Ditjes en Datjes.
Vergadering van Gemeente-
Werklieden.
eea rapport van den Directeur van Gemeentewerken
hebben met een berekening van schade, aan het Badhuis
toegebracht door het daarbij uitgevoerde gemeentewerk.
De Bruin meende dat de schade zoo groot was, dat
de Gemeente niets overbleef dan een nieuw te bouwen.
De heer van Westendorp daarentegen had liever de
toezegging van rentegarantie door de Gemeentehet
Bestaar kon dus zonder twijfel aan voldoende geld komen.
Hierna werd besloten, niets te besluiten maar later
tot een besluit over te gaan.
Ook de behandeling van het Ontwerp Werklieden
tylement werd uitgesteld. De heer de Groot had een
motie ingediend, voorstellende aan een commissie van
3 raadsleden op te dragen, het ingediende ontwerp om
te werken in de richting van de wenschen der werk
liedenorganisaties. De heer Goslinga verklaarde evenwel,
de stukken nog niet te hebben kunnen bestudeeren en
dus ook over de motie-de Groot nog niet te kunnen
oordeelen. Andere Raadsleden verklaarden hetzelfde.
Zonder stemming werd daarop besloten, de behandeling
van motie en ontwerp-reglement tot de volgende ver
gadering uit te stellen.
Dan keldert natuurlijk de motie. Dan wordt de
behandeling over het ontwerp-werklieden-reglement ook
weer uitgesteld En als er dan eindelijk zoo'n ding
klaar gemaakt is, dan zal het even bruikbaar voor de
betrokken werklieden zijn als de verordeningen op
Arbeidsbeurs en Werkloozenfonds voor de werkloozen.
De aard der kerkelijke meerderheid doet niets anders
verwachten.
Zoo wordt het Kaïnsmerk steeds zichtbaarder op
het sckaamtelooze voorhoofd van dit christelijk-politieke
bestuur. Met kapitalistische wreedheid helpt het de
arbeidersklasse neerdringen, steeds dieper, in het „moeras
van het proletariaat", en vraagt dan met Kaïnsfarizeïsme:
„ben ik mijn broeders hoeder en het voegt er Jezuitisch
aan toe„help u zelf, zoo helpt u God
Helpt u zelf, arbeiders, zeker, maar helpt ook elkaar.
Vereenigt uSamen zijt ge sterkSterk genoeg om
een eind te maken aan de macht van een Raad, die
zóó met uw belangen durft spotten.
Verleden Maandagavond hield de Afd. Schiedam van
den Bond van Ned. Gem.werklieden in samenwerking
met de Gem.werkl.ver. „Ons Belang" een vergadering
in het Verkooplokaal ter bespreking van het ontworpen
werkliedenreglement.
De voorzitter van de Bondsafdeeling Winkelman
opende de vergadering en deelde mede, dat de geor
ganiseerde gemeentewerklieden zeer teleurgesteld waren
over het ingediende ontwerp en daarom een bespreking
hunnerzijds noodig achtten. Hij gaf hierna het woord
aan den Bondssecretaris N. van Hinte.
Deze wees op hot succes der vergadering, bestaande
in de groote opkomst der gemeentewerklieden. En deze
opkomst wijst op het gemeenschappelijk gevoel van
werknemer te zijn en niets anders dan dat.
Van Hinte zeide een uiteenzetting te zullen geven
van het standpunt, door de verschillende politieke par
ijen in hun programma's omschreven en waaraan
natuurlijk de Schiedamsche vertegenwoordigers dier
partijen gebonden zijn. Maar eerst wilde hij er op
wijzen, dat het Schiedamsche ontwerp tot
liet slechtste
behoort, wat er in Nederland op dat gebied is ver
schenen. En direct wilde hij het afkeuren, dat in de
Commissie voor het Werkliedenreglement geen enkele
vertegenwoordiger der arbeidersorganisatie werd opge
nomen en dat het meer dan 2 jaren duurde voordat
het werkliedenreglement in ontwerp klaar was.
Hoe de Schiedamsche Commissie er toe kon komen,
het Leidsche gemeente-werkliedenreglement tot voorbeeld
te nemen, is spr. een raadsel. Hij las uit een adres
van den Bond aan den Leidschen Gemeenteraad een
gansche reeks van voorname grieven tegen dat regle
ment voor, bewijzende hoe het oordeel der arbeiders
over dat Leidsche reglement is. Indien een vertegen
woordiger der arbeiders in de Schiedamsche Commissie
had gezeten, zou deze de grieven tegen dat Leidsche
reglement bekend hebben kunnen maken en waarschijn
lijk dat voorbeeld hier niet zijn gekozen.
Hierna ging Spr. na, in welke bijzondere verhouding
de gemeentewerkman tot zijn lastgever staat. Hij liet
sterk uitkomen het monopolistisch karakter der ge
meentebedrijven, het hygiënische karakter van som
mige ervan, en den maatschappeljjken aard daarvan.
De gemeentewerklieden hebben dat reeds erkend door
de prijsgeving van hun recht van staking. Maar daarom
kunnen zij ook van een gemeentebestuur eischen, dat
dit met deze bijzondere positie van den gem.werkman
voldoende rekening houdt. En dat heeft de Schied.
Comm. niet gedaan. Deze heeft zich op het standpunt
van den particulieren werkgever geplaatst.
Zeker, er zijn in het ontwerp bepalingen waarvoor
wjj zeer dankbaar zijn, zooals die over uitkeering bij
ziekte en bij militieplicht, en die over de boeten bij
te laat komen. In tegenstelling met sommige ge
meentewerklieden, die de gemeente het recht wilden
ontzeggen de werklieden het volle loon als ziekengeld
uit te keeren maar hen dan ook particuliere ziekte
verzekering wilde verdiepen, verklaarde spr. zich met
de bepalingen der Comm. zeer ingenomen.
Bij art. 1 merkte Van Hinte op, dat de brugwachters
vergeten waren onder de gemeentewerklieden, en dat
WÜ geven in 't belang der zaak een zeer uitvoerig verslag
dezer vergadering en stellen daarom ons tweede artikel over liet
ontwerp-Werkliedenreglement tot de volgende week uit.
de winterstokers bjj de gasfabriek en de werklieden
van enkele dagen per week eveneens onder de opge-
noemden ontbraken.
Het standpunt der Commissie in zake het spreekuur
voor de werklieden b\j de Directeuren zou volgens Spr.
geen ander gevolg hebben dan de kuiperij te bevorderen.
Een betere erkenning van de werkliedenorganisatie en
de toekenning van groote rechten daaraan zijn meer
•bevorderlijk aan de opvoeding van dit deel der arbeiders
klasse dan het laatdunkend standpunt der commissie, die
van
converseeren
met de directeuren spreekt, als 't gaat om een onder
houd van de organisatie met een directeur. Zelfs de
„Standaard" plaatste zich op het standpunt van erkenning
der gem.werklieden en ambtenarenorganisaties. En
een gemeentebestuur als het Amsterdamsche, nam na
jarenlange ondervinding een art. 13 op, waarin een
vast spreekuur werd ingesteld. Zoo geschiedde ook
te Arnhem.
Een Gronigsch wethouder, de heer Helder, wees er
onlangs in een openbare raadszitting op, dat bij den
stedeljjken reinigingsdienst door de werklieden-organi
satie de drankgewoonte dermate bestreden was geworden,
dat die nu als ongeveer verdwenen moest worden
beschouwd.
Dit is één voorbeeld van den invloed der organisatie.
Zoo zijn er velen. Indien het Schied. Gem.bestuur
slechts wilde beginnen met de erkenning der organisatie,
zou het daarvan spoedig den uitmuntenden invloed
ondervniden.
De verplichtingeyi door het Schied. ontwerp genoemd
zijn vaag beschreven. Nu staat de Bond op het stand
punt, dat de meest volledige naleving van alle omschreven
verplichtingen beslist noodzakelijk is. Maar dan moeten
die ook voldoende omschreven zijn. En wanneer nu een
reglement der gemeentewerklieden zelfs tot onderkruiperij
kan verplichten, dan is daarin iets niet in den haak.
Met enkele voorbeelden (o.a. de staking van 1903) toon
de Spr. aan, dat dit niet slechts in 't belang der werk
lieden maar, ook de gemeente is. Er moet dus in elk geval
in 't reglement ingevoegd worden, dat men niet tot alle
werkzaamheden verplicht is „in geval van werkstaking".
Zooals bijv. de reglementen van Enschedé en Maastricht
bevatten. Waarom zou dat dan ook te Schiedam niet
kunnen?
De werktijd, geregeld als in art. 9, is ook niet in
orde. De bedrijfsdirecteur moet de regeling niet vrij
kunnen maken. En al zullen de tegenwoordige direc
teuren te Schiedam geen misbruik maken van hun macht,
er is wisseling mogeljjk en daarmee verslechtering zoo
als te Rotterdam na het vertrek van den heer Van
IJselstein. Maar nog afgezien daarvan, zoowel de werk
tijden als de arbeidsvoorwaarden moeten reglementair
door de directie sn de organisaties samen worden ge
regeld. En dan is de werkdag van 101/» uur toch ook
veel te lang; zelfs de Tweede Kamer was voor een
maximum van 10 uur ten hoogste.
Ook de bepaling dat de directeuren willekeurig kunnen
verlengen is niet in den haak. In tijd van nood, moet
dat kunnen, zeker. Maar van 't eerste uur af moet liet
overwerk dan worden betaald. En bovendien, alleen
bij korten arbeidsdag kan de arbeidersklasse werkelijk
zich aan de beschikbare ontwikkeling wijden.
Het 3-Ploegenstelsel ontbreekt ook in het Schiedamsche
ontwerp. In bijna geen enkele plaats van beteekenis
in Nederland ontbreekt dat meer. De heeren moesten
eens een proeftijd van 3 weken als stoker, 12 uur
achtereen, doormakenze zouden wel anders denken.
Het geldelijk bezwaar van het 3-ploegenstelsel is denk
beeldig want het leidt tot een belangrijke besparing
van ziekengeld en tot andere groote besparingen. Pin
een billjjke eisch kan het zeker genoemd worden.
Het aantal verlofdagen van 4 is ook onvoldoende.
De Comm. zegt „menschen van vleesch en bloed" te
willen hebben. Maar dan moet ze toch ook meer dan
4 vrije dagen toestaan. Onze Bond eischt 14 dagen.
De hooge ambtenaren hebben 4, 5, G tot* 8 weken.
Maar mag een werkman dan niet meer dan 4 dagen
hebben Minstens G, en de stokers minstens 7. En voor
extra-omstandigheden als trouwerij enz moet extra
verlof mogeljjk zijn.
De loonen worden in het ontwerp in minimum be
paald door den Raad, maar kunnen door de Directeuren
verder naar eigen inzicht geregeld. Dat nu is niet in
den haak. De Gemeenteraad kan natuurlijk niet ieder
jaar de loonen vaststellen. Maar op het gemeentebestuur
rust toch wel de plicht tot minimumloonregeling voor
alle categorieën. Het moet dat in de eerste plaats
doen, om een goed voorbeeld te geven, zooals in de
Katholieke Sociale Week te Rotterdam ook door Mr.
Ch. Ruysch de Beerenbroek en den heer Raaymakers werd
betoogd. En in de tweede plaats moet het dat doen,
om een goed korps ambtenaren te krijgen. Waar zulke
dingen door de Kat. Soc. Actie-mannen worden geëischt,
daar verwachten iwjj van de Kath. leden te Schiedam
dat zjj deze leuzen in daden zullen omzetten.
Aan die bepalingen van minimum loon moeten ook
bepalingen over periodieke verhoogingen worden ver
bonden. En de rapporten der directeuren over de werk
lieden moeten deze ter inzage gegeven worden. Die
loonsverbooging is billijk omdat de diensten der werk
lieden dat verdienen en omdat de levensstandaard steeds
stijgt door het duurder worden van woningen, huis-
houdartikelen enz. En deze stijging zal voortgaan door
de verbeterende organisatie der patroons. Het gemeente
bestuur heeft bovendien rekening te houden met de
loonsstijging in de particuliere bedrijven ten gevolge
van de actie der organisaties.
Het overloon wil het ontwerp alleen bij nacht- en
Zondagsarbeid uitbetalen. Dat is onbillijk. Ieder uur
overwerk moet betaald. In verscheiden gemeenten
betaalt men voor nachtarbeid van stokers reeds f 1
meer. En de eisch van 100 pCt. overloon bij nachtarbeid
is billijk.
Wat de straffen betreft, spr. juicht het niet-heffen
van boeten toe, maar acht het verlies van loon bij
schorsing verkeerd omdat dit op 't gezin alleen drukt,
en omdat op onderwijsgebied bij schorsing looninhouding
verboden is. Bovendien is schorsing bij voortbetaling
van loon veel vernederender dan bij inhouding en zal
den arbeider eerder genezen dan de haatwekkende
inhouding. Te Zaandam is dat dan ook zoo en de
directeur daar heeft verklaard dat deze bepaling uit
stekend werkt. Moet men den werkman dan alleen
trachten te verbeteren door aan zijn centen te komen
Zeker, er zijn onverbeterlijke, maar die worden ook
met zulke verkeerde straften niet beter.
Het ontbreken van een scheidsgerecht is evenwel de
hoofdfout. De commissie motiveert dat door de bewering
dat B. en W. de einduitspraak moeten hebben omdat
een „rechtsgeleerde van naam" een andere regeling
verkeerd acht. Daar tegenover staan evenwel even
besliste uitspraken van het tegendeel van even groote man
nen. De heer Ruysch de Beerenbroek (K.S.A.) verklaarde
zich beslist er voor. Dr. Kuyper schreef dat hij de
verplichting aan den Gemeenteraad wilde opleggen en
dat hij het in verscheidene gemeenten navolgenswaardig
achtte. De Vrijz. Dem. Bond eischt het scheidsgerecht
o. a. in zijn verkiezingsmanifest van Febr. van dit jaar.
Het program der antirevol. (punt 7) is even beslist in
zijn eisch van een scheidsgerecht. Alle pol. partijen
eischen het dus feitelijk. En zou het gemeentebestuur
van Schiedam dus de besluiten van alle partijen ge
woon aan zijn laars lappen
De door het ontwerp voorgestelde commissies hebben
reeds overal fiasco gemaakt. Hoe kwam de commissie
er toch toe, zulk een mislukte onderneming hier nog
eens op te zetten
Wjj hebben een scheidsgerecht noodig met bindende
uitspraak. Het moet samengesteld worden uit 5 leden,
2 te benoemen door den Raad, 2 door de werklieden
organisaties, en de 5e (de voorzitter) door die 4voorz.
mag niet zijn de Burg., de Raadsleden, de Directeuren,
de ambtenaren en werklieden in gemeentedienst. Uitge
sloten dus zijn alle bij 't bedrijf betrokkenen, werklieden
zoowel als ambtenaren en directeuren. Alleen dan is er
waarborg van onpartijdige rechtspraak, zooals bijv. ook
Mr. Treub verdedigt.
Een paar kleine opmerkingen nog. De keuring moet
geschieden bij 't in dienst treden als los werkman. De
tijd van herziening (bijv. iedere 5 jaar) moet worden
vastgesteld, enz.
Van Hinte eindigde met een krachtig beroep op de
aanwezige raadsleden zijn uitmuntend gedocumenteerde
rede.
Deze aanwezige raadsleden waren de heeren van
Westendorp, de Bruin, de Groot, Koopmans, Ris en
Smit. Aanwezig was verder de directeur van gem.
werken, de heer Gerlach. Terwijl de heer van Riet
schoten en van der Meer medegedeeld hadden niet te
kunnen komen.
Dr. Ris vroeg of er ook plaatsen waren waar
reglementen bestonden voor werklieden die nog niet in
vasten dienst zijn.
De Bruin vroeg of politieagenten in 't reglement
moeten en kunnen opgenomen worden en of Van Hinte
eens wilde meedeelen waar een scheidsgerecht als het
door hem bedoelde bestaat.
In antwoord van Dr. Ris deelde v. Hinte mee, dat
in verscheidene reglementen de losse werklieden vast
worden naar den datum van inschrijving. De Bond
eischt 1 jaar. Amsterdam heeft als regel 2 jaar.
Wat de politieagenten betreft, dat is een moeilijke
rechtskwestie. Te Rotterdam weigerde de Burgemeester
iedere inmenging. Maar wenschelyk zou* een scheids
gerecht voor politieagenten zeker zijn. Het scheids
gerecht werkt reeds te Zaandam, Alkmaar, Arnhem en
Zutfen.
Dr. Ris kwam nog even terug op de kwestie van
begunstiging bij benoeming en bracht daardoor Van
Hinte tot de opmerking dat deze alleen te voorkomen
zou zijn door ook de werkliedenorganisatie in de be
noemingen te betrekken.
De Voorzitter sloot hierna de vergadering met een
woord van dank aan Van Hinte en met een woord van
opwekking tot de aanwezige raadsleden om rekening
te houden met de uiteengezette eischen.
Tramtoestanden. - Sinds September j.l. veroor
looft de Schiedamsche Tramwegmaatschappij zich de
weelde, ook den paardendienst in eigen beheer te hebben.
Tot op dien datum zorgden Gebrs. Hoek daarvoor en
de koetsiers waren daarin begrepen.
Vóór September reden er 4 wagens met 18 of 20
beschikbare paarden, of 3 wagens met 13 of 15 beschik
bare paarden. Nu rijden er 3 wagens met 11 paarden
en is bovendien het oprjjpaard met bediende vervallen.
Deze veranderingen moeten volgens de maatschappij
voordeelen in de exploitatie opbrengen, maar daarbij is
toch evenmin aan mensch als aan beest gedacht. De
paarden worden door drukker dienst meer ingespannen
en door de noodzakelijkheid om den tram zonder hulp
de Broersvesthol op te trekken afgebeuld. Nu zijn er
wel eens vriendelijke reizigers die 't arme beest door
uitstappen en meeduwen een beetje helpen, zooals voor
eenige dagen weer eens gebeurde.Maar het spreekt vanzelf,
dat den koetsier behoorlijk wordt te kennen gegeven,
dat zulke duwpartijen vermeden moeten worden. Het
gevolg daarvan is, dat de koetsiers, begrijpend dat hun
broodje ervan afhangt, de paarden meer aanzetten dan
goed is, dat dientengevolge de paarden bijzonder veel
lijden, en daar weer tengevolge daarvan de koetsiers in
moeielijkheden geraken. In den korten tijd sinds deze
paarden- en koetsiers-exploitatie zijn er dan ook al 3
koetsiers ontslagen, terwijl in al de 7 jaren exploitatie
