Een Olympische berg
TARVISIO/ROTTERDAM - Veel sneeuw ligt er niet in het
Italiaanse wintersportdorp Tarvisio. „Het is de warmste winter
van deze eeuw", verzucht een vertwijfelde skileraar op een
van de dankzij kunstsneeuw nog te beskien pistes. Een skidorp
zonder sneeuw; dat is net zoiets als een spookstad na de gold-
rush. Toch heeft Tarvisio niet zo'n trieste aanblik, hetgeen te
danken is aan de geografische ligging. Tarvisio ligt in de pro-
vincie Friuli Venezia Guilia, in de meest noordoostelijke uit-
hoek van Italie, direct grenzend aan Slovenie en Oostenrijk.
Op een steenworp afstand zijn dan ook plaatsen te vinden als
Ljubljana en Villach, en in Italie zelf Trieste, Udine en, iets
verder, Venetie. Deze steden zijn stuk voor stuk een bezoek
waard, als tenminste niet gekozen wordt voor een van de vele
kleine boeiende dorpen directer in de buurt. Wellicht nog beter
is het toch eerst alle andere attracties en activiteiten in het ge-
bied Tarvisiano onder de loep te nemen. Het heeft namelijk
veel meer te bieden dan skien alleen: culinaire hoogstandjes,
geweldige wijnen, uitgestrekte wandel- en fietsroutes en, het
hoogtepunt, de sledehondenschool. Maasstad op ontdekkings-
reis in een gebied dat in 2006 de Olympische Spelen wil orga-
niseren.
Mushing
Santo di Lussari
mm:
v
I
MAASSTAD m^VAKAHTIE
Tarvisio kruispunt van Europese culturen
TEKST EN FOTO'S: MAURICE HEIJNEN
Een activiteit voor alle leeftijden, mits in conditie en zonder rug- en hartklachten of angst voor honden.
Het is zaterdagmiddag in Tarvisio
en de zon staat als een koperen
ploert aan de hemel. Het is in het
voile licht bijna twintig graden en
de lente lijkt dan ook begonnen.
Toch is het pas half februari en dus
zou de lucht zwanger van de
speeuw moeten zijn. Maar niets
van dit al in het dal, waar in de
schaduw alleen nog wat allerlaat-
ste restjes winter te vinden zijn.
Ook hoger in de bergen is de na-
tuur aan een nieuwe jeugd begon
nen. De winter wordt alleen nog
door de mens in stand gehouden:
met dank aan het sneeuwkanon
roepen om de veeleisende toeristen
waar voor hun geld te kunnen ge-
ven. Dat blijkt ook goed vanuit de
lucht. Vliegend over Europa is
nauwelijks sneeuw te zien en zelfs
de hoogste toppen van het geberg-
te tonen grote bruine plekken.
Daarmee vergeleken valt het in
Tarvisio, normaal gesproken een
van de meest sneeuwzekere gebie-
den van het continent, nog
mee.Tarvisio ligt in het dal, altijd
nog op zo'n zevenhonderd meter
hoogte. Daar vandaan is met de
verschillende liften een redelijk
skigebied te bereiken. Het hoogste
In het gebied zijn oversmalle bergpaden prachtige
wandeltochten te maken.
zijn een paar pistes nog hagelwit
en goed begaanbaar. Zeker's och-
tends als de thermometer nog geen
zomerse waarden aangeeft. Later
op de dag moet ook de kunst-
sneeuwmachine zijn meerdere er-
kennen in de zon en valt er niet
meer tegen het onvermijdelijke
smeltingsproces aan te blazen. Dan
wordt zelfs de beste piste papperig
en ijzig. Vroeg uit de veren dus,
om de stoute skischoenen nog aan
te kunnen trekken. Later op de dag
is ander schoeisel gewenst.
Tarvisio is niet het enige skigebied
in Europa dat deze winter te kam-
pen met vreemde klimatologische
omstandigheden. Ook de Oosten-
rijkse en Zwitserse Alpen lijden
onder een gebrek aan sneeuw en
moeten de hulp van de techniek in-
punt is ongeveer zeventienhonderd
meter. Wie veel hoger wil, zal naar
het nabijgelegen Sella Nevea moe
ten gaan, waar de hoogste berg bij
na 2800 meter is. Het skigebied is
zeker niet zo uitgebreid als in de
bekende Oostenrijkse, Zwitserse
of Franse plaatsen, maar heeft wel
genoeg te bieden voor skiers van
elk niveau. Het nadeel is wel dat de
informatie over de verschillende
afdalingen niet echt duidelijk is en
dat er weinig moeite is gedaan om
de toeristen informatie in de eigen
taal te geven. In sommige gevallen
zijn er Engels- of Duitstalige fol
ders, meestal zijn ze alleen in het
Italiaans verkrijgbaar. Als dan ook
de medewerkers op de verschillen
de informatiepunten hun talen ook
niet zo goed beheersen is het moei-
lijk de juiste afdaling te kiezen.
Opletten dus. Wel een groot voor-
deel van de regio Tarvisiano is dat
de skipistes grenzeloos zijn. Dat
wil zeggen dat met de skipas van
Tarvisio ook geskied kan worden
op hellingen in Oostenrijk en Slo-
Maar zoals gezegd is er veel meer
te doen in de omgeving en dat
maakt de gebrekkige informatie-
voorziening en het niet zo uitge
strekte skigebied weer meer dan
goed. Even buiten het dorp is de
Scuola Internazionale Mushing te
vinden waar iedereen kan leren een
slee te berijden voorgetrokken
door de bekende Huskie-honden.
De school wordt bestierd door de
Armenier Ararat Khatchikian en
zijn vriendin Monica D'Elisio. Op
een boederij hoog in de bergen
hebben zij een kennel met onge
veer negentig sledehonden, die ze
allemaal bij naam en karakterei-
genschappen kennen. Het is won-
derlijk hoe met name Khatchikian
iedere hond weet te onderscheiden.
Aan de andere kant: hij behandelt
ze als zijn kinderen en wie kent
zijn kinderen niet bij naam en toe-
naam, al zijn het er in dit geval wat
veel. De honden gaan voor de en-
thousiaste Armenier door het vuur
en dat is nodig ook, want hij neemt
regelmatig deel aan de zwaarste
sledehondenwedstrijd ter wereld,
de Iditarod Trail Sled Dog Race,
een tiendaagse tocht door Alaska.
„Als je niet goed met de honden
omgaat of de honden vinden je niet
aardig dan moet je aan dergelijke
wedstrijden niet beginnen, want
dan kom je namelijk nooit meer te-
rug", zegt hij met een grote glim-
lach. „Als er dan ook maar iets
misgaat, je valt bijvoorbeeld van
de slee, dan ben je verloren, want
dan komen de honden namelijk
echt niet meer terug. Dan doen ze
trouwens sowieso niet vaak. Mij
zijn ze wel eens op komen halen
maar dat was heel uitzonderlijk. In
principe gaan ze dus altijd gewoon
door. Het is dus zaak op de slee te
blijven....", lacht hij enigszins on-
heilspellend.
Voordat toeristen op de slee mo-
gen, moeten ze goed luisteren naar
de langdurige instructies van
Khatchikian. Hij begint met aller-
lei voorwaarden. Wie niet fit is,
last heeft van zijn hart rug of spie-
ren mag de slee niet op. Het is na
melijk erg inten-
sief, zo houdt hij
zijn ongelovige
gehoor voor.
Ongelovig, want
wat kan er nu in-
tensief zijn; de
honden doen het
werk toch? Toch
niet. De honden
trekken de kar
weliswaar, het is
de piloot die
stuurt, stept,
remt en voor ba-
lans moet- zor-
gen en dat is be-
hoorlijk zwaar. Bij dat alles dient
de relatie met de honden goed te
zijn. Vandaar dat hij de honden in-
dividueel kennis laat maken met
hun tijdelijke menners. Oh ja, wie
bang is voor honden kan er ook be
ter niet aan beginnen, vertelt
Khatchikian nog even terwijl een
opgewonden Huskie uit zijn 'par-
keerplaats' springt. Schreeuwen
tegen de honden is trouwens ook
verboden. De honden zijn namelijk
niet doof en horen beter dan de
mens. „Als je tegen ze schreeuwt
worden ze een beetje gei'rriteerd en
dan kunnen ze weleens boos om-
kijken of gewoon weigeren en dan
sta je dus stil in het bos. Behandel
ze dus vooral vriendelijk en met
respect", geeft hij nogmaals een
gebruiksaanwijzing voor zijn 'kin
deren'. En dan is het eindelijk zo-
ver voor degenen die nog niet af-
gehaakt zijn. De honden staan te
springen en te blaffen in hun tuig-
jes en als de remmen dan eindelijk
los gaan hoeft niet eens meer het
magische commando hike gefluis-
terd te worden. Ze gaan er meteen
als de brandweer vandoor, waama
ook meteen duidelijk wordt waar
al die instructies voor nodig waren.
In de allereerste bocht is de balans
al volledig verdwenen en is kunst
en vliegwerk nodig om op de slee
te blijven. Het lukt ternauwernood.
Als de honden
het vervolgens
zwaar krijgen
in de diepe
sneeuw, snakt
ook de piloot
die moet
bijsteppen ab
rupt naar adem.
Een onnatuur-
lijkstedelijke
levensstijl
wreekt zich
dan meteen.
Maar bij het in-
rijden van het
bos, als de slee
eindelijk goed onder controle is,
kan het gevoel een te zijn met de
natuur niet langer onderdrukt wor
den. Onder de stralende zon met
een sleetje en wat honden door de
sneeuw, het is een prachtige erva-
ring en een absoluut hoogtepunt
van het verblijf in Tarvisio. Mushi
ng (jargon voor sleehondenrijden)
ligt binnen ieders bereik, want een
korte cursus/tocht kost slechts
15.000 lire en dat is omgerekend
zo'n achttien gulden.
Vanuit Tarvisio zijn prachtige
wandel- en fietstochten te maken.
Wellicht de mooiste en zeker de
meest idyllische is te doen op de
Monte Lussari. Op de 1789 meter
hoge top is een prachtig dorpje te
vinden - Santo di Lussari - waar
weliswaar geen mensen meer per
manent wonen, maar waar in ieder
geval overdag altijd wat te doen is.
Er kan onder meer een bezoek ge-
bracht worden aan de in 1360 ge-
bouwde kerk, als de priester ten-
minte bereid is de enige kroeg te
verlaten om de deuren te openen.
De kerk heeft een prachtig histo-
risch interieur, zeker als in ogen-
schouw genomen wordt hoe moei-
lijk het moet zijn geweest dit Huis
van God eeuwen geleden op deze
hoogte te bouwen. Het hele dorp
heeft trouwens een serene sprook-
jesachtigheid over zich: hoe wel er
noch schaatsers noch een koek en
zopiekraam te vinden is, had het
plaatje dat de wandelaar ziet bij het
uitkomen van de berglift zo van de
hand van Anton Pieck kunnen zijn.
Een paar kilometer verderop in wat
zowel niemandsland als ieders
land genoemd kan worden, ligt het
drielandenpunt, wat optimistich
het symbool van het toekomstige
Europa zonder grenzen genoemd
wordt. Het is het trefpunt van de
eerder genoemde Slavische, Ger-
maanse en Romaanse cultuur, de
drie belangrijkste ingredienten van
de Europese cultuur. Een bezoek
aan dit hart van Europa, alleen te
bereiken met een lift, is een must
voor iedereen die een Europa zon
der grenzen zonder scepsis tege-
moet ziet. Het is dit punt in Cen-
traal Europa dat een aantal mensen
op het idee bracht om te proberen
de Olympische Winterspelen van
2006 naar dit gebied te halen en
gezamenlijk te organiseren. Dat is
mogelijk omdat het Internationaal
Olympisch Comite niet langer eist
dat slechts een plaats in een land de
organisatie voor haar rekening
neemt. Officieel is het nu welis
waar het Oostenrijkse Klagenfurt
dat genomineerd is, maar dankzij
de ondertitel Senza Confini (zon
der grenzen) moet duidelijk zijn
dat de hele regio meedoet. Of het
ooit zover komt hangt af van de
hoge heren onder de nog hogere
Antonio Samaranch, maar het or-
ganisatiecomite is nog steeds uiter-
mate optimistisch.
Tarvisio is in alle jaargetijden de
moeite waard. Wie echter in het
winterseizoen uitsluitend wil skien
kan misschien "beter naar Oosten
rijk, Zwitserland of Frankrijk gaan.
Degenen die daarentegen naast het
skien nog veel maar avonturen wil-
len beleven, kunnen wel met een
gerust hart naar Tarvisio afreizen.
Het drielandenpunt staat garant
voor een uitzonderlijke mix van
uit de tijd van Columbus, toen de
stad nog een toonaangevend cen
trum van de wereld was. Het wa-
terrijke Venetie zelf ligt op ruim
tweehonderd kilometer van Tarvi
sio, hetgeen net te doen is op een
dag, zeker als het vooruitzicht 's
ochtends vroeg een gondelvaart is
of een bezoek aan het Piazza San
Marco. Trieste tenslotte aan het
einde van de Italiaanse wereld, om
de hoek van de Adriatische zee, is
de officiele hoofdstad van de pro-
vincie Friuli Venezia Giulia, com-
pleet met internationale luchtha-
ven. Ter plekke is goed de geschie-
Op de scheiding der seizoenen laat de natuur zich van haar
mooiste kanten zien, zoals hieraan het Lago Inferiore.
Slavische, Germaanse en Romaan
se culturen, die zich uit in onder
meer de keuken en de architectuur
en zeker in de karakters van de
mensen. Dit alles is te vinden in de
regio en natuurlijk net over de
grenzen van Oostenrijk en Slove
nie, waar gemakkelijk aan te raden
dagtochten naar te maken zijn.
Maar vergeet ook vooral de grotere
Italiaanse plaatsen in de buurt niet.
Zoals daar zijn Udine, Trieste en
Venetie. Udine is niet alleen thuis-
basis van de Duitse voetbalspits
Olivier Bierhoff die dit seizoen
met de plaatselijke trots Udinese
nog door Ajax werd uitgeschakeld
voor de Uefa Cup, het is ook het
hart van de regio. De stad heeft een
rijk (laat) middeleeuws verleden
met duidelijke sporen van Venetie
denis van het gebied af te lezen aan
de gebouwen. In de straten staan
overblijfselen uit de Romeinse tijd,
de Middeleeuwen en de periode
dat Oostenrijk-Hongarije als het
Habsburgse Rijk over Europa re-
geerde. Neem daarbij de prachtige
ligging aan de Adriatische Zee,
met rugdekking van de bergen, en
het moge duidelijk zijn dat Trieste
niet overgeslagen mag worden.
Wellicht is Trieste wel zo mooi,
dat ter plekke besloten wordt om in
de buurt de zomervakantie door te
brengen.
Verschillende Nederlandse tour-
operators hebben het 'internatio
nale' Tarvisio in hun brochures
die verkrijgbaar zijn bij de meeste
reisburo's.
Het sprookjesachtige Santo di Lussari op de top van de berg.
i
