De voorlichter der katholieke arbeiders.
No. 22.
Zaterdag 30 Juli 1910.
10e Jaargang.
SOCIAAL-DEMOCRATISCH WEEKBLAD VOOR HET KIESDISTRICT SCHIEDAM.
De Moker
De nieuwe motor.
ABONNEMENTSPRIJS:
35 cent per kwartaal
franco per post 40 cent
Losse nummers 3 cent.
bij vooruitbetaling.
Redactie- en Administratie-adres
«EBOUW „CONSTANTIA".
ADVERTENTIËN:
3 cent per regel.
Bp abonnement belangrijke korting.
is eiken Zaterdag verkrijgbaar:
Te Schiedam: Nieuwsticht N.Z. 32.
Zalmstraat 22.
„Constantia", Boterstraat 30.
Te Vlaardingen J. van Driel, Oosterdwarsstr. 27.
Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne
menten aangenomen.
De abonné's worden verzocht bij adresverandering
daarvan kennis te geven aan de Administratie.
In 1874 kregen wij het kinderwetjefabriekskinderen
moesten minstens 12 jaar zijn. Maar het werd slecht
nageleefd.
Eerst 15 jaar nadien werd na de kiesrechtnitbreiding
van 87 een tweede stap gezet. Maar groot was de stap
nog niet. De vrouwen en de jeugdige personen (1216
jaar) mochten niet langer dan 11 uur daags in de fabrie
ken werkende wet bemoeide zich niet met landbouw,
boschböuw, veeteelt en veenderij. En eerst in 1907 en
1908 werd door den Hoogen Raad uitgemaakt dat de
wet ook gold voor huisindustrie en loopwerk.
Wel werd een arbeidsinspectie ingevoerd, maar de
rechterlijke macht pakte de overtredende patroons met
haar zachtste glacéhandschoenen aan. De boeten waren
zoo laag, dat ze meer geleken op aanmoediging om
nog maar meer te overtreden, dan op afschrikwekkende
straf. De rechterlijke macht deed als het ware [haar
best om ons sociaaldemokraten te bewjjzen, dat wij niet
ten onrechte van klasse justitie spreken.
Ja, toen het er om ging een voorbeeld te stellen, toen
de fabrikanten Pot en Terborg door onachtzaamheid
en schuld den dood van een arbeidersjongen op hun
geweten hadden, toen was de vrjjzinnigdemo-
kratische minister Van Raalte wel zoo
patroonslief om gratie aan die heeren te doen geven.
Een patroon mag niet d e n b a k' i n, die is voor
arbeiders.
Zoo sukkelen wjj door tot op heden. Ja, waarachtig.
Zes-en-dertig jaar geleden werd bepaald: de kinderen
niet voor hun 12e jaar iu de fabriek. En thans, 36 jaar
nadien, zijn we nog even ver ten opzichte der kinderen.
Is er dan na 1889, na de Arbeidswet, niets meer
voor ons gekomen? Ja, wel iets; maar let nu weer op
de jaartallen.
De kieswet Tak van Poortvliet, die z e e r uitgebreid
kiesrecht brengen zou, stikte in den modder van het
bourgeoisparlement. De arbeiders hadden hun mooie
kiesrechtaktie laten verloopen, en dus viel de wet Tak.
Maar de beweging had diepe voren in de publieke
opinie gegroefd. Iets moest het kiesrecht verbeterd
worden. Toen kwam Sam van Houten ('96) met zijn
kiesrecht voor den gezeten arbeider. De opzet dezer
kieswet was, om aan hen, die wat te verliezen hebben,
het kiesrecht te gevenom een kloof te graven tusschen
de arbeiders met hoogere loonen en de groote massa;
om aan den schijn van ruimer kiesrecht een ofler te
brengen, maar meteen te trachten voor de toekomst
een kiesrechtbeweging zoo moeilijk mogelijk te maken.
Toch gaf die knoeiwet meer kiezers. Troelstra,
Van Kol, Schaper kwamen in de kamer. En als vanzelf
volgde ook op deze kiesrechtuitbreiding een stuk
wetgeving, wat ten deele de arbeiders ten goede kwam.
De Woningwet, de Ongevallenwet kwamen tot stand.
Toen zei de bourgeoisie: Het is welletjes, neen, 't
is al te veel.
En ze huurde Kuyper in. De geloovige arbieders,
die niet inzagen, dat nu een tijdperk van misleiding en
reactie ging aanvangen, juichten. Zij kregen uit
dankbaarheid de dwangwetten, die ook hun eigen vak
beweging in de toekomst meer en meer zal belemmeren.
De speetsers kregen nachtarbeid, om toch vooral het
gezinsleven te bevorderen. En er werd hard gewerkt
aan de Wet op het Arbeidscontract (die dan ook
hoewel door het heidensch ministerie De Meester
werd gegeven).
Vraag nu den Christelijken arbeiders eens wat ze van
die Arbeidswetgeving" denken!
Zoo werd bewaarheid wat de sociaaldemocraten
voorspeldenDe goedgeloovigen werdenen worden
nog misleid.
Een oogenblik scheen het of het Christelijk ministerie
wat zou doen: Tegen 1904 kwam een wetsontwerp dat
de kinderen tot hun 13e jaar beschermde, de vrouwen
den 10-urendag zou geven.
Maar de Twentsche en Tilburgsche donder begon te
rollenen Kuyper schrapte alle waarlijke verbete
ringen uit zijn ontwerp. Toen hij in 1905 viel, werd
meteen het volkomen verknoeide ontwerp, nieuw bewjjs
van misleiding der geloovige arbeiders, in de parlemen
taire prullemanden begraven.
Stil, doodstil werd tëet op het gebied der arbeids
wetgeving. De machine kwam niet meer in beweging;
alles wachtte en wacht op den nieuwen motor,
Op den str[jd voorhet Algemeen Kiesrecht.
De Nieuwe geeft- na ieder raadsverslag een be
schouwing die „Onze Vroedschap" genoemd wordt.
Daarin wordt het in den Raad verhandelde en in het
verslag reeds vermelde nog eens „overgehaald" en
alles en allen wat en wie niet in de gunst of genade
van zjjne Hoogheid, den „Onze Vroedschap"-schrjjver
deelt, wordt onverbiddelijk terneergeslagen. Vooral „onze
roode vroede" heeft het steevast b\j 'm verkorven en
moet er dus aan gelooven.
Deze paus der Schiedamsche gemeentelijke politiek
heeft de groote overeenkomst met het tegenwoordige
hoofd der R.-K. kerk (vergeef de vergelijkingdat hjj
tot op het gebeente is aangevreten door de bacterie
van het conservatisme. De Schiedamsche heilige vader
is o. i. naar matige schatting een duizend jaar te laat
geboren en om die reden zal hjj vermoedelijk wel weer
van de R.-K Gelderlander, waaraan hij een blauwe
week is werkzaam geweest, zijn teruggezonden.
Enfin, we zullen den man over z'n te late verschijning
in dit ondermaansche geen verwijt maken, evenmin
over het feit dat hij ten allen tijde z'n lichaam eraan
waagt om het rad des tijds, dat trots alle achterlijke
stumperds, onverbiddelijk voortwentelt, tegen te streven
we willen alleen de merkwaardigheid konstateeren, dat
dit heerschap tot op het oogenblik zich als „voorlichter-'
der Schiedamsche katholieken weet te handhaven.
Met de centen van oome Nolet houden ze d'r Nieuwe
op de been en worden de arbeiders behoorlijk onder
wezen in al wat conservatief is.
Het verzoek van de Afd. Schiedam van den R.-K.
Volksbond tot het houden van een openluchtmeeting
ten gunste van den wettelijken 10-urigen arbeidsdag,
vond in den Gemeenteraad bestrijding bij Mr. W. H.
Jansen en dus natuurlijk ook bestrijding in„Onze
Vroedschap".
De heer Mouwens, voorzitter van de Afd. Schiedam
van den R.-K. Volksbond, beviel voorspoedig van een
ingezonden stuk, dat het houden van zulk een be-
betooging op Zondag (o ergernis der anti'smoest
goedpraten.
Maar de schrijver van „Onze Vroedschap" beviel ter
zelfder ure van een onderschrift, dat lang niet mis was.
Laat ons (louter ter variatie) eens grasduinen in dat
onderschrift
Waar nu de geachte inzender zegt, dat wij van
het houden van vergaderingen op Zondag geen
prindpieele tegenstanders zijn, is dit in zoover
waar, dat wij van den Zondag niet die opvatting
hebben die daaromtrent bjj een deel onzer christe
lijke broeders bestaat: waar voor ons hoofdzakelijk
geldt het verbod van „slafeljjken arbeid", rekenen
wij daaronder niet het houden van een leerrijke
vergadering of 't ons vergunnen van eene be
hoorlijke ontspanning buiten de uren voor de Gods
dienstoefeningen bestemd.
Ho, even Kan uwes ook zeggen of b.v. het branderij-
werk ook ressorteert onder „slafeljjken" arbeid P En
als (naar vermoeden) het antwoord bevestigend luidt,
heeft uwe Excellentie nooit aanleiding gevonden den
katholieken branderspatroons, die dat verbod 52 maal
per jaar overtreden, eens te kapittelen over die zonde
Nooit over gedacht zeker? Ge zjjt groot in genade
en kippigheid, o vroedschapschrijver
Maar nu is het honden van eene gewone ver
gadering op Zondag toch heel iets anders dan het
honden van een rumoerige openluchtmeeting op
's Heeren dag: een optocht met vaandels en muziek
naar het terrein der meeting, wat werkelijk geheel
li»t in de lijn der S. D. A. P., die ze ons ieder
jaar tegen den tijd van de nieuwe parlementaire
zitting bij afwisseling in verschillende plaatsen te
zien geeft.
Wat te beschouwen onder een gewone vergadering
op Zondag We doen een gooieen gewone ver
gadering is er eene in de spelonk van den Volksbond
zelve, zorgvuldig afgesloten voor ieder andersdenkende,
waar oome adviseur Jan-en-alleman afmaakt op zijn
manier, d. w. z. zonder dat iemand hem mag tegen
spreken.
Geraden Ja, héDan gaan we weer verder,
onder de bescheiden opmerking dat ook door tamme
vrijzinnig-democraten en eerzame Werkliedenverbonders
wel meetingen worden gehouden voor Staatspension-
neering, algemeen kiesrecht enzoovoort, wat zooveel
zeggen wil, als dat de al-bedillende vroedschapschrijver
nooit verder schijnt gekeken te hebben dan het neusje
van Zijne Hoogheid lang is.
Waar de geachte inzender getuigt„wij gehoor
zamen als goede organisatiemannen aan het cen
traal bevel", kan ik ook die opmerking niet beamen.
De kloosterlijke gehoorzaamheid behoeft hier zeker
niet toegepast te worden.
Wel Jandorie ('t is zonde dat ik het zegnou wordt
de kerel nog revolutionair ook
Dat is opruien, meneer, opruien in den letterlijken
zin van het woord, eene feitelijkheid tot iets te doen
of niet te doen enz., je weet wel, waar oome Kuyper
van-den-wortel zoo'n mooie strafwet voor heeft gefabriekt.
Behoeft die gehoorzaamheid niet te worden toegepast?
Waarom wel altijd bij verkiezingen bijv. en waarom nu
niet? Is het soms, omdat het nu „maar" den 10-urigen
arbeidsdag betreft
Zeg het eens zachtjesdoet uwes ook aan stuivertje
wisselen Bloos maar gerust, 't zal je goed doen
Attentie alweer
Ook kan ik 't alleszins beamen, dat een werkman
in onzen tijd zich zooveel mogelijk ontwikkelt en
ik hoop zelfs dat velen daarvan bij behoorlijken
arbeidstijd een ruim gebruik zullen maken, hoewel
ik op dit punt niet zonder vrees ben.
Jaja, man, dat je niet zonder vrees bent, laat zich
denken. Want als je oprechte hoop (hmvervuld wordt
en de werkman zich gaat ontwikkelen, heb je meer dan
groote kans, dat hij jon en je zaakje aan den kant doet.
En waar kunt ge heen Aan de Gelderlander is niet
veel kans meer en bjj een ander al precies evenveel.
Zoo'n 10-urendag heeft toch eigenlijk meer bezwaren
dan dat een gewoon mensch zou zeggen
Laten we nou ook de i/o/cer-lezers (die misschien nog
niet allemaal abonnees van de Nieuwe zijn) ook den
laatsten snik uit het vernuftige onderschrift weergeven
En dan houd ik beslist vol, dat onze katholieke
sociale actie een waardiger en krachtiger betoog
voegt dan in een rumoerige demonstratie op Zondag:
een optocht met vaandels en muziek, is gelegen,
ondanks het advies van de Federatie der vijf
diocesane katholieke werklieden-verbonden als die
't ten minste zóó bedoeld heeft, als 't nu voor de
afdeelingen van onzen Volksbond wordt opgezet.
De schrijver van „In Onze Vroedschap".
Ei, ei! wat zou er al zoo kunnen gebeuren Zijn
de Volksbond-luitjes zóó rumoerig? Bij deKloosterman-
aktie zijn er dolken gevonden zouden ze nu met
revolvers, metmet bommen mogelijk komen
demonstreeren
Wat denk je ervan een steunpenning in Be Moker
te openen voor reisgeld om een beangste ziel in de
gelegenheid te stellen op 7 Augustus dat rumoerige
oord te ontvluchten en z'n hachie elders (Delft bijv.)
te bergen Wie er wat voor over heeft