Een uur lezen is gezonder dan een avond lang zappen
'Nederlandse literatuur is saai', wordt wel eens gezegd. Zo zouden de
hoofdpersonen uit Nederlandse boeken niet aanslaan, worden de verhalen
langdradig en humorloos gevonden en zou literatuur alleen geschreven
zijn voor hoogopgeleide mensen.
Iemand die dit beeld wil bestrijden, is Edith Zuiderent.
Als mede-oprichtster van Stichting Littera Rotterdam,
spreekt zij zich uit voor mooie, spannende en humoristische boeken;
voor het spel met de Nederlandse taal,
zonder dat het moeilijk geschreven is.
Leescijfers bibliotheek (Centra le bibilotheek,
22 filialen, 2 bibliotheekbussen en uitleningen van Bezig)
5 miljoen boeken worden uitgeleendaan 130.000 leden.
Totale boekenbezit is 1,2 miljoen.
Eerste literaire boek op uitleenlijst is
van Maarten't Hart op plaats 39.
Veel oud Rotterdammers kennen
hun stad niet meer terug. Activi-
teiten, festivals, nieuwe gebou-
wen, een bruisend uitgaanscen-
trum; er is een hoop veranderd.
Hoe was het vroeger in Rotterdam
op het gebied van literatuur?
In Utrecht, tijdens mijn studie Ne-
derlands, was SLAU (Stichting
Literaire Activiteiten Utrecht).
Dat trok veel publiek. Het verschil
met Rotterdam was groot. Natuur-
lijk was Poetry International er al,
maar dat is toch minder gericht op
het Rotterdamse publiek.
Verder waren er Stichting 'De le-
zing' en 'Cycli' van de Rotter
damse Kunst Stichting. Stichting
'De Lezing' was wel leuk, maar
hield al snel op te bestaan. Het
programma van de RKS is goed,
maar heel elitair. Natuurlijk moet
zoiets er ook zijn, maar dat was
niet wat ik wilde. Toen heb ik sa-
men met een vriendin Stichting
Littera Rotterdam opgericht. In de
zomer van 1992 zijn wij begon-
nen met de lezingen 'Van Eras
mus tot Deelder'. Dit was in sa-
menwerking met in het Schie-
landshuis en ging over bekende
schrijvers uit Rotterdam.
Wat wil je bij jepubliek bereiken?
Ik wil vooral laten zien hoe leuk
Nederlandse boeken kunnen zijn.
Hoe leuk het is om te lezen, om
erover te praten en dat je door
boeken veel te weten kan komen.
In Nederland wordt bij een literai
re bijeenkomst meestal een schrij-
ver uitgenodigd. Dit is al snel eli
tair; gedurende twee uur gaat men
heel diep op bepaalde onderwer-
pen in en wordt er opperste con
centrate van de toehoorders ver-
langd. We organiseren in Cafe de
Unie elke eerste zondag van de
maand het literaire programma
Jonge Sla. Met Jonge Sla probe-
ren wij op een totaal andere ma-
nier met literatuur om te gaan.
Wat maakt Jonge Sla anders dan
een 'normalebijeenkomst waar-
bij een schrijver gei'nterviewd
wordt?
Jonge Sla is een theaterachtig pro
gramma. We maken een luchtig
programma met muziek, columns,
interviews en toneel. In Jonge Sla
komen elke keer twee gastschrij-
vers van wie net een boek is ver-
schenen. Er treden ook muzikan-
ten op, waarbij ik let of hun tek-
sten iets vertellen. Als het literaire
Theater Bonheur een nieuwe
voorstelling heeft, geven zij ons
daar een voorproefje uit. Ook is
een acteur van hen regelmatig te
gast om een bloemlezing te geven.
Zo werd laatst uit de biografie van
Slauerhoff voorgelezen.
cialistische onderwerpen zoals de
zeventiende eeuw en hebben we
een lezingenreeks met het mu
seum Boijmans van Beuningen
gedaan. Daarnaast zijn wij met
Jonge Sla elke eerste zondag van
de maand in cafe de Unie en op 13
december is er weer het winterfes-
tival 'Als op een winternacht een
reiziger' met muziek, film en lite
ratuur in Nighttown. Verder ge
ven we in samenwerking met de
bibliotheek cursussen over litera
tuur vande twintigste eeuw en
cursussen over Rotterdamse
schrijvers. Samen met de mede-
werkers kunnen we er elke keer
iets goeds van bouwen.
In Rotterdam gebeurt steeds meer
en het kan wat mij betreft voorlo-
pig ook niet genoeg zijn. Ik geloof
niet in cortcurrentie op dit gebied,
alleen maar in versterking.
Zal Rotterdam met de nieuwe
Erasmusbrug de schrijvers meer
inspiratie geven
Die brug heeft geen invloed op de
litearaire kwaliteiten. Als over
Rotterdam geschreven werd, ging
het tot nu toe vaak over het bom-
bardement, de haven, boten en het
bruisende en tevens verstilde van
de stad. Neem Willem Elsschot.
Hij heeft in Rotterdam 'Villa des
Roses' geschreven. Het verhaal
speelt zich af in Antwerpen en
toch denk ik dat het bruisende,
krachtige van Rotterdam in het
boek terecht is gekomen. De grote
dichter Leopold benaderde juist
het serene, verstilde van Rotter
dam.
Hoe zou je dat 'Rotterdamse-zijn
bij jezelf kunnen omschrijven
Die spirit, dat bruisende van de
stad, dat heb ik ook heel sterk. Ik
ben heel chauvinistisch, ik hou
van Rotterdam, van de geschiede-
nis van Rotterdam, het Rotter
damse uitgaansleven, maar ook
van het alledaagse Rotterdam.
Stiekem probeer ik altijd iets van
Rotterdam in mijn werk te krij-
gen. Toen ik een documentaire
maakte over 'Rotterdamse vrou-
wen in de wederopbouw' betrok
ik er ook nog eens de Rotterdamse
schrijfster Anna Blaman in. Het
'Rotterdam-gevoeT komt tot ui-
ting in de dingen die ik doe en
mijn manier van presenteren, zo
van: niet zeuren en hard werken.
Ik praat ook heel Rotterdams.
'Dat Rotterdamse accent, doe er
wat aan' hoorde ik vaak op de uni-
versiteit, als ik college had gege-
ven. Ach, het gaat mij erom dat ik
duidelijk kan maken dat lezen niet
elitair is en dat het voor iedereen
leuk is.
Inger Hermsen
Elke maand verzorgt Stefan Ro
vers een column over jeugdlitera-
tuur in Jonge Sla. Voor zowel oud
en jong kan hij zo fantastisch ver
tellen over jeugdboeken, dat het
publiek na afloop deze boeken
vaak wil kopen bij de boeken-
stand. Verder is er de column
'literatuur op internet'. Remco de
Korte heeft speciaal voor dit pro
gramma een decor in de vorm van
gifgroene slablaadjes gemaakt.
Iemand zei mij eens na afloop dat
Jonge Sla op een TV-programma
lijkt, met dezelfde vaart en net zo
afwisselend en aantrekkelijk om
te zien.
Waar komt de naam Jonge Sla
vandaan?
De naam Jonge sla is de titel van
een gedicht van Rutger Kopland.
Een vriend van mij heeft het ver-
zonnen. Ik vond het meteen een
goede naam. Sla heeft blaadjes,
net als een tijdschrift. Dat willen
we eigenlijk op het podium terug-
brengen; een programma net zo
afwisselend als een tijdschrift.
Bovendien is jonge sla vers en
fris; ik geef dan ook heel veel
ruimte aan debutanten. En sla is
gezond... Voor mensen die het ge
dicht kennen is het ook leuk. Je
kunt er verschillende betekenissen
aan geven. Literatuur laat dat toe.
Volgens mij heb je literatuur te
pakken als iedereen er weer ande
re betekenissen uit kan halen en
dat generaties lang.
Haul je iedere schrijver binnen?
Kwaliteit is wel belangrijk. We
nodigen schrijvers uit die wij goed
vinden. Dat beoordelen wij zelf.
Schrijvers uitnodigen heeft een
zeker risico. Een schrijver kan
'live' tegenvallen. Ik vind wel dat
als een schrijver in het programma
niet zo vriendelijk blijkt, zijn of
haar boek toch overeind kan blij-
ven. Gasten zijn voor mij soms
ook een plezierige verrassing, zo
als de humoristische Herman
Brusselmans of Jan Brokken. De
afgelopen jaren
hebben weg he-
le goede schrij
vers gehad zo
als Ronald
Giphart, Arnon
Grunberg, Tes
sa de Loo, Eva
Gerlach, Neel-
tje Maria Min,
Armando, Joost
Zwagerman,
etc., etc.
Door het hele
land komen
vaak dezelfde
schrijvers op de
verschillende li-
gen), vaak boeken die totaal niet
aansluiten bij hun belevingswe-
reld. Ze zouden boeken moeten
lezen die bij ze passen en bijvoor-
beeld niet Louis Couperus. Wat
kan 'de gemoedstoestand van Eli-
ne Vere' op die leeftijd hun sche-
len? Literatuur kan erg zwaar val-
len. Als ze dan van school afko-
men, willen ze misschien nooit
meer een boek inkijken. Begrijp
me goed, ik hou heel veel van de
ze mooie literatuur, maar ik, voor
mezelf, kon er ook pas van genie-
ten toen ik een paar jaar verder
was.
Enthousiasme voor literatuur
hangt heel erg af van de leraar of
lerares. Ik zou zelf jongeren eer-
der boeken aanraden van Ronald
Giphart, Joost Zwagerman, Karen
Spaink, Manon Uphoff en bij-
voorbeeld 'Transit' van Hella
Haasse. Het zijn flitsende boeken.
Ze spreken jongeren aan en het
zijn boeken die ze op latere leef
tijd ook nog goed vinden. Als je
mensen op jonge leeftijd kunt la-
ten zien hoe leuk lezen is, dan
blijft dat leuk, je hele leven door.
Het klinkt allemaal heel goed,
maar afgezien van de vakantie,
wanneer heb je eigenlijk nog tijd
om een boek te lezen?
De concurrence met tv-kijken is
groot. Toch is het een kwestie van
tijd maken om te lezen. Er is toch
ook tijd om te winkelen. Een uur
lezen is echt gezonder dan een uur
zappen. Van lezen kun je juist
veel energie krijgen. Helemaal als
je met je boek lekker in de zon
gaat zitten. Bovendien kun je
daarna altijd nog zappen.
Hoe is het anno 1996 gesteld met
literaire activiteiten in Rotter
dam?
Er zijn volop activiteiten van de
SKVR, het Bibliotheektheater en
de RKS. Ook breiden literaire ac
tiviteiten zich uit naar buiten het
centrum, zoals Spijkenisse,
Rhoon en Dordrecht. Verder zijn
er literaire tijd-
schriften als
Passionate en
Tortuca opge
richt. Voor
amateur schrij
vers is Stichting
Weerwoord ge
komen. Stich
ting Littera
Rotterdam is er
om het publiek
te informeren
over literatuur.
Wij organise
ren lezingen in
het Schielands-
huis over spe-
teraire podia. Hoe komt dat?
Per keer komen er in Jonge Sla
twee schrijvers. Dat zijn al gauw
16 schrijvers per jaar. In Neder
land en Belgie zijn nu ook weer
niet zoveel schrijvers. Bovendien
willen sommige schrijvers niet
komen, zij geven geen interviews.
Er zijn ook schrijvers die een te
vindt u Nederlandstalige litera
tuur?' Veel mensen antwoorden
dan saai'.
Nederlandse boeken saai? Hele
maal niet. Je kan kiezen uit span
nende, humoristische, mooie en
erotische boeken of je kiest bij-
voorbeeld een reisboek. Je kan
een boek lezen dat bij je past. Als
hoog honorarium vragen voor ons
budget. Waarschijnlijk willen ze
zichzelf beschermen en veel tijd
overhouden om te schrijven. Alles
bij elkaar maakt dat je in Neder
land in programma's vaak dezelf
de schrijvers ziet.
Vraag eens om je heen: 'Hoe
literatuur saai gevonden wordt,
komt dat vooral door school. Als
je zestien, zeventien jaar bent
moet je een boekenlijst met bij-
voorbeeld twintig boeken opstel-
len. Dat kan op die leeftijd veel te
veel zijn. Bovendien kiezen jon
geren (of ze krijgen het aangedra-
I
CX .59
unier-
oud
nnen-
f75,-.
350,-.
uitbe-
erkast
rdelen
iunior
mt.
:t op
0186-
narie.
iekooi
e met
010-
narie.
iekooi
Geb.
f35,-.
imaha
0180-
te, 2
;op en
haaks
Josch.
ideck,
en, 2
3 paar
34,
54
1 met
ive en
010-
>eken.
Irans-
135,-.
es van
louwe
f6 5,-.
:kabi-
c met
3180-
t ver-
100,-.
3200,
010-
:ssing
1870,
17.00
i, ori-
Puch
cnap-
izing,
:.bed.
VHS
lieuw
auto,
s, etc.
ding.
010-
coop:
veren
2
rolks-
auto
evens
cgoot
Lireau
lit de
:rrero
lies is
rip in
t een
>180-
ubel,
:>bele
liator
:en is
ram-
haise
prijs.
'Nederlandse literatuur
is
niet saai'
Jules Deelder, een graag geziene gast op literaire bijeenkomsten Ook Boudewijn Buch weet zijn publiek altijd te boeien
Edith Zuiderent, mede-oprichster van Stichting Littera Rotterdam: 'Met Jonge Sla proberen wij op een totaal
andere manier met literatuur om te gaan'
