- Groene Lijn loopt dwars door hoofdstad Nicosia
Agrotoerisme is olijven plukken
en warme sinaasappels eten
Anders op vakantie op Cyprus
TOCHNI - Het echte Cy
prus is vooral een stuk land-
inwaarts te vinden, daar
waar de geur van de zee
heeft plaatsgemaakt voor
die van olijf- en sinaasap-
pelbomen en waar de natuur
de dienst uitmaakt. In dat
uitgestrekte en zeer dunbe-
volkte gebied werken mens
en dier samen op het land
aan traditionele produkten,
die in de meest verrukkelij-
ke schotels terugkomen.
Beroemd is bijvoorbeeld de
Haloumi-kaas, de enige
kaas ter wereld die is te gril-
len zonder te smelten. Ook
citrusfruit en olijven, waar
ter plekke overheerlijke tra
ditionele olijfolie van wordt
gemaakt, nemen daar een
voomame plaats in het na-
tuurlijk bestaan in. Om ook
die kant van het eiland beter
te promoten is de Agrotoe-
ristische organisatie van
Cyprus op poten gezet. Die
moet in samenwerking met
gespecialiseerde touropera-
tors de vooral ecologische
gei'nteresseerde toerist naar
het eiland lokken. En dat
lukt dankzij oude maar ge-
renoveerde dorpshuisjes als
vakantiewoningen en een
steeds gevarieerder pro-
gramma boven verwachting
goed.
LARNACA/ROTTERDAM - Strijd wordt er al een jaar of ne-
genduizend geleverd en dat gaat door tot op de dag van van-
daag. Op Cyprus is het al millennia prijs tussen Cyprioten, Fe-
niciers en Venetiers, Grieken en Romeinen, Egyptenaren en
tegenwoordig vooral Turken, die een deel van het eiland ook
nu nog bezet houden. Met als resultaat dat Nicosia momenteel
de enige gedeelde hoofdstad ter wereld is. Uiteraard tot groot
ongenoegen van de Grieks-Cypriotische inwoners van de rest
van het eiland in de Middellandse zee, die de Turken werkelijk
haten, zo komt onmiskenbaar uit vele gesprekken en ontelbare
brochures en artikelen naar voren. Zodra de inwoners van het
mooie eiland dat ingeklemd ligt tussen drie continenten echter
te maken hebben met niet-Turken ontpoppen ze zich als gast-
vrije, vriendelijke mensen die bezoekers het liefst geheel in de
watten leggen. Dat alles maakt een verblijf op Cyprus niet al
leen uiterst interessant, maar ook erg aangenaam.
aar beschaving en liefdesgodin
ite kdnnervGyprus niet verenigen
VAKANTIE
Op Cyprus zijn zeventien dorpen
die meedoen aan het Agrotoeris
me. Het meest ontwikkeld is
Tochni, tussen Larnaca en Li-
massol. Het is een klein, bijna
verstild dorp dat nog niets van
zijn eigen karakter heeft verloren
en dat waarschijnlijk niet snel zal
doen ook. Ondanks het toerisme
dat hier langzaam vaste voet aan
de grond krijgt. Dat komt omdat
het Agrotoerisme geen inbreuk
doet op levensstijl en gewoonten
genwoordig nog bewoond door
permante inwoners van Tochni
die er geboren en getogen zijn.
Achter de voordeuren van de hui-
zen aan het slingerpaadje dat te-
gen de heuvel gedrapeerd ligt
verschijnen steeds vaker mensen
die zeker niet getekend zijn door
het leven in het kleine dorp. Som-
mige zijn nog wel Cypriotisch,
andere duidelijk Europeaans. Zij
huren de Tochniaanse woningen
om vandaaruit te paard, te fiets of
te voet het land te verkennen en
te genieten van de weligtierende
natuur. Of ze nemen deel aan het
speciale Agrotoeristische pro-
gramma dat per jaargetijde an-
ders is. In Tochni is bijvoorbeeld
een olijfweek te boeken. Bezoe-
kers krijgen dan in een week alle
mogelijk facetten soms letterlijk
voor hun kiezen. De week begint
bijvoorbeeld met olijven pluk
ken, en gaat via het zelf maken
van traditionele olijfolie naar een
cursus koken met olijven en olijf
olie. En dat alles gebeurt uiter-
aard op de boederij zelf. Als de
sinaasappelen van de bomen
moeten, kunnen de toeristen daar
mee helpen. En wie eenmaal een
door de zon gerijpte en gewarm-
de sinaasappel vers van de boom
heeft geproefd wil nooit meer
wat anders... Ook kunnen tochten
gemaakt worden met een vissers-
boot onder leiding van een schip-
per die zonder de toeristen ook
wel uitgevaren zou zijn, of samen
met een kaasboer de eerder ge-
noemde Haloumi-kaas maken.
Wie lekker wil leren koken kan
in de leer bij de huisvrouwen in
het dorp die soms in hun eigen
keuken, soms in de de keuken
van de vakantiewoning, komen
doceren. Het kan allemaal zolang
het maar gebeurt zoals het altijd
gebeurd is. Het dorp moet name-
lijk blijven zolas het altijd ge-
weest is.
Meer informatie over Agrotoe
risme, de traditionele dorpshui-
zen als vakantiewoningen, de
speciale programma's en de
prijzen is te verkrijgen bij het ge
specialiseerde Polyplan Reizen
(tel. 020 - 657 56 57) en het Cy
prus Verkeersbureau (tel. 020 -
624 43 58).
van de dorpelingen en het uiter-
lijk van het plaatsje niet aantast.
Hier zijn geen grote nieuwbouw
hotels of appartementencom-
plexen te vinden, maar wel nog
steeds een oude Grieks-ortho-
doxe kerk en uiteraard een kroeg/
taverna waar de wijze mannen
van het dorp onder de overkap-
ping buiten eten, drinken en pra-
ten over de vragen des levens. Zo
is het altijd geweest en zo moet
het altijd blijven, als het aan de
Agrotoeristische organisatie ligt,
die dat mede als doelstelling
heeft.
Ondanks het pittoreske plaatje
blijken er toch wat dingen veran-
derd te zijn. Niet alle woningen
in het dorp worden namelijk te-
De Aya Kiriaki-kerk midden tussen de restanten uit de Griekse
oudheid. Links de zuilen ter ere van Aphrodite.
Het haventje van Paphos tegen zonsondergang, met rechts het
gezichtsbepalende fort.
Vanwege de onverharde wegen is het ruige Troodos-gebergte
het beste per jeep te doorkruisen.
Kleurrijke uitstallingen bepalen het straatbeeld in de oude
binnenstadjes, zoals hier in Paphos.
Deze baai aan de zuidkust heet de geboorteplaats van
liefdesgodin Aphrodite te zijn.
Grensovergang in Nicosia, het Cypriotisch equivalent van
Checkpoint Charlie.
In Tochni bepalen de kerk en de taverna het beeld.
Zo is het altijd geweest, zo moet het altijd blijven.
TEKST EN FOTO'S: MAURICE HEIJNEN
Van spanning tussen Grieks- en Turks-Cyprioten is bij aankomst aan de
zuidkust van het eiland op het eerste gezicht niets te merken. Sterker nog:
daar lijkt het eiland geenszins verdeeld en staat alles in het teken van han-
del en toerisme. In plaatsen als Ayia Napa, Larnaca, Limassol en Paphos
staan prachtige hotels op nog mooiere stranden en is het uitgaansleven
enorm in ontwikkeling. Niets staat daar een prettige ongecompliceerde va
kantie in de weg.
Pas wanneer de reis noordelijker gaat naar bijvoorbeeld Nicosia, wordt het
probleem van Cyprus schrijnend zichtbaar. In de hoofdstad van de onaf-
hankelijke republiek verschijnen dan ineens wagens van de Verenigde
Naties, borden die de toeschouwers waarschuwen vooral niet te filmen of
te fotograferen, en prikkeldraad en uitkijkposten, aan de ene kant bemand
door tot de tanden gewanende UN-soldaten, aan de andere kant door drei-
gende uitziende Turkse militairen. De taferelen roepen herinneringen op
aan het tot 1989 gedeelde Berlijn. Het is het gebied rond de Groene Lijn,
dat erg lijkt op de voormalige Muur, met grensposten die doen denken aan
het wereldberoemde Checkpoint Charlie tussen oost en west. De Groene
Het fort en de haven Paphos.
Lijn heeft haar naam te danken aan het feit dat een Engelse legercomman-
dant na de strijd een groene balpen ter hand nam, op een kaart een streep
door de stad trok en vroeg of beide partijen het over zijn verdeling eens
konden worden om zo tot een gewapende vrede te komen.
De situatie is ontstaan in 1974, toen de Turken het eiland binnenvielen. De
meningen over het hoe en waarom lopen in beide kampen sterk uiteen en
dat biedt geen goede vooruitzichten op een spoedige eenwording van
hoofdstad en eiland. Zeker nu er weer geruzied wordt over een stel raket-
ten die de Grieks-Cypriotische regering van de soevereine republiek Cy
prus (zeg maar het zuidelijke gedeelte) heeft besteld bij de Russen. Turkije
is daar laaiend over en heeft aangekondigd het eiland opnieuw te zullen
aanvallen als de raketten daadwerkelijk gestationeerd zullen worden. Met
als gevolg dat het sneeuwbaleffect in werking is getreden. Griekenland,
heel tegenstrijdig aartsvijand en toch NAVO-bondgenoot van Turkije, be-
moeit zich er inmiddels ook mee en wereldleider Amerika doet er alles aan
om de tot op heden nog verbale oorlog niet uit de hand te laten lopen. On
danks alle besprekingen lijkt een snelle oplossing van het conflict en een
eenwording van het eiland voorlopig niet in zicht, vooral als gevolg van
de eeuwenoude sentimenten die de mensen niet opzij kunnen en willen
zetten.
De problematiek van het eiland heeft alles te maken met de geografische
ligging. De drie continenten Europa, Azie en Afrika liggen op een steen-
worp afstand, hetgeen Cyprus door de eeuwen heen van zeer groot strate-
gisch belang heeft gemaakt. En dus hebben dominantie naties en volkeren
in het gebied elkaar al eeuwen de hegemonie over het eiland betwist. Maar
invasies en overheersing hebben natuurlijk niet alleen oorlog en ramp-
spoed gebracht. Alle voormalige heersers hebben ook tekenen van be
schaving en een zeer rijke cultuur achtergelaten. Dat wordt duidelijk na
een rondreis over het zeer gelovige eiland, waar de Grieks-Orthodoxe
kerk een machtsfactor is om rekening mee te houden. De Aartsbisschop
van het eiland is als een soort onderkoning die er geen enkel probleem
mee heeft om in een van de vele oude en nieuwe kerken op het eiland poli-
tiek te bedrijven. Hij verzet zich bijvoorbeeld openlijk en voorlopig met
veel succes tegen het opheffen van een wet die homosexualiteit officeel
verbiedt op het eiland, terwijl de Europese Commissie heeft geeist dat de
ze wet verdwijnt als Cyprus daadwerkelijk toe wil treden tot de EG. Hoe-
wel de bisschop in de kerk angstig roept dat het eiland dan verwordt tot
een soort Sodom en Gomorra, is hij als hoofd van de grote ondememing
die de kerk ook is, tegelijkertijd gebaat bij toetreding. De kerk is de groot-
ste grondbezitter, beheerst de landbouw, heeft daarmee vele exportpro-
dukten in handen en exploiteert en verpacht bovendien vele hotels, die on-
derdak bieden aan de jaarlijkse stroom van twee miljoen toeristen, die
voor een groot gedeelte afkomstig is uit Europa.
Die toeristen treffen een zeer veelzijdig eiland aan met zo'n 340 zonnige
dagen per jaar. Op Cyprus is het derhalve negen maanden lente en drie
maanden zomer. Dat milde klimaat zorgt voor een gevarieerde flora en
fauna in een steeds wisselend landschap. Centraal op het eiland ligt het
Troodos-gebergte met de Olympus van zo'n 2000 meter als hoogste berg.
En geloof het of niet, daar bevindt zich zelfs een heuse skiclub. Veel meer
dan een golfplaten barak is het niet, maar dat is ook niet zo vreemd gezien
het feit dat er al drie jaar geen vlokje meer is gevallen op de Olympus. Het
gebergte is daarom op dit moment een toonbeeld van ruige natuur met
groene heuvelruggen en immense rotsblokken, met hoog erboven ver-
schillende roofvogels. Wie erg veel geluk (of pech) heeft kan daar nog een
van de laatste Griffon-gieren van het eiland tegenkomen. Vroeger was de
ze gier in groten getale op het eiland te vinden, maar recente tellingen heb
ben uitgewezen dat er nog hooguit enige tientallen in Troodos voorko-
men. Allerlei speciale programma's moeten het uitsterven van deze mar-
kante rover voorkomen, maar erg veel hoop op een goede afloop hebben
de vogelkenners niet.
Ook niet meer in levende lijve op het eiland aanwezig is liefdesgodin
Aphrodite, die volgens de Griekse mythologie geboren zou zijn aan de
zuidkust van Cyprus. De plek waar ze zomaar spontaan de golven uit
kwam om haar plaats in het Griekse Godenrijk in te nemen, is nu naar haar
vernoemd. Ze is overigens niet meteen naar Griekenland verkast, want op
de meest noordwestelijke punt Van het eiland in het beschermde natuurge-
bied Akamas, vond zij een kleine beschutte bron, waar zij graag samen
met jonge god Adonis in bad ging en de liefde bedreef. Deze zogenoemde
baden van Aphrodite - de grootste toeristische attractie van het natuurpark
- zijn te voet te bereiken over speciaal uitgezette paden langs verschillende
bijzondere pijnbomen waarover op borden tekst en uitleg wordt verschaft.
Akamas is als een Hof van Eden. De meest schitterende bomen en planten
baden daar in een fantastische bloemenzee diet vloeiend doorloopt in de
rijkelijk blauw en groen geschakeerde Mediterranee.
Terug in de bewoonde wereld, in de oude kustplaats Paphos is de flora en
fauna een stuk minder weelderig, de geschiedenis echter des te rijker. Aan
de toeristische boulevard is daar nog niets van te merken -de oudste kroeg
stamt daar uit 1981 -maar iets meer de oude stad in, stuit de bezoeker zo
maar op de Aya Kiriaki-kerk uit de vroege middeleeuwen, gebouwd vlak
naast Griekse zuilen en mozaieken stammend uit de tijd voor Christus en
opgetrokken ter ere van Aphrodite. Op pakweg een hectare is daar in een
klap een groot gedeelte van de historie van Cyprus te bewonderen. Derge-
lijke spontane 'ontdekkingen', die overigens ook moeiteloos in andere
steden en dorpen zijn te doen, maken een bezoek aan het eiland voor de
liefhebbers van archeologie en verleden tijd een reis om nooit te vergeten.
Zij zullen ongetwijfeld verliefd worden op Cyprus. Maar datzelfde geldt
voor zon- zee- en zandaanbidders; daar is geen Aphrodite of Afrodisiac
voor nodig.
Voor meer informatie over Cyprus kan contact opgenomen worden met
het Cyprus Verkeersbureau, Prinsengracht 600, 1017 KS Amsterdam,
tel. 020 - 624 43 58.
