Vrije Socialisten.
Uit de Vakvereenigiügen.
Is na een man, die zooiets aan een klasseonderwijzer
durft schrijven, niet gespeend van alle eigenwaarde en
is 't weer niet een bewijs, dat hij met zijn leegen tijd
geen raad weet? Wat een engelengeduld moet je toch
hebben om met zoo 'n man in een be-tje goede ver
houding te blijven. Leve de eenheid! 't Staat toch
netjes nietwaar, in elk lokaal de rooster op dezelfde
Nog een andere gewichtige en verantwoordelijke taak
des Hoofds van Bjjstand is het kiezen van 't personeel.
Dat moet secuur geschieden. Wel is het Hoofd van
Bjjstand de verantwoordelijke man en staat of valt met
hem de school, maar je moet toch goede meesters heb
ben. Waar zou 't anders heen met hun school. Bezoek op
wordt afgelegd (de heeren hebben er den tjjd voor),
op proefles wordt afgenomen, totdat eindelijk de
ware Jacob is ontdekt. „Dat alleen", zei een bekend
hoofd in Rotterdam, „geeft ons handen vol werk", ('t
Was er een met zeer, zeer kleine handjes.) Maar toch
geloof ik het goed, hoewel onpléizierig is 't niet. Zoo'n
reisje naar 't hooge Noorden of 't lieflijke Zuiden in
den zomer (ja bedaar maar, jelui trekt er in den winter
ook wel op uit), is nog zoo kwaad niet. Maar zon 't
oiet anders kunnen? Zou een permanente commissie
dat zaakje niet voor elkaar kunnen brengen? Want
na alle reizen en proeflessen is de benoeming toch feitelijk
een kwestie van vertrouweu tusschen het Hoofd der
School, waar de sollicitant werkt en het Hoofd, waar
hij solliciteert. Mjj is een geval bekend dat een Hoofd
een onderwijzer zooveel mogeljjk hielp bij zijn sollicitatie,
om hem kwijt te worden. Bjj de benoeming van den
delinquent in kwestie feliciteerden ze elkaar wederkeerig
nit louter pleizier, dat ze van elkander af waren. Toch
had het Hoofd van Bjjstand zich danig afgesloofd, voor
hij den waren Jacob had gevonden.
Als voornaamste punt volgt nu nog en hiermede
willen we eindigen, de verantwoordelijkheid. Er moet
toch aan een school een verantwoordelijk man zjjn
Och, die verantwoordelijkheid drukt de arme Hoofden
van Bijstand toch zoo. Bevalt hun bijvoorbeeld om een of
andere reden een onderwijzer niet (ze beginnen met zich zelf
in alles tien te geven) dan wordt die iemand o zoo stilletjes
achter zjjn rug ondergraven. „Och ja", tot autoriteit,
„ziet n, in 't eerst ging 't goed, maar tegenwoordig
(met schouderophalen). Ja, ziet u, hjj is wel niet zoo
slecht (schouderophalen), maar goed is anders. Neemt
zoo geen leiding aan, heeft over alles en nog wat een
eigen meening... De klas kon beter, ziet u. 'k Vrees
dat 't verkeerd zal loop°n." enz. enz.
Wie is er verantwoordelijk voor de klas, Ambulantis
Wie heeft de schoolzaken geregeld, de lessenindeeling
gemaakt, het leerplan opgesteld Alles Gfjj, en als 't dan
misloopt, dan draagt toch de onderwijzer de verant
woording, niet waar? Dan wordt achter zjjn rug met
autoriteiten in ongunstigen zin gesproken. Maar als de
klas goed loopt 1 Als de meeste klassen goed loopen
Dan zijt gjj de verantwoordelijke man, dan oogst gjj
gaarne de vruchten van anderer arbeid.
Ja juist, als de zaken mooi loopen, dan zijt gij de
man, maar anders dan ligt het aan den klasseonder-
wjjzer en dan tracht ge hem te loozen, hè, of nadat ge
hem door pesterij kapot gemaakt hebt en ongeschikt
voor zijn werk, dan wilt ge graag het uwe doen om
hem te doen ontslaan, gij, die naar Uw instructie zelf
ontslag hadt verdiend.
„Alleen aan mannen met een hoog gevoel van plicht
kan Nederland zjjn toekomstige burgers toevertrouwen.
•Ik bid u, predik aan zulke mannen niet voor, dat een
ander verantwoordelijk zou kunnen zjjn voor hun han
delingen", schreef de heer G. H. van Daalen, Hoofd
onderwijzer.
En wjj gevoelen ons dan ook zelf verantwoordelijk
voor ons werk en dat verantwoordelijkheidsgevoel is
mede oorzaak onzer nauwgezette plichtsvervulling.
Zeg, Ambulantis, laten we afspreken, dat ieder ver
antwoordelijk is voor zijn eigen werk en dat gij niet
de minste verantwoordelijkheid draagt om de doodeen
voudige reden, dat gij niet werkt. We willen niet verder
de taak van een Hoofd van Bijstand bespreken. Alleen
volgt hier nog een korte opsomming van de nadeelen,
die Ambulantisme heeft.
1. Is het Hoofd van Bijstand een onderwijskracht,
dan is die voor 't onderwijs verloren.
2. Een eigenlijke taak heeft een Hoofd van Bijstand
liet. Die moet hij zoeken 'en bij dat zoeken stoot hij
zich nu eens tegen dit, dan tegen dat en is daardoor
B. De bron van tallooze groote en kleine conflicten.
4. Een Hoofd van Bijstand plaatst zich tusschen de
meesters en de ouders der kinderen.
5. 't Ambulantisme is een dure liefhebberij.
Hier in Schiedam was een goede f 10.000 te besparen,
wanneer het baantje werd gebracht waar het behoort,
n.l. bij een antiquiteitenhandelaar.
De Mokerlezers hebben, hopen we, door ons beknopt
artikeltje een ietwat anderen kijk op de schoolorgani
satie gekregen, dan ze tot nu hadden. Zie, de ouders
onzer leerlingen weten zoo goed als niets van de school.
Velen zelfs meenen nog als gevolg van den reeds lang
verouderden toestand op onderwijsgebied hier, dat het
Hoofd dé man is, ofschoon ze hun kinderen altyd hooren
zeggen: Ik zit bjj meester A, B of C. En toch, het
Hoofd van Bijstand, ouders, weet van uw kind absoluut
niets, dikwijls zelfs niet eens den naam. Wilt ge wat
van of over uw kind weten, wendt n dan tot den
meester, bij wien het schoolgaat en die zal u gaarne,
na schooltijd natuurlijk, zoo volledig mogelijk inlichten.
Komt ge bjj 't Hoofd van Bijstand, dan moet die toch
eerst zelf gaan informeeren bij den betreffenden klasse
onderwijzer. Een der grootste zorgen der. Hoofden van
Bijstand is de onderwijzQrs buiten alle contact met de
onderwijzers te houden. Dat gaat natuurlijk heel ge
makkelijk, want de onderwijzers staan altjjd in de klas
en de Hoofden zjjn op den dag ieder oogenblik te spreken.
Maar wees er van verzekerd, dat de meeste klasse-
ouders na schooltijd voor U te spreken zijn. In
den komenden winter zal de afdeeling Schiedam van
den Bond van Nederlandsche Onderwijzers vergaderingen
met ouders organiseeren om U nog veel beter als het
kon in deze artikelen, in te lichten omtrent ons werk
in de school en het aandeel van een Hoofd van Bijstand
in het onderwijs en de opvoeding uwer kinderen.
Tot slot nog deze opmerking. Mocht deze of gene
christenmensch, wijzend op deze artikelen, van de ver
wording van het openbaar onderwijs spreken, dan zij
hem in alle bescheidenheid opgemerkt, dat dezelfde strijd
tegen het ambulantisme op precies dezelfde gronden
wordt gevoerd door de Christelijke onderwijzers. En dat
behoeft geen verwondering te wekken, daar die strijd
ons opgedrongen wordt door de wetenschap, dat het
onderwijs en vooral de opvoeding onder het regiem van
een Hoofd van Bijstand niet tot dat peil kan stijgen,
waarop wjj het zoo gaarne willen hebben. Bij open
baar en Christelijk onderwijs hebben dezelfde oorzaken
dezelfde gevolgen voortgebracht.
Zondag sprak Reqnders voor de vrije socialist, propa-
gandaclub met het onderwerp„De Soc.-Demoeratie
een gevaar voor de arbeidersbeweging."
Spreker betoogde, dat de toestand der arbeiders
ellendig is op elk gebied en dal er nochtans zeer weinig
bewuste arbeiders zijn. Hoe komt het, dat, terwijl het
socialisme reeds een halve eeuw gepropageerd wordt,
het aantal dier arbeiders, welke zien en gevoelen in
welke positie zij in deze maatschappij verkeeren, nog
zoo gering is
Er is een kwaad de arbeidersbeweging binnenge
slopen en om maar met de deur in huis te vallen, dat
kwaad is de sociaal-democratie.
De S. D. A. P. streeft naar machtsvorming en het
eenig ideaal is zetels veroveren in Raad en Kamer
De arbeiders worden daardoor afgehouden van hun
eigenlijken strijd en de vakbonden dienen slechts om
het kiezerkorps te vergrooten.
Door praten wordt echter de toestand niet beter.
Liebknecht zei het reeds in 1864 toen hij nog niet
verparlementariseerd was. De zaken der arbeiders
worden niet uitgevochten in die zaal (bedoeld wordt
parlement, Red. Mokermaar op de straat.
Wanneer er op verkiezingsvergaderingen wordt ge
sproken, wordt er steeds den nadruk op gelegd, dat
de arbeiders te veel belasting betalen, maar dat het
geld gehaald moet worden waar het is, n.l. bij de bour
geoisie. Komt er dan b.v. een vrijzinnig-democraat in
debat vertellen, dat, als de hoogere klassen zwaarder
belast worden op de een of andere plaats, zq zich
aan die zwaardere lasten onttrekken, door heen te
gaan, dan wordt zoo iemand uitgelachen. En ziet,
één van de plaatsen in Nederland waar de S. D. A. P.
de overhand heeft, n.l. Goor, daar kwam de wethouder-
sociaal-democraat Lobstein, met een nieuw belasting-
ontwerp, in welk ontwerp de arbeiders nog meer
moesten betalen.
Verder wqst spreker op Den Brink in Breda, die
stemde voor een subsidie aan een vereeniging van oud-
onderofficieren en op De Bruin die stemde voor een
medalje.
Neen, het parlementarisme beteekent niets. Er wordt
door de S. D. A. P. geijverd voor den tienurendag,
voor staatspensioen, enz. Wq zeggen tot de arbeiders,
laat je niet verleiden door Troelstra, die zegt, dat
staatspensioneering het le punt op het program zal zijn,
zoodra zij de meerderheid hebbenzeker zooals in
Engeland nu, waar de arbeiders op zeventig-jarigen
leeltqd drie gulden krijgen. Spreker haalt eeu voor
beeld aan van een ouden arbeider in Hilversum, waar
een arbeider van ruim 80 jaar nog werkzaam was
„Het Volk" schreef toen, „of staatspensioen ook noodig
is". Die arbeider had dan echter drie gulden ge
kregen, terwijl hq er nu misschien 6 of 7 verdient.
Spreker vindt het beter niets, dan zoo weinig te geven.
Vervolgens de tienurenwetdeze wet zal net zoo
min uitgevoerd worden als de wet op den Kinderarbeid.
Men kan den patroon wel verbieden langer dan 10
uur te laten arbeiden, maar zq kunnen hem niet ver
bieden, om overwerk te laten verrichten.
Trouwens de S. D. A. P. zelf stelt uitzonderingen
voor. Er zon een leger van ambtenaren noodig zijn
om die wet te handhaven, wat ten slotte nog onmoge
lijk zou zqn. De arbeiders moeten' dit alles betalen
zq en niemand anders, b.v. de ongevallen wet kostte het
le jaar meer aan administratie kosten, dan er uitge
keerd werd.
Een der ergste dingen vindt spreker het scheppen
van baantjes, waardoor de beste krachten aan den strqd
worden onttrokken. De menschen worden in een andere
omgeving geplaatst en waar de omstandigheden den
menschen veranderen, zakken deze menschen van hun
partij af naar die der bezittende klasse. Als bewijs
noemt spr. John Burns, Millerand, Viviani.
Neen, er is maar een weg voor de arbeiders om te
komen tot een betere maatschappij, en die is: zich
meester maken van de productie-middelen, hetzij door
opstand, hetzij door werkstaking.
Spreker besloot hiermee zijn rede.
Van de gelegenheid voor debat maakte partijgenoot
De Bruin gebruik.
Debater begint met te zeggen, dat hij er niet aan
denkt in te gaan op dat gedeelte der rede, wat met de
S. D. A. P. niets heeft uit te staan. Het stemmen van
De Brink en De Bruin b.v. heeft niets uit te staan met
het maatschappelijk vraagstuk. Hij zal zich bepalen
tot het le gedeelte der rede wat het meest zakelijke is.
Om te beginnen heeft spr. gezegd dat er ondanks
de propaganda van een halve eeuw, het socialistische
idee er nog zoo dunnetjes inzit en heeft dit geweten
aan de S. D. A. P. Daarover nu kan men zeer ver
schillend denken. Met evenveel recht zou hij kunnen
zeggen de schuld ligt bij de Anarchie. Er was ver
warring in de arbeiders beweging. Tusschen S. D. A. P.
en Anarchie heerscht een hevige wrok, voor geen klein
gedeelte opgeblazen door personenhaat. We hebben
noodig bewuste arbeiders; wij brengen bewustzijn. Wie
hebben er gewerkt om de organisaties groot te maken
De Anarchisten niet.
Spreker heeft gezegd dat de toestand der arbeiders
niet verbeterd kan worden door praten Neen, niet met
praten alleen er kunnen ook voorstellen gedaan worden,
en hoe sterker de georganiseerde arbeiders zijn, des te
beter zullen er naar die voorstellen geluisterd worden.
Lobstein heeft zijn ziel bezondigd door het maken
van een belasting-ontwerp. Inderdaad, als wethouder
moest hij dat doen en kunnen wij, zelfs al is er een
meederheid in den Gemeenteraad, nog niet doen zooals
wij willen.
De sociale wetten, welke er zijn, daar kan zeer veel
aan verbeterd worden, b.v. de ongevallenwet en de
wet op het arbeidscontract.
Spreker heeft beweerd dat de omstandigheden de
menschen veranderenen heeft daarbij aangehaald John
Burns, Millerand en Viviani.
De S. D. A. P-, heeft met die menschen niets uit te
staan, daar zq geen partqgenooten zijn. De partq zal
niet toe staan, dat er een ministersplaats bezet wordt
door een der onzen, wanneer er geen meerderheid is.
Rijnders repliceerde. Hij meende dat zijn rede nog
onaangetast was, het was dus De Bruin niet gelukt,
maar iets van zqn rede ongedaan te maken.
Verder kwam hij aandragen met de bewering, dat de
S. D. A. P. in de Kamer voor het staangeld had
gestemd.
De Bruin wees hem er even op, dat hq het betreurde
dat spr., van die Thomson-leugen gebruik maakte, ter
wijl hij zeer goed wist, dat er voorgesteld was, het
staangeld te verbieden, en toen dat verworpen was, had
de S. D. A. P. voor beperking van staangeld gestemd
hetgeen heel iets anders is.
Spr. erkende dat het zoo was, en voegde er bij dat
die staangeld-kwestie, in de pers van zijn richting wel
ietwat eenzijdig werd. voorgesteld.
De verg., voornamelijk uit vreemden bestaande en
voor het grootste gedeelte op de hand van Rqnders was,
werd daarna door den voorz. met een woord van dank
aan de aanwezigen gesloten.
Gemeente Werklieden. Zaterdag 15 Mei
vierde de afd. Schiedam van den Bond van Ned. Gem.
AVerkl. haar vierjarig bestaan. In een toepasselijke
feestrede onthulde den Bonds voorzitter P.Schoonder woerd
het vaandel.
Eenige Dames en Heeren zongen het Vaandellied en
„Morgenrood", welke zeer in den smaak vielen.
„Maatschappelijk werk van de afd. Rotterdam gaf
het propagandestuk Rijk en Arm ten beste, het applaus
bewees hoe zeer dit mooie stuk insloeg.
Met eenige komische stukjes werd deze prettige avond
besloten ook het bal was zeer geanimeerd.
Een hartelijk woord van dank aan allen die tot het
welslagen van dezen avond' hebben bijgedragen, is hier
zeker op zijn plaats.
Ook de vaandelcommissie, in 't bijzonder het lid W.
H. van Put, hulde voor de ijver waarmede zij hebben
gewerkt tot het verkrijgen van het mooie vaandel.
Eene collecte voor de stakende glasblazers te Maas-
stricht bracht f 2.10 op.
De correspondent.
Alg. Med. Bond van Arbeiders(sters) in
liet Bakkers-, Chocolade- en Suikerbewer-
kingsbedrijf. Inzake het ontslag aan een onzer
leden, door de R. K. Coöperatieve Bakkerij, gevestigd
Hoogstraat 67 alhier, gegeven, komt bovengenoemde"
organisatie, na uitgebreid onderzoek, tot de navolgende
conclnsie.
1. Dat bedoelde gezel niet in alles die opvatting
