Dinkelaar en Van Leeuwen,
Twee adviezen.
STEMT OP
de vertegenwoordigers van het pro
letariaat, dat in Schiedam 9/i0 der
bevolking omvat, doch slechts 1 ver
tegenwoordiger in den Gemeente
raad heeft.
De kerkelijke partijen en de heer
Van der Schalk.
Theorie en praktijk,
Het incident-Wittkampf in de
laatste Kaadszitting.
Zwak is het intusschen van de vrijzinnig-democraten
dat zij telken jare maar weer verzuimen, behoorlek
stelling te nemen tegenover de oud-liberalen. Op die
manier verloopt het Schiedamsche vrijzinnigendom
heelemaal in roemlooze onbegrensdheid. Maar waar
schijnlijk is het niet meer tot de krachtsinspanning van
een eervollen dood in staat.
Wat evenwel te zeggen van die vertooning van
telkens andere candidaten „Verscheidenheid doet eten",
leert de gezondheidsleer voor zwakke en eet-onwillige
magen. Maar in de politiek gaat dat toch niet op?
Die wisselende lijst van allemaal onbekenden in 't
openbare leveu is dan ook alleen een bewijs van volle
dige armoede aan candidaten. Nu eens laat de een en
dan weer eens de ander zich overhalen, om voor can-
didaat te spelen. Maar na eenmaal dien rol van barm
hartigheid te hebben gespeeld, blijken ze er allen genoeg
van te hebben. Wat hun nog niet zoo kwalijk te nemen
is. Zoo ook nu weer komt men met iemand voor
den dag, die alleen een candidatuur aannam om „Schie
dam" niet zonder een candidaat te laten, en die nu
wel niet zooals de heer Montfoort per advertentie voor
de eer zal bedanken, maar er toch precies eender over
denkt.
Arm aan kracht, arm aan menschen, sterft het
Schiedamsche vrijzinnigendom een meewarigen dood.
Wat de kerkelijke partijen deze keer uithaalden, be
wijst nog duidelijker de intellectueele en moreele
armoede van die groepen.
Tegenover den heer Van der Schalk stelde ze geen
candidaat, om zeker te zijn dat deze met hun hulp ge
kozen zal worden. Want zp hebben den heer Van der
Schalk in den Raad noodig omdat ze zelf over geen
enkele fatsoenlijke financiëele kracht beschikken. Ze
moeten dus den heer Van der Schalk er noodzakelijk
in brengen, om hun waggelenden wagen nog een beetje
in 't spoor te rijden. En met plezier gooien ze daarvoor
de heele anti-these over boord.
Dat de heer Van der Schalk zich voor dat spel laat
gebruiken zal men hèm niet kwalijk kunnen nemen nu
de heer Van Westendorp hem daarin voorging. De heer
Van der Schalk blijft daarmee volkomen in den lijn der
Schiedamsche vrijzinnige politiek, die zich als procuratie
houder van het Schiedamsche clericalisme laat ge
bruiken, daarmee zonderlinge bewijzen van politiek
doorzicht gevende. Maar ergerlijk is het toch èn van
politiek èn van politiek-moreel standpunt, zooveel be
ginselloosheid en karakterloosheid bij een politieke
partij aan te treffen.
Voor de vacature-Van der Laan vonden de kerke
lijke partijen niemand danden heer C. Klein,
den oud-orgeltrapper van gemeentewerken, zooals hij
zelf zich eens noemde. De kerkelijke partijen hebben
zich met de candidaatstelling van dezen ouden man,
die zich vroeger als raadslid voortdurend belachelijk
maakte en toen de overtuigende bewijzen leverde van
ongeschiktheid voor een dergelijk ambt, een brevet van
onvermogen gegeven en van armoede aan intellectueele
krachten, zooals men er geen vollediger denken kan.
En als de kerkelijke partijen op dezelfde hoeveelheid
kiezers kunnen rekenen als de vorige maal dan zal ook
de heer Klein gekozen worden. Dan zullen zij dus den
Raad „verrijkt" hebben met Mr. W. H. Jansen, A. C.
A. Nolet, F. J. Smit, N. van der Velden, J. van der
Meer, H. van der Drift en C. Klein. Allemaal candidaten
voor poedelprijzen in den politieken kegelbaan
Het ziet er treurigjes uit met het intellect der kerke
lijke partijen. En met zoo'n stelletje in den Raad gaat
zwart Schiedam een zwarte toekomst tegemoet.
Wie zien dat vertoon van onmacht met onverholen
leedvermaak aanover zooveel zetels te beschikken en
toch zóó arm te zijD aan intellect en kracht 1
Maar wij zullen ook nu weer ons best doen, in 't be
lang der stad en in 't belang van 't proletariaat, onze
eigen mannen in den Raad te brengen. Daarvoor,
partijgenooten, nn allen aan den arbeid
Het advies der kerkelijke partijen voor de vacature
Van der Meer in district II luidt aldus:
Wjj raden onzen trouwen christelijken kiezers aan
allen onmiddelijk hun stem uit te brengen op den
paganist Van der Schalk. Want doen zjj dat niet,
dan wordt de sociaal-democraat Dinkelaar gekozen
en zooals u bp de vorige verkiezing door ons werd
duidelijk gemaakt, zonden dan onze kerken worden
dichtgespijkerd en zou ons geliefd Oranjehuis over
de grenzen worden gejaad!
Wij wijzen u er bovendien op, dat een man met
de erkende capaciteiten van den heer Van der
Schalk in den Raad hoort, en zijn gewaardeerde
kennis aan de Christelijke meerderheid zeer ten
goede kan komen.
Het advies der kerkelijke partijen voor de vacature-
Van der Laan in district II luidt aldus
Zooals n bekend is, gaat het ook in deze ver
kiezing om de eere Gods ook in het gemeentelijk
bestuur. Daarin staan vrijzinnigen en sociaal-demo
craten tegenover ons, want beiden ontkennen de
souvereiniteit Gods in den Staat. Stemt daarom
niet op den paganist J. Haima van der Wal. En
evenmin op den paganist Dr. van Leeuwen. Maar
stemt op den Christen, die de souvereiniteit Gods
ook in het Staatsbestuur erkent, op den heer C.
Klein.
En laat u niet van de wijs brengen dopr de
opmerking, dat Dr. van Leeuwen toch in kennis
en capaciteiten ver boven den heer Klein staat.
Daarmee hebt gij niets te maken. Want het gaat
alleen hierom of de candidaat de ordinantiën Gods
ook in het Staatsbestuur erkent of niet.
Onderschrift der Redactie.
Door toevallige omstandigheden kregen wij boven
staande kladjes in handen. Ze zullen waarschijnlijk nog
wel een beetje verbeterd en voorzichtiger gemaakt
worden maar bevatten toch de grondgedachten der
kerkelijke politek bij deze verkiezing.
Wij hebben er niets aan toe te voegen dan de raad,
de beide adviezen eens met elkander te vergelijken,
goed en degelijk, en daarna zich eens het antwoord te
geven op deze vragen
wordt niet op krasse wijze door deze adviezen
het bedrog der anti-these aan 't licht gebracht
En is het niet duidelijk, dat men den heer Van der
Schalk alleen stelt omdat hij zoo'n goed verdediger
van het kapitalisme is en de sociaal-democraten,
Dinkelaar even goed als Van Leeuwen, alleen wil
weren omdat zij als sociaal democraten de klasse-
politiek der „heeren" bestrijden zullen ten bate van de
door die politiek benadeelden, de arbeiders, de
kleine middenstanders en ambtenaren?
Men leze eens nauwkeurig wat er in die beide
adviezen staat, en ookwaarin ze elkander bestrijden.
En een antwoord op die beide vragen is niet moeilijk.
De houding der kerkelijke partijen tegenover den
heer Van der Schalk is eenvoudig weerzinwekkend.
Eerst maakten zij het plan, geen candidaat tegenover
hem te stellen, en stelden zjj hem van dat plan op de
hoogte. Toen handhaafden zij dus tegenover hem de
antithese niet.
De heer Van der Schalk liet zich daarop zelfs in
district I van vrijzinnige zpde candidaat stellen tegen
over een der zittende katholieke raadsleden. De kerke
lijke partijen moesten toen wel in district II ook tegen
over den heer Van der Schalk een candidaat stellen,
en de voor deze gelegenheid eerst opgeborgen antithese
weer voor den dag halen. En nu werd ook de heer
Yan der Schalk als „man van links" bestreden, be
hoorlijk ingelijfd bp de vijanden van den godsdienst,
de kerk en de souvereiniteit Gods in den Staat, en als
een gevaarlijk anti-rechtsch man op principieele
gronden bestreden.
De herstemming bezorgde de overwinning aan de
kerkelijke partijen en daarmee viel ook de heer Van
der Schalk 'uit. Opnieuw boden de kerkeljjken nu de
candidatuur aan den heer Van der Schalk aan. Die
man, kort te voren door hen als paganist en al wat
daarbij hoort bestreden, zou nu hun candidaat worden
Zoodat opnieuw de anti-these in 't graf werd gelegd.
Maar de heer Van der Schalk weigerde de candi
datuur, en de vrijzinnig-democratische kiesvereeniging
weigerde te voldoen aan de voorwaarde der kerkelijken
om geen candidaat te stellen voor de vacature-Van der
Laan. Ondanks dat alles, stelden de kerkelijken nu
geen candidaat tegenover den heer Van der Schalk.
De antithese bleef in 't graf. Zóó zwak voelt de kerke
lijke Raadsmeerderheid zich, dat de kerkelijke partijen
liever beginselen, eergevoel en waardigheid over boord
gooien dan dat zp den heer Van der Schalk niet in
den Raad zonden helpen.
Achtereenvolgens speelden zich dus deze tooneelen af:
Eerste Tooneel. De kerkelijken: Weg met de anti
these Leve Yan der SchalkDe heer v. d. S.
draait hun den rug toe,
Tweede Tooneel. De kerkelijkenLeve dejanti-t
Weg met Van dei- SchalkDe heer v. d. S.
hen uit voor al wat leelijk is.
Derde Tooneel. De kerkelijkenWp hebben Van
Schalk verloren. Weg met de anti-theseLeve
Van der Schalk! De heer v. d. S. jaagt de kerke
lijken smadelijk van het tooneel af, en valt
afgemat en wanhopig van zyn stokje.
Vierde Tooneel. De kerkelijken alleen: Leve de roedel
die ons geeseldeAanbidden wij de hand die ons I
sloegDragen wij den smaad der kastijding ter
wille der winstej! Weg met de anti-theseLeve
Van der Schalk
De. heenv. d. S. alleen't Is bedonderd. Eigen
lijk moest ik mij niet aldus laten gebruiken voor
de clericale politiekEigenlijk moest ik bedanken
en de lui in d'r hemd laten staan! Maar
Vijfde Tooneel. De kerkelijken alleen. Ziezoo, Van
der Schalk is alleen candidaat tegenover een rooje,
De zaak is gezond,
De heer v. d. S. alleen. Ziezoo, ik ben alleen candi
daat van de vrijzinnigen. Wat .de andere kiezers
willen doen, daar heb ik toch niet mee te maken?
De apotheose van dit burgerlijk zedenspel geven wjj
in het nummer der volgende week
Welk een weerzinwekkend schouwspel is dit
goochelen met de antithese door de kerkelijke partijen!
En hoe diep bedorven heeft de „christelijke politiek"
het openbare leven, dat zooiets kan zonder dat er een
algemeene opstand tegen zooveel beginselloosheid en
karakterloosheid komt.
De heer Verhoeve had gelijk, toen hp constateerde
dat de reactie, het clericalisme, graag zpn achterste
laat zien. En die achterste stinkt geducht.
Vies is het politieke Christendom, door en d
vies en rot.
Het is koddig te zien, met welk een gemak
burgerlijke partijen hun beginselen vast stellen en ovet
boord gooien, al naar dat in hun kraam te past komt
Men zou het best hun eenig wezenlijk beginsel aides
kunnen formuleeren
Ons eenig beginsel is in beginsel die beginselen
voor te staan die ons oogenblikkelijk of in de
naaste toekomst van nut kunnen zijn, en die be
ginselen te bestrijden die ons oogenblikkeljjk of in
de naaste toekomst kunnen schaden.
Wp zullen deze partpen met hun eenig beginsel van
het direkte voordeel nit beginsel op het punt dere»
redige vertegenwoordiging eens even de revue laten I
maken.
De anti-revolutionaire partij spreekt in haar „Program
van Beginselen" in art. 11 over „Staten en Raden",
wier „samenstellingeneen krenking van het recht
der minderheden opleveren". Dat is de theorie. De
praktijk in plaatsen waar zij medezit aan den tafel dei
meerderheid isdat zp alles doet om dat „recht dei
minderheden" zooveel mogelijk te krenken. Zooals te
Schiedam, waar zij bpv. de S. D. A. P., die krachtens
haar stemmencpfer „recht" heeft op 5 a 6 raadszetels,
zelfs een tweeden en derden raadszetel met alle
mogelpke middelen tracht te helpen ontfutselen.
De Alg. Bond van Roomsch-Katholieke Kiesvereni
gingen stelden den 28 Sept. 1908 een 14-tal punten
over het kiesrecht vast, waarvan het 11e en 12e aldus
luiden„De Bond is voor de invoering van evenredige
vertegenwoordiging, ongeveer zooals in België bestaat,
Invoering van evenredige vertegenwoordiging is vat
zooveel belang, dat een oplossing van het kiesrecht-
vraagstuk zonder haar onbevredigend dient te heeten"
Dat is de theorie. De praktijk is dezelfde als de bovet
aangehaalde der anti-revolutionaire party. De „Christe
lijke" politiek geeft zonderlinge toepassingen van de
Christelijke leer in de praktijk".
De Liberale Unie verklaarde zich nog in haar motie
van 8 Februari 1908 voor „Evenredige vertegen
woordiging". De Bond van Vrije Liberalen deed het
zelfde in haar verklaring van 1 Mei 1909. De Vrij
zinnig-democratische Bond heeft „de evenredige ver
tegenwoordiging" zelfs in 1 van zpn Werkprogram
opgenomen. Toch doen de gezamenlijke vrijzinnigen
alhier onder leiding staande van de vrijzinnig-demo
cratische vereeniging „Schiedam" hard mee aan de
krenking van het recht der S. D. A. P., aan wie ze
volgens hun beginsel 2 plaatsen behoorden af te staan,
Zoo leven de burgerlijke partijen hun „beginselen"
na. En dan zouden wp daarvoor nog eerbied moeten
hebben
Aan de orde was het voorstel-De Bruin om het I
over de arbeidsbeurs en dat over het Gemeentelijk
Werkloozenfonds te scheiden, teneinde het mogelijk te
maken, dat de Vakvereenigingen, die o.a. op grond van
art. 5 van de Arb. beurs-verordening niet met de Beurs
kunnen samenenwerken, toch deelnemen aan het Gem.
Werkl.fonds. De Vakvereenigingen, die hierbij in 't
spel zpn, zpn die behoorende by het N. V. V. en
4
