No. 40.
Zaterdag 3 December'1910.
10e Jaargang.
SOCIAAL-DEMOCRATISCH WEEKBLAD VOOR HET KIESDISTRICT SCHIEDAM.
De Moker
berichten.
Hoe de Nederlao Ische jeugd
onderwezen wordt.
Tweede Kamer.
ABONNEMENTSPRIJS:
35 cent per kwartaal
franco per post 40 cent
Losse nummers 3 cent.
bij vooruitbetaling.
is eiken Zaterdag verkrijgbaar:
Te Schiedam: Nienwsticht N.Z. 32.
Zalmstraat 22.
„Cons'antia", Boterstraat 30.
Te Vlaardingen J. van Driel, Oosterdwarsstr. 27.
Aan bovengenoemde adressen worden ook abonne
menten aangenomen.
De abonné's worden verzocht bij adresverandering
daarvan kennis te geven aan de Administratie.
H. h. Vergadering op Zondag 18 Dec. 's morgens
0 uur in „Constautia".
Openbare Vergadering op Zondag 25 Dec.,
len Kerstdag, 's morgeus 11 uur in „Cunstantia".
J. A. Gerhardt zal de Kerstrede uitspreken.
Partijgenooteneerstdaags zal u de lijst voor één unr
loon voor het volkspetitionnement aangeboden worden.
De ljjst van de partjj gaat vóór die der vakorganisatie
Het is uw allerplicht zoo spoedig mogelijk te teekenen.
Het bestuur van de afd Schiedam S.D.A.P.
St. Nicolaas Kinderfeest. Kinderkaarten
moeten afgehaald worden Zaterdag 3 Dec. 's avonds
vanaf 7 nar.
Het feestje heeft plaats op Zondag 4 Dec. 's mid
dags 3Va nur. De zaal wordt te 3 unr geopend.
De ouders worden verzocht de kinderen op tjjd te
zenden en de kaarten mede te geven; zonder kaart
wordt niemand toegelaten. Op iedereu familienaam
wordt één geleider toegelaten.
Zoover de plaatsruimte het toelaat zjjn er bewijzen
van toegang a 10 et. den persoon verkrijgbaar.
De Commissie.
Extra repetitie „Excelsior". M e t h e t
oog op de a. s. uitvoering, waarvoor de
tjjd nog zeer kort is, heeft het bestuur
ijl overleg met den directeur besloten
een extra repetitie te houden op a. s.
Zondagmiddag 12 uur.
Het is noodig dat zooveel mogelijk
alleleden present zijn.
De vastgestelde repetitie op Woens
dag d. a. v. (in de plaats van Maandag)
bigft natuurljjk ook gehandhaafd.
Het bestnur van „Excelsior",
Van de Moker-Propaganda-Com missie.
Deze week hebben w\j li nieuwe lezers en abonnees
te vermelden. Langzaam aan gaan wij vooruit.
Wie adressen weet geve die op aan ons.
De Commissie.
ii.
Ingevolge onze toezegging geven we nu een overzicht
van de wijze, waarop dezelfde geschiedkundige feiten
op de verschillende sekte-scholen onderwezen worden
en noodwendigerwijze óf door de een óf door de andere
richting het geschiedenis-onderwijs wordt vervalscht.
De lezer vergelijke en oordeele zelf
De Hervorming.
Schets uit de Vaderlandsche Ge
schiedenis voor de hoogste klas der
Lagere School, derde druk (21e les).
Uiig. R.K. Jongeusweeshuis Tilburg.
In deze les willen wij U een enkel woord zeggen
van het outstaan en den snellen voortgang van een
Redactie- en Administratie-adres
GEBOUW „CONSTANTIA".
Ingezonden stukken voor het eerstv. nummer moeten
u i t e r 1 ij k Dinsdagsavonds 9 unr in ons bezit zijn.
ADVEETENTIËN: 7V, cent per regel.
Arbeidersverenigingen 3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
opstand tegen Paus en Kerk welke de verschrikkelijkste
rampen en jammeren na zich heeft gesleept en milli-
oenen menschen hun grootsten schat, het alleenzalig
makend geloof, heeft ontroofd. Deze opstand is de
rampzalige Hervorming uit de 16e eenw.
Had een keizer, met name Karei, door zijn vorstelijke
bescherming te verleenen aan de geloofsverkondigers,
Dnitschland tot het ware geloof helpen brengen, een
andere Karei heeft tot zijn leedwezen datzelfde geloof
zien vernietigd worden in de schoonste streken van zijn
keizerrijk. Wij zeggen „tot zjjn leedwezen", want
Karei V heeft al het mogelijke gedaan om den voort
gang van die heillooze hervorming tegen te gaan en
bitter griefde het hem, dat de beste pogingen, daartoe
aangewend, schipbreuk leden.
In 1517 dan begon Luther, wjjl hij zich in zijn
hoogmoedige verwachtingen bedrogen zag, een openlijk
verzet tegen de Kerk. Op de honendste wijze [sprak hij
over de kloosterlingen en priesters, over Paus .en Kerk
en randde de heiligste wetten en verhevenste geloofs-
waardigheden aan. Hij, de afvallige priester, durfde
de Kerk van dwaling beschuldigen en kende in zijn
waanwijsheid zich zeiven een gezag toe, verheven boven
dat des Pausen. Iedereen mocht volgens hem de H.
Schrift verklaren naar eigen zienswijze en dus gelooven
wat hij wilde. Er waren, zoo leerde Lnther verder,
geboden, die de mensch zelfs met Gods genade niet
kon onderhoudenmen moest evenwel maar trachten
een sterk geloof te hebben, daardoor werd men on
twijfelbaar zalig, hoeveel zonden men overigens ook
bedreef.
Ziedaar iets van Luther'# goddelooze dwaalleerhet
kon niet anders of zij moest ontzettend veel kwaad
stichten. Luther was echter niet de eenige die zich
tegen de Kerk verzettein Zwitserland en Frankrijk
verkondigden Zwingli en Calvjjn even groote dwalingen
en zoo waren weldra de meeste landen van Midden-
Europa door de ketterij besmet.
Maar, vraagt ge wellicht, hoe kwam het, dat de
menschen, die zoolang de zegeningen der Katholieke
Kerk hadden genoten, 1) zich zoo gemakkelijk lieten
verleiden
Wij kunnen daarop antwoorden, dat het volk, door
den voorspoed verblind, slecht was geworden en zich
weinig meer stoorde aan de wetten Gods en der Kerk.
Ook waren de menschen veelal slecht onderwezen in
het godsdienstige 2) en daardoor niet in staat de leugen
van de waarheid te onderscheiden. Verder verkondigden
de ketters eene leer, die de kwade hartstochten van den
mensch streelde. Voegen we hier nog aan toe, dat de
ketterij steun vond bij de vorsten, 3) die zeiven hunne
onderdanen tot atval van de ware Kerk dwongen, dan
zal ons de snelle verbreiding der dwaalleer zooveel
verwondering niet meer baren
Nauwelijks toch was Filips vertrokken, of de kettersche
predikanten overschreden onze grenzen en begonnen
het heillooze vergif hunner leering te verspreiden, (blz. 31).
Een duidelijk bewjjs van de waarheid, dat God bij
druk en lijden altijd weet te troosten, vinden we hierin,
dat Hy, iu die voor Zjjne Kerk zoo droevige tjjden,
haar zooveel nuttige instellingen en zulke groote heiligen
heeft geschonken. Toen leefden o.a. de H. Cajetanus
en de Hieronymns Emilianns, die beiden eene con
gregatie stichtten, vooral bestemd om jjverige geestelijken
aan de Kerk.te schenken. Toen ook verwekte God den
grooteu H. Ignatius, den stichter van het beroemde
Gezelschap van Jezns, dat zich vooral ten doel stelde
overal de hervorming! e bestrijden en de zuivere leer
der Kerk te verdedigen tegen dwaling en ongeloof.
Ignatius' volgelingen 4) en onder dezen vooral de
Apostel der Indien, de H. Franciscns Xaverius, wonnen
in heidensche lauden duizenden menschen voor hetzelfde
geloof, dat de ketters hadden verzaakt. Deze ongeluk-
kigen bleven zich hardnekkig verzetten tegen elke
poging, die werd aangewend, om hen tot de ware Kerk
terug te brengen.
Ook in ons land wonen daizenden van die arme
afaiedwaalden. God geve, dat zij door de gebeden, welke
door zoovele brave Katholieken gestort worden, eenmaal
tot den schoot der H. Roomsche Kerk mogen gebracht
worden.
Bewonderen wjj den moed der heilige Bloedgetuigen,
maar treuren wjj ook over de verblinde woede van die
ongelukkige ketters. Smeeken wjj van God, door de
voorspraak der negentien Gorknmsche Martelaren, de
bekeering af van diegenen onzer landgenooten, welke
nog tegenwoordig in de dwalingen der ketterij voortleven.
(blz. 94).
De \'_Jonge 'Nederlander.' Leeshoek
over Vaderlandsche Geschiedenis.
Uitgegeven Tilbnrg, R. K. Jongens
weeshuis.
Dit boekje wordt ook op Katholieke scholen hier ter
stede gebruikt.
Op pag. 40 lezen we
Het was onder zijn bestnnr (van Karei V), dat de
Protestanten overal hunne nieuwe leer trachtten in te
voeren. Vele slechte en onwetende Katholieken in
Dnitschland en Holland gingen tot hun partjj over, want
hetj nieuwe geloof was zeer gemakkelijk. Biechten, vasten,
mis hooien, goede werken do-n, in één woord, alles
wat slechten katholieken gewoonlijk zwaar valt, hadden
de stichters van den gereformeerden godsdienst afge
schaft. Volgens hen was het geloot alleen genoeg om
in den Hemel te komen. Maar keizer Karei zag zeer
goed in, dat menschen, die ontrouw worden aan God,
ook hnnnen koning niet getrouw zullen zjjn. Hjj maakte
daarom strenge wetten tegen de nieuwe leer en hand
haafde met kracht het oude, katholieke geloof.
blz. 42De nieuwe landvoogdes kwam weldra in
groote moeiljjkheden. De Protestanten werden met den
dag stoutmoediger. Zjj predikten hun dwaalleer in steden
en dorpen, ofschoon dit streng verboden was
Rondreizende predikanten, mandenmakers, wevers,
hoedenmakers en andere ambachtslieden, die hunne
gereedschappen hadden weggeworpen, predikten met de
grootste hevigheid tegen het Roomsche geloof.
Zjj scholden geweldig op de priesters en den Katho
lieken godsdienst en brachten de hoofden hunner toe
hoorders geheel op hol. Zjj hadden het onwetende volk
wijsgemaakt, dat de Katholieken afgodendienaars waren,
omdat zij de Heiligen vereeren. Toen het misleide volk
genoeg was opgeruid, voerden de predikanten hun goed
overlegd plan uit. Onder aanvoering der predikanten
en het zingen van geuzenliedjes trok het gepeupel in
groote benden op en verwoestte in Vlaanderen alleen
in één maand 400 kerken.
Van de bakkerswet springen we nu over naar de
Indische begrooting. Dat is een heele stap en dienen
we ons eerst wel eens te herinneren, waar we terecht
komen. Een kleine terugblik in het verledene zal wel
niet ondienstig zjjn. Toen in de 17e eeuw, Nederland,
op het toppunt van zjjn macht, met zjjn oorlogsvloot de
zeeën beheerschte eu de koopvaardijschepen de voort
brengselen van schier alle werelddeelen naar West-
Europa voerden, waren ondernemende mannen er op
uit om in het verre Oosten, op de beste plekken van
den aardbodem, vasten voet te krjjgen. Echte handelslui
als ze waren, hadden ze het al spoedig gezien, dat de
Oost-Indische eilanden, voornamelijk Java en de kleinere
de Molukken een schat van voortbrengselen
opleverden, die op de Europeesche markt voor goed
geld waren te verkoopen. Daardoor ontstond in 1602
de Oost-Indische Compagnie, een vereeniging welke
zich ten doel stelde het stichten van koloniën en het
drjjven van handel op die koloniën.
Het kwam er nu maar op aan de bevolking aldaar
zoodanig te bewerken, dat die veel van de waren voor
de wereldmarkt verbouwden en voor een lagen prjjs
aan de Nederlacdsche vrachtvoerders afstonden. Dat
dit niet zoo heel gemakkelijk ging, getuigen de vele
opstanden op Java, die in den loop der jaren hebben
1) Vergelijk den toestand waar nu de Katholieke Kerk
heerscht: Spanje, Portugal, België en ge kunt u de zegeningen
in 1500 voorstellen.
2) Dat klopt niet met de voorafgaande zegeningen.
3) Daar komt de aap uit den mouw. Dat zullen we zien by
het fragment: Willem van Oranje.
4) De Jezuïten, werkende naar den regelHet doel heiligt
de middelen.