No. 21
Zaterdag 23 Juli 1910.
10e Jaargang.
SOCIAAL-DEMOCRATISCH WEEKBLAD VOOR HET KIESDISTRICT SCHIEDAM.
De Moker
Berichten.
Steun Enschedé.
De eerste motor.
Een verweer.
I
ABONNEMENTSPRIJS
35 cent per kwartaal
franco per post 40 cent
Losse nummers 3 cent.
bij vooruitbetaling.
is eiken Zaterdag verkrijgbaar:
Te Schiedam Nieuwsticht N.Z. 32.
Zalmstraat 22.
„Constantia", Boterstraat 30.
Te Vlaardingen J. van Driel, Oosterdwarsstr. 27.
Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne
menten aangenomen.
De abonné's worden verzocht bij adresverandering
daarvan kennis te geven aan de Administratie.
4,Kunst en Strgd".
Vergadering op Zondag 24 Juli a.s., ten 11 uur.
Punt 1. Behandeling reglement van den Bond van
Arbeiders-Muziekvereenigingen.
Pnnt 2. Wat verder ter tafel zal worden gebracht.
Het Bestuur.
Vergadering Feestcommissie
op Zondag. 24 Juli 1910, 'snamiddags 5Va uur, in
„Constantia".
Adresverandering.
Het adres van den 2den Secr. S. B. B., tevens Secr.
afd. Schiedam van den Algem. Ned. Typografenbond
is thans
G. v. d Zee Hzn., Van Smaeleveltstraat 45b.
Ingekomen aan steun is
Op steunlijst
1760
1759
1752
1739
1753
1738
1736
1754
1757
1758
Totaal
f 1.60
„0.25
„3.10
„1.10
1.45
„3.10
7.805
„3.15
1.50
,1-12
f 24.176
Zjj, die lijsten in hun bezit hebben, worden er aan
herinnerd dat 's Maandagsavonds de lijsten moeten
worden ingeleverd in „Constantia".
Ook zjj die bonboekjes hebben moeten het geld komen
afdragen. Het Bestuur
van den S. B. B.
Is het waar dat de sociale wetgeving in Nederland
voortkruipt als een slak ja, in de laatste jaren zoo
goed als geheel tot stilstand is gekomen?
Wij zullen aan de hand van de feiten een antwoord
op deze vragen geven.
Allereerst de wetgeving op den arbeidsduur. Wat
hebben wjj op dat 'stuk? Hoe hebben wjj het gekregen?
De groote massa der volwassen arbeiders in Neder
land mag door het kapitaal onbegrensd worden uitgebuit:
desnoods langer dan 24 uur aaneen, zooals in het
havenbedrijf dan ook vaak nog voorkomt. Volwassen
heet de arbeider na zijn 16e jaar!
De vrouwen mogen „maar" 11 uur per dag werken,
als geen verlof tot overwerk gegeven isde kinderen,
reeds vanaf hun 12e jaar, mogen ook maar 11 uur
werkenals er geen verlof tot overwerk is gegeven.
Uitzonderingsbepalingen maken dat bovenstaande rege
ling niet eens altijd geldt, maar dat het nog minder is.
En dan geldt die „bescherming" alleen voor fabrieks
kinderen, niet voor den landbouw, de veeteelt en den
boschbouw. Daar treffen we (zie de verslagen der
arbeidsinspectie) nog kinderen van 10, 9, 8, 7, ja zelfs
van 6 jaar werkende aan. Daar komen onmenschelijke
arbeidstijden voor ook bij kinderen: de verslagen (1907/8)
meldden van een 13-jarig meisje dat ze van 3 uur
Redactie- en Administratie-adres
GEBOUW „CONSTANTIA".
's morgens tot 8 uur 's avonds met 2 uur rust er
tusschen werken moestdat is 15 uren.
Nu bedenke men dat het nog erger geweest is in
christelijk Nederlandsen in alle landen waar God-kapitaal
troont, omringd met zijn engelen van machines. Wij
lezen bijv. in het beroemde werk van den ingenieur
Matschoss (over de ontwikkeling der stoommachines)
Hoe ontzettend moeten de misbruiken bij kinderarbeid
wel geweest zijn, als bij een in 1837 door het (Engel-
sche) parlement gedaan onderzoek aan een dokter ge
vraagd kon worden, of het voor kinderen Dadeelig was
23 uren per dag te staanhet antwoord was„Hij
durfde deze vraag niet te beantwoorden zonder vooraf
gaand onderzoek naar de nadere bijzonderheden". En
vervolgens gevraagd, of het schadelijk voor een kind
kon zijn, tijdens de maaltijden voortdurend arbeid te
verrichten: „naar zijne meening zou het voedsel even
goed bekomen, wanneer erbij gewerkt wordt, als wan
neer de lichamelijke beweging van het hanteeren van
mes en vork inplaats van den arbeid verricht werd"",
(bldz. 273.)
Omtrent de kinderexploitatie werden reeds in het
midden der vorige eeuw schrikkelijke bizonderheden
gepubliceerd. Vrijdag op Zaterdag werd doorgewerkt,
ook door kinderen, waaronder van vijf jaar (Dr.
Coronel).
Eerst in 1863 werd door Thorbecke een Staatskom-
missie ingesteld om de toestanden te onderzoekenmaar
ofschoon vreeseljjke toestanden aan het licht kwamen,
zeide deze groote liberaal in 1870: van mij is in dezen
niets te verwachten. Eerst na zijn dood kwam de
baan vrij. Maar toen was er een andere factor opge
treden, een nieuwe nog ongekende stuwkracht: De
opkomende arbeidersbeweging.
De eerste Internationale (1864 bracht rimpe
ling in de vlakke sloten van ons polderland. Het Alg.
Ned. Werkliedenvakbond (zaliger nagedachtenis) en
Van Houten, voorstander van het moderne kapitalisme,
diende zjjn wetsvoorstel in. Op 19 April 1874 hielden
de arbeiders een groote meeting in Den Haager waren
reeds 12000 arbeiders daar vertegenwoordigd. Dit nieuwe
feit gaf den laatsten stoot en ook de Eerste Kamer
nam het Kinderwetje-Van Houten aan.
Veel gaf het wetje niet: kinderen onder de 12 jaar
zouden in fabrieken niet meer mogen werken. De wet
gold niet voor huiselijke en persoonlijke diensten en
voor veldarbeid.
Bovendien was ze ook op andere punten verzwakt
in de Tweede Kamer, de leerplicht was er bijv. afge
sneden. En toch vond men het eigenlijk te veel. Teeke
nend is dat de groote tegenstanders van dat beetje wa
ren: Dr. Kuyper in de Tweede Kamer, Stork Sr. in
de Eerste Kamer.
De wet werd allerdroevigst nageleefd. Dat was te
voorzien; want hoewel Engeland reeds tientallen
jaren de noodzakelijkheid van arbeidsinspecteurs erkend
had, werd er bij ons nog maar niet aan gedacht ze aan
te stellen.
Het is een droefgeestig werk na te gaan hoe er in
de jaren na 1874 getalmd en geknutseld werd met
verschillende wetsvoorstellen, die het kinderwetje moesten
aanvullen en verbeteren. zonder dat er iets van
kwam:
Het wetsontwerp-Modderman (1882) wilde de kinderen
beneden 12 jaar ook van den veldarbeid afhouden.
12-jarigen zouden niet langer dan 6 uur, 13-jarigen 7
nur, 14-jarigen 8 uur en 15-jarigen 9 uur mogen werken.
Inspecteurs zouden worden aangesteld. Maar de bour
geoisie zeiNeen:
Het ontwerp-du Tour (1885) wilde als leeftijdgrens
voor fabriekskinderen 14 jaar (voor veldarbeid 12 jaar).
Van 15 tot 16 jaar zou niet langer dan 10 uur mogen
gewerkt worden. Maar de bourgeoise zei: Neen.
Eerst na de parlementaire enquête (1887 begonnen)
na welks uitkomsten een rilling van afschuw over de
Nederlandsche kinderexploitatie ging door de harten
der arbeiders en van de kringen in de bourgeoisie die
nog niet volkomen verkapitaliseerd waren of niet direct
belanghebbend, kwam eenige verbetering.
Maar wat was inmiddels gebeurd? De arbeidersbe
weging in Nederland was, wel langzaam maar toch
ADVERTENTIËN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
gestadig, opgekomen. Zij hield het oog gevestigd op
de politieke regeermackine, die door een schandelijk
kiesrecht geheel in handen was van de bourgeoisie,
die ze, ten hare bate alleen, liet loopen.
De eisch tot medezegging op politiek gebied werd
luider, de beweging om uitbreiding van kiesrecht had
ons land beroerd. Het kiesrecht werd uitgebreid bij
de Grondwetsherziening van 1887. nu als eerste
vrucht kwam in 1889 „de Arbeidswet".
Ziedaar aan de feiten getoond, hoe de actie dei-
arbeiders verband houdt met sociale wetgeving; hoe
kiesrechtuitbreiding de eerste vruchten bracht.
Hoe het daarna ging. een volgende maal.
W.
Naar aanleiding van het artikel „Anarchisten-bombast",
voorkomende in het voorlaatste no. van De Moker, ont
vingen we een stuk „ter verdediging", dat we slechts
aarzelend plaatsen.
Aarzelend, omdat we ons de vraag stelden na lezing
is dat nu een verdediging?
Naar onze bescheiden meening lijkt het er niet veel
op. En het zou de moeite der plaatsing niet loonen,
ware het niet, dat het in al z'n nietigheid in de eerste
plaats in het licht stelt hoe bitter weinig deze „strijders"
tegen feiten hebben in te brengen en in de tweede
plaats (ongewild natuurlijk!) de verdienste heeft de
werkelijk eerlijk-bedoelenden in het anarchistische kamp
nog eens te kunnen wijzen op de dwaasheid, van bij
frasen alléén te willen leven.
Het „verweer" gaat vooraf
12-7-TO.
Waarde Redactie.
Zeker verwacht ik van u, na de aanval op onze
groep, onderstaande ter verdediging te plaatsen.
U schrijft, te Schiedam schijnt zoo iets van een
socialistische propaganda-club te bestaan. Hebt u drie
jaar noodig gehad, om dit te bemerken, en schijnt 't nu
nog maar, dat ze bestaat. Is dat nu een schrijven van
een zich noemend arbeidersblad Maar niet waar, 't is
de beste taktiek tegenover ons, dood zwijgen. Dat er
bij tjjd en wijle van ons iets gehoord wordt. Wij zjjn
niet zoo sterk in aantal als uw partjj, waarvan je dan
toch maar alleen in verkiezingsdagen hoort. Dan wordt
de groote sociale strijd opzij gezet, of er wordt zoo
goed als niet aangedacht, om maar een zeteltje te winnen.
Dat wij in 't Volkshuis vergaderen. Wij kunnen al
niet beter vergaderen. Uw gebouw is een S. D. gebouw.
Neem b.v.b. de leeszaal. In 't Volkshuis liggen ver
schillende bladen ter lezing, ook S. D. en in Constantia
toch maar alleen S. D. bladen. U noemt u zelve toch
niet de geheele arbeidersbeweging
Of wij wereldhervormers zijn, och neen, wij zijn maar
heel bescheiden. De menschen tot zelfdenken te brengen
en niet anderen voor hen te laten denken, hen te laten
zien, dat ze bedonderd worden, door al die mooi-praters,
vooral in de verkiezingsdagen, dat is ons streven. En
dat onze aktie niet voor vermelding vatbaar is, maar
waarom dan wel de onbenulligste vergaderingen van
andere partjjen. Nogmaals, 't is uw oude doodzwijgtaktiek
tegenover oüs. Over de bouwvakstaking is al reeds
genoeg geschreven in andere bladen. Maar over kameraad
De Lange, waarom er niet bij geschreven dat De Lange
door de S. D. van z'n brood is beroofd. Geen halve
waarheid schrijven, zwjjgt dan in 't geheel. Eerlijkheid
duurt 't langst.
Mjjn dank voor de plaatsing.
Namens de Socialistische propaganda-Club,
De Correspondent
A. T.
Men ziet al dadelijk, dat deze verdediging geen woord
bevat over het verwgt, dat wij tot de „socialistische
propagandaclub" en deszelfs leden hebben gericht, dat
zjj anarchisten zjjn willen, maar zich geen anarchisten
durven noemen en onder valsche vlag varen. Over die
laffe halfheid hebben z\j dus zeker niets zeggen!
Al wat ze te reclameeren hebben, handelt over
kleingoed. De bouw vakstaking te Amsterdam en de
gore lastercampagne daarover door de anarchisten