Museum Boymans-van Beuningen m Hofcultuur van Peter de Grote uit bet Kremlin 10 december t/m 4 februari 1996 fi .V'T v.- \V r P Ip' 'v- A Tegen de wind in Mis U m m W\ :-k- .-I -4 Een kroon met talloze diamanten, een gouden scepter, zeldzame iconen, per- soonlijke gewaden. Het is slechts een deel van de pracht en praal die bijeen- Sebracht is voor de tentoonstelling 'Schatten van de Tsaar', die van 10 decem- er 1995 tot 4 februari 1996 in Museum Boymans-van Beuningen in Rotter dam te zien is. De kroonjuwelen en andere objecten waren eigendom van de legendarische Russische tsaar Peter de Grote (1672-1725) en zijn bewaard ge- bleven in het Kremlin, het gigantische complex van paleizen en kathedralen in het hart van Moskou. Bij wijze van hoge uitzondering is toestemming ver- leend uit deze collectie een keuze te mogen maken voor de tentoonstelling. Een aantal voorwerpen is nooit buiten het Kremlin getoond. Peter de Grote, die ook let- terlijk met kop en schouders boven zijn tijdgenoten uit- stak (hij was 2.01 meter lang), maakte van Rusland een wereldmacht door het land te moderniseren. Daar- bij orienteerde hij zich op het westen en vooral op Holland. Zijn passie voor schepen leidde ertoe dat Rusland een maritieme mo- gendheid werd met een ei- gen oorlogsvloot. Om die reden werkte hij (inmiddels als tsaar!) enige tijd als scheepstimmerman op de VOC-werven in Amsterdam. Dit verblijf, bijna driehon- derd jaar geleden, wordt in 1996 en 1997 herdacht met allerlei manifestaties. 'Schatten van de Tsaar' is de eerste in deze reeks. Peter de Grote zou het zeker goed hebben gevonden dat zijn kroonjuwelen in Rotter dam, de grootste haven ter wereld, worden getoond. Dat ook het Kremlin cen- traal staat, zou hem minder bevallen. Hij had een hekel aan het Kremlin waar hij als tienjarig jongetje met zijn moeder moest toekijken hoe opstandelingen familie- leden en andere getrouwen afslachtten. Zijn afkeer van het Kremlin en Moskou, en de wens om een havenstad te creeren, was de aanlei- ding dat hij in 1703 Sint Pe tersburg stichtte. 'Schatten van de Tsaar' geeft een beeld van de hofcultuur van Pe ter de Grote en zijn voorva- deren. Zo zijn er vele kost- bare geschenken van bui- tenlandse missies die hen bezochten; deze geschen ken behoren tot de hoogte- punten van de edelsmeed- kunst in de zeventiende eeuw. Ook objecten uit de ateliers van het Kremlin zijn van bijzondere kwaliteit. De belangstelling van Peter de Grote voor het leger blijkt uit de wapens waaronder kindergeweren van hem- zelf. Hij gebruikte ze daad- werkelijk in het kinderleger dat hij met vriendjes begon en dat uitgroeide tot een le- germacht waarop hij kon vertrouwen. De tentoon stelling bestaat verder uit kerkelijke schatten - het Kremlin was ook het reli- gieuze centrum van Rusland - zoals een kostbare mijter en prachtige iconen. Peter de Grote was een fas- cinerende persoonlijkheid. Ondanks de rijkdom van zijn hof hield hij van eenvoud. Hij begaf zich graag tussen het gewone volk, dronk een flinke slok wodka (of jene- ver) en was niet alleen tsaar, maar ook een bekwaam schipper en timmerman. Hij kon wreed en meedogen- loos zijn, maar ook verge- vingsgezind en humoris- tisch. 'Schatten van de Tsaar' is een uitzonderlijke tentoon stelling over een uitzonder lijke tsaar en alleen in Rot terdam te zien. Door dia-klankbeeld, filmpro- gramma en lezingen wordt de tentoonstelling in een breder kader geplaatst. Er zijn inleidingen voor groepen, activiteiten voor kinderen en speciale arrange- menten. restaurant serveert Russische gerechten. Wanneer u de omslag uit het katernur neemt, krijgt deze een be- waarfunctie. Op pagina 2 van dit katern kunt u alles lezen over tsaar Peter de Grote: zijn kinderjaren, het gezantschap, zijn beleve- nissen op de scheepswerf in Zaandam en zijn ideeen over de positie van de kerk. Pagina 3 geeft een beeld van de geschiedenis van het Kremlin en de hof- culturen en ceremonie- en. Verder wordt op deze pagina ingegaan op de wapenkamer waar de schatten van de tsaar werden bewaard. Op de achterpagina tenslotte een verhaal over de bij zondere kunstschat- w ten, die op de ex- J positie te zien zijn en informatie over andere acti viteiten Museum Boymans- van Beu- m Schatten van de -i i V A J;;s - 1 «-%, cV V vond In de zeventiende eeuw maakte tsaar Peter de Grote als eerste Russische machthebber een reis door West-Eu- ropa. Als de tsaar in onze eeuw door Europa gereisd had, had hij de Rotter- damse haven zeker niet overgesla- gen. Schepen, havens en Hollanders, hij was er door geobsedeerd. Het be gon allemaal in 1688, Peter was zes- tien jaar oud en had de gewoonte rond te zwerven bij de Duitse voor- stad van Moskou, de enige plek in Rusland waar buitenlanders mochten wonen. Daar ontmoette hij de Hol- landse koopman Frans Timmerman en hij ging vaak met hem op stap. Zo ont- dekten ze samen in een schuur een oude boot. Het was een model dat volkomen verschilde van de plompe Russische rivierscheepjes die Peter tot dan toe gezien had. Timmerman legde aan de jonge Tsaar uit dat dit een Engelse boot was en dat zo'n boot ook tegen de wind in kon varen. Verbluft keek Peter Tim merman aan, dit had hij nog nooit ge- hoord. Meteen gaf hij opdracht om de boot te repareren. Timmerman een andere Hollan der, Karsten Brandt, bereid de boot te herstellen. Nog diezelfde maand was de boot klaar en gaf Brandt een demon- stratie. En inderdaad la- veerde Brandt moeiteloos tegen de wind in. De jonge Tsaar zette grote ogen op en beval de Hollander naar de kant te komen. Zodra de boot langszij kwam, sprong Peter er in en begon op aanwijzingen van Brandt te laveren. Vanaf dat moment volgde hij bij Brandt zeillessen. Op die dag werd voor Peter bewe- zen dat, in tegen- stelling tot wat de doorgaans behoudende Russen beweer- den, het Westen veel goeds te bieden had. In de jaren die op deze zeilervaring volgden, ontdekte hij dat de beste scheepsbouwers uit Holland kwamen en dat de zeilvaart van Holland een rijk en machtig land had gemaakt. Geen wonder dat Peter bij de Hollan ders in de leer ging, geen wonder dat hij probeerde voor Rusland een goe- de haven in de wacht te slepen. lets dat hem uiteindelijk lukte met de stichting van Sint-Petersburg. Tegen- woordig een havenstad die net zo be- langrijk is voor Rusland als Rotterdam voor Nederland. Deze uitgave is mogelijk gemaakt dankzij extra on- dersteuning van Unilever.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Maaspost / Maasstad / Maasstad Pers | 1995 | | pagina 17