Stokken voor 't eerstvolgend nummer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in
het bezit der Redactie zijn.
No. 27.
ZATERDAG 4 September 1909.
9e Jaargang.
SOCIAAL-DEMOCRATISCH WEEKBLAD VOOR HET KIESDISTRICT SCHIEDAM.
De Moker
Aan de Postabonnees
Aan de Stadsabonnees
Vlaardingen.
Aan de lezers.
Op voor het Algemeen Kiesrecht.
De afgeloopen verkiezingsstrijd.
De Openbare School.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal j Uj V00ruitbetaUng.
franco per post 30 cent j
Losse nummers 2 cent.
Redactie-adres: St. Liduinastraat $8.
Administratie-adresGebouw „Constantia".
AD VERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bjj abonnement belangrijke korting.
REDACTEUR; Dr. J. VAN LEEUWEN.
is eiken Zaterdag verkrijgbaar
Te Schiedam Nienwsticht N. Z. 32.
Zalmstraat 22.
„Constantia", Boterstraat 30.
Te Viaardingen: W. de Gast, Callenburgstraat 58.
Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne
menten aangenomen.
De abonné's worden verzocht bij adresverandering
daarvan kennis te geven aan de Administratie.
Met 1 September is het ^nieuwe kwartaal ingegaan. Gjj
zondt het werk der administratie verlichten indien het
abonnementsgeld vóór 15 September opgezonden wordt
per postwissel. Na den 15en wordt per postkwitantie
over het abonnementsgeld beschikt.
Met 1 September is het nieuwe kwartaal ingegaan.
Deze en volgende week zal de looper de kwitanties
aanbieden.
De leden der afdeeling afdeeling worden attent ge
maakt op de in dit nummer voorkomende afdeelings-
advertentie.
Wjj hebben met onze looper eene regeling getroffen
welke het den lezers mogelijk maakt kwartaal-abonné
te worden, zonder dat de looper er schade door lijdt.
Wij verwachten dan ook, dat onze week-abonnées, nu
het nieuwe kwartaal pas aan den gang is, nu
kwartaal-abonnee worden. Door deze regeling evenwel
worden de uitgaven vermeerderd, hoewel de inkomsten
van ons blad stationair blijven, aangezien ons lezerstal
op dezelfde hoogte blijft staan. Onze Moker-kas staat,
zooals onzen lezers bekend is, er niet gunstig voor.
Nu de verkiezingen achter den rug zjjn en wij niet
voor de volgende een aftreding te wachten hebben,
(behoudens tusschentjjdsche) verzoeken we onzen lezers
de steunpenning van „De Mokereens te gedenken.
Het verkiezingsfonds is aardig gevuld geworden ge
durende onze actie, vult nu de Mokerkas. Wanneer
al onze lezers eens een cent per week steunpenning
geven, komen we al aan een aardig bedrag.
Als we dit eenige maanden volhouden, dan zal onze
kas er zeker nog eens goed voor komen te staan. Het
kan en het moet, partjjgenooten en geestverwanten.
Wjj kunnen De Moker niet missen, het is een onmis
baar wapen in onzen strjjd, dit weet ge allen, steunt
das zooveel ge kunt, evenals ge dit voor de verkiezingen
hebt gedaan. Iedere bjjdrage wordt wekelijks verant
woordt, al is het een halve cent.
Het bestuur v. d. Afd. Schiedam
S. D. A. P.
Zondag 19 September wordt onze jaarlijksche kies-
rechtbetooging op het Sportterrein aan de Laan van
Meerdervoort te Den Haag gehouden.
Onze Afdeeling zal twee afgevaardigden zenden met
banier. Wjj vertrouwen dat al de vakvereenigingen
daar present zullen zijn. Schiedam heeft altijd een goed
figuur geslagen, laten wjj nu eens toonen dat wij steeds
ook daarin vooruit willen.
Iedereen make nu ook propaganda voor onze meeting,
opdat wjj dit jaar met een dubbel aantal als het vorige
jaar, Schiedam vertegenwoordigen.
Partjjgenooten, toont eens wat ge kunt in deze!
Het Bestuur v. d. Afd. Schiedam
S. D. A. P.
i.
De wijze, waarop van clericale zjjde de verkiezings
strijd is gevoerd, verdient een uitvoerige behandeling,
omdat zij een maatstaf is voor de innerlijke waarde der
clericale coalitie. En een onderzoek in dezen is dubbel
noodig maar ook dubbel loonend, omdat de clericale
partijen zich zelf steeds voorstellen als de eenige be
zitters van een vasten vorm van zedelijkheid, terwjjl
de daden dier partjjen wjjzen op een buitengewone
afstomping van haar zedelijkheidshewustzijn.
Voor ons is het verzamelen dezer feiten van belang
niet alleen omdat zjj prachtige propagandastof zijn tegen
het clericalisme, maar ook omdat zij het bewijs leveren
van de zedelijke en geestelijke aftakeling der clericale
meerderheidspartijen. En dit laatste is voor ons feiteljjk
van nog meer gewicht dan het eerste, omdat die af
takeling wjjst op achteruitgang-
In de geschiedenis is het een gewoon, steeds terug-
keerend, verschijnseldat een regeeringsklasse na verloop
van korter of langer tjjd de frissche beginselkracht, uit
den tijd toen zjj nog verzetklasse was, kwjjt raakt en
geestelijk en zedeljjk vervalt lang voordat zjj haar
uiterlijke macht aan de nieuw-opkomende klasse dreigt
te verliezen. Vandaar dat de periode van wezenlijke
al-overheersching eener regeeringsklasse steeds ook een
periode is van geestelijken en zedeljjken achteruitgang,
van geestöljjk en zedeljjk bederf. En daardoor weer
eindigde het leven van iedere regeeringsklasse tot nu
toe in een poel van ellende en verdierljjking.
En eigenaardig is het in de geschiedenis op te merken,
dat in zulk een periode van al-overheersching eener
regeeringsklasse, tevens das een periode van geestelijk
en zedeljjk bederf, de heerschende kerkgenootschappen
niet als profeten de geloovigen tegen dat bederf waar
schuwen en wapenen, maar zich aansluiten bij de regee
ringsklasse, voor zichzelf een behoorlijk deel der
regeeringsmacht in beslag nemen en daardoor zich zelf
moedwillig onderwerpen aan den geestelijken en zede
lijken bedervingsinvloed van zulk een periode.
Merkwaardig is het, dat de heerschende kerkgenoot
schappen in zulk een tjjd zich zelf te weer stellen tegen
personen, groepen en partjjen, die willen ingaan (reagee-
ren) tegen dat bederf, dat -zjj zulke personen, groepen
en partjjen, buiten de zedeljjke gemeenschap sluiten. Dat
ondervinden thans de sociaal-democraten, de christen
socialisten en zelfs menschen als de Katholieke Mr.
Visser en de Protestantsch-orthodoxe Mr. van de Laar.
Dat door deze houding der kerkgenootschappen de
grondslag wordt gelegd voor het meest weerzinwekkende
farizeïsme en voor een door en door zedeloos naam-
geloof als „inklevende eigenschap" van de klasse-
overheerschers, spreekt van zelf. En dat een dergelijk
farizeïsme en naamgeloof iederen vorm van zedeljjkheid
ook aan het openbare leven ontnemen en in dat openbare
leven een vasten vorm van anti-zedelijkheid invoeren,
ligt eveneens in den logischen ontwikkelingsgang van
dergeljjke verhoudingen. 1)
Het kan ons met deze kennis van vroegere soort
gelijke perioden niet verwonderen, dat ook nu weer,
nu de burgerklasse ter bescherming en versterking van
haar macht zich met de kerkgenootschappen verbond,
soortgelijke verschijnselen van geestelijk en zedelijk
bederf en van afstomping van het zedelijkheidsbewustzjjn
bjj de regeeringsklasse in ruime mate zich vertoonen.
De oorzaak van dat verschijnsel zullen wij later wel
eens behandelen. Thans volstaan wjj met de aanwijzing
ervan, niet slechts nu, maar in alle overeenkomstige
geschiedenisperioden vroeger.
Het eenige wat wjj, evenals de christen-socialisten
en individualisten als Mr. Visser en Mr. van de Laar,
kunnen doen tegeM dit geestelijk en zedelijk verval en
tegen de schandelijke- praktijken der regeeringsklasse,
is ditwij kuhhen onvermoeid de verschijnselen en
feiten van verval en bederf aanwijzenwij kunnen
zonder ophouden de beteekenis daarvan ontvouwen en
wjj kunnen in ons zelf en onze eigen omgeving den
geest en de praktijk van de meest onbevlekte oprecht
heid en den hoogsten adel van gedachten en gevoelens
aankweeken. Meer kunnen wij niet doen. De econo
mische en maatschappelijke omstandigheden zullen ons
daarbij soms meer of minder kunnen helpensoms
zullen zij ons in dezen arbeid beslist belemmerenen
bjj de economische ontwrichting van het kapitalisme
zullen wjj al dat geesteljjk en zedelijk bederf bij de
erfenis der maatschappelijke macht mee moeten aannemen.
Maar, hoe weinig bemoedigend voor ieder persoonlijk
een dergelijk werk ook moge zijn, er wordt door het
innerljjk verzet tegeu de gemeenheid en zedeloosheid
van het kapitalisme, ook van het kerkelijk (christeljjk,
clericaal) kapitalisme, zooveel geesteljjk en zedelijk
weerstandsvermogen in ons ontwikkeld, dat er van
versagen geen sprake kan zijn.
Zoo ondernemen wij ook het weinig verheffende
werk van behandeling der leugen- en laster-campagne
der „christeljjke" partjjen bij den nu afgeloopen ver
kiezingsstrijd.
ii.
Een stukje geschiedenis.
In 1848 werd den Staat de taak opgelegd het onder-
wjjs te doen zjjn een voortdurende zorg van de regeering
en in 1878 werd het neutraal beginsel der Openbare
School in de wet vastgelegdHet onderwijs wordt
onder 't aanleeren van gepaste en nuttige kundigheden
dienstbaar gemaakt aan de ontwikkeling van de ver-
standeljjke vermogens der kinderen en aan hunne oplei
ding tot alle christelijke en maatschappeljjke deugden.
De onderwijzer onthoudt zich van iets te leeren, te
doen of toe te laten wat strijdig is met den eerbied
verschuldigd aan de godsdienstige begrippen van anders
denkenden. Het geven van godsdienstonderwijs blijft
aan de godsdienstleeraren overgelaten.
Hieruit bljjkt niet alleen het neutraal karakter der
openbare school destijds gegeven, maar tevens haar
godsdienstig karakter.
Immers, wat zegt dit artikelle spreekt het van de
verstandeljjke vorming der leerlingen om daardoor te
komen2e tot de geesteljjke, de godsdienstigeten 3e
laat het plaats voor confessioneel onderwijs, wanneer
de ouders dit begeeren, want voor den priester werd
het schoolgebouw opengesteld en het gebod uitgevaardigd
(in een ander artikel) uren voor 't godsdienstonderwijs
vrjj te houden.
Dit godsdienstig karakter der openbare school was
den „Christeljjken" eén doorn in 't oog. Op de ver
gadering der Alg. Ver. voor Christelijk Nationaal
Schoolonderwijs, gehouden op 19 en 20 Mei 1869 te
Utrecht, wilde Dr Kuyper vooral geschrapt hebben de
bekende „christelijke deugden" uit 't voor aangehaald
artikel. De opzet is duideljjk. De openbare school moest
een zuiver heidensch (paganistisch) cachet krijgen, om
des te gemakkelijker de kleine luiden voor de christe
lijke school warm te* maken en met 53 tegen 9 stemmen
werd de weglating van het woord „christelijke" aan
genomen. De eenige onderwijzer, die tegen het aange
haalde artikel heeft gezondigd werd ontslagen, maar
later door Dr. Kuyper burgemeester gemaakt.
Toch bleef het in de wet tot nu, maar dat belette
niet, dat Dr. Kuyper in „Ons Program" schreef: „Nu
de school hulpmiddel is voor de propaganda der onge
loofstheorie, moet ze het karakter dragen en draagt ze
ook het karakter van het streven onzer Revolutionairen.
Dit bljjkt in Lelk opzicht. De hoofdschotel van weleer
De Administratie.
De Administratie.
1) Men plaatse de onoprechte verklaring van het college van
B. en W. in zake de Oranjevereeniging en het Exercitieveld eens
in dit verband!
