Kerst op Malta, een bijzondere ervaring
X
Met de Alpen Express:
Slapen, uitstappen, skien
Apostel Paulus en Odysseus
Katholiek
VVP organiseert kerst
voor alleenstaanden
Speciaal kersttarief voor
ferry naar Engeland
Open-Cockpit-Dagen
Even skien in Zwitserland
Mid-Winter-
Arrangement in Blijdorp
1
Kerstmis maakt van Malta een
heel ander vakantie-oord dan het
de rest van het jaar is. Van het
vroege voorjaar tot diep in het na-
:]aar krijgt het eiland bezoek van
■-zonaanbidders. In de wintermaan-
den is het 'slechts' een graadje of
vijftien en valt er relatief veel re-
gen. De kerstsfeer geeft zo'n apar-
te dimensie aan een vakantie op
Malta dat die een diepe indruk
maakt.
Bezaaid met kerken
Paleizen
Mdina
Tempels
Zitrijtuig
Ligrijtuig
Slaaprijtuig
Dit door en door katholieke land pakt
dan ook behoorlijk uit tijdens het ge-
boortefeest van Christus. Vrolijk ver-
sierde winkelstraten, kerstbomen met
gekleurde knipperende lichtjes en
prachtige kerststallen zijn een lust voor
het oog. De inwoners zelf versieren hun
huizen, richten kerststalletjes in achter
hun ramen en stellen soms zelfs hun huis
1 open voor het bezichtigen van hun ei-
genhandig gebouwde kerststal.
De hoofdstad Valletta doet een flinke
duit in het zakje. Kerstavond brengt vol-
tallige families op de been, van opa en
oma tot de kleinkinderen, en allemaal
even fraai uitgedost. In de feestelijk ver-
sierde Republic Street valt letterlijk over
de hoofden te lopen. 'Joho, joho', galmt
de kerstman die zich grif laat fotografe-
ren met kinderen. Een processie met een
rijdend kerststalletje van een jeugdclub
uit Paolo baant zich een weg door de
menigte. Er klinken vrolijke Christmas
carols uit de monden van de feestelijk
iatlltgfcklede kinderen.
i Na de winkelsluiting stromen de cafeet-
jes van Valletta vol. Het is er een geani-
meerde drukte. De kleintjes krijgen
sandwiches en worden zo op de been ge-
houden voor de lange zit straks tijdens
de kerstnachtdienst. De drukte maakt
plaats voor ingetogenheid als de mis op
verschillende plaatsen in de stad begint.
Als toerist is het mogelijk om zo'n
nachtmis bij te wonen. Dat is beslist een
aanrader. In de kerken zelf staan die
diensten aangekondigd. Het is wel raad-
zaam om op tijd aanwezig te zijn.
Valletta is bezaaid met kerken. Zo zijn
jer onder meer de Sint-Jans Co kathe-
draal, Sint-Pauluskathedraal, Sint-Ca-
tharinakerk, Sint-Barbarakerk, Sint-
Franciscuskerk, Augustijnerkerken ver
schillende Onze-Lieve-Vrouwekerken
zoals die van de Overwinning, de Pilaar,
Damascus pn Porto.
Rond kersttijd loont het zeker de moeite
om veel kerken te bezoeken. Er is vrij-
wel altijd een kerststal, die adembene-
mend mooi kunnen zijn. De Sint-Jans
Co kathedraal van Valletta is vooral van
binnen heel mooi. De wat grauwe bui-
tengevel, die tussen 1573 en 1577 werd
gebouwd, staat in schril contrast met het
weelderige interieur. Er is eigenlijk geen
enkel plekje in de kerk te vinden dat niet
versierd is. Het leven van Johannes de
Doper is kleurrijk verbeeld in de gewel-
ven van dit godshuis. Ridders van de Jo-
hannieterorde liggen er begraven. Zij
verbleven lange tijd op Malta nadat zij
in de zestiende eeuw door de Turken
van Rhodos waren verdreven. Ook op
Malta raakten zij slaags met de Turken
waarbij negenhonderd Maltezers het le
ven lieten. Met deze bittere ervaring
vestlgden de Johannieterridders in 1565
de hoofdstad Valletta, die bulkt van de
fortificaties. De stad ligt nu weggedoken
iiEhahr machtige vestingmuren en bas-
Over het stratenplan van de stad, dat een
ruitmotief vertoont, is nagedacht. De
riddels konden zo een eventuele indrin-
ger makkelijk op de hielen zitten. Alle
straten komen uit op de hoofdstraat, de
Republic Street, die op zijn beurt uit-
mondt bij het fort Sint-Elmo. Als toerist
zul je niet snel verdwalen in de binnen-
stad. Het is prima toeven in dit netwerk
van straten. De hoge huizen met hun ge
kleurde erkers schakelen zich aaneen.
Talloze nisjes met heiligenbeelden trek-
ken de aandacht. De wind voert de lucht
aan van fris wasgoed, dat kleurig wap-
pert boven de nauwe straten. Sommige
kerken staan onopvallend tussen de hui
zen ingepropt. Valletta is op een schier-
eiland gebouwd, dus aan drie kanten ligt
het water van de Grote en Marsamxett
havens.
Valletta wordt wel de stad der paleizen
genoemd. Johannieterridders die zich
geen paleis konden veroorloven, woon-
den bij elkaar in auberges. De groot-
meester, die aan het hoofd stond van de
ridderorde, woonde in het Grootmees-
terspaleis aan Palace Square. Er zijn nog
veel schatten te bewonderen, alhoewel
Napoleon er in 1789 de nodige heeft
meegenomen naar Frankrijk. De wapen-
zaal is de moeite waard. Daar zijn Mal-
tezer en Turkse harnassen te bekijken
die elk een eigen bewerking hebben.
De huidige bibliotheek is het laatste pa
leis dat door de ridders werd gebouwd in
1796. De grote leeszaal herbergt maar
liefst 30.000 boeken uit de achttiende en
negentiende eeuw. De boeken zijn zicht-
baar aangevreten door de tand des tijds.
Onder begeleiding is het toegestaan om
sommige werken te lezen, maar dat is
een zeer voorzichtige aangelegenheid.
De Tritonenfontein net voor de stads-
poort is het verzamelpunt van bussen die
vanaf daar het hele eiland over rijden.
Als toerist kun je ook op talloze plaatsen
auto's huren. Het vergt wel enige behen-
digheid om zelf te rijden op Malta. De
overige verkeersdeelnemers nemen het
niet zo nauw met de verkeersregels en
flinke putten in het wegdek zijn de ge-
woonste zaak van de wereld. Als die na
een regenbui vol staan met water haalt
iedereen de vreemdste manoeuvres uit
om die te omzeilen. En ze rijden er links,
een erfenis van de Britten.
Wie met bus of auto op stap gaat, ziet de
stadjes al van verre liggen. Die torenen
duidelijk uit boven het kale (in de winter
trouwens behoorlijk groene) landschap.
Vooral Mdina, een ommuurde stad op
een heuvel, steekt overal boven uit. De
ze stad was onder de Arabieren hoofd
stad en werd omstreeks 800 voor Chris
tus door de Foeniciers gesticht. Het is er
een wirwar van nauwe straatjes, die zich
zo nu en dan verbreden tot een pleintje.
Het havenplaatsje Marsaxlokk herbergt
de voor Malta zo typerende vissersboot-
jes (luzzu's), met daarop wakende ogen
geschilderd die het kwaad op afstand
moeten houden. Wie in dit vredige
plaatsje rondwandelt, kan zich maar
moeilijk voorstellen dat de Turken hier
wapens, voedsel en munitie aan land
brachten en dat Napoleon hier voor het
eerst voet aan wal zette. Vandaag de dag
verkopen vrouwen er hun geborduurde
kleden, terwijl mannen de boten opschu-
ren en verven.
Ook Mosta is vanuit alle windrichtingen
goed te zien door zijn immense koepel-
kerk Sint-Maria. Het is de op vier na
grootste basiliek van de wereld die in
1860 werd gebouwd naar het voorbeeld
van het Pantheon in Rome. Dat er in
1942 tijdens een mis een bom door het
dak van de kerk viel die niet ontplofte,
In Marsaxlokk loeren de ogen van dit soort vissersbootjes naar mogelijk kwaad.
houdt de gemoederen tot de dag van
vandaag bezig. Als de Maltezers over
Mosta praten, hebben ze het over de
kerk en 'haar' bom. Een replica van de
bom is te bezichtigen in de sacristie van
de kerk. De omtrek van de basiliek meet
53 meter en de hoogte is 80 meter.
Mosta werd later naar de kroon gestoken
door de inwoners van Xewkija op Gozo.
Tussen 1952 en 1972 verrees hier een
kerk met de derde grootste koepel van
de wereld, na die van het Pantheon en de
Sint-Pieter van Rome. De koepel van
deze 'Rotunda' weegt 4.500 ton. Bij-
zonder is hoe de voormalige parochie-
kerk steen voor steen werd afgebroken
en simpelweg in de nieuwe kerk werd
ingepast. Je loopt automatisch van de
nieuwe de oude kerk in.
Het was de apostel Paulus die me-
de het Christendom naar Malta
bracht. Als gevangene van de Ro-
meinen leed hij schipbreuk en
spoelde op Malta aan waar hij
slechts enkele maanden zou blij-
ven. Onder de Sint-Pauluskerk van
Rabat is een grot waar Paulus ge-
vangen zou hebben gezeten. Er
zijn trouwens meer kerken naar
hem vernoemd.
Zoals Malta trots is op 'zijn'
Paulus beroemt Gozo zich op
Odysseus, die volgens de legende
werd gevangen gehouden door de
nymf Calypso in een grot in het
noordoosten van het eiland. Het
prachtige uitzicht op de Ramla Bay
is eigenlijk indrukwekkender dan
de grot zelf.
In een smalle spleet rechts naast de
ingang zou de toch wel zeer tenge-
re Calypso haar verblijf hebben ge-
had.
Behalve aan kerken is Malta ook rijk aan
veel oudere bouwwerken: tempels die
omstreeks de derde eeuw voor Christus
zijn gebouwd. De eerste bewoners van
Malta arriveerden vermoedelijk om
streeks 5000 voor Christus vanuit Sici-
lie. In de grot Ghar Dalam zijn skeletten
van mensen en dieren gevonden. Ver-
steende beenderen van dieren zouden
zelfs 300.000 jaar oud zijn, toen Malta
nog verbonden was met het Europese
vasteland en waarschijnlijk met een
Jandtong aan Noord-Afrika. Een bij de
grot gelegen museumpje staat vol ge-
stouwd met botten, waaronder delen van
een mini-olifant en van een nijlpaard.
De tempels - van sommige is alleen nog
een ravage stenen over - dateren van
omstreeks 2.800 tot 2.400 voor Christus.
Ze zijn te vinden bij Gjantija op Gozo,
bij Mgarr, Mnajdra, Skorba en Hagar
Qim. Aanvankelijk gebruikten de Mal
tezers de tempels voor het uitoefenen
van hun godsdienst, waarbij de verering
van een vruchtbaarheidsgodin een be-
langrijke plaats innam. Op stenen tafels,
die nog duidelijk herkenbaar zijn, wer-
den dierenoffers gebracht.
De tempels en de onnoemelijk vele ker
ken maken van Malta een cultureel uit-
stapje bij uitstek. Kerstmis geeft daar
een aparte dimensie aan.
Astrid Krijgsman
"Joho, joho" schalt het in de Republic Street van Valletta.
Malta is 316 vierkante kilometer
groot en beslaat ook de eilanden
Gozo en Comino en de onbewoon-
de rotseilandjes Cominotto en Fil-
fa. Er zijn veerdiensten met Gozo
en Comino. Dat Malta zeer katho
liek is mag blijken uit de volgende
cijfers: op dat schaarse grondop-
pervlak zijn maar liefst 53 paro-
chies met 150 kloosters en 313
kerken te vinden.
Kerststal in de kapel 'Our Lady's Shrine'in Mellieha.
Van alle Nederlanders die naar de
wintersport gaan, kiezen er jaar-
lijks 50.000 voor de trein. Veilig,
snel en bovendien comfortabel
brengt die je naar de bergen. Je
hebt geen last van files, van slecht
weer en van gladheid.
De Alpen Express biedt al jaren
goede mogelijkheden voor skiers.
Wie met deze trein op reis gaat, is
verzekerd van een gereserveerde
plaats en kan kiezen uit vijf grada-
ties van luxe en comfort.
Dit jaar is de Alpen Express op-
nieuw aantrekkelijker geworden.
Zo zijn er nu voor tachtig bestem-
mingen transfers geregeld vanaf
het station tot aan de accommoda-
tie. Per bus, minibus of taxi naar
hotel of appartement. Alpen Ex
press doet ook nieuwe bestemmin-
gen aan: Wallis (Zwitserland),
Torgon en Les Portes du Soleil
(Frankrijk), en bestemmingen in
Slovenie, via Villach. Ook kun je
naar Fassatal en Grodnertal in Ita-
lie via Innsbruck.
Tevens biedt Alpen Express nu een
bagage-ophaalservice: wie een
'Lig-4' of'Slaaprijtuig' boekt, met
vertrek op vrijdag en terugkeer op
zaterdag, kan de bagage een dag
voor vertrek laten ophalen en een
dag na terugkeer thuis laten afleve-
ren. In de trein staan de koffers in
het compartiment en de ski's in het
speciale ski-compartiment.
De mogelijkheden voor het reser-
veren van een plaats in de Alpen
Express varieren van een stoel in
een zespersoons rijtuig tot een
soort hotelkamer-op-wielen voor
twee personen.
De keuze uit een rijtuig voor zes
personen (hiervoor hoeft geen toe-
slag te worden betaald) en voor
vier personen (hiervoor moet der-
tig gulden per persoon voor een
enkele reis worden neergeteld,
maar dan zit je ruimer.)
Een cabine met zes bedden met de-
ken, kussen en lakens en een ont-
bijt met koffie en thee. Hiervoor
betaal je per persoon voor enkele
reis vijftig gulden toeslag. Wil je
een cabine voor vier mensen, dan
heb je vanzelfsprekend meer ruim-
te en krijg je bovendien verstelbare
hoofdsteunen. Inclusief ontbijt be
taal je een toeslag van zeventig
gulden per persoon voor enkele
reis extra.
Dit is een luxe twee- of drieper-
soons compartiment met eigen
wasgelegenheid, leeslampjeer(^
roomservice, inclusief ontbijt,
Slaaprijtuigen vertrekken alleen op
vrijdag. Hiervoor betaal je 150
gulden per persoon enkele reis
(voor een tweepersoons) en 95 per
persoon enkele reis voor een drie-
persoons kamer.
De feestdagen staan voor veel mensen in het kader van traditionele gezel-
ligheid. Met de kinderen spelletjes doen rond de open haard of met de hele
familie knus dineren bij kaarslicht. Ieder jaar vragen veel alleenstaanden
zich echter af hoe ze de feestdagen moeten doorkomen.
Dit jaar organiseert de Vereniging Vakantie Partners kleine groepjes van
mensen die met elkaar de feestdagen willen doorbrengen. Speciaal voor
de feestdagen brengt de VVP haar leden onder in 'kringen' van mensen
die bij elkaar in de buurt wonen. Zij kunnen afspreken om samen iets te
ondernemen met kerst of met nieuwjaar. Drinken ze gezellig een kopje
koffie samen, kiezieW ze voor een kerstdiner of spreken ze af om uit eten te
gaan?
Zoals de naam al doet vermoeden, bemiddelt de VVP normaliter tussen
haar leden om samen of in kleine groepjes op vakantie te gaan. De VVP is
een vereniging met 1.500 leden. Voor hen zijn de bemiddelingen rond de
feestdagen gratis. Wie interesse heeft in de mogelijkheden van de Vereni
ging Vakantie Partners kan een brochure opvragen via telefoonnummer
0183 -443354.
P&O European Ferries verlaagt voor de feestdagen zijn retourtarieven
voor de overtocht van Calais naar Dover v.v. Bovendien stelt P&O een
speciaal 72-uur-retour in. Voor slechts 99 gulden kan een auto of minibus-
je met maximaal negen inzittenden de overtocht naar Dover v.v. maken.
Een vijfdagenretour kost tot het einde van het jaar 158 gulden (Auto met
twee inzittenden). Een onbeperkt retour kost 330 gulden. De caravan mag
gratis mee. De oversteek van Calais naar Dover duurt slechts 75 minuten
en vertrekt vrijwel iedere 45 minuten. Calais ligt op ongeveer 2,5 uur rij
den van Breda.
Hoe zou een jachtvlieger zich voelen als hij in de cockpit van zijn Star-
fighter stapt? In de kerstvakantie kun je dat zelf ontdekken. Het Militaire
Luchtvaart Museum aan de Kampweg in Soesterberg organiseert op 30 en
31 december en 2 januari de Open-Cockpit-Dagen.
Jong en oud krijgen op die dagen de gelegenheid om met een ticket in te.
stappen in een cockpit van bijvoorbeeld een Harvard, Mustang, NF-5,
Dornier, Hawker Hunter, S-58 Sikorsky en F-104G Starfighter.
De toegang is gratis. Inlichtingen bij het Militaire Luchtvaart Museum, te
lefoonnummer 0346 353815.
Een skivakantie hoeft niet per se van zaterdag tot zaterdag te duren. Als
he,2t aan het Zwitserse skigebied Centraal Zwitserland ligt, kun je ook
drie, vier of vijf dagen komen skien. Het skigebied, met onder meer de be-
kende plaatsen Engelberg en Andermatt, biedt arrangementen inclusief
skipas voor twee, drie of vier overnachtingen aan. Zo kost een driedaags
verblijf in Andermatt in een twee- of driesterrenhotel, inclusief tweedaag-
se skipas, voor kerst slechts 170 Zwitserse franc. In januari betaal je voor
vier overnachtingen en vierdaagse skipas 360 Zwitserse franc. Bij Zwit
serland Toerisme (020 - 6222033) is een brochure verkrijgbaar.
In Blijdorp is altijd wat te beleven. Zelfs hartje winter. De diergaarde heeft
zelfs een speciaal arrangement samengesteld voor haar bezoekers. Dit om-
vat onder meer een rondleiding achter de schermen. Dat biedt de unieke
kans om eens te komen, waar je anders als bezoeker nooit komt: de opera-
tiekamer van de dierenarts, de muizenfokkerij, het voedselmagazijn en het
laboratorium. Ook een bezoek aan Taman Indah staat op het programma.
Dat is het nieuwe fraaie onderkomen van onder andere de Indische olifan-
ten. Als afsluiting volgt een Hollandse maaltijd van boerenkool met worst
en een feestelijk dessert van warme appeltaart met vanille-ijs en slagroom.
Voor de kinderen ligt er bovendien een mooie poster klaar.
Het totale arrangement kost 32,50 voor volwassenen en 25 gulden voor
kinderen van 4 tot en met 12 jaar. Het geldt voor diverse zaterdagen en
zondagen in december, januari en februari. Jaarkaarthouders betalen resp.
18,50 en 15 gulden. Reserveren is noodzakelijk en kan op het telefoon
nummer 010 - 4431415.
