Kleurrijk Malta draagt de sporen van het verleden
Meer informatie
■-it.
VALLETTA/ROTTERDAM - Ergens tussen Italie en Libie
ligt een klein eiland dat makkelijk over het hoofd gezien zou
kunnen worden. Dat dat nooit gebeurt, is te danken/wijten aan
de strategische ligging van de archipel midden in de Mediter-
ranee. Door de eeuwen heen heeft Malta zich dan ook altijd in
de bijzondere belangstelling mogen verheugen van heersende
naties en volken die de dominantie over de Middellandse Zee
zochten. Daarnaast bleek het eiland een perfecte tussenstop te
zijn op weg naar het Heilige Land waar de beroemde Europese
Kruisridders hun godsdienstoorlogen uitvochten met de 'hei-
denen'. En als er eens een heiden sneller was met het krom-
zwaard was de hospitaaltocht terug naar Europa vaak te lang
en fungeerde Malta als pleisterplaats voor de martelaren. Die
rijke geschiedenis heeft het eiland voorgoed getekend tot een
kleurrijk spektakel met invloeden uit alle windstreken. De
bonte vissersboten in de haven van Marsaxklokk zijn een
overblijfsel van de Feniciers, de enorme hoeveelheid kerken
en hospitalen zijn voorzien van de handtekening van de Malte-
zer ridders en de rode telefooncellen zijn onmiskenbaar Brits,
evenals het verkeer dat links langs raast.
A
VAKAIUTIE
Pleisterplaats tussen Europa en het Heilige Land
TEKST EN FOTO'S:MAURICE HEIJNEN
De straten van Mdina ademen de sfeer van het verleden.
Als het vliegtuig even vooibij Sici-
lie voelbaar de landing inzet wor
den langzaam de contouren duide-
lijk van de kleine eilandengroep.
Als verdwaalde stenen in de mid
dellandse zee liggen de eilanden in
het voorjaar mooi te worden in de
zon. Het eerste eiland dat duidelijk
zichtbaar wordt is het groene Go-
zo, dat populair is dankzij de actie-
ve vakantiemogelijkheden en be-
kend staat om het Blauwe Raam,
een reusachtige door de zee uitge-
slepen poort in de rotswand. Met
het blote oog zijn de veerboten
(ooit nog in de vaart tussen Den
Helder en Texel) te volgen die de
smalle zeestraat oversteken om het
meest westelijke eiland te verbin-
den met het veel grotere Malta
zelf, en daarbij soms ook kleine
Comino aandoen. Boven Malta
zelf krijgt het eiland een kenmer-
kende okerachtige kleur en wordt
duidelijk dat dit landje behoorlijk
volgebouwd is. Eenmaal aan de
grond blijkt het beeld vertekend:
dankzij de vele vruchtbare regens
staat het eiland in de lente volop in
bloei en wordt het landschap ge-
sierd door een bloemenpracht die
zo van het schilderspallet lijkt te
komen. Alles aan Malta is schil-
derachtig zo maakt een bustocht al
snel duidelijk. De huizen worden
nog in praktisch dezelfde stijl ge-
bouwd als eeuwen geleden, de
koepels van de kerken steken nog
immer markant boven de laag-
bouw uit, forten met wachttorens
kijken uit over verscholen baaien
en het straatbeeld lijkt in stand ge-
houden te worden voor amateurfo-
tografen die eigen werk als an-
sichtkaart naar huis willen sturen.
Malta is kortom een plaatje.
trouwens net zo min aan de pries-
ter die aan zijn zoveelste mis van
die dag begint: zij zijn gewoon op
een van de rommelig door de kerk
verspreid staande stoelen bezig
met hun eigen gebed en godsvere-
ring en laten de priester praten te-
gen wie het horen wil. Dergelijke
individuele geloofsuitingen staan
in schril contrast met de redelijk
strak geregisseerde diensten in de
Nederlandse katholieke kerken.
Op Malta wordt ook heilig geloofd
in de goddelijke voorzienigheid.
Het eiland werd in de Tweede We-
reldoorlog regelmatig onder de
vuur genomen door de Duitsers.
Zo zat op een dag de Grote Kerk in
Mosta bijna letterlijk bomvol gelo-
vigen toen een Duits gevechts-
vliegtuig zijn projectielen richtte
op het Godshuis, en raak schoot.
De bom sloeg door de koepel,
raakte nog een beeltenis van Jezus
en boorde zich toen meters diep in
het gangpad, zonder te exploderen.
Wonder boven wonder raakte nie-
mand gewond en kwamen honder-
den kerkgangers met de schrik vrij.
Als dat geen teken van god is
Uiteraard is de kerk inmiddels her-
steld, maar zijn de plekken die de
bom raakte nog duidelijk zicht
baar. Achterin de kerk is zelfs een
soort van museum ingericht, inclu-
sief replica van het projectiel, als
permanente nagedachtenis aan het
feit dat God de Maltezers die dag
goed gezind was.
Afgezien van de vele bezienswaar-
digheden op het eiland, dat makke
lijk een groot openluchtmuseum
genoemd kan worden, is Malta ook
een paradijs voor gewoon vakantie
vierende toeristen. Aan de noord-
kant van het eiland zijn vele goed
geoutilleerde hotels in iedere prijs-
klasse te vinden en bevinden zich
wat zandstranden, al zijn dat er niet
zo veel. Toch is er ondanks de rot-
sige kustlijn voldoende ruimte
voor zonaanbidding en zijn de wa-
tersportmogelijkheden schier on-
eindig. Is de zon eenmaal achter de
horizon verdwenen dan ontpopt
met name de wijk Paceville in St.
Julians zich tot een uitgaanscen-
trum van internationale allure waar
toeristen zich moeiteloos mengen
met feestvierende Maltezers. Als
na zo'n nacht de wekker gaat en
het vliegtuig wacht, blijkt het maar
moeilijk afscheid nemen van het
idyllische eiland. Hoog in de lucht
als het Blauwe Raam van Gozo uit
het zicht van het vliegtuigvenster
verdwijnt, worden dan ook plechti-
ge beloftes afgelegd hier snel terug
te keren.
Malta is een zelfstandige republiek en is zo'n vijfentwintig kilometer lang
en vijftien kilometer breed. Op het eiland wonen ongeveer 350.000 men-
sen. De voertaal is Engels, maar veel bewoners spreken ook Italiaans en
Malti, de eigen taal die niet echt nader te duiden is. Het is een door de eeu
wen heen ontstane mengtaal waar de invloeden van onder meer het Ara-
bisch, Italiaans en Engels in zijn terug te vinden. Betaald wordt op het ei
land met Maltese Ponden. 1 Pond is ongeveer fl.5,20. Als overblijfsel van
de laatste overheerser Engeland, rijdt het verkeer links. Air Malta is de
luchtvaartmaatschappij die de toeristen van en naar het eiland vervoert.
Air Malta deed dat altijd uitsluitend vanaf Schiphol, maar de luchtvaart
maatschappij begint met ingang van dinsdag 28 april met een wekelijkse
lijndienst vanaf Rotterdam Airport. Voor meer informatie daarover: Air
Malta, 020-6206936. Voor meer informatie over het eiland en de vele va
kantiemogelijkheden: Malta Nationaal Verkeersbureau, Geelvinck Ge-
bouw 4e, Singel 540, 1017 AZ Amsterdam, tel. 020-6207223.
Kleurrijke vissersboten sieren de baai van vissersplaats Marsaxklokk in het zuidoosten van Malta.
Malta bezichtigen betekent de tijd
nemen. Hoewel het eiland klein is
en een eerst indruk bij wijze van
spreken in een dag te krijgen is,
kan beter wat meer tijd uitgetrok-
ken worden. Om bijvoorbeeld het
eiland met het openbaar vervoer te
doorkruisen. Het wagenpark van
de busmaatschappij bestaat name-
lijk voor het grootste gedeelte uit
oude Amerikaanse stadsbussen die
oranje geverfd zijn en zich puffend
en zuchtend een weg banen over
de op zijn zachtst gezegd hobbeli-
ge wegen. Haast is dan een slechte
leidraad, goed zitvlees aan te beve-
len. Met een en hetzelfde kaartje
kan de hele dag gereisd worden,
waardoor heel makkelijk, en koste-
loos, tussenstops zijn te maken,
hetgeen aan te raden is. Achter ie
dere bocht wacht een kenmerken-
de nederzetting of een karakteris-
tieke kapel aan de kant van de weg,
die een bezoek meer dan waard is.
Een ruk aan het touw (in plaats van
de stopknop) is dan genoeg om de
bus te laten stoppen.
Een mooie plek om halt te houden
is de zuidoostelijke punt van het ei
land, daar waar de vissersplaatsen
Marsaxklokk en Marsascala te vin
den zijn. Het water in de baai is af-
hankelijk van het licht afwisselend
groen en blauw, maar altijd kristal-
helder. Honderden kleurrijke vis
sersboten bepalen het beeld en zor-
gen dagelijks voor de verse ingre-
dienten van de verrukkelijke vis-
schotels die de plaatselijke restau
rants bereidden. Na daar uitgebreid
genoten te hebben kan de tocht in
noordelijke richting voortgezet
worden, op riaar Valletta.
In het buitenland bestaat vaak de
indruk dat dat de enige stad is op
het eiland. Als het Nederlands Elf-
tal bijvoorbeeld moet spelen tegen
voetbaldwerg Malta gebeurt dat
zogenaamd altijd in het stadion
van Valletta. Feitelijk is dat on-
juist, want het voetbalstadionnetje
ligt ergens midden op het eiland.
Wat wel correct is, is dat Valletta
tegenwoordig officieel de hoofd-
stad is. Maar meer als een vooruit-
geschoven vestingdorp strategisch
gelegen tussen twee baaien is de
gemeente niet. In Rotterdam zou
het hooguit een wijk zijn als het
Scheepvaartkwartier. Valletta is
onlosmakelijk verbonden met de
drie 'steden' aan de andere kant
van de oostelijke baai: Kalkara,
Vittoriosa en Senglea. In dit gebied
zijn de meeste overblijfselen uit de
tijd van de Maltezer ridders te vin
den, zoals forten hospitalen en de
nationale auberges, de eigen on-
derkomens van de verschillende
ridderordes. De ridders kwamen
naar deze kuststreek vanwege de
weest om een schip met man en
muis te laten vergaan in de haven.
Het is dan ook begrijpelijk dat de
Maltezer ridders uiteindelijk deze
plek als thuisbasis hebben uitgeko-
zen.
Aanvankelijk waren zij neergestre-
ken in de vroegere hoofdstad Mdi
na dat nu bijna verworden is tot
een stiltegebied waar nog maar
zo'n vierhonderd mensen wonen
in schitterende barokke bouwsels.
Auto's worden daar maar mond-
jesmaat toegelaten, hetgeen ervoor
taamt zijn eigen feestdag, en wel
op woensdag 18 maart, zo bleek
tijdens het bezoek. Heel Rabat was
in rep en roer en de bevolking was
in zondagskleren uitgelopen om
feest te vieren. De met prachtige
banieren aangeklede stad baadde
in het licht van duizenden gloei-
lampen en een processie trok door
de straten, begeleid door een lang-
durig bombastisch vuurwerk. Uit
eindelijk verzamelde iedereen zich
op een buitenplaats waar de plaat
selijke pyrotechnici zich met sier-
De drie steden tegenover Valletta gezien vanaf het water: Kalkara, Vittoriosa en Senglea.
gunstige overzichtelijke ligging
waardoor het gebied goed te ver-
dedigen is. Het best is dat waar te
nemen vanaf het water. Er zijn op
Malta verschillende rederijen die
rondvaarten verzorgen door de
baai, inclusief de haven. Dat kan
op grote schepen a la de Spido,
maar leuker is het in een soort van
gondel waarin hooguit zes mensen
mee kunnen. Met een heel klein
buitenboordmotortje worden de
rotsachtige klippen gerond, waar-
bij de spetters van de behoorlijke
golfslag in de baai de bemanning
af en toe om de oren vliegen. Een
belevenis, al was het maar om even
te merken hoe nietig en kwetsbaar
de varende mens is in de schaduw
van de enorme fortificatie die bo
ven het water uittorent. Een seintje
van een ridder in een akoestische
uitkijktoren moet genoeg zijn ge-
zorgt dat daar nog echt te genieten
is van de middeleeuwse sfeer, in
clusief schandblok op het pleintje
net achter de stadspoort. Het is een
toeristische trekker zonder weerga,
met kleine steegjes en donkere
straatjes, een klooster en vooral
veel verdedigingsmuren. Op het
hoogste punt biedt Mdina, dat mid
den op Malta is gelegen, een fabel-
achtig uitzicht over het noorden
van het eiland en de zee. Het oude
Mdina grenst aan Rabat, dat voor-
stad betekent in het Arabisch. Te
genwoordig is Rabat al lang niet
meer een voorstad van Mdina, het
is eerder andersom. In Rabat wordt
echt hedendaags geleefd, met ui
teraard wel een link naar het verle
den. Zoals elke plaats op Malta,
stad of gehucht, heeft Rabat een
beschermheilige: Sint Josef. Josef
heeft zoals het iedere heilige be-
vuurwerkhoogstandjes alvast pro-
beerden te onderscheiden van de
rest van het land, waar tot oktober
soortgelijke feesten worden ge-
vierd ter ere van de heiligen.
Het mag duidelijk zijn: Malta is
gelovig, heel gelovig. De bevol
king is zo katholiek als het voor-
oorlogse Nederland van onder de
rivieren. Dat blijkt niet alleen uit
de religieuze feesten, maar ook uit
de enorme hoeveelheid goed ge-
conserveerde katholieke kerken
waar de godganse dag missen wor
den opgedragen. Dat wil niet zeg-
gen dat de kerken niet gewoon te
bezichtigen zijn, want dat kan in
sommige gevallen gewoon tijdens
de dienst. Zeker in de grote kerken
storen de Maltezers zich niet aan
de kleine groepjes die hun Huis
van God van dichterbij komen be-
kijken. Sommigen storen zich
De oude hoofdstad Mdina gezien vanuit het met bloemen en planten bezaaide dal.
V-
