Uit de Tweede Kamer.
Een vraag een antwoord.
Ditj es en Datjes.
De leerling die dit schreef is van christelijken huize,
maar bezoekt tegenwoordig een openbare school. Als
zóó de honden al opgevoed worden, waar moet het dan
met de menschen wel op uitloopen
Liefde voor de arbeiders.
Dinsdag kwam na een vacantie van bijna twee
maanden deze Kamer weer bijeen, allereerst ter behan
deling van de regeling van werkzaamheden. Wordt
meestal zoo'n zitting al weer gauw gesloten, ditmaal
zou er meer tijd met 't vaststellen van het program
van werkzaamheden heengaan, omdat door den voorzitter
de pensioenmotie-Troelstra niet was genoemd, en de
Bakkerswet eerst onder aan de lijst was geplaatst.
Het anti-revolutionaire Kamerlid, de heer Brummelkamp,
deed het voorstel, eerst de Bakkerswet in behandeling
te nemen. Hoewel gesteund door Troelstra, werd dit
voorstel verworpen. Vóór stemden: 11 anti-revolutionairen,
10 katholieken, 10 unie-liberalen, 9 vrijzinnig-demokraten,
en 7 sociaal-demokraten. Totaal jf. Tegen:-9 anti
revolutionairen, 15 katholieken, 11 christelijk-historischen
(waarbij ook de afgevaardigde van Schiedam, Jhr. de Geer),
3 vrije liberalen en 10 unie-liberalen. Totaal 48. De
stem van den voorzitter besliste hier.
Met de pensioenmotie-Troelstra ging het nog slechter.
De uitslag was Vóór stemden de geheele linkerzijde,
tot de vrije liberalen incluis, tegen echter de geheele
rechterzijdezonder een enkele uitzondering. Met 56
tegen jp stemmen werd in afwijzenden zin besloten.
Dat de arbeiders het onthouden
De Telegraaj zegt het zóo sarkastisch
Over enkele dagen gaat de Kamer de in 't wild
levende vogels beschermen. En de struiken in de Over
Betuwe zuiveren van den „Amerikaansche kruisbessen-
meeldauw". Verleden jaar nam ze reeds een wet op de
trekhonden aan
„Och", zal misschien een oude, afgeleefde, 70-jarige
arbeider zuchten, „och, ware ik een in 't wild levende
vogel, een struik in de Over-Betuwe. of een trekhond.
Dan zou er tenminste voor mij gezorgd worden
Maar de stakker heeft nu eenmaal niet geboft.
En toch loopen de kleine luyden gedwee aan den
leiband der konservatieve klerikalen
Hoe is 't in godsnaam mógelijk?
In het Schiedamsch Volksblad van 17 Februari komt
een artikel voor, waarin bewijs wordt gevraagd voor
onze bewering, dat het een leugen is te zeggen, dat
godsdienst en socialisme met elkaar in strijd zijn. Een
vraag, die misschien duizend malen is gedaan en even
zoovele malen beantwoord. Op de meest naïeve wijze
wordt nu echter weer naar dien bekenden weg gevraagd.
En we zullen in vredesnaam maar weer antwoorden ook.
De redactie is beslist van overtuiging dat godsdienst
en socialisme onvereenigbaar zijn, dat zij met elkaar
strijden als water en vuur.
Zij geeft echter blijk niet veel begrip van het socia
lisme te hebben, te oordeelen althans naar de onsamen
hangende uitdrukkingen die zij bezigt en de onnoodige
franje die zij er aan vastknoopt, want, zegt zij, wie' meer
christen is dan socialist, zal zijn socialisme laten varen
en zoo ook omgekeerd. Voor dergelijke uitdrukkingen, die
er al te ouderwetsch uitzien, halen we onze schouders op.
Op de christen-socialisten mogen wij ons niet beroepen,
zegt het Schied. Volksbl., want,
wat heeft toch het christen-socialisme als zoodanig
met het eigenlijke stelsel der sociaal-democratie te
maken En zoo het er wel mee te maken heeft
dan zal het den godsdienst straks wel laten varen.
De toekomst zal dit leeren.
Wat de toekomst leeren zal in dezen, moest het
Schied. Volksbl. maar even afwachten. Wat meer beschei
denheid in het beoordeelen van anderer overtuiging, zij
haar ten zeerste aanbevolen. Wij hebben moed dat de
toekomst nog wel iets anders zal leeren. Wij zien onze
'ijen steeds aangroeien met arbeiders van alle gezindten
waaronder katholieken, protestanten, joden enz. En niet
om den godsdienst te bestrijden, maar om de arbeiders
klasse op te heffen uit den druk van het kapitalistische
stelsel, dat vloekt tegen eiken vorm, waarin het christen
dom zich openbaart.
Dat het christen-socialisme met het stelsel der sociaal
democratie niets te maken heeft, is een domme bewering.
Op t stuk van het socialisme ontloopen we elkaar niet
veel. Hün strijd loopt parallel met ónzen strijd, n.l. om
den grond en de arbeidsmiddelen te brengen in handen
van de gemeenschap, onze bekende „utopie", nietwaar,
Schied. Volksbl. r
De redactie wenscht ons deze eene vraag te doen:
Welke zijn de argumenten, die uw bewering
zouden kunnen staven Wie zegt, dat godsdienst
en socialisme kunnen samengaan, die heeft alvorens
deze conclusie te trekken natuurlijk eerst voor zich
zelf uitgemaakt èn wat onder socialisme èn wat
onder godsdienst moet worden verstaan. Zal „de
Moker" zijn uitspraak pogen aannemelijk te maken,
dan zal dit blad eerst en precies moeten aangeven
wat het zelf verstaat onder godsdienst en socialisme.
Niet in breede vertoogen, het gaat om de beginselen.
De redactie kan gerust zijn, breede vertoogen zullen
we niet houden, temeer omdat over deze kwestie reeds
zooveel gezegd en geschreven is en omdat de plaats
ruimte van ons blad beperkt is.
Wij moeten dus aantoonen, wat wij onder socialisme
verstaan en wat onder godsdienst. We zullen 't probeeren,
doch laten we eerst de redactie nog even aan het woord
„Met het aantoonen van de vereenigbaarheid van
christendom en socialisme zal „de Moker" een zware
taak hebben. Hij vindt alle ernstige menschen tegen
over zich. In de eerste plaats alle ernstige christenen,
omdat, naar hun inzien, elk theologisch stelsel van
wezenlijken inhoud, elke heusche godsdienst begin
selen in zich sluit, die nooit kunnen samengaan met
de inderdaad diepe beginselen der sociaal-democratie.
Maar, en nu wordt het voor „de Moker" nog meer
zaak om zijn uitspraak te argumenteeren het blad
vindt ook tegenover zich de ernstige, dieper naden
kende sociaal-democraten, ja zelfs de sociaal-demo
cratische voormannen. Deze toch zien in het socia
lisme een stelsel, dat elk theologisch stelsel nood
zakelijker wijze moet omverwerpen. Wist „de Moker"
dit niet Zeer zeker wel, maar de schrijver heeft
blijkbaar over de vereenigbaarheid van godsdienst
en socialisme dieper nagedacht dan alle genoemde
kringen van menschen en kwam alzoo tot een con
clusie, waarmede tegenwoordig zoo goed als niet
één ernstig mensch, van welke richting ook,
accoord gaat.
„De Moker" mag het nieuw gevonden licht niet
alleen voor zich houden. De argumenten moeten
worden genoemd. Wie zulke krasse uitspraken doet,
is gehouden bewijs te leveren. Het blad bedenke
het welhier staan groote belangen op het spel.
Slaagt het er inderdaad in het bewijs te leveren,
dan zal dit voor de toekomst van de grootste be-
teekenis zijn. Dus „Moker" bewijs nu, dat de deug
delijkheid van uw argumenten gelijken tred houdt
met de beslistheid van uw uitspraak.
Hiermede vragen we toch niet te veel?"
Dat is niet dunnetjes gezegd, Natuurlijk, wie het met
het Schied. Volksblad eens is, zijn je ernstige menschen,
maar wie er anders over denken, zijn prulletjes.
Welnu, wij ontkennen niet op eigen gezag, maar
op grond van de statuten en van alle betreffende kon-
gres-besluiten onzer partij, dat het socialisme is een
stelsel, dat elk theologisch stelsel noodzakelijkerwijze
moet omverwerpen.
En wij willen verder gaan met te verklaren, dat wie
het beweren durft, óf geen begrip heeft van wat gods
dienst of socialisme is en dus een onnoozele hals,
die nog maar eerst wat aan eigen ontwikkeling moet
gaan doen, alvorens hij5 hoofdartikelen voor een krantje
gaat schrijven, of men gebruikt (wat ook maar al te
vaak gebeurt) zulk een frase moedwillig om het volk te
misleiden.
Nu kunnen wij, om aan den wensch van het Schied.
Volksblad te voldoen, een explicatie geven, van wat wij
onder godsdienst verstaan en hoe deze te combineeren
is met de socialistische theorie. Maar zal het Schied.
Volksblad dan niet, zooals dikwijls geschiedt, antwoorden
maar jullie hebt geen verstand van godsdienst
Op gevaar af, dat het gebeurt, willen we als onze
meening zeggen, dat het begrip godsdienst voor ons
bestaat uit een samenstel van gevoelsoverwegingen, die
bij den een breeder terrein vinden dan bij den ander,
geen stoffelijken basis hebben, maar oorsprong en uitgang
vinden in het geestelijk leven van het individu, al naar
gelang van aard en opvoeding.
Buiten de hooge moraal van het goede christendom,
moet het ook worden geapprecieerd als de draagster
der menschelijke éénheids-gedachte.
Hier is geen tegenstrijdigheid van belangen de een
kan niet door den ander worden benadeeld hier is de
geestelijke gemeenschap des menschen mogelijk gedacht.
Daarom kan het hoog en laag, rijk en arm, wier
geestelijk leven overeenstemming vindt, in zich vereenigen.
En wat is het socialisme Een ekonomisch stelsel,
opgekomen uit de maatschappelijke verhoudingen, berus
tend zuiver op materiëele grondslagen. Het richt zich
naar de positie van het individu in de maatschappij,
naar de stoffelijke verhoudingen in de productiewijze.
En hier is wèl konkurrentge. Hier pogen wèl de
grootere de kleinere te verslinden hier is wèl de onder
gang van den een de opkomst van den ander. Hier is
geen eenheid van belangen mogelijk anders dan door
socialiseering (vermaatschappelijking) van het stoffelijke.
Is het dus uit godsdienstig oogpunt mogelijk, dat rijk
en arm zich samenvoegt, in de maatschappij, die tegen
woordig minstens zes van de zeven dagen der week
voor zich opeischt, staan de belijders van denzelfden
godsdienst als doodsvijanden tegenover elkaar.
De katholieke arbeider wordt door den katholieken
werkgever uitgebuit, zoolang de laatste er belang bij heeft.
De anti-revolutionaire arbeider treft bij zijn anti-revo
lutionairen werkgever hetzelfde lot.
De christelijk-historische idem.
De liberale idem.
Hier regeert over hen allen een stelseldat zuiver
wereldlijk is en door stoffelijke oorzaken beheerscht wordt.
Dat stelsel staat gelukkig los van elk godsdienstig
begrip.
Dat stelsel willen de sociaal-democraten vervangen
door een ander.
Dat daarmede de godsdienst in het gedrang zou komen,
dat durft geen enkel mensch, die tot oordeelen bevoegd
is, meer beweren. Bewijs Luister wat De Nederlander,
het christ.-hist. hoofdorgaan, schreef in haar no. van
23 Oct. 1909:
Al dadelijk stellen wij voorop, dat o. i. de Heilige
Schrift ons geenerlei voorschrift geeft betreffende
eenig economisch stelsel. Zij leert ons niet welken
vorm de eigendom behoort te hebben of hij moet
zijn particulier dan wel gemeenschappelijk. Evenmin
of er al dan niet standen behooren te zijnof
vrijhandel dan wel protectie ten grondslag moet
liggen aan onzen economischen toestandhoever
de bemoeiing der overheid met onze materiëele
belangen moet gaan of vrije concurrentie al dan
niet is geoorloofd, enz.
De Schrift zou die voorschriften niet kunnen
bevatten, juist omdat zij bestemd is voor alle tijden
en volken, terwijl de economische verhoudingen, en
dientengevolge ook de daarmee overeenstemmende
rechtsbegrippen, in verschillende landen zeer ver
schillende en aan voortdurende ontwikkeling onder
hevig zijn. Zeer zeker heeft de Schrift ons iets, ja
zeer veel te zeggen over onze verhouding tot den
Schepper en dientengevolge over onze verhouding
tot onze medeschepselen, ook wanneer deze voor
zich of voor anderen arbeidenmaar haar woord
geldt dan ook voor alle volken en menschen, onver
schillig onder welk economisch stelsel zij leven. Het
geldt evengoed in een maatschappij, waar nog het
slavenstelsel heerscht, als die waarin alle menschen
gelijk zijn voor de wet."
Of het Schied. Volksblad nu de redactie van Di
Nederlander niet rekenen wil onder de „ernstige
christenen", die tegenover De Moker behooren te staan,
kunnen wij niet beslissen.
Wij willen echter nóg een nuchtere uitspraak aan
halen van ds. Slotemaker de Bruyne, den bekenden voor
zitter van den konservatieven christel-hist. Werkmansbond.
Ze is alle aandacht waard.
„Er zijn menschen met een groot vermogen lid
van de S. D. A. P. Dat wil zeggen zij hebben voor
zich zelf op dit oogenblik kapitaal, maar zij zijn
voorstanders van een nieuwe maatschappelijke in
richting, van de socialisatie der productiemiddelen.
Dat laat zich best begrijpen.
En er zijn menschen, die geen honderd gulden
kapitaal hebben, geen „kapitalisten" dus maar die
van oordeel zijn, dat onze tegenwoordige maat
schappelijke inrichting moet bestendigd blijven en
dus „kapitalistisch" zijn. Dat laat zich ook best
begrijpen.
Naar mijn overtuiging kiest het Evangelie tusschen
die twee standpunten geen partij. Hoe het bezit
der productiemiddelen geregeld wordt, dat is een
practische en een technische vraag, die als zoodanig
niet door het Evangelie wordt beantwoord".
Wij hebben daaraan niets toe te voegen. Als het
Sch. Volksblad gemeend heeft De Moker eens voor een
ernstig probleem te plaatsen, dan kan het na aandachtige
lezing van dit antwoord op de vraag, mogelijk wel tot
de conclusie komen, dat de vraag uit den tijd is.
Een beetje meeleven en alles komt goed
Klerikale domperij. Wie er nog aan twijfelde, dat
de zorg voor de zedelijkheid in onze vetste te wenschen
overlaat, zal wel tot de conclusie moeten komen, dat
hij zich deerlijk vergist heeft.
Het Schiedamsche publiek is gespaard voor haar
zedelijken ondergang. Want hadden die booze lui hun
zin gekregen, de ramp was niet te overzien geweest,
Dan moet er toch iets bizonders gebeurd zijn, zult ge
zeggen. Nou en ófDie gebeurtenis bestaat hierin, dal
de burgemeester geweigerd heeft verlof te verleenen tot
het aanplakken van biljetten op de openbare aanplak-
plaatsen, waarop te lezen stond
Nieuw-Malthusiaansche Bond. Afdeeling Schiedam.
Openbare Vergadering op Donderdag 22 Februari,
's avonds 8 uur, in het Volkshuis, Lange Haven 131.
Spreker H. A. Mineur. Onderwerp Kindersterfte en
Nieuw-Malthusianisme. Vrouwen, vooral gij moet deze
vergadering bezoeken. Entree 5 cent. Debat Vrij.
Het Bestuur.
Als men die onkuische taal gelezen heeft, zal men
wel geen raad meer weten om z'n schaamte te verbergen
en zich zoo spoedig mogelijk uit de voeten maken,
't Is een schande
Hoe we ook over de zaak denken mogen, is dit
verbod toch een bespotting in het oog van elk ernstig
mensch.
Onder de hoede der klerikalen is de zedelijkheid
wèl veilig.
De beschaving in de burgerlijke pers. De „oue"
Schiedamsche Courant doet o zoo haar best, interessant
te zijn. Maar wil men het tegengestelde van„Willen
is kunnen" opmerken, men neme die krant ter hand, en
leze alleen de rubriek Stadsnieuws. Dat is nou zoo je
afdeeling, die „de" lezers moet trekken. En, daar er in
Schiedam al bitter weinig voorvalt, dat het oververtellen
waard is, gaat men aan 't snorren, aan 't snorren, en
diept daarmee wel eens wat op. Klaar is men dan nog
niet. Er moet een beetje ooglijk bericht gemaakt worden.
En ziet, dat vereischt een kunstenaar. Nu is het een
feit, dat menig kwastenmaker zichzelf een kunstenaar
