Wie liegt?
FEUILLETON.
Het Pandje.
Esperanto.
terecht komt in de zakken van een steeds kleiner
aantal personen.
Is Schiedam dwaas 'genoeg haar gronden in de-
slechte kuituurjaren voor een appel en een ei te
verkoopen, dan zal er van een opbloei der gemeente
geen sprake kunnen zijn. Want rendabel worden ook
de Maasgronden zeker niet bij het begin der exploi
tatie, maar wanneer er weer igebrek aan plaatsruimte
komt. Dat kan mogelijk nog lang duren, maar Hit
doet aan de juistheid van het feit niets af.
Een der grootste fouten der beschouwingen in de
„Nieuwe" was dan ook het geheeie gemis aan be
spreking der grond poli Hek.
Boven elk artikel had met vette letters moeten
staan
Elke gronaverkoop is een misdaad aan
de toekomst van Schiedam gepleegd!
Maar de voornaamste fak'tor, om ooit het Wester
plan te kunnen uitvoerengeen duim grond aan de
Mms te verkoopen, werd door de „Nieuwe" ver
waarloosd.
Waarom Wel, natuurlijk omdat hier het belang
der gemeenschap moest wijken voor de politieke
belangetjes van de „Nieuwe". De rechterzijde in den
Raad (en dus óók de katholieken), versjachert de
toekpmst van Schiedam naar hartelust.
Dddrom alleen mag gezegd worden, dat het kleri
kale bestuur onzer gemeente een gevaar niet slechts,
doch een zeker, ernstig nadeel is voor onze gemeente.
En (daarom ook is het noodig, dat dit konservatieve,
voor zijn taak niet berekend bestuur, hoe eer hoe
beter uit den dienst wordt gezet.
Het resultaat tvan ihet erfpachtsldebat in den gemeen
teraad (waar alle klerikalen en 3 van de zes vrijzin
nigen tegen het voorstel-De Bruin stemden), recht
vaardigt de conclusie, dat, waar èn met het oog op
de versterking der financiën, èn met het oog op de
ekonomische ontwikkeling onzer gemeente, het vrije
bezit van den grond voor onze gemeente een der
voornaamste voorwaarden voor opbloei is, juist de
sociaal-demokraten'lhet zijn, die door een konsekwente
houding ten opzichte van de te voeren grondpolitiek
in het welbegrepen belang der gemeente het bestuur
van een energie- en futlooze, aan allerlei grondspe-
kulanten verknochte groep -moet overnemen.
Wie aan een betere toekomst voor Schiedam wil
medewerken, helpe de macht der sociaal-democratie
versterken
Ter lezing en overweging opgedragen aan het raadslid
N. van der Velden en andere „leugen"-schreeuwers.
In de gemeenteraadszitting van Dinsdag 10 Octo
ber werd bij het erfpachts-debat door den heer Van
der Velden beweerd, dat onze partijgenoot De Bruin
leugens had te berde gebracht.
Er zijn misschien menschen, die nog op gezag van
den heer Van der Velden willen aannemen, dat De
Bruin werkelijk gelogen heeft.
Al weten ze van de zaak zelf niets af, als het maar
legen den sociaal-demokraat gaat, dan schreeuwen ze
dadelijk mee Leugens Leugens
Om eens te laten zien, wie hier waarheid sprak en
wie leugens debiteerde, willen we
het officieele raadsverslag,
dat mede is goedgekeurd en vastgesteld door den
heer Van der Velden, eens gaan raadplegen.
Wie ooren heeft om te hooren, die hoore
1.
Vroeg-donker al, begon, de schemering van den
somberen April-dag over de woelende werkstad te
vallen. Het had iden heelen dag gesneeu'wd, geregend,
gesneeuwd weer en weer geregend. En altijd door
was het donker geweest, 's Middags had de zon nog
even geschenen, maar dadelijk weer weg. En nu,
vroeg-avond, sneeuw-regende het weer, met een sta
dig vallen van dropvlokken ,uit den bruinenden hemel.
En alles somber en zwart...
In hun eenvoudig huisje, stil, 'n beetje ver van de
drukke werkwijken afgelegen, zat de vrouw van Wil
lem Blok even half-slapend in de schemering te
soezen. Doodmoe nu van die twee doorgemaakte
nachten bij 't ziekbed van haar 'man, die haar al zoo
veel nachten gekóst had, rustte ze [even uit. Rustte
ze, maar slaapwakend luisterde ze nog of ze hem
hoorde, of hij haar soms riep met zijn moede stem
van uitgeziekte lijder,...
Uit de donkere bedstee in den kamerhoek, waar
geen licht meer inviel, klonk 't zwak„Anna, ben
je daar?.
De slapende vrouw stond op, en zacht liep ze naar
het bed, boog zich over den zieke heen„Ja, wat is
'tben je weer wakker
Werft abonnees voor „De Moker".
Volgens het verslag in de „Sclhied. Courant" van
13 October 1.1. had De Bruin het volgende beweerd:
Er is hier grond verkocht die te goedkoop werd
afgegeven, maar daarbij gold de overweging,
dat toegezegd was daarop huizen te zullen bou
wen voor een huurprijs van f 1.50 per week.
Later is natuurlijk gebleken, dat de huurprijs
veel hooger was.
Ofschoon, zooals men ziet, door De Bruin enkel
maar een feitelijk bewijs in debat was gebracht en
geen enkelen persoonlijken aanval was gedaan, vatte
de heer Van der Velden vuur. Wij ontleenen weer
aan de „Schied. Courant" wat hij sprak
De heer v. d. Velden zal niet spreken over het
vraagstuk der erfpacht. Alleen wil hij iets zeg
gen over de opmerking, die de heer De Bruin
heeft gemaakt over een grondverkoop hier, dien
deze meent te goedkoop gegeven te zijn.
Spr. zou, volgens den heer De Bruin, beloofd
hebben op het door hem gekochte perceel grond
woningen te bouwen voor een huurwaarde van
f 1.50.
Dat is een leugen
Spr. heeft niets beloofd en er is niets beloofd.
Door den toenmaligen burgemeester, dr. Brants,
is gezegd, dat het plan bestond daar goedkoope
woningen te bouwenmaar om dat te kunnen
doen zou het noodig zijn de Bouwverordening te
veranderen. Wat de heer De Bruin gezegd heeft
over deze kwestie, zijn dus leugens en spr. ver
langt, dat hij die terugneemt.
Elkeen in den raad, die met de zaak bekend was:,
voelde hoe misplaatst het woord „leugens" was en
reeds dadelijk begon de burgemeester den heer Van
der Velden te verzoeken dit woord terug te nemen
wat deze weigerde.
De wethouder Van Westendorp lichtte de kwestie
toen nader aldus toe
De heer v. Westendorp heeft indertijd den be
doelden koop verdedigd en wil dit nog wel doen.
Het verloop der bespreking is geweest, zooals de
heer De Bruin heeft medegedeeld en na de zitting
heeft spr. dadelijk gezegd, dat dr. Brants zeer
onvoorzichtig gesproken 'had. De kooper bleef ge
heel vrij, omdat in het contract geen voorwaarde
omtrent den huurprijs was gesteld.
Echter dr. Brants wenschte, dat er goedkoope
woningen zouden gebouwd worden en hij trachtte
dit te bereiken door zijn invloed op de bouwers
aan te wenden.
Waar bij deze bespreking echter een persoon
betrokken is, die hier niet aanwezig is, acht spr.
het beter daarop verder niet in te gaan.
Spr. is bij de discussie over dezen koop nog al
aangevallen en hij heeft dien verdedigd op grond
dat daarmede een groot complex in zijn geheel
zou worden verkocht.
Door den heer v. d. Velden kan alleen gezegd
Wordenik heb niets beloofd. Het is waar, hij
bleef geheel vrij. Maar de heer De Bruin heeft
gelijk, dat hier van de bestuurstafel is gezegd,
dat er woningen zouden worden gebouwd met
een huurprijs van f 1.50 of f 1.7 5
Hieruit blijkt, dat er gieen aanleiding bestaat
om iemand van leugen te beschuldigen.
Voor wie dat alles nóg niet voldoende is om de
zaak te beoordeelen, geven wij nu een overzicht uit
En hij„Ja, ik kan maar niet slapen. M'n borst
doet zoo'n pijn... Hoe laat is 't
„Hoe laat.half zes bijna.'t Is vroeg donker.
Dan weer de zwakke mannenstem„Sliep je
ik heb je toch niet wakker gemaakt Je zult
wel moe zijn."
Dan even stil weer, ligt de doodzieke rustig, met
z'n oogen toe van vermoeidheid, maar dadelijk on
rustig weer, moet hij denken aan allemaal dingen
van vroeger, uit den tijd, toen-ie nog flink was en
sterk, en dien hij nog maar niet vergeten kan.
„Anna, is de krant eral „De krant, Wim
ja, zij is net gekomen. Maar laten we haar nog maar
wat bewaren, de dokter heeft 't vast verboden, ik mag
je niet voorlezen, zeid' ie. Je moest maar wachten
tot je zelf weer lezen kon -r-
Maar de zieke hoort al niet meer. Roerloos ligt hij
op 't heetgewoelde kussen, zóó, of-ie al dood was
II.
O, vroeger, groot en sterk was hij geweest. Een
zwaar-werkend man. Alle dagen kon je 'm 's: morgens
om zes uur uit z'n huis zien gaan. Den weg op naar
de gasfabriek, waar ze met z'n zestienen kameraads
'n nieuwe gashouder maakten. Waar ze met z'n
zestienen kameraads zwaar-hamerend de bouten in
de platen dreven, dat klonk over 't lage weiland om
de fabriek heen.
En hij was de grootste, de sterkste van allen. Sloeg
zijn hamer, of 't hem een plezier was. Een leuke
krachtoefening om de anderen nou deris te laten
ftedenkt trouw den Steun penning.
het officieele raadsverslag, te vinden op pag. 25
(verslag 1909
De heer Goslinga merkt op, dat die grond is
bestemd om te bebouwen met arbeiderswoningen.
Als dus de heer Van der Schalk en zijn onder
steuners het belang daarvan ook nu willen erken!
nen, zullen zij dit voorstel 'moeten ondersteunen.
Met instemming heeft spreker deze nieuwe
uiting van het particulier initiatief gezien en hij
juicht daarom het voorstel van Burgemeester en
Wethouders toe.
De heer Van der Schalk vindt dit alles erg
mooi, maar vroeger is de Raad ook al eens in
slaap gewiegd door de overweging dat de grond,
die verkocht zou worden, bestemd was voor goed
koope arbeiderswoningen, om daarvoor een "lage-
ren prijs te stellen. De toenmalige bouwer en ook
de heer Van der Velden, hebben op die overwe
gingen grond verkregen, maar als spreker de
huurprijzen ziet, komt hij tot de slotsom, dat de
voordeden van den lagen koopprijs zijn gekomen
in de zakken der bouwers. Het medelijden is er
dan ook bij spreker in deze uit.
De Voorzitter zegt, dat de heer Van der Velden
zich voorstelt woningen te bouwen van een huur
prijs, die „Volkshuisvesting" niet kon toezeggen,
nl. f 1.75.
De heer De Groot heeft den Voorzitter hooren
spreken :van een huurprijs van f 1.75. Maar, vraagt
hij, heeft men daar eenige houvast aan
De heer De BruinHet zal wel f 1 hooger
worden.
De Voorzitter zegt, dat hij naar den huurprijs
heeft gevraagd en hem Is toen gezegd, dat er
naar gestreefd zou worden zulke woningen te
bouwen. Men weet dat het spreker gespeten heeft
dat het voorschot niet aan Volkshuisvesting" is
toegestaan. Echter, hij moet verklaren, dat hij
niet meer ais de meegedeelde toezegging heeft
gekregen. (Blz. 27).
De heer Van der Schalk vraagt, of de mede-
deeling van den prijs van f 1.75 in de notulen
zal worden opgenomen.
De heer Van der Drift acht het gewenscht, dat
dan ook wordt vermeld, dat gezegd is dat de
prijs wel zal blijken f 1 hooger te zijn. (Blz. 28.)
Uit dit alles blijkt dus, dat door De Bruin niets
was gezegd, wat met de waarheid in strijd zou zijn,
maar dat uit het officieele raadsverslag de waarheid
kan worden aangetoond.
Als er dan van „leugens" sprake is, WIE heeft ze
gebruikt
Zou het geen zaak van fatsoén wezen, als de heer'
Van der Velden zijn woorden introk
Dezen winter zal 'n cursus in Esperanto worden open
gesteld door den Bestuurdersbond. Naar aanleiding daar
van wenschte ik, omdat ik als leider van dien cursus zal
optreden, hier 'n enkel woord te zeggen ter opwekking
tot de studie van die wereldtaal. Elders heb ik reeds
wat meer omtrent deze taal en haar beweging meegedeeld,
zoodat ik meen kort te mogen zijn.
Laat niemand, raad ik, die van zijn grammaticale
kennis, van school meegebracht, 'n goed deel vergat,
zich daardoor weerhouden 'n taal te leeren kennen, die
hem in staat zal stellen met eiken landaard te verkeeren.
Met eiken landaardonbeschaafde volken zijn natuurlijk
voorloopig uitgeslotenWant, al gaat de beweging
zien, hoe sterk hij was en hoe licht hij zijn hamer
zwaaide
En soms, zwaaiend slag1 om slag met een van de
anderen, itiaar hij de grootste en sterkste, soms zwaai
end, voelde hij in zich een groote kracht komen. De
kracht van den werker, die de waarde weet van zijn
werk. Die zijn eigen waarde weet. En 't was hem,
of zijn smidshamer een strijdhamer werd, waarmee
hij stuk sloeg wat hem tegenhield, en stevig vast-
hamerde wat hij wou, dat 't sterk en vast was.
En met dezelfde stevige kracht, waarmee hij de
platen van den gasketel in mekaar sloeg, hamerde
hij de organisatie in mekaar, stevig en sterk. Hij gaf
zich heelemaal aan de vereeniging, die hij gemaakt
had, waarvan hij alles verwachtte.
Tot de slag kwam. Eerst voor hem, toen voor zijn
werk.
Op 'n helderen vries-wintermorgen werd de groote
Willem thuisgebracht, thuisgedragenPlotseling,
verraderlijk had hij op 't werk een bloedspuwing,
gekregen. Was hij neergezakt, z'n borst, z'n heer
lijke werkhanden, z'n kleeren, alles bloed, vol bloed.
Z'n breeë stevig-gespierde borst had hij stukgeha-
merd, met dat zware werk, de lange dagen lang.
En neergeslagen lag-ie, ineenen plat neergebogen
bij zijn werk. En hij stond niet weer op. De dokter
had thuisblijven geboden, te bed liggen.
Thuis blijven te bed liggen, geen geld dus ver
dienen. En waar moesten ze dan van leven Sparen
hadden ze weinig of niet kunnen doen. Willem1 had
'n tamelijk weekgeld verdiend, maar meer niet. Toch
liep 't den eersten tijd noig. De ziekenkas van de
Steunt „De Moker" door uwe advertentiën.
