Antwerpen, stad met vele gezichten
De zwanenridder doolt ook wel eens door de Jodenwijk
In de Jodenbuurt staat de tijd stil
'Reis door het magisch verleden'
Koala's kijken in Planckendael
Wacht even, is mijn
Giropas nu ook een
telefoonkaart?"
Legendes
Ja, en u kunt ermee bellen in meer dan
20.000 telefooncellen.
POSTBANK
De nieuwe Giropas met Chipper. Daar kun je meer mee.
ANTWERPEN - Op het eer-
ste gezicht lijkt het een gewo-
ne wijk. Een wat smoezelige
buurt achter het centraal sta
tion, waar de huizen dicht op-
eengepakt staan. Maar de ko-
kertjes met stukjes Talmoed
naast de deuren, de winkel-
tjes waar kosjer eten wordt
verkocht en de mannen met
zwarte pakken en hoeden
waar lange pijpekrullen on-
deruit steken, verraden dat dit
de Jodenbuurt van Antwer
pen is.
De winkels aan de Meir, de terrasjes op de Grote Markt, muse
um het Steen aan de Schelde; beelden van Antwerpen die de
meeste Nederlanders inmiddels wel kennen. Wie de stad echt
wil ontdekken, moet deze platgetreden toeristenpaden mijden.
Bij de Suikerrui nu eens niet rechtdoor lopen, maar rechtsaf
slaan bijvoorbeeld. Daar ligt de wijk 'Het Zuid', met kunstga-
leries, het Museum voor schone kunsten en ontelbare antiek-
winkeltjes. In diezelfde wijk is de ingang van een van Antwer
pen's best bewaarde geheimen; de voetgangerstunnels onder
de Schelde, met prachtig gerestaureerde houten roltrappen. De
medewerkers van het Antwerpse gidsenbureau kennen alle
verhalen over hun stad. Het aanbod van rondleidingen is
groot; er is onder andere een diamantwandeling, een stations-
wandeling, een parkwandeling en een wandeling door de
Joodse wijk. Er is zelfs een rondleiding door het Verleden van
Antwerpen, langs de plekken waar ooit mythen en sagen ont-
stonden.
MECHELEN - Veel Neder
landers kennen de Zoo van
Antwerpen inmiddels wel.
Wat minder bekend, maar
minstens zo bijzonder, is
dierenpark Planckendael bij
Mechelen. Dit zusterpark
van de Zoo van Antwerpen
biedt onderdak aan honder-
den dieren uit allerlei wind-
streken. Deze zomer heeft
Planckendael een aantal lo-
ges met een hoge aaibaar-
heidsfactor over de vloer.
Twee koala's uit de Zoo van
San Diego in de Verenigde
Staten zijn tot 31 oktober te
gast in het park.
V
VAKAHITIE
Art-Nouveau complex 'De Vijf Werelddelenin't Zuid, beter bekend a Is't Bootje.
„We zijn nu in het jaar 5758..."
Met de Joodse jaartelling begint de
rabbi zijn introductie van de zo-
merwandeling door de Jodenbuurt,
die het Antwerpse bureau voor toe-
risme tot September organiseert.
Startpunt van de rondleiding is de
synagoge, waar alle mannelijke
deelnemers een keppeltje op moe-
ten. Daarna gaan de groepen de
wijk in onder leiding van gidsen
van het Bureau voor Toerisme.
Er wonen zo'n twintigduizend Jo-
den in Antwerpen. Ongeveer de
helft daarvan zijn Chassidische Jo-
den, die er een orthodoxe levens-
stijl op nahouden. Met hun zwarte
pakken, hoge hoeden en lange
krullen bepalen ze het straatbeeld
in de Jodenwijk. De Antwerpse
gids, mevrouw Holthof, gaf zelf
tientallen jaren les op een orthodox
Joodse school. Eenmaal van wal
gestoken, blijkt ze een onuitputte-
lijke bron van informatie. „In de
achttiende eeuw kwamen de Joden
uit Oost-Europa, met name Polen,
naar Antwerpen, op de vlucht voor
de Pogroms. Men kleedde zich
daar destijds in het zwart, dat heb-
ben de Joden hier nog steeds vol-
gehouden, de tijd heeft hier stilge-
staan", licht Holthof toe. „Aan het
model van de hoeden kunt u zien
waar ze vandaan komen, uit Polen,
Hongarije of Rusland." Ze staat
even stil bij de Joodse school voor
jongens. „Jongens en meisjes wor-
den strikt gescheiden, dat begrijpt
u wel. Die kinderen moeten een
zwaar programma afwerken, naast
de 'gewone' vakken hebben ze
ook nog eens vijftien uur Joods on-
derricht."
Naast de deuren hangen witte ko-
kertjes, van hout, plastic of koper.
„Dat kokertje hangt thuis ook in
alle kamers, behalve bij het toilet
en de badkamer, die zijn onrein",
vertelt de gids. „Er zit een stukje
perkament in met de woorden 'Ge-
denk Israel, Ik ben de Heer uw
God'. Bij het binnengaan van de
kamer kussen zij de koker. U kunt
er een Joods-orthodox huis altijd
aan herkennen." In de Simons-
straat staat de groep stil bij boek-
handel 'Yam'. In de etalage liggen
allerlei voorwerpen die voor de
dienst in de synagoge nodig zijn;
keppeltjes, studieboeken en zilve-
ren handjes om de bladzijden van
de Tora om te slaan. In hoog tempo
gaat Holthof verder; „En als u nu
even mee wilt lopen, de droogkuis
is vast nog open." Bij de stomerij
wijst Holthof de groep op de ge-
bedsmanteltjes die aan de rekken
hangen. „Deze dragen de jongens
bijvoorbeeld bij hun 'bar-mitswa'.
Dat kun je vergelijken met onze
communie." Een jonge Joodse
vrouw passeert de groep en zegt
gedag. „Die heb ik jarenlang les-
gegeven", fluistert Holthof. „Nu is
ze getrouwd, dat kun je zien aan
haar pruik, Joods-orthodoxe vrou-
wen scheren zich kaal als ze trou-
wen." Om de hoek is Hoffy's ta
ke-away restaurant, waar alleen
kosjer eten te koop is. Eigenaar
van de zaak zijn de elf Hoffman
broers. Hun ouders kwamen in
1946 uit Hongarije naar Antwer
pen. Holthof kent de familie en
leidt de groep naar binnen, waar ze
de regels van de kosjere keuken
uitlegt. Een van vriendelijke
broers, in zwart pak met wit schort
en hoed, wijst op de heerlijk uit-
ziende schotels en deelt ondertus-
sen ijverig kaartjes uit. „Altijd
welkom, altijd welkom," zegt hij
buigend. Weer op straat weidt
Holthof uit over de strenge leefre-
gels van de Chassidische Joden;
gearrangeerde huwelijken, de Sab-
batsrust, de lange krullen van de
mannen, die volgens de Talmoed
niet mogen worden afgeknipt. De
nieuwsgierige groep hangt aan
haar lippen. Op de Belgielei, bij
het monument voor de slachtoffers
die in de Tweede Wereldoorlog
vielen, neemt de gids na dik twee
uur afscheid. Haar gehoor blijft
ademloos achter, met het vaste
voornemen de Jodenwijk zelf nog
eens te bezoeken, te eten bij Hof
fy's, en ooit, ooit nog eens naar Is
rael te gaan.
De Antwerpse Jodenwijk ligt vlak-
bij het Centraal Station, tussen de
diamantbuurt en de Belgielei. De
rondleidingen worden nog tot 13
September gegeven, eens in de
twee weken op maandagavond.
Voor groepen kan daarna nog wel
worden geboekt. Verder is er nog
een diamantwandeling, een park-
wandeling en een stationswande-
ling. Reserveren is noodzakelijk.
Toerisme Antwerpen, Grote markt
15, tel: 0032-3-232 01 03.
Key Minnebo vertelt in haar rondleidingen onder meer over de mysterien in de Onze Lieve
Vrouwen Kathedraal.
ANTWERPEN - Spoken in
een zestiende-eeuws huis.
Dames die op het galgenveld
lichaamsdelen stelen om aan
magie te doen. Zwanenrid-
ders, leden van geheime ge-
nootschappen en ketters.
Hoofdpersonen in de verha-
len van Key Minnebo, die in
haar rondleidingen vertelt
over het magisch verleden
van Antwerpen.
In de zestiende eeuw was Ant
werpen een thuishaven voor an-
dersdenkenden, geheime genoot-
schappen en bovendien een
broeinest van hekserij, vertelt
Key Minnebo. „Het was een han-
delsstad, ziet u. De bestuurders
waren kooplui. We hadden hier
een eigen rechtspraak.
De handel was belangrijker dan
het geloof. Processen en marte-
lingen zijn slecht voor de handel.
Daarom was men hier zo tole
rant." De rondleiding 'Tarot van
Antwerpen' gaat onder meer over
deze processen tegen heksen en
tovenaars. „We maken een reis
door het magisch verleden van
Antwerpen, aan de hand van Ta-
rotkaarten." Minnebo vertelt de
gebeurtenissen uit het verleden
op de locaties waar deze volgens
de overlevering plaatsvonden.
„In de Antwerpse archieven vond
ik een proces tegen Avrina Hy-
vers, die in 1584 werd beschul-
digd van hekserij. Tijdens haar
proces noemde ze verschillende
adressen, die ik tijdens de rond
leiding bezoek. Daamaast ga ik
naar het voormalig galgenveld
van Antwerpen, waar dames in
de vijftiende eeuw lichaamsdelen
stalen om aan magie te doen. We
bezoeken ook een zestiende-
eeuws huis in de Reindersstraat,
waar volgens de archieven klop-
geesten rondwaarden.
Minnebo is een medewerker van
het gidsenbureau van Antwerpen.
Daamaast heeft ze haar eigen be-
drijf 'Key Tours'. Het program
ma van Key Tours bestaat uit vier
verschillende rondleidingen:
Esotherisch Antwerpen, Tarot
van Antwerpen, mysterien der
Engelen en mysterien der Kathe
draal.
Esotherisch Antwerpen gaat over
denkbeelden, mythen en legen-
den uit het verleden. Daarbij doet
Minnebo verschillende monu-
menten in de stad aan. De burcht
'het Steen' bijvoorbeeld, waar
zich het verhaal over de zwanen
ridder Lohengrin afspeelt. De
meeste mensen kennen dat ver
haal uit een opera van Wagner,
maar dan speelt het in Duitsland.
Er is dus ook een Belgische ver-
sie. Daarbij arriveert ridder Lo
hengrin met een bootje, getrok-
ken door zwanen, over de Schel-
de bij het Steen. Die burcht was
destijds in bezit van de Hertogin
van Brabant. Lohengrin redt de
hertogin uit een netelige situatie,
trouwt met haar en ze krijgen sa-
men kinderen. „Historisch gezien
klopt dat verhaal niet", vertelt
Minnebo. „Maar je komt het ver
haal over de zwanenridder op
veel plaatsen tegen, bij verschil
lende adellijke families. Die
zwaan staat voor zuiverheid,
voor eerlijkheid. Het staat dus
blijkbaar mooi als je kunt zeggen
dat de zwanenridder een van je
voorvaderen was."
'Esoterisch Antwerpen' is een
lange rondleiding, van ongeveer
drie uur. Mysterien der Engelen
en Mysterien der Kathedraal zijn
kortere rondleidingen, in het mu
seum voor Schone Kunsten en de
Kathedraal aan de Grote Markt.
„In de kathedraal zit een tijdsme-
ridiaan, het zonlicht valt door een
gaatje in het glazen raam op een
koperen lijn in de vloer. Op die
lijn kun je dan het verloop van de
dag volgen. En wist je dat de
bouwers van zo'n kathedraal hun
handtekening achterlieten in de
muren? Dat zijn de zogenaamde
metsertekens. Er zijn vele verha-
len over en rond de kathedraal; de
spitsbogen, de beelden, ramen en
afbeeldingen op de muren. Meer
dan de meeste mensen denken."
Met haar rondleidingen speelt
Minnebo in op de groeiende be-
langstelling voor magische on-
derwerpen. „Er is niet altijd zo'n
groot verschil tussen heden en
verleden als mensen denken. Ge
heime genootschappen uit de zes-
tiende-eeuw hielden zich bezig
met dezelfde onderwerpen als de
new-age stroming nu." Op zoek
naar het magisch verleden van
Antwerpen voert Minnebo haar
groepen door de de hele stad.
„Maar we stoppen ook hier",
lacht ze vanachter haar drankje in
de Pelgrom, een cafe-restaurant
in een middeleeuwse kelder.
„Het zijn tenslotte lange rondlei
dingen."
Voor meer informatie: Key
Tours, De Damhouderestraat 16,
Antwerpen. tel: 0032-3-237 74
77.
Tekst: Christina Boomsma
Foto's: Belgisch Verkeersbureau
Planckendael is geen doorsnee
diergaarde. Wie het park be-
zoekt, heeft eerder het idee in een
bos te wandelen dan in een die-
rentuin. Het enorme terrein is on-
derverdeeld in verschillende con-
tinenten, waar de dieren in een zo
natuurgetrouw mogelijke omge-
ving gehuisvest zijn. Het Afrika-
continent bijvoorbeeld geeft een
goed beeld van het leven, planten
en dieren in Afrika. Een grote
groep Bonobo-apen heeft er een
eigen eiland, waar ze naar harte-
lust de raarste capriolen uit kun-
nen halen. Het levensecht nage-
bouwde Afrikaanse dorp spreekt
vooral bij kinderen tot de ver-
Foto: Planckendael
beelding, die de hutten in en uit
rennen met denkbeeldige asse-
gaaien en schilden. Ook een
groot Afrikaans stekelvarken
heeft er een onderkomen gevon-
den. Met slecht weer zijn alleen
een paar lange zwart-witte ste-
kels te zien; dan verschuilt het
stekelvarken zich bibberend in
zijn hoi met straalkacheltje.
Het Australisch Continent is nog
maar pas geopend. Bij de feeste-
lijkheden waren twee koala's de
eregasten. Zij zijn tijdelijk uitge-
leend door de dierentuin in San
Diego en zullen tot 31 oktober in
Planckendael blijven. De kans
om in Europa een koalabeertje in
levende lijve te zien is klein. Al
leen in de dierentuinen van Diis-
seldorf en Lissabon zijn de bui-
deldiertjes te bezoeken. Dat komt
vooral omdat de koala alleen
maar eucalyptusbladeren eet, en
dan ook nog alleen maar van
twintig van de honderderden
soorten eucalyptus. Omdat de
koala alleen van deze plant af-
hankelijk is, is het buideldiertje
zowel in het wild als in de dieren
tuin een zeldzame verschijning.
Dierenpark Planckendael laat het
speciale voedsel wekelijks over-
vliegen vanuit Zuid-Engeland,
waar de eucalyptusbomen kun-
nen groeien dankzij de invloed
van de warme golfstroom.
Het Australisch Continent heeft
veel weg van het decor van een
'Crocodile - Dundee' film. De
onderkomens van de kangaroes,
de wombat en de kleurrijke vo-
gels zijn met elkaar verbonden
door smalle paadjes in dichte be-
groeiing. Boomstammen in het
water vormen een spannende
oversteekplaats voor kinderen.
De manier waarop het Austra
lisch Continent is vormgegeven
is typerend voor dierenpark
Planckendael. De 'boomkruin-
wandeling' is daar een goed
voorbeeld van. Die wandeling
begint onder de grond, bij de
wortels van een boom. Langs ve
le trappen komen de bezoekers in
de metershoge kruin van de
boom terecht, waar duidelijk te
zien is wat voor leven daar huist.
Spannend en leerzaam tegelijker-
tijd. Planckendael is dan ook een
populaire bestemming voor
schoolklassen. Ga dus bij voor-
keur niet in het schoolreisseizoen
(mei en juni) naar Planckendael,
want dan is een bijzonder luid-
ruchtige diersoort in de meerder-
heid; kleine mensenkinderen.
Planckendael is te bereiken via
de El 9, Antwerpen-Brussel, afrit
11, volg eerst Hofstade, bij het
eerste kruispunt rechtdoor rich-
ting Boortmeerbeek. Daarna
borden Planckendael volgen. Ta-
rieven varieren van f 23 JO voor
volwassenen, f 15,- voor kinde
ren (tot elf jaar) tot f 11,50 in de
winter (janfeb.dec.) Voor meer
informatie: 0032-15-414 921
Heeft u bijvoorbeeld de trein gemist en
wilt u ze thuis laten weten dat u wat later komt?
Dan is de nieuwe Giropas met Chipper een uit-
komst om even te bellen in een telefooncel.
Want met de nieuwe Giropas met Chipper
heeft u voortaan altijd een 'telefoontje' op zak.
De nieuwe Giropas met Chipper kunt u heel een-
voudig opladen: rechtstreeks met geld van uw
Girorekening. Dat kan in een telefooncel, maar
ook thuis met uw Chipper-telefoon.
Bovendien is deze telefoonkaart voorzien
van allerlei gemakken, zoals een aantal voorge-
programmeerde servicenummers. En u kunt maar
liefst 16 nummers zelf programmeren.
Maar de nieuwe Giropas met Chipper
is niet alleen een telefoonkaart, het is ook
een parkeerkaart.
En u kunt er in steeds meer
winkels uw dagelijkse kleine bood-
fermftMtn*
312JU56
123**54
schappen mee 'chippen' en er
telefonisch geld mee overmaken
per Girofoon.
Natuurlijk kunt u hem ook
gewoon blijven gebruiken voor de
vertrouwde functies als betalen en pinnen.
Uiteraard krijgt u vanzelf bericht wanneer u
uw nieuwe Giropas met Chipper kunt verwachten.
Wilt u meer weten? Bel dan naar de Klanten-
service Giropas (058) 215 85 55: elke werkdag
bereikbaar van 8.00 tot 21.00 uur. En op zaterdag
tussen 9.00
en 17.00 uur.
Internet: www.postbank.nl
Beeld van de Romeinse soldaat Bra bo op de Grote Markt.
Volgens de legende doodde hij de reus die de stad in zijn macht
had, hakte zijn hand af en wierp deze in de rivier. De stad kreeg
vervolgens de naam 'Hantwerpen', die later verbasterde tot
Antwerpen. In een ander verhaal duikt Brabo op als
zwanenridder, naar wie de landstreek Brabant vernoemd is.
