Een complete tekening van
anderhalve centimeter hoog
Schiedam bouwde in de Gouden
Eeuw een echte wereldnaam op
Rotterdams Dagblad 2 weken gratis...? Vul deze bon in...
Stadsgehoorzaal
Theater Schuurkerk
Theater de Teerstoof
Tiieafer
progranmia
Kaart van De Gheyn beginpunt van De Gouden Eeuw
De Gouden
Eeuw
Etalaqes in
gouden sfeer
Gouden
Toekomst
BON
Programma
Voor een voordelig abonnement
op het Rotterdams Dagblad.
Bezorg mij het Rotterdams Dagblad 4 weken vrijblij-
vend op proef voor maar /13,75.
Ik neem een kwartaalabonnement. De eerste twee
UI weken zijn gratis, daarna betaal ik 30,40 automa-
tisch per maand.
Naam:
Adres:
Postcode:Plaats:
Bank/gironummer:
Handtekening:
Woensdag 5 februari 1997
MAASPOST SCHIEDAM XQ 54
PO
This
Lachspectakelshow
Bassie Adriaan
Nederlands bekendste jeugdidolen
bewijzen hun vakmanschap ook in
het theater door de gehele familie
twee uur lang volledig in hun ban
en aan de stoelen gekluisterd te
houden met hun programma. Wan-
neer Bassie Adriaan de meest
doldwaze en komische schetsen
opvoeren knallen de lachsalvo's in
hoog tempo door de zaal en het spreekt uiteraard voor zich dat Bassie alles
in het honderd laat lopen. Dankzij het eindeloos geduld van Adriaan komt
alles weer op zijn pootjes terecht.
Woensdag 12 februari, Grote Zaal. aanvang 14.00 uur, toegang fl. 17,50.
Neuk Het Systeem
Theo Maassen
Theo Maassen, de Eindhovense cabaretier -met hoge grapsnelheid-, is 29
jaar en nog steeds geabonneerd op de Donald Duck. Hij twijfelt, maar hij
weet niet waaraan. Hij heeft spijt, maar weet niet waarvan. Hij heeft heim-
wee naar iets dat hij nooit heeft meegemaakt. De pers over Theo Maassen:
'Onnavolgbaar geestig, snel, onvoorspelbaar, laat zijn publiek geen se-
conde met rust. Hij is goed, heel goed. Theo Maassen is verschrikkelijk
leuk!
Vrijdag 14 februari, Grote Zaal, aanvang 20.00 uur, toegang fl. 27,50
fl.25,-.
Deelder Zingt
Jules Deelder
Perfect in zijn vorm spuit hij sardonisch en zachtaardig zijn inhoud op.
Natuurlijk rijdt hij veel te hard (men maakt zich zorgen). En praat alsof hij
nog maar even heeft. Laat hem alsjeblieft zijn solo vol liefde voor het hila-
rische leven blijven blazen. Uit: Remco Campert (dichter).
Zaterdag 15 februari, Grote Zaal, aanvang 20.00 uur, toegang fl. 32,50/
fl.30,-.
Toppers van Toen
Annie de Reuver, Frans Vrolijk, e.a.
Samen zijn ze 507 jaar jong. Ja, jong voelen ze zich zeker, deze zeven top
pers van toen. Frans Vrolijk. Annie de Reuver, trio de Valentina's en het
goochelduo Eddy en Jacqueline Schuyer. Ouderwets gezellig entertain
ment zonder poespas.
Zondag 16 februari, Grote Zaal, aanvang 15.00 uur, toegang van fl. 25,-
tot en met fl. 5,-.
Outbreak
Film
Een dodelijk virus grijpt om zich heen en de grootste medische ramp uit
de geschiedenis is nabij. Het dodelijke virus is jarenlang verborgen geble-
ven in de jungle, maar komt via een aapje in de Verenigde Staten terecht.
Een gescheiden echtpaar, beide hoofd van verschillende gezondheidsin-
stellingen, gaat de strijd aan met het virus. Ze stuiten daarbij op allerlei mi-
litaire belangen en staatsgeheimen.
Vrijdag 7 februari, aanvang 20.30 uur, toegang fl. 10,-.
Golden Fiction
Het Volk
De mannen van toneelgroep Het Volk zijn meesters in het neerzetten van
types. In Golden Fiction geven ze een beeld van mensen die zich even wil-
len ontworstelen aan de ziekenhuiswereld. Het verhaal speelt zich af in de
rookkamer van een ziekenhuis. De lokatie waar men door middel van het
opsteken van een sigaret vergetelheid zoekt. De plek waar angst en onze-
kerheid door kwinkslagen worden gerelativeerd. En waar men ondanks
alles zijn toekomst tracht te overzien.
Zaterdag 8 februari, aanvang 20.30 uur, toegang fl. 20,-.
Brommen
De Lucifer
Brommen gaat over de groep, het erbij willen horen. Het gaat over het
doorbreken van de regels. En de consequenties daarvan. Hoofdpersoon is
Spier. Spier is sterk, heeft veel geld en vrienden en hoort er helemaal bij.
Hij heeft een lieve moeder en een ietwat onhandige vader met een mooie
slagerij. Spier mag soms helpen en kan goed met de kassa overweg. Spier
neemt, onschuldig als hij is, een noodlottige beslissing.
Woensdag 12 februari, aanvang 14.00 uur, toegang fl. 8,50/fl. 7,50 (vanaf
8 jaar).
Kaarten zijn verkrijgbaar bij de informatiebalie van het stadhuis,
Koningshoek, op werkdagen tussen 09.00 en 17.00 uur en aan de kas
sa van Theater Schuurkerk. Telefonisch reserveren op 5931931 (stad
huis) en 5913700 (theater). Een kaartje kan natuurlijk ook aan de
zaal worden gekocht.
Chickentales
De Dulle Roeckers
Als u uw geliefde man, vrouw of
uw vriend(in) nou eens origineel
wilt verrassen op Valentijnsdag.
Dan kunt u ook denken aan deze
wel zeer gevarieerde voorstelling
speciaal op Valentijnsdag. In
Chickentales gaan De Dulle
Roeckers de boer op met hun eigen
bereide kippenverhalen. Dulle
Roeckers staan garant voor, ra-
zendsnel, brutaal, tweestemmig,
muzikaal, maniakaal, amicaal,
maar vooral niet kaal cabaret. Deze
twee uitstekende performers kunnen mooi zingen en staan hun manetje op
de buhne. Niet goed helaas geen geld terug. Hier in Schiedam staat uw
vernieuwde waspoeder, witter dan wit: uw hoop in vuile dagen.
Vrijdag 14 februari, aanvang 20.30 uur, toegang fl. 19,50.
De Jam is Op!
Robert Brouwer
Deze voorstelling is een spreekbeurt over het paringgedrag van hamsters,
snertverslaving, sex met zorro, surfen op rode bloedlichaampjes, in 'De
Jam is op!' wordt alles aangegrepen als verzachtende omstandigheden. In
zijn vierde cabaretprogramma dendert Robert Brouwer als een fysieke
verbale sneltrein langs talloze onderwerpen. Hij moet wel want zijn leven
hangt er vanaf. Zolang er nog jam is, is er hoop.
Zaterdag 15 februari. aanvang 20.30 uur, toegang fl. 19,50.
Knuffels
Juffrouw Dotje en Juffrouw Lotje
Juffrouw Dotje en Juffrouw Lotje zijn goede vriendinnen. Alleen over een
ding zijn ze het niet eens: de knuffel van Juffrouw Dotje. Juffrouw Lotje
vindt dat Juffrouw Dotje een beetje te groot is voor een knuffelbeest en
plaats haar daarmee. Als dan de knuffel zoekt raakt en juffrouw Lotje en
meer van wet zijn de poppen aan het dansen. Natuurlijk krijgt ook dit ver
haal een goede afloop. Deze voorstelling is uitverkocht.
Zondag 16 februari, aanvang 14.00 uur, toegang fl. 7,50.
Reserveren bij de Schiedamse Theaterkassa, tel. 4269563 (op maan-
dag gesloten).
j.,am
v, Vf
/XX- •- J«»x- tox
if
imm
SCHIEDAM - In de tentoon-
steling De Gouden Eeuw is
een belangrijke plaats inge-
ruimd voor de kaart van
Schiedam die Jacques de
Gheyn in 1598 tekende. En
terecht. Want hoewel deze
kaart niet de zuiverste is die
van Schiedam is gemaakt,
geeft hij een schitterend
beeld van de stad bij de aan
vang van de zeventiende
eeuw. De afbeelding is gete-
kend in het zogenaamde 'vo-
gelvlucht-perspectief, waarin
alle gebouwen -belangrijk en
onbelangrijk- zoveel moge-
lijk zijn weergegeven. Deze
kaarten hadden eerder een il-
lustratief karakter dan dat ze
konden worden gebruikt
voor geografische of militai-
re doelen.
Wat we zien is een beeldverhaal
van Schiedam waarin de tekenaar
zoveel mogelijk details heeft weer
gegeven. Dat was ook uitdrukke-
lijk de wens van de opdrachtge-
vers. De belangrijke gebouwen zo-
als de kerk. het stadshuis en het St.
Jacobs Gasthuis aan de Hoogs-
traat. waarin tegenwoordig het Ste-
delijk Museum is gevestigd, zijn
ook wat groter afgebeeld dan de
overige woonhuizen. Het ging er-
om, een modieus beeld te geven
van de welstand van de stad, met
alle bedrijvigheid die daarbij be-
hoorde. Uiteindelijk was de kaart
bedoeld om als illustratie te wor
den opgenomen in het boek. In de
opdracht schrijven de burgemees-
ter en wethouders dan ook van
'een coperen plate by een constich
meester omme deselve gei'nsereert
te werden in het bouck'. Dat boek
is er overigens nooit gekomen,
maar kaart en 'coperen plate' zijn
tot op de dag van vandaag bewaard
gebleven.
Van Jacques de Gheyn zijn maar
twee kaarten bekend. De andere is
van de stad Den Haag. Ook dit is
een schitterend exemplaar.
Boordevol details die een goede
indruk geven van het dagelijks le
ven. De Gheyn is dan ook beter be-
.ScHKOMMtt rtxuWMA. Ch'ftA* ADJWlRVW KXWTCM
SCHJEMAM
Schiedam in 1598 vanuit het vogelvluchtperspectief van Jacques de Gheyn
kend gebleven als etser van land-
schappen, stillevens, militaire tafe-
relen en portretten en bovenals als
leermeester van Rembrandt van
Rhijn. Aan het eind van de jaren
tachtig werd in Museum Boymans
van Beuningen een grote tentoon-
stelling gewijd aan deze tekenaar
en graficus, dievooral opviel door
de veelheid van onderwerpen die
door De Gheyn voor het nage-
slacht werden vastgelegd. De gra
ficus toont zich hierin een vakman
die belangstelling had voor vrijwel
alles dat zich tot tekenen leende: de
studie van planten en dieren, ana-
tomie, militaire uniformen en -oe-
feningen in opdracht van prins
Maurtis, toneel, portretten, kroeg-
leven, natuurkunde en al wat de
mens aan het begin van de Gouden
Eeuw nog meer boeide.
En..., op de kaart die in 1598 werd
gedrukt is dat allemaal terug te vin-
den. De meeste afbeeldingen van
het dagelijks leven in Schiedam
zijn niet groter dan een vierkante
centimeter. Maar zijn toch zo goed
gedetailleerd dat we er heel wat
bijzonderheden uit kunnen halen.
Zo weten we bijvoorbeeld dat de
St. Joris Doelen, waarin de schut-
terij - het legertje dat Schiedam er
tot eigen verdediging op na hield -
een overdekte schietbaan had voor
het oefenen met vuurwapens en
een open baan voor de schutters
met de boog en de voetboog. Deze
zien we aan het eind van de banen
ook samen lopen met hun wapen-
sover de schouder.
Een ander gegeven dat we van de
kaart leren is dat de netten van de
vissersschepen werden gerepa-
reerd onder de bomen langs de te-
genwoordige Niwue Haven. We
zien op de kaart de visservrouwen
bezig aan deze netten, schuin te-
genover de toenmalige sluis van de
Korte Haven die door een groot
looprad omhoog en omlaag werd
bewogen. Een andere aardig detail
is het grasveld van het Begijnhofje
dat aan het Oude Kerkhof lag. Hier
zien we dat de begijntjes (oude
vrouwen en nonnen die hun laatste
levensjaren buiten het klooster sle-
ten) hun kleding en habijten op het
gras te bleken hadden gelegd en
achter een huis aan de Dam vlie-
gen de duiven op de kaart van de
Gheyn millimeter-groot rond een
even kleine duiventil. Maar..., er is
meer. Op de plaats waar zich te
genwoordig de Nieuwe Sluis be-
vindt, was vroeger de vismarkt.
We zien hier de vis op kramen en
op doeken op de grond te koop lig-
gen. Een stukje verderop rolt een
man achter een huis aan de Lange
Haven z'n haringvaten naar de
poort, terwijl aan de overzijde tim-
merlui aan het werk zijn met het
bouwen van een huis. Ook op de
scheepswerven (ter hoogte van de
tegenwoordige Vismarkt) is het
een drukte van belang. Hier wordt
een mast van een bijna zeilklare
(harings)buis rechtop gezet, staat
de ketel met pek te walmen en
wordt de kiel gelegd voor weer een
nieuw schip dat de naam van
Schiedam als vissersstad luister
moet bijzetten. Deze hele tekening
is overigens nog geen vijftien mil
limeter hoog, terwijl alle details er-
op zichtbaar zijn.
Op tientallen plaatsen zien we hoe
Schiedam aan het begin van de ne-
gentiende eeuw woonde en werk-
te. Een stad die zeker niet de min-
ste was in de rij van Hollandse ste-
den en die we op de kaart van de
Gheyn centimeter voor centimeter
kunnen leren kennen en waarop
nog lang niet alle ontdekkingen
zijn gedaan.
HANS VAN DER SLOOT
SCHIEDAM - De wereldwijde
roep die de naam Schiedam ge-
durende generaties heeft beze-
ten, is opgebouwd in de achttien-
de eeuw de echte 'Gouden
Eeuw' voor Schiedam. In deze
tijd groeide Schiedam uit tot on-
betwist de grootste jeneverstad
in de lage landen. Groter dan
Weesp in haar glorietijd, groter
dan Hasselt en heden ten dage
slechts vergelijkbaar met Schot-
iand als producent van sterke
drank nummer een op de werel-
dranglijst van dit moment; de
whisky.
Om de betekenis van Schiedam te
kunnen bepalen, zijn er twee
graadmeters. De eerste wordt ge-
vormd door de belangrijke monu-
menten van vandaag. Het St. Ja
cobs Gasthuis, met z'n streng clas-
sicistische gevel, de Korenbeurs,
het huis met het Bordes aan de
Lange Haven, het Proveniershuis,
het door Giudici ontworpen woon-
huis dat thans deel uitmaakt van
het UTO-complex tussen Noord-
vest en Zijlstraat, de vijf trotse mo-
lens die Schiedam bezit, het ver-
bouwde stadhuis op de Grote
Markt en de vele fraaie branders-
gevels aan de Lange Haven herin-
neren nog steeds aan een tijd van
ongekende voorspoed.
En niet alleen deze bouwwerken
vertellen van rijkdom. Ook een-
voudiger gebouwen zoals het
Blauwhuis, waarin de tegenwoor
dige Streekmuziekschool is geves
tigd, het Proveniershuis, waarin
bejaarden woonden en het Zakken-
dragershuis laten zien dat er in die
gouden eeuw goed verdiend werd
aan de jenever.
Een tweede graadmeter zijn de ex-
portactiviteiten die vanuit
Schiedam werden ontwikkeld in
de negentiende eeuw. Na de Fran-
se tijd van 1795 tot 1813, waarin
Schiedam vrijwel geheel van z'n
markten was afgesneden, begon
voor deze stad een nieuwe periode
van expansie. De distillateurs
richtten zich daarbij geheel op af-
zetgebieden die ze in de achttiende
eeuw reeds hadden verkend.
Hierbij werden ze geholpen door
nieuwe middelen van vervoer. De
schepen waren sneller geworden
en de uitrusting en kennis sterk
verbeterd. Dit maakte het mogelijk
om regelmatiger vaarten te onder-
houden op overzdese gebieden. De
ontwikkeling van de stoomvaart na
1824 deed daar nog een schepje
bovenop.
In die tijd zien we dan ook dat de
jenever het belangrijkste gedistil-
leerd ter wereld werd dat van Aus
tralia tot aan het verre westen van
de Verenigde Staten en van Zuid
Afrika tot aan de Noordpool werd
verkocht.
Hoe dat in z'n werk ging wordt
duidelijk gemaakt door de duizen-
den etiketten die uit deze periode
zijn overgebleven. Om het produkt
te kunnen slijten moesten de distil
lateurs gebruik maken van symbo-
len en afbeeldingen die het goed
deden op de buitenlandse markt.
Een voorbeeld is de Henkes 'Star-
brand die teruggreep op een em-
bleem dat ook in de slavenhandel
al had dienst gedaan, maar ook
'Giraf en 'Olifant' zijn daar voor-
beelden van, evenals 'Locomo-
tief; een symbool van kracht en
vernieuwing in het oude Indie.
Hetgeen de jeneveretiketten bij-
zonder maakt is dat ze stuk voor
ztuk laten zien hoe de distillateurs
gebruik maakten van zeemans- en
handelaarsverhalen over die verre
volken op de tekentafel van de
drukker leidden tot vrije vertalin-
gen vanlegendes en feiten. Natuur
lijk moeten we soms raden zoals
wanneer een zichzelf respecterend
distillateur z'n jenever in West-
Afrika verkocht onder het merk
'Parapluie' en er in Oost-Afrika
een 'Fiets' van maakte.
Bijna geen land of volk ter wereld
of we komen het in etiketten tegen.
De Irokezen zowel als de Apachen
in Amerika. de Duitse immigran-
ten, waarvan de meeste cowboys
nakomelingen waren, de hande-
laars in hun huifkarren zoals we
die kennen uit de strips van Lucky
Luke en van de film, de Transvaal-
se boeren in Zuid-Afrika, de op-
Het programma van Rotter-
dinsdag een groot aanbod van
koopwoningen. Elke dag
wordt Auto TV uitgezonden om 07.00 uur, 16.30 uur en nog een herha-
ling om 00.15 uur. Op zaterdag en zondag om 09.30 uur, 16.30 uur en
20.30 uur.Auto TV is een programma met nieuws op het gebied van au
to's, verkeer en vervoer.
Woensdag:
Dag en nacht Rotterdams Dagblad TV, onderbroken door Stads TV van
17.00 tot 24.00 uur
Donderdag en vrijdag:
Dag en nacht Rotterdams Dagblad TV, onderbroken door Stads TV van
17.00 tot 24.00 uur
Zaterdag:
Dag en nacht Rotterdams Dagblad TV
Zondag:
Dag en nacht Rotterdams Dagblad TV
om 11.00 uur kerkdienst
Maandag en dinsdag:
Dag en nacht Rotterdams Dagblad TV, onderbroken door Stads TV van
17.00 tot 24.00 uur.
standelingen en rijke ranchero's in
Mexico en Zuid Amerika, de Brit-
se- en Hollandse kolonialen in In
dia en Nederlandsch Indie, de Chi
nese kooplieden in Soerabaja en in
Hong Kong, de Russische adel.
Finse houthakkers en Arabische
reizigers; stuk voor stuk duiken ze
op in een geweldige hoeveelheid
afbeeldingen en verlokkende tek-
sten om toch vooral maar jenever
te drinken en allereerst de
Schiedamse als lekkerste en zui
verste ter wereld.
In de achttiende eeuw werd van
deze etiketten nog geen gebruik
gemaakt. Maar wel vinden we al
de flessen, glazen, kruiken en an
dere voorwerpen die erop wijzen
hoe Schiedam tot ongekende bloei
kwam en over de gehele wereld
een naam werd die iedereen kende
en iedereen wist uit te spreken. Al
wisten de meesten niet eens waar
ze Nederland, laat staan die kleine
stad aan de Maas konden vinden.
HANS VAN DER SLOOT
SCHIEDAM - In het Stede-
ltjk Museum is van 8 februa
ri tot en met 26 oktober De
Gouden Eeuw van
Schiedam 1598-1795 te zien.
De bedoeling hiervan is dat
het museum in samenwer-
king met onder andere het
Gemeentearchief Schiedam,
het stadskantoor en winke-
liers gedurende negen
maanden de Gouden Eeuw
opnieuw in de binnenstad
van Schiedam tot leven laat.
De tentoonstelling is gewijd
aan de twee eeuwen waarin
Schiedam zich ontwikkelde
van haringvisserstad tot
welvarend centrum van de
Hollandse gedistilleerdin-
dustrie. Het beginpunt
wordt gevormd door het
jaar waarin de stadsplatte-
grond door Jacques (Jacob)
de Gheijn is gemaakt; het
historisch eindpunt ligt bij
de bestuurlijke ommezwaai
die plaatsvond met het af-
zetten van de Vroedschap in
de politieke periferie van de
Franse Revolutie. De ten
toonstelling is te zien in de
witte kelder van het mu-
seumgebouw.
De officiele opening vindt
plaats op 7 februari om
17.00 uur. Om 18.00 uur
vertrekt vanuit het museum
een17e eeuwse stadsomroe-
per' die pers en genodigden
meeneemt, via het historisch
centrum, naar het Neder
lands Gedistiileerd Mu
seum. Hier wordt om 18.30
uur namelijk de cxpositie
'Schiedam, voorheen Zwart
Nazareth', geopend
Bij de tentoonstelling over
de Gouden Eeuw wordt te-
vens een CD-Rom gemaakt
en een educatief programma
ontwikkeld. De Historische
Vereniging geeft bovendien
een extra 'Gouden Eeuw
nummer' (in kleur) uit van
hun periodiek Scyedam.
SCHIEDAM - De winkeliers
in het centrum van de stad
hebben in samenspraak met
het Stedelijk Museum en de
afdeling stadsontwikkeling
van de gemeente Schiedam
een zogenaamd etalagepro-
ject op poten gezet. Dit bete-
kent dat tussen 8 februari en
26 oktober de etalages vier
maal worden ingericht vol-
geris thema's uit de tentoon
stelling De Gouden Eeuw
van Schiedam. Ook hebben
de winkeliers verschillende
prijzenfestivals in petto die
geinspireerd zijn op de Gou
den Eeuw.
De MaasposT zal de lezer
van dit alles op de hoogte
houden in vier specials, die
voorafgaand aan elke aktie-
periode versehijnen.
SCHIEDAM - De afdeling
stadsontwikkeling van de
Dienst Gemeentewerken
Schiedam heeft in de afslui-
tende 'stadsgesprekken over
de toekomst' die zij dinsdag
4 februari in de Nieuwe Pas
sage voerden met belang-
hebhenden van Schiedam
een link gelegd van Gouden
Eeuw naar Gouden Toe
komst.
Dit alles, en nog veel meer,
heeft uiteindelijk geleid tot
een enorm enthousiasme
binnen de stad waarin het
motto 'van een Gouden
Eeuw naar een Gouden Toe
komst' een grote inspiratie-
bron is.
TelefOOn.'(i.v.m. controle bezorging)
Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar:
Rotterdams Dagblad Abonnee Service
Antwoordnummer 1579, 3000 VB Rotterdam T029