No. 21 Zaterdag 23 Juli 1910. 10e Jaargang. SOCIAAL-DEMOCRATISCH WEEKBLAD VOOR HET KIESDISTRICT SCHIEDAM. De Moker Berichten. Steun Enschedé. De eerste motor. Een verweer. I ABONNEMENTSPRIJS 35 cent per kwartaal franco per post 40 cent Losse nummers 3 cent. bij vooruitbetaling. is eiken Zaterdag verkrijgbaar: Te Schiedam Nieuwsticht N.Z. 32. Zalmstraat 22. „Constantia", Boterstraat 30. Te Vlaardingen J. van Driel, Oosterdwarsstr. 27. Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne menten aangenomen. De abonné's worden verzocht bij adresverandering daarvan kennis te geven aan de Administratie. 4,Kunst en Strgd". Vergadering op Zondag 24 Juli a.s., ten 11 uur. Punt 1. Behandeling reglement van den Bond van Arbeiders-Muziekvereenigingen. Pnnt 2. Wat verder ter tafel zal worden gebracht. Het Bestuur. Vergadering Feestcommissie op Zondag. 24 Juli 1910, 'snamiddags 5Va uur, in „Constantia". Adresverandering. Het adres van den 2den Secr. S. B. B., tevens Secr. afd. Schiedam van den Algem. Ned. Typografenbond is thans G. v. d Zee Hzn., Van Smaeleveltstraat 45b. Ingekomen aan steun is Op steunlijst 1760 1759 1752 1739 1753 1738 1736 1754 1757 1758 Totaal f 1.60 „0.25 „3.10 „1.10 1.45 „3.10 7.805 „3.15 1.50 ,1-12 f 24.176 Zjj, die lijsten in hun bezit hebben, worden er aan herinnerd dat 's Maandagsavonds de lijsten moeten worden ingeleverd in „Constantia". Ook zjj die bonboekjes hebben moeten het geld komen afdragen. Het Bestuur van den S. B. B. Is het waar dat de sociale wetgeving in Nederland voortkruipt als een slak ja, in de laatste jaren zoo goed als geheel tot stilstand is gekomen? Wij zullen aan de hand van de feiten een antwoord op deze vragen geven. Allereerst de wetgeving op den arbeidsduur. Wat hebben wjj op dat 'stuk? Hoe hebben wjj het gekregen? De groote massa der volwassen arbeiders in Neder land mag door het kapitaal onbegrensd worden uitgebuit: desnoods langer dan 24 uur aaneen, zooals in het havenbedrijf dan ook vaak nog voorkomt. Volwassen heet de arbeider na zijn 16e jaar! De vrouwen mogen „maar" 11 uur per dag werken, als geen verlof tot overwerk gegeven isde kinderen, reeds vanaf hun 12e jaar, mogen ook maar 11 uur werkenals er geen verlof tot overwerk is gegeven. Uitzonderingsbepalingen maken dat bovenstaande rege ling niet eens altijd geldt, maar dat het nog minder is. En dan geldt die „bescherming" alleen voor fabrieks kinderen, niet voor den landbouw, de veeteelt en den boschbouw. Daar treffen we (zie de verslagen der arbeidsinspectie) nog kinderen van 10, 9, 8, 7, ja zelfs van 6 jaar werkende aan. Daar komen onmenschelijke arbeidstijden voor ook bij kinderen: de verslagen (1907/8) meldden van een 13-jarig meisje dat ze van 3 uur Redactie- en Administratie-adres GEBOUW „CONSTANTIA". 's morgens tot 8 uur 's avonds met 2 uur rust er tusschen werken moestdat is 15 uren. Nu bedenke men dat het nog erger geweest is in christelijk Nederlandsen in alle landen waar God-kapitaal troont, omringd met zijn engelen van machines. Wij lezen bijv. in het beroemde werk van den ingenieur Matschoss (over de ontwikkeling der stoommachines) Hoe ontzettend moeten de misbruiken bij kinderarbeid wel geweest zijn, als bij een in 1837 door het (Engel- sche) parlement gedaan onderzoek aan een dokter ge vraagd kon worden, of het voor kinderen Dadeelig was 23 uren per dag te staanhet antwoord was„Hij durfde deze vraag niet te beantwoorden zonder vooraf gaand onderzoek naar de nadere bijzonderheden". En vervolgens gevraagd, of het schadelijk voor een kind kon zijn, tijdens de maaltijden voortdurend arbeid te verrichten: „naar zijne meening zou het voedsel even goed bekomen, wanneer erbij gewerkt wordt, als wan neer de lichamelijke beweging van het hanteeren van mes en vork inplaats van den arbeid verricht werd"", (bldz. 273.) Omtrent de kinderexploitatie werden reeds in het midden der vorige eeuw schrikkelijke bizonderheden gepubliceerd. Vrijdag op Zaterdag werd doorgewerkt, ook door kinderen, waaronder van vijf jaar (Dr. Coronel). Eerst in 1863 werd door Thorbecke een Staatskom- missie ingesteld om de toestanden te onderzoekenmaar ofschoon vreeseljjke toestanden aan het licht kwamen, zeide deze groote liberaal in 1870: van mij is in dezen niets te verwachten. Eerst na zijn dood kwam de baan vrij. Maar toen was er een andere factor opge treden, een nieuwe nog ongekende stuwkracht: De opkomende arbeidersbeweging. De eerste Internationale (1864 bracht rimpe ling in de vlakke sloten van ons polderland. Het Alg. Ned. Werkliedenvakbond (zaliger nagedachtenis) en Van Houten, voorstander van het moderne kapitalisme, diende zjjn wetsvoorstel in. Op 19 April 1874 hielden de arbeiders een groote meeting in Den Haager waren reeds 12000 arbeiders daar vertegenwoordigd. Dit nieuwe feit gaf den laatsten stoot en ook de Eerste Kamer nam het Kinderwetje-Van Houten aan. Veel gaf het wetje niet: kinderen onder de 12 jaar zouden in fabrieken niet meer mogen werken. De wet gold niet voor huiselijke en persoonlijke diensten en voor veldarbeid. Bovendien was ze ook op andere punten verzwakt in de Tweede Kamer, de leerplicht was er bijv. afge sneden. En toch vond men het eigenlijk te veel. Teeke nend is dat de groote tegenstanders van dat beetje wa ren: Dr. Kuyper in de Tweede Kamer, Stork Sr. in de Eerste Kamer. De wet werd allerdroevigst nageleefd. Dat was te voorzien; want hoewel Engeland reeds tientallen jaren de noodzakelijkheid van arbeidsinspecteurs erkend had, werd er bij ons nog maar niet aan gedacht ze aan te stellen. Het is een droefgeestig werk na te gaan hoe er in de jaren na 1874 getalmd en geknutseld werd met verschillende wetsvoorstellen, die het kinderwetje moesten aanvullen en verbeteren. zonder dat er iets van kwam: Het wetsontwerp-Modderman (1882) wilde de kinderen beneden 12 jaar ook van den veldarbeid afhouden. 12-jarigen zouden niet langer dan 6 uur, 13-jarigen 7 nur, 14-jarigen 8 uur en 15-jarigen 9 uur mogen werken. Inspecteurs zouden worden aangesteld. Maar de bour geoisie zeiNeen: Het ontwerp-du Tour (1885) wilde als leeftijdgrens voor fabriekskinderen 14 jaar (voor veldarbeid 12 jaar). Van 15 tot 16 jaar zou niet langer dan 10 uur mogen gewerkt worden. Maar de bourgeoise zei: Neen. Eerst na de parlementaire enquête (1887 begonnen) na welks uitkomsten een rilling van afschuw over de Nederlandsche kinderexploitatie ging door de harten der arbeiders en van de kringen in de bourgeoisie die nog niet volkomen verkapitaliseerd waren of niet direct belanghebbend, kwam eenige verbetering. Maar wat was inmiddels gebeurd? De arbeidersbe weging in Nederland was, wel langzaam maar toch ADVERTENTIËN: 3 cent per regel. Bij abonnement belangrijke korting. gestadig, opgekomen. Zij hield het oog gevestigd op de politieke regeermackine, die door een schandelijk kiesrecht geheel in handen was van de bourgeoisie, die ze, ten hare bate alleen, liet loopen. De eisch tot medezegging op politiek gebied werd luider, de beweging om uitbreiding van kiesrecht had ons land beroerd. Het kiesrecht werd uitgebreid bij de Grondwetsherziening van 1887. nu als eerste vrucht kwam in 1889 „de Arbeidswet". Ziedaar aan de feiten getoond, hoe de actie dei- arbeiders verband houdt met sociale wetgeving; hoe kiesrechtuitbreiding de eerste vruchten bracht. Hoe het daarna ging. een volgende maal. W. Naar aanleiding van het artikel „Anarchisten-bombast", voorkomende in het voorlaatste no. van De Moker, ont vingen we een stuk „ter verdediging", dat we slechts aarzelend plaatsen. Aarzelend, omdat we ons de vraag stelden na lezing is dat nu een verdediging? Naar onze bescheiden meening lijkt het er niet veel op. En het zou de moeite der plaatsing niet loonen, ware het niet, dat het in al z'n nietigheid in de eerste plaats in het licht stelt hoe bitter weinig deze „strijders" tegen feiten hebben in te brengen en in de tweede plaats (ongewild natuurlijk!) de verdienste heeft de werkelijk eerlijk-bedoelenden in het anarchistische kamp nog eens te kunnen wijzen op de dwaasheid, van bij frasen alléén te willen leven. Het „verweer" gaat vooraf 12-7-TO. Waarde Redactie. Zeker verwacht ik van u, na de aanval op onze groep, onderstaande ter verdediging te plaatsen. U schrijft, te Schiedam schijnt zoo iets van een socialistische propaganda-club te bestaan. Hebt u drie jaar noodig gehad, om dit te bemerken, en schijnt 't nu nog maar, dat ze bestaat. Is dat nu een schrijven van een zich noemend arbeidersblad Maar niet waar, 't is de beste taktiek tegenover ons, dood zwijgen. Dat er bij tjjd en wijle van ons iets gehoord wordt. Wij zjjn niet zoo sterk in aantal als uw partjj, waarvan je dan toch maar alleen in verkiezingsdagen hoort. Dan wordt de groote sociale strijd opzij gezet, of er wordt zoo goed als niet aangedacht, om maar een zeteltje te winnen. Dat wij in 't Volkshuis vergaderen. Wij kunnen al niet beter vergaderen. Uw gebouw is een S. D. gebouw. Neem b.v.b. de leeszaal. In 't Volkshuis liggen ver schillende bladen ter lezing, ook S. D. en in Constantia toch maar alleen S. D. bladen. U noemt u zelve toch niet de geheele arbeidersbeweging Of wij wereldhervormers zijn, och neen, wij zijn maar heel bescheiden. De menschen tot zelfdenken te brengen en niet anderen voor hen te laten denken, hen te laten zien, dat ze bedonderd worden, door al die mooi-praters, vooral in de verkiezingsdagen, dat is ons streven. En dat onze aktie niet voor vermelding vatbaar is, maar waarom dan wel de onbenulligste vergaderingen van andere partjjen. Nogmaals, 't is uw oude doodzwijgtaktiek tegenover oüs. Over de bouwvakstaking is al reeds genoeg geschreven in andere bladen. Maar over kameraad De Lange, waarom er niet bij geschreven dat De Lange door de S. D. van z'n brood is beroofd. Geen halve waarheid schrijven, zwjjgt dan in 't geheel. Eerlijkheid duurt 't langst. Mjjn dank voor de plaatsing. Namens de Socialistische propaganda-Club, De Correspondent A. T. Men ziet al dadelijk, dat deze verdediging geen woord bevat over het verwgt, dat wij tot de „socialistische propagandaclub" en deszelfs leden hebben gericht, dat zjj anarchisten zjjn willen, maar zich geen anarchisten durven noemen en onder valsche vlag varen. Over die laffe halfheid hebben z\j dus zeker niets zeggen! Al wat ze te reclameeren hebben, handelt over kleingoed. De bouw vakstaking te Amsterdam en de gore lastercampagne daarover door de anarchisten

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

De Moker | 1910 | | pagina 1