a a s s t a
door
de grenzeloze stad
Wereldse rituelen in een Westerse stad
Contact met lichaamstaal
in de Laurenskerk
Verteller op de grens van
theater en journalistiek
I it I
1 h a
e t
Voettocht door het
Oude Westen
Pleinen in de stad
als centrum van de
internationale
samenleving
Groot vertelkunst-programma op R9S
IT
grenzeloze
stad
Show confronteert modedrager met zijn omgeving
ooper
GRENZELOZE STAD De kern van R95 Grenzeloze Stad,
is Roots Unlimited, het programma waarin het onzichtbare
zichtbaar wordt gemaakt. Roots Unlimited gunt de bezoekers
een kijk in de heersende gewoontes en rituelen van de interna-
tionale stad. Gewoontes en rituelen zijn de dragers van een
cultuur. Een Marokkaans-Islamitische wassing, een Chinese
huwelijksplechtigheid, een Surinaams-Hindoestaans begrafe-
nisritueel, ze vinden in Rotterdam in grote aantallen plaats.
Om dit onzichtbare zichtbaar te maken heeft Roots Unlimited
de route 'Three Funerals and a Wedding' samengesteld. Deze
tocht voert langs plaatsen waar het publiek in de mysteries van
de rituelen zal worden ingewijd.
GRENZELOZE STAD Kleding maakt de mens. Of dat nu
in Nederland is, of in andere werelddelen: kleedgedrag is
menselijk. Ieder houdt zich bezig met zijn uiterlijk, kleedt zich
volgens culturele gewoonten en probeert hier op zijn eigen
manier invulling aan te geven. Mode wordt dan ook niet ver-
geten tijdens R95 Grenzeloze Stad. De route 'Body Heat'
voert ondermeer naar de Laurenskerk, waar het publiek onder-
deel is van de grootse modeshow 'Multiple Choice'.
GRENZELOZE STAD Verhalen vertellen is het nieuwe
kindje van de Nederlandse podiumkunsten. Deze kunstvorm
was tot voor kort bijna alleen te zien op speciale vertelfesti-
vals. De laatste jaren is de belangstelling voor de vertelkunst
groeiende. R95 Grenzeloze Stad presenteert de vertelkunst als
een van de vijf kunstdisciplines, waarmee de grenzeloze stad
wordt omgespit. In het vertelprogramma krijgt het publiek een
keur aan vertellers te zien en te horen van over heel de grenze
loze wereld.
GRENZELOZE STAD
Pleinen zijn eigenlijk multi-
functionele plekjes stad. Al-
tijd goed voor een potje voet-
bal, een babbeltje met een
aantal vrienden, de weke-
lijkse markt, een spelletje tik-
kertje of het opzetten van een
circustent. Het is dan ook niet
verwonderlijk dat drie plei
nen in de stad een plaats heb
ben gekregen in het program
ma van R95. Het Tiendplein,
het Rijnhoutplein en het Afri-
kaanderplein geven het
woord 'plein' een extra bete-
kenis: ontmoetingsplaats.
Grenzeloos Popular
Start
Goetzee Uitvaartcentrum
Antilliaanse Begrafenis
CVU Uitvaartcentrum
Marok. Islam Wassmg
Consul
fhemamaaltijd
Consul
Levensliederen
Schiecentrale
The Kitchen
CVU Uitvaartcentrum
Surin. Hmdoest. Opbaring
Ka Fook Mansion
Chinese Huwelijksceremonie
De route wordt. net als de meeste
andere, in de twee weekeinden van
R95 gelopen op 16, 17, 23 en 24
September. Het startschot wordt
om 12.00 uur gegeven in Grenze
loos Popular aan de Ki uiskade, het
festivalcafe. Van daar gaat de toe-
schouwer naar Goetzee Uitvaart
centrum, waar om 13.00 uur de ri
tuelen rond een Antilliaanse begra
fenis bijgewoond kan worden. Om
14.00 uur belandt het publiek bij
CVU Uitvaartcentrum, om getuige
te zijn van een Marokkaans-Isla
mitische wassing, een uur later ge-
volgd door Surinaams-Hindoe-
staanse rituelen. Uiteraard ziet het
publiek geen echte rouwplechtig-
heid, maar Rabin Baldewsingh,
coordinator van de Surinaams-
Hindoestaanse opbaring, garan-
deert dat de plechtigheid volko-
men waarheidsgetrouw zal zijn: de
hedendaagse stedelijke vorm van
uitheemse rituelen rond de dood.
Het grootste verschil met een Ne-
derlandse rouwplechtigheid is het
meer extraverte karakter. „Het is
bij ons een groot familiegebeuren,
zegt Rabin Baldewsingh. „Ieder-
een is erbij betrokken. Van de di-
recte familie tot aan ooms, tantes,
achterneven en achternichten. De
emoties kunnen hoog oplopen. Het
is een poging om het verdriet geza-
menlijk te verwerken. Met elkaar
geven we de overledene een waar-
dig afscheid."
De priester en de ceremoniemees-
ter, meestal de oudste zoon of een
broer, hebben in de plechtigheid de
belangrijkste rollen. Maar ook de
rest van de familie heeft een taak.
Het lichaam ligt in een open kist
met bloemen in de hand. Door het
kijken naar de overledene en het
strooien van bloemen over het ge-
zicht bewijzen de Hindoes de laat-
ste eer aan hun gestorven familie-
lid. Langzaam wordt het lichaam
voorbereid op de rei'ncarnatie, die
komen gaat. Vuur speelt hierin een
grote rol. Hindoes worden dan ook
gecremeerd. Het vuur zorgt ervoor
dat de ziel zich mengt met het
ether, de lucht, waarna deze gereed
is om te reincarneren. Officieel
moet de crematie dan ook in de
open lucht plaatsvinden, maar in
Nederland gaat dat wat te ver. Hier
gebeurt het in een crematorium.
Van het publiek wordt verwacht
dat het actief deelneemt aan de
plechtigheid, bijvoorbeeld door
Grenzeloos Popular
Start
Dijkzigt Ziekenhuis
Operatie Kwartet
Laurenskerk
Modeshow Multiple Choice
Schouwburg
Shalimar Pak India
Themamaaltijd
Goetzee Uitvaartcentrum
Ghanese Begrafenis
Odeon
Verhalen: Initiatie
De titel 'Body Heat' geeft goed
aan wat coordinator Peter Jeroense
met zijn mgde-spektakel wil aanto-
nen, namelijk hoe mensen met de
bedekking en versiering van hun
lichaam en lichaamsvormen ande
re mensen tot readies dwingen. Er
worden demonstraties van de
blocmen over het gezicht van de
overledene te strooien.
Na deze plechtigheid staat er een
iets vrolijker onderdeel op het pro
gramma. De route voert de toe-
schouwer verder naar Ka Fook
Mansion, waar om 16.00 uur een
Chinese huwelijksplechtigheid
wordt opgevoerd. Daarna gaat het
publiek naar Consul, waar naar le
vensliederen geluisterd kan wor
den en een themamaaltijd wordt
geserveerd.
Voor wandelaars die nog verder
willen, heeft 'Three Funerals and a
Wedding' de voorstelling The
Kitchen van regisseur Dirk Tanghe
in petto. Na deze dag bekijkt de
deelnemer Rotterdam voorgoed
met andere ogen.
Peter Jeroense.
meest uiteenlopende lichaamsver-
sieringen gegeven. Niet alleen kle
ding en haardracht komen aan bod,
maar ook tatoeages, body-painting
en (kunst)nagelversieringen staan
in de spot-lights van het Schie-
landshuis en de Laurenskerk.
Na de start bij cafe Grenzeloos Po
pular leidt 'Body Heat' allereerst
langs ziekenhuis Dijkzigt, waar het
'Operatie Kwartet' de toeschou-
wer aan den lijve met de harde rea-
liteit van het leven confronteert.
Vier theatrale soaps over het geluk
tussen leven en dood van mensen
in een ziekenhuissituatie tonen op
treffende wijze de kwetsbaarheid
van het menselijk bestaan.
Vervolgens staat de modeshow
'Multiple Choice' in de Laurens
kerk op het programma. Centraal
staat hier de relatie van de mode
drager met zijn omgeving, waarbij
de kerk in zijn functie als sociale
ontmoetingsplek wordt aangespro-
ken. De festivalbezoeker bevindt
zich bij binnenkomst op het zelfde
terrein als de honderd modellen,
waarmee zo een direct contact tot
stand wordt gebracht. Op deze ma
nier wil Peter Jeroense readies op-
roepen van allerlei mensen op
elkaar en hun uiterlijk, net als die
op straat ook loskomen. Het prin-
cipe is dat het publiek net zo zeer
als de modellen deel uitmaken van
de modeshow. De hele show wordt
in het jasje van een levendige quiz
gestoken, wat de keuze van de titel
'Multiple Choice' verduidelijkt.
De modellen worden in de vier
groepen haute couture, pret-a-por-
ter, confectie en street-ware opge-
deeld. Om het kwartier wordt er
een vraag gesteld op het gebied
van de mode, waarop een lid uit ie-
dere groep een meerkeuze-ant-
woord geeft. Aan het eind van de
dag komt er zo een winnende stijl'
uit deze mode-quiz voort.
Na de modeshow kan de bezoeker
een bezoek brengen aan het
Odeon-theater, waar het vertel-
kunstprogramma over geboorte en
dood speelt. Vertellers uit verschil-
lende culturen, zoals de Zuid-Afri-
kaanse, Afro-Amerikaanse, Afro-
Caraibische en veelzijdig Neder-
landse vertellen in het Engels of
Nederlands over de rituelen rond
geboorte, initiatie, huwelijk en
dood. De volgende stop is bij het
Goetzee Uitvaartcentrum, waar
men Ghanese rituelen kan meema-
ken. Tegen de avond is er de mo-
gelijkheid tot een thema-maaltijd
in Shalimar Pak India, waarna de
route 's-avonds wordt afgesloten
met een bezoek aan de musical
'Faja' in de Rotterdamse Schouw
burg. Faja, dat 'vuur' betekent,
gaat over de vurige liefde tussen
een Surinaams-Creoolse jongen en
een Surinaams-Hindoestaans
meisje. Het verhaal speelt in Suri-
name tijdens de onafhankelijk-
heidsstrijd in 1975. Het beeldt de
zoektocht van volkeren naar hun
eigen identiteit uit, die natuurlijk
met veel tragiek, passie en liefde
vergezeld wordt.
Anne van Delft met celliste Monika van der Zwan.
Grenzeloos Popular
Start
Odeon
Verhalen: Initiatie
Centraal Station
Rotown
Themamaaltijd
Schiecentrale
The Kitchen
Bibliotheektheater
Verhalen: Geboorte en Dood
Stadhuis
Verhalen: Huwelijk
World Trade Center
Een van de bekendste, typisch Ne
derlandse vertellers is Anne van
Delft. Zij is al jaren bezig de ver
telkunst onder de aandacht van een
groter publiek te brengen. Zo orga-
niseerde ze tussen kerst en oud en
nieuw al tien keer het Vertelfesti-
val Amsterdam. Zelf staat ze ook
regelmatig op de planken om met
haar bijzondere stem het publiek
mee te nemen in die geheimzinni-
ge wereld van de verhalenverteller.
De verhalen van Anne van Delft
zijn niet typisch Nederlands,
omdat deze volgens haar simpel-
weg niet meer bestaan. „Lang ge-
leden had je verhalen die hoorden
bij een bepaald soort bedrijvig-
heid", vertelt ze. „Je had haven-
verhalen en verhalen van de vis-
sers of de strandjutters. Tegen-
woordig is de manier van werken
zo veranderd, dat er geen plaats
meer is voor het vertellen van ver
halen. Nu zijn er lawaaiige machi
nes en werken mensen meer geiso-
leerd."
Verhalen vertellen is wat anders
dan voorlezen uit eigen werk. Het
verschil zit hem vooral in het ge-
bruik van de taal. Anne van Delft:
„Bij een voorgelezen geschreven
tekst merk je dat er schrijftaal ge-
bruikt wordt. Vertelde teksten heb
ben meer een spreektaal, maar ook
weer niet zoals de echte spreektaal
in de gesprekken die mensen voe-
ren. Er zit een ritme in, de woorden
zijn secuur gekozen, het zijn ei-
genlijk gesproken taalkunstwerk-
Met Roots Unlimited gaat u tijdens R95 op avontuurdoor de Grenze
loze Stad. Roots Unlimited is een ontdekkingstocht langs het zichtba-
re en het onzichtbare van de stad, langs bekende en onbekende cultu
ren en gebruiken. Inhoudelijk coordinator Shirley Azimullah: „Het
programma van R95 is breed. Het laat de relatie zien tussen kunst,
cultuur en de veranderende stad. Iedereen kan zijn of haar eigen route
samenstellen om dit te ontdekken." Om avonturiers een beetje op
wegte helpen zijn onder de naam 'Roots Unlimited' een aantal stads-
routes samengesteld. Deze routes duren een dag en voeren langs een
keur aan verrassingen op het gebied van muziek, dans, vertelkunst,
film en theater. De routes zijn te lopen in de twee festivalweekeinden
of op de datum die erbij staat aangegeven. De routes geven echter
geen totaal overzicht van alle activiteiten. Voor het volledige pro
gramma kan men terecht in het R95 Festival Paspoort. lnformatie
wordt tevens gegeven op het informatienummer 06-8998890.
deplein St.
Tiendstraat^^^jJ^^^^^ Bloemkwe
Wijktuin
Gouvernestraat
Gaffeldwarsstraat
Mariastraat
Bloemkwekersstraat
Nieuwe Binnenweg
GRENZELOZE STAD Gedu-
rende de weekenden van R95
Grenzeloze Stad bestaat de moge-
lijkheid een voettocht door het Ou
de Westen te maken, waarbij deze
gekoesterde wijk haar verborgen
en verrassende plekjes onthuld. De
kleine verborgen hofjes, pleintjes,
perkjes, gevels en panden, die deze
wijk rijk is, zijn tijdens deze wan-
deling toegankelijk. Onder bege-
leiding van een afgevaardigde van
Aktiegroep Het Oude Westen kun
nen per keer maximaal 25 mensen
deze route meelopen. Bij ieder?
straat, plein of weg wordt iets ver1
rassends getoond.
Op 16 en 17 September en 23 en 24
September vangen de routes om
14.00 uur aan en duren tot onge-
veer 16.00 uur. Ruim vantevoren
aanwezig zijn, want vol is vol! Er
wordt verzameld bij Grenzeloos
Popular aan de Westkruiskade 26.
jes. Daarnaast is de interactie met
het publiek belangrijk en hoe je
omgaat met de ruimte. Wat dat be-
treft, grenst het vertellen van ver
halen aan theater, met dat verschil
dat je geen bestaande rol speelt.
Ook kun verhalen vertellen gren-
zen aan de journalistiek. Een jour
nalist vertelt tenslotte het verhaal
van de dag. En sommige verhalen
zijn weer net documentaires: die
geven een haarscherp beeld van
een bepaalde gebeurtenis."
Het publiek kan in de twee week
einden van R95 vier maal deelne-
men aan de route 'Voices of Life'.
Op 16, 17, 23 en 24 September zul-
len vier thema's in de verhalen
centraal staan: geboorte, initiatie,
huwelijk en dood. De start is om
12.00 uur in het festivalcafe Popu
lar. Om 13.00 uur worden in
Odeon verhalen over initiatie ver-
teld. In het Centraal Station wor
den om 14.00 uur de zeventig tv-
monitoren bezocht, waarop een
aantal Rotterdamse kunstenaars
het thema voedsel en de Grenzelo
ze Stad nader zullen uitwerken.
Een uur later, om 15.00 uur, is het
publiek in de Burgerzaal van het
Stadhuis om naar verhalen over -
hoe kan het ook anders op deze lo-
katie - het huwelijk te luisteren.
Voordat om 16.30 uur de verhalen
over geboorte en dood in het Bi
bliotheektheater beginnen, wordt
het publiek om 16.00 uur nog naar
het World Trade Center gebracht,
waar een roterende dynamische in-
stallatie is te bewonderen. Na de
themamaaltijd in een van de vele
eetcafe's in het Oude Westen, zo
als bijvoorbeeld Rotown, Sorgh en
Hoop, Doelencafe en Portofino
kan s avonds nog een bezoek wor
den gebracht aan de spannende
voorstelling The Kitchen in de
Schiecentrale.
Op de podia aan het Tiendplein na-
bij de Westkruiskade en het Rijn
houtplein aan de Binnenweg draait
het voornamelijk om muziek. Het
Tiendplein brengt hedendaagse
muziek uit allerlei culturen. Zo zal
er popmuziek te horen zijn, even-
als moderne Turkse en Marok-
kaanse muziek, rap en merengue.
Het Rijnhoutplein is het podium
voor de traditionele Marokkaanse,
Griekse, Surinaamse, Kaapverdi-
aanse, Turkse en Afrikaanse mu
ziek. De programma's op beide
podia zijn zo op elkaar afgestemd.
dat liefhebbers van alle genres
zowel naar het ene als naar het an
dere plein kunnen. Organisator van
de feesten op de pleinen aan de
rechter-Maasoever is jongerenor-
ganisatie Cabo. Cabo behartigt de
belangen van jongeren in het alge-
meen en Kaapverdiaanse in het bij-
zonder.
Lisia Peres van Cabo: ..Festivals
zijn vaak in parken. Daar zien be
zoekers echter zo weinig van de
stad. Door een programmering te
doen op pleinen in de stad, zien
mensen veel meer van de wijken
en de veelzijdige internationale sa-
menstelling ervan. We willen laten
zien dat een stad een verrijking is
voor iedereen. Het moet een sa-
menspel zijn van culturen."
Op de linker-Maasoever is het
Afrikaanderplein de plek waar het
opzaterdag 16 September allemaal
gaat gebeuren. Op het plein en in
wijkgebouw 't Klooster staan di
verse activiteiten op het program
ma, die het zeer waard zijn even de
brug over of de tunnel onder de ri-
vier te nemen. Het is immers de be-
doeling dat ook 'stedelingen' eens
'op Zuid' gaan kijken.
Wijkgebouw 't Klooster staat in
het teken van de vertelkunst. Ne
derlandse vertellers met hun wor-
tels in de Turkse, Surinaamse, Ma
rokkaanse en Indonesische cultuur
vertellen verhalen over rituelen
met als thema's geboorte, initiatie,
huwelijk en de dood. Daarnaast zal
de film 'Alledag Afrikaander
plein', waarvoor een jaar op het
plein is geftlmd, zijn premiere be-
leven.
Zaterdag is marktdag op het Afri7
kaanderplein. Wim den Haring,
een van de organisatoren: ,,We in-
tegreren onze buitenactiviteiten in
die van de markt. Bij drie centrale
punten zetten we tentjes neer, waar
we verschillende acts programme-
ren. Er komt een tentje bij de bi-
bliotheek, een bij de sporthal en
een in het hart van de markt. Ik
probeer zoveel mogelijk mensen
pit de wijk te betrekken bij de op-
tredens." Marktbezoekers kunnen
rekenen op theater, zang, muziek
en een clown.
Den Haring is in ieder geval verze-
kerd van een groot aantal bezoe
kers. „De markt op het Afrikaan
derplein is een druk bezochte. Per
jaar hebben we zo'n zes miljoen
bezoekers." Dat kan dus niet mis-
sen.
