Oud-Rotterdammer betrokken bij nieuwe waterinstallatie
Sint Maarten draagt de toeristen-
naam 'Friendly Island'. Volgens het
bevolkingsregister wonen op het
Nederlandse deel van het eiland
31.700 inwoners. Ondanks dat vele
Sint Maartenaren naar Nederland
zijn verhuisd is de bevolking de laat-
ste vijftien jaar meer dan verdub-
beld. De welvaart op het eiland is
naar Caribische begrippen van rede-
lijk hoog niveau en dat heeft weer
tot gevolg dat van de omringende ei-
landen regelmatig mensen naar Sint
Maarten emigreren. Deze mensen
wonen tegen de hellingen van de
heuvels, waar ze hun eigen optrekjes
hebben gebouwd. Nadat de orkaan
Louis twee jaar geleden fors op het
pingelen. Sieraden, electronica, ca
mera's en horloges staan te kust en
te keur uitgestald in de luchtgekoel-
de winkels. De Amerikanen geven
niet zo veel uit en de winkeliers zien
dan ook liever de Zuid-Amerikanen
binnenvaren, die kennelijk aanmer-
kelijk meer willen besteden dan hun
buren uit de Verenigde Staten.
De zee random het eiland is een be-
langrijk gegeven. Er is nauwelijks
iets merkbaar van de getijden. De
huizen zijn daarom tot aan het strand
gebouwd: vanuit het hotel stapt de
gast zo het strand op. De tempera-
tuur van het zeewater is constant
rond de 28 graden Celsius en is daar-
mee gelijk aan de gemiddelde lucht-
temperatuur overdag. De stevige
passaatwind brengt veel verkoeling
en maakt de temperatuur draaglijk.
Hoewel er vroeger wel plantages
zijn geweest is daar niets meer van
terug te vinden. Alles draait momen-
teel om de toeristen-industrie.
Het leven op dit eiland is heel anders
dan we in Nederland gewend zijn:
enerzijds meer relaxed maar ander-
zijds ook harder. Zowel mannen als
vrouwen moeten werken om over
een redelijk inkomen te beschikken.
De huren zijn naar Nederlandse be
grippen schrikbarend hoog en liggen
voor een redelijk huis met een uit-
zicht op zee tussen de twaalfhonderd
en tweeduizend dollar per maand.
Sint Maarten bestaat uit een aantal
heuvels. De hoogste is 424 meter.
Deze heuvels zijn voor het klimaat
van het eiland heel belangrijk. De
regenwolken, die vanaf de oceaan
over het eiland drijven, moeten door
deze heuvels opstijgen. Ze verliezen
daardoor een belangrijk deel van
hun water in vaak korte maar hevige
buien, waarna onmiddellijk de zon
weer schijnt. Op Sint Maarten valt
elfhonderd millimeter water per jaar.
Regenwater is op het eiland vele
eeuwen de belangrijkste bron van
drinkwater geweest. Bij alle alleen-
staande huizen wordt het regenwater
eiland huishield en een aantal van de
gemeenschappen had weggevaagd,
zijn hier en daar woningen voor de
ze groep eilandbewoners gebouwd.
Het leven op het eiland kabbelt
voort en de orkaan lijkt vergeten.
De toeristenindustrie is de belang
rijkste bron van inkomsten voor Sint
Maarten. Toeristen komen naar het
eiland om te genieten van de mooie
stranden en de diepblauwe oceaan.
Grate cruiseschepen, die als varende
flatgebouwen door het Caribisch ge-
bied varen, zetten dagelijks duizen-
den toeristen af, die in de smalle
Frontstreet hun inkopen doen. Ze
kunnen er ook tax free shoppen,
waarbij het een gewoonte is om te
opgevangen in een ondergronds bas-
sin, een betonnen kelder, waarop het
huis is gebouwd. Het dak wordt
daarom zover mogelijk uitgebouwd
en loopt meestal door over een omr
ingende veranda. In droge tijden is
er soms gebrek aan regenwater.
Tankauto's voeren dan water aan
voor de afgelegen woningen die niet
op de waterleiding zijn aangesloten.
Regenwater kost niets en aange-
voerd drinkwater is vrij kostbaar,
vandaar dat de goten van vrijwel alle
nieuwe woningen nog steeds in een
waterkelder uitmonden.
Alleen als het eiland door een or
kaan wordt geteisterd (een orkaan
zuigt zich boven de oceaan vaak vol
SINT MAARTEN/ROTTERDAM - Sint Maarten is
een zonnig, voor de heift Nederlands, eiland in
de Atlantische Oceaan. In april van dit jaar is op
het eiland een grote installatie voor de productie
van drinkwater in werking gesteld. Rotterdam-
mer Patrick de Wilt, die enkele jaren geleden naar
Sint Maarten is verhuisd, heeft geholpen bij het
bouwen van de installatie. De nieuwe fabriek
staat garant voor een productie van 235.000 ku
bieke meter schoon drinkwater per maand.
mm
met zout water), dan worden de re-
genafvoeren afgesloten om te voor-
komen dat de watervoorraad in de
kelder met zout water wordt ver-
mengd.
Waterfabriek
Op Sint Maarten is weinig natuurlijk
drinkwater aanwezig en om aan de
stijgende behoefte van drinkwater te
kunnen voldoen is al zo'n vijfen-
twintig jaar geleden een drinkwater-
fabriek gebouwd. Het drinkwater
werd in deze oude fabriek voor een
belangrijk deel uit de verdamping
van zeewater verkregen. Omdat de
installaties in deze fabriek inmiddels
sterk waren verouderd, maar ook
omdat op elke gebruikte kubieke
meter drinkwater door het eilandbe-
stuur een stevige subsidie werd ver-
strekt, is in 1996 het besluit geno-
men om een nieuwe drinkwaterin-
stallatie op het eiland te laten
bouwen.
De opdracht werd na een inschrij-
ving aan het bedrijf Enerserve gege
ven. Enerserve is een lokaal bedrijf
dat door de aanleg van vele zoetwa-
terinstallaties voor onder meer grote
hotels in de regio een betrouwbare
naam heeft verworven. De opdracht
was een waterfabriek aan te leggen
met een capaciteit van minimaal
235.000 kubieke meter drinkwater
per maand, met een kostprijs van
1,60 dollar per kubieke meter. Het
betekende dat de huidige productie-
kosten per kubieke meter drinkwater
met bijna vijftig procent moesten
dalen. Bovendien moet de water-
kwaliteit voldoen aan de normen die
door de Wereld Gezondheids Orga-
nisatie aan drinkwater worden ge
steld. In September 1996 werd door
het eilandbestuur de opdracht ver-
strekt, met de bepaling dat op dins-
dag 14 april 1997 om 00.00 uur de
waterlevering door de nieuwe wa
terfabriek moest plaatsvinden.
Willem Barendsen, de directeur van
Enerserve, vertelt dat het hele kar-
wei in zeven maanden moest wor
den geklaard, terwijl voor een der-
gelijke plant in de westerse wereld
meestal ruim een jaar tot veertien
maanden wordt uitgetrokken. „Toch
heb ik, na overleg met enkele van
onze belangrijkste contractpartners,
de uitdaging aangenomen en het
contract getekend. We begonnen
met een stuk braakliggend terrain en
het is gelukt om in deze zeven maan
den een drinkwaterfabriek te
bouwen met de vereiste capaciteit
per maand. De pompen en de spe-
ciale filters zijn door ons moederbe-
drijf Culligan uit de Verenigde Sta
ten geleverd. De electrische installa
tie is door het Sint Maartense bedrijf
Winward Electrical Company gei'n-
stalleerd onder leiding van de uit
Rotterdam afkomstige Patrick de
Wilt."
Voor de vervaardiging van alle
schakelkasten om de meer dan
vijfduizend pk aan electro-motoren
te kunnen sturen, heeft De Wilt de
hulp ingeroepen van een oud-colle-
ga uit Nederland, Leo van der Heu
vel van Cammaert NV uit Vlaardin-
gen. „We hebben maandenlang hard
gewerkt, dag na dag, zeven dagen
per week, met zestien uur per dag",
vertelt De Wilt.
Sint Maarten heeft nu een van de
modernste waterplants ter wereld.
Vooral door de inzet van het eiland
bestuur, en dan met name door de
inzet van de jonge commissioner
(wethouder) Theo Heyliger is dit
project van de grand gekomen. Hey
liger is verantwoordelijk voor de
drinkwatervoorziening voor dit deel
van het eiland.
De Wilt vertelt dat vijfentwintig jaar
geleden, nadat de eerste fabriek was
gebouwd, is begonnen met de aan
leg van een waterleidingnet. In de
rotsige bodem was dat een heel ar-
beidsintensief karwei. Bij een con-
centratie van woningen plaatst het
waterleidingbedrijf GEBE een
staande leiding waarop een aantal
watermeters is gemonteerd. Elke
woning krijgt een watermeter toege-
wezen en de bewoners moeten zelf
voor de aansluiting van de waterlei
ding zorgdragen. Omdat meestal
kunststof leidingen worden ge-
bruikt, die met een pvc-lijm aan
elkaar worden verbonden, wordt de
aanleg in de praktijk dikwijls in ei
gen beheer uitgevoerd. Voor hotels
en openbare gebouwen gelden ech-
ter vergelijkbare normen als in Ne
derland.
Uiteraard stuit het ingraven van
electriciteitskabels op dezelfde pro-
blemen en daarom worden deze
electrische transportkabels vaak bo-
vengronds aangebracht. Dat is geen
fraai gezicht en bovendien blijken
deze kabels bij een storm erg kwets-
baar.
„De installatie van de waterfabriek
was voor ons een echte uitdaging.
We hebben er allemaal heel hard aan
moeten trekken maar we hebben het
binnen de gestelde tijd gehaald",
vertelt De Wilt. „Het is verwonder-
lijk om waar te nemen hoe door het
systeem van de 'omgekeerde osmo
se' in de glasfiber filterinstallaties
een deel van het zoute oceaanwater
als zoet, schoon en zuiver drinkwa
ter kan worden afgetapt. De diame
ter van het gebruikte fiberglas is
driehonderd maal kleiner dan de
kleinst bekende bacterie, terwijl ook
de opgeloste zouten het filter niet
kunnen passeren. Kortom, technisch
zijn hier de nieuwste technieken op
het gebied van zeewaterzuivering
toegepast."
„Maar ook de aansturing van de sys-
temen, waarmee duizenden pk's aan
electromotoren worden geregeld,
hebben wij mede door de technische
ondersteuning en de schakelkasten
van Cammaert tot een goed einde
weten te brengen. Hoewel wij voor
het Caribisch gebied over een rede
lijk groot installatiebedrijf beschik
ken, zijn we heel trots dat we ons
steentje aan de realisatie van dit pro
ject hebben kunnen bijdragen."
Leo van der Heuvel (52) is evenals
De Wilt een geboren Rotterdammer.
„Ik ben bij de havens opgegroeid en
heb de geuren opgesnoven van de
vreemde ladingen, die in de havens
werden aangevoerd. Patrick ken ik
vanuit de tijd toen hij nog bij een
Rotterdamse installateur werkte. Hij
is op een bepaald moment naar het
Caribisch gebied gegaan en enkele
jaren geleden belde hij mij op of ik
enkele besturingskasten voor een
project voor hem wilde maken. Het
klikte weer net als vroeger."
„Ik ben naar Sint Maarten gekomen
om enkele besturingssystemen voor
de drinkwaterfabriek te regelen. Na
negen uur vliegen kom je vanuit
Caribische muziek. Muziek die bij
het zonnige eiland hoort."
De Wilt vertelt dat hij negen jaar ge
leden naar Sint Maarten vertrok om
bij een plaatselijke aannemer te gaan
werken. „Mijn opdracht luidde om
een installatiebedrijf op te zetten. Ik
kreeg een klein kantoor en een auto
met achterin installatiemateriaal,
waarmee ik mijn eerste klanten be-
diende. Mijn afdeling groeide vrij
snel en momenteel kan ik dertig man
op de been brengen. Ons bedrijf, de
Windward Electrical Company, is
zo tot een van de grotere installatie-
bedrijven van het Caribisch gebied
uitgegroeid. Onze werknemers ko
men van meerdere eilanden uit deze
Rotterdam in een geheel andere we
reld. De zon staat loodrecht boven je
hoofd, alles gaat veel rustiger dan in
het jachtige Rotterdam. Het wegen-
net op Sint Maarten is veel te ldein
voor het grote aantal auto's dat hier
rondrijdt. De doorgaande wegen
hebben hier altijd voorrang en op-
vallend is dat bijna niemand van de
ze voorrang gebruik maakt. Je wordt
er altijd netjes tussen gelaten. Veel
harder dan dertig kilometer per uur
kun je door het vele verkeer bijna
nooit rijden. De ramen van de auto's
zijn veelal opengedraaid, ook al
hebben de meeste auto's een inge-
bouwde luchtkoeling. Uit vele au
to's klinken de klanken van vrolijke
omgeving. Er wordt in de groep dan
ook meerdere talen en dialecten ge-
sproken, maar de voertaal in ons be
drijf is een soort Caribisch Engels.
Een Engels dat uit zo'n achthonderd
woorden bestaat, waarmee iedereen
met het gebruiken van de handen,
voeten en gelaatsexpressie deson-
danks aardig uit de voeten kan. De
vindingrijkheid verbaast me nog
steeds. Omdat de installatiemateri-
alen vanuit Nederland en de Ver
enigde Staten worden aangevoerd is
de voorbereiding en organisatie van
het werk een belangrijke en nauw-
keurige opgave."
HENK DE WILT
Zeewaterzuivering op Sint Maarten
iti*
Leo van der Heuvel (links) en Patrick de Wilt tijdens
de opening van de installatie.
In deze filters vindt de 'omgekeerde osmose'plaats.
Watermeters in een blok bij elkaar.
MaasstaD-verslaggever Henk de Wilt.
Het prachtige heuvelachtige landschap van Sint Maarten.
De filters van de waterzuiveringsinstallatie.
Zeewater wordt met een driehonderd meter lange leiding (door betonblokken verzwaard) aangezogen.
