe
lijke" kamp een broeinest geworden is van leugen en
bedrog, in den strijd tegen het openbaar onderwijs.
Een eerlijke strijd met open vizier durven ze niet
aanwel wroeten ze in stilte. Dubbele waakzaamheid
is dus noodig. B.
„De biyde gebeurtenis", en de Neutraliteit
van „Flardinga". Zooals overal in ons dierbare
Vaderland, is ook hier de z.g.n. „bljjde gebeurtenis"
opgeblazen tot een wereldschokkend feit, en het mag
gezegd worden dat „Flardinga", de Vereeniging tot
Veredeling van Volksvermakelijkheden, eer van haar
werk heeft, want het volk heeft vermaak gehad.
Een andere vraag echter is het, of dat vermaak wel
zoo veredelend was als sommigen zich laten wjjs maken.
Weken vóór dat het „Kindje" zijn intrede deed in dit
ondermaansche, werden door het bestuur van genoemde
Vereeniging toebereidselen gemaakt voor een daaraan
passende feestversiering en na veel moeite is het
gelukt wat Vaderlandsch lievende menschen bjjeen te
trommelen voor een lichtstoet, welke is gehouden op
den roemruchtigen BOsten April, doch waaraan niet éin
Vakvereeniging heeft deelgenomen.
Dit feit op zichzelf beschouwd, moet menigeen tot
nadenken stemmen niet alleen, doch heeft afdoende be
wezen, dat goed georganiseerde arbeiders wel wat
beters hebben te doen, dau hun tjjd, moeite en geld
aan dergeljjke nonsens zoek te maken daarvoor zjjn
1) Muziek schrijven door leerlingen en kweekelingen en ver
stopte ze in ven kelderom z'n stoelen te laten mattenZelf
meegedaan. Corrector,
Dwingt ze om in te gaan. Steeds weer hoort
men door de voorstanders van bijzonder onderwjjs be
weren, dat er in het volk zoo'n drang leeft naar dat
onderwjjs. Wie echter met de bijzonderheden op de
hoogte is, weet, dat in de meeste geyallen de dominéé
en pastoor hun gemeenteleden van den kansel en op
huisbezoek bijna dwingen hun kinde-en naar de bjjzon-
zonder school te sturen. Tal van voorbeelden, hoe de
eenvoudige menschen geprest worden, -zjjn in de laatste
jaren bekend geworden, geen middel in de gees
telijkheid te laag, om die gehate openbare school leeg
te pompen, vooral laster is het wapen. Wie heeft nooit
gehoord, dat een van die predikers der liefde de open
bare school vergeleek bjj een jeneverflesch Dat las
terpraatje is echter nu overtroffen. Op het blaadje van
een Katholieke scheurkalender van Za erdag 24 April
j.l. kwam voor het volgende „prachtige" gedicht:
