b
■sabal
0
0
tekst en t'oto's: Christina Boomsma
BEIEREN - Ieder jaar in december slaat het gevoel weer toe.
Ach, kerst zoals het vroeger was... Het verlangen naar ouder-
wetse gezelligheid, lichtjes, een haardvuur, warme choco-
mel, Dickens en Anton Pieck Wie slachtoffer is van zulke
nostalgische gevoelens wordt in Beieren op zijn wenken be-
diend. Besneeuwde bergen, dennenbomen onder een wit
kleed, kleine dorpjes met pittoreske kerstmarkten, steden die
bezoekers en kopers lokken met kerststallen, verlichte kerken
en fraaie etalages. Een kerstliefhebber op zoek naar sfeer in
Beieren.
,,BuitenBeiers' zijn het, die van
Wiirzbur|," schampert de lokale
bevolking. Oberbayern, Miinchen
en omgeving, dit is het hart van
Beieren. Kerst begint hier al in het
laatste weekend van november,
ais de kerstmarkten opengaan. De
opening van de Weihnachtsmarkt
in Neurenberg, de grootste en
oudste in de regio, is het startsein.
In alle journaals doet de regionale
televisie uitgebreid verslag van de
toespraak van de kerstengel. Te-
veel misschien voor nuchtere zie-
len. maar niet voor de kerstlief
hebber. Die gaat de straten van
Miinchen op om zich onder te
dompelen in het kerstgevoel.
En daar is het druk, de kerstmarkt
heeft duizenden mensen.naar de
stad getrokken. Miinchens groot
ste winkelboulevard, de Kauffin-
gerstrasse, puilt letterlijk uit. Het
winkelend publiek vermengt zich
bovendien nog met voetbalsup-
porters: FC-Bayern speelt van-
daag een thuiswedstrijd. De kerst
markt op de fraaie Marienplatz
stroomt al snel vol met mensen. Er
staan stalletjes met Lebkuchen,
glasblazers, houtsnijders en tradi-
tionele produkten. De Miinchner
verzamelen zich rond de
Gliihweinkramen en hangen op
hun gemak aan de ronde tafels.
Een kerstmarkt in Duitsland is
niet alleen bedoeld om inkopen te
doen. Het is een trefpunt, waar
mensen elkaar ontmoeten bij een
beker warme wijn. Zelfs de FC-
Bayem supporters verruilen van-
daag het bier voor Gluhwein.
De sfeer in Miinchen is moeilijk te
vangen. De Kauffingerstrasse is
zo'n winkelboulevard die je in
veel moderne Duitse winkelste-
den tegenkomt, schoon en breed,
met grote warenhuizen en winkel-
ketens. Maar vlak daarachter slin-
geren weer kleine straatjes die
heel zuidelijk aandoen. Het tempo
ligt er ook meteen stuk lager. De
kerstliefhebber slentert op zijn ge
mak langs de aparte winkeltjes
met design, meubels of delicates
sen. 'Dichtung und Wahrheit, gu-
te Biicher, gute Weine' belooft het
uithangbord op een van de gevels.
Binnen ziet de winkel emit als een
kruising tussen een kroeg en een
huiskamer. Wanden met wijnrek-
ken staan tegenover muren met
boekenkasten. In het midden oude
fauteuils waar klanten een stukje
lezen of een glaasje wijn proeven.
Op de victualien-fievensmidde-
len)-markt, even verderop, ruikt
het naar zuid-Frankrijk. Uit de
half overdekte paviljoens komen
geuren van soep, kruiden, fruit en
groenten. Iedere dag worden op
deze openluchtmarkt allerlei le-
vensmiddelen verkocht. Van de
groenten wordt ter plekke verse
soep gekookt, die de Miinchner
onder een tentzeiltje, druk pratend
aan tafeltjes met plastic kleedjes,
oplepelen.
Aan dat zuidelijke karakter .van
Beieren ligt een diepgewortelde
katholieke traditie ten grondslag.
De adventstijd wordt hier dan ook
uitgebreid gevierd. Iedere familie
heeft thuis een kerststal staan, die
in november uit het stof gehaald
wordt. Het gebruik is al eeuwen in
zwang; de figuren in de stal zijn
vaak erfstukken die sinds genera-
ties in de familie zijn. Het Bayeri-
sches National Museum in Miin
chen wijdt in de adventstijd een
hele tentoonsteiling aan de kerst
stallen ofwel 'Krippen' waarbij de
oudste beelden dateren uit de mid-
deleeuwen.
Het is een vreemde gewaarwor-
ding om middenin zo'n stad plot-
seling in een bierhal te belanden.
Dit is Beieren volgens de boekjes.
In een enorme ruimte met lange
houten tafels haken blozende
mannen in Lederhosen in op de
tonen van een Beiers blaasorkest-
je. Ook jongeren. Achterin de hal
is een rek waar de bierpullen van
de vaste klanten worden bewaard,
ieder achter een eigen hangslotje,
waar alleen de eigenaar de sleutel
van heeft. De Miinchner combine-
ren Beierse folklore met Duitse
zakelijkheid en een zuidelijke
flair om te genieten van het leven.
'Genieten moet je' roept een
Miinchner, terwijl hij zijn bierpul
in de lucht steekt. Het wordt de
kerstliefhebber duidelijk: Beiers
zijn de Limburgers van Duitsland.
Platteland
De inwoners van Miinchen hoe-
ven maar een uurtje te rijden als
ze willen xkien of langlaufen.
Vlak achter de stad ligt een aantal
skigebieden, dat door de meeste
Nederlanders, op weg naar Oos-
tenrijk, voorbij wordt gereden.
Terwijl de prijzen voor skipassen
er behoorlijk lager liggen.
Het landschap hier doet het hart
van de kerstliefhebber sneller
kloppen. Glooiende, wit be
sneeuwde heuvels, dennenbomen,
boerderijen waar de rook uit de
schoorsteen kringelt, het is net een
kerstkaart. Bad Tolz ligt middenin
dit landschap, niet zo ver van de
voet van de Alpen. Het riviertje de
Isar deelt het stadje in tweeen: het
kuurdeel aan de ene oever en het
oude deel aan de andere. Door de
lokale jodiumbronnen werd Bad
Tolz een populair kuuroord. Dat
is het tegenwoordig nog steeds,
maar de mensen komen in eerste
instantie voor het klimaat en de
gezonde lucht, niet meer voor de
jodiumbronnen
Toch komen er ook meer en meer
gewone' toeristen, benadrukt de
piaatselijke VVV. Maar vooral in
de zomer. om te mountainbiken,
wandelen of te paragliden. Met de
wintersport wil het nog niet zo
lukken. ..Terwijl er rond de stad
75 kilometer langlaufloipe ligt",
briest de eigenaar van Gasthaus
Iris. „De skipistes van de Brau-
neck en de Blomberg liggen op
een steenworp afstand. Maar in de
winter heb ik bijna geen gasten.
Hoewel de prijzen hier in verhou-
ding laag zijn en de wachttijden
bij de liften kort. Het is om woe-
dend van te worden."
De Blomberg ligt inderdaad op
loopafstand van het stadje. Een
vriendelijke berg, niet zo hoog,
maar je kunt er wel skien. Boven-
op de aim (berg) is het stralend
weer. Een groep toerskiers glijdt
rustig de diepte in. Een andere
sport die hier veel beoefend
wordt, is rodelen. Beneden aan de
lift worden houten sleetjes ver-
huurd aan de toeristen. De kerst
liefhebber durft zich wel aan dit
avontuur te wagen. Een lange pis
te loopt hele'rnaal langs de berg
naar beneden. De lokale cracks,
gekomen met hun eigen slee, laten
het parcours er gemakkelijk uit-
zien. Afzetten en gaan dus maar.
Onderweg blijkt dat moeilijker
dan gedacht, zo zonder stuur en
rem. „Vorig jaar is hier nog een
vrouw omgekomen, omdat ze met
haar hoofd tegen een boom
sloeg", legt een van de lokale ro-
delcracks behulpzaam uit. De
kerstliefhebber besluit daarop de
rest van het parcours in een zeer
rustig tempo af te leggen.
Het deel van Bad Tolz waar ge-
kuurd wordt ziet er deftig en wat
tuttig uit, met hotels die vergane
glorie uitstralen en patienten die
voorzichtig over de besneeuwde
straten schuifelen. Aan de over-
kant van de Isar ligt het oude ge-
deelte van Bad T51z, een prachtig
stadje met een pittoreske hoofd-
straat, waaraan beschilderde hui-
zen staan. Het Posthotel Kolber-
brau staat al sinds de zestiende
eeuw aan de oude Marktstrasse.
Fraulein Lena Roth, van een bijna
even eerbiedwaardige leeftijd,
zwaait er de scepter, en doet dat al
sinds de dertiger jaren. Lena Roth
is altijd vrijgezel gebleven en
heeft haar leven lang samenge-
woond met haar broer, de voor-
malige burgemeester van Bad
Tolz. „We zullen goed voor u ko-
ken", verzekert de struise oude
dame in Beierse klederdracht de
kerstliefhebber. „Familierestau-
rants serveren vaak het beste van
de Beierse keuken", zegt een van
de andere bezoekers van het res
taurant. „Als een vrouw als Lena
de gasten opwacht kun je dat zien
als een garantie voor kwaliteit."
Goed en smaakvol, maar wel
zwaar. 'Deftiges essen' noemen
ze dat hier. Fraulein Lena krijgt
blosjes op haar wangen als ze ver-
telt over het jaarlijkse hoogtepunt
in Bad Tolz, de Leonhardifahrt op
6 november. Ieder jaar komen
tienduizenden mensen kijken naar
de tocht met traditionele, beschil
derde hooiwagens, die naar een
kerkje bovenop de dichtbijgele-
gen Kalvarienberg voert, ter ere
van Leonhardt, de schutspatroon
van het vee. Een kleurrijk festijn
waarbij alle oude klederdrachten
en gebruiken uit de kast worden
gehaald.
Buiten, in de hoofdstraat, is in-
middels sneeuw gevallen. De klei
ne verlichte kerstmarkt ligt er stil-
letjes bij. Achter de Marktstrasse
ontdekt de kerstliefhebber nog
een geheim van Bad Tolz. Een
kleine, katholieke kerk, met bo-
ven het altaar een grote nis, waar-
in nu een tafereel prijkt met figu
ren die bij de adventstijd horen.
Maar de figuren en de achter-
grond kunnen aan het jaargetijde
worden aangepast. Een stilstaand
poppenspel om het bijbelverhaal
te vertellen aan de kerkbezoeker.
Zoiets heeft de kerstliefhebber
nog nooit eerder gezien.
Anton Pieck
Augsburg is een van de oudste
steden van Duitsland, in de oorlog
grotendeels verwoest, maar weer
helemaal opgebouwd in oude stijl.
Het is de laatste stop in Beieren en
een schot in de roos. Met name de
schilderachtige Fuggerei, 'een
Stadje in een stad', kan zo in een
schilderij van Anton Pieck. Jacob
Fugger de rijke, een gefortuneer-
de bankier, bouwde het stadje in
1516 voor arme katho"lieke inwo
ners van Augsburg. Het geldt als
een van de oudste vormen van so-
ciale woningbouw in Europa. Ar
me katholieke mensen mochten er
wonen voor een mark tweeenze-
ventig per jaar. De enige voor-
waarde was dat ze iedere dag voor
zes uur 's avonds weer binnen de
poort waren en iedere dag een on-
ze-vader zeiden. Later bij de poort
aankloppen betekende een boete.
Na de tweede wereldoorlog her-
bouwde de familie Fugger de
zwaar beschadige Fuggerei. Nu
wordt het gebied bewoond door
oudere inwoners van Augsburg
die op het bestaansminimum le
ven. De huisjes zijn aangepast aan
de modeme tijd, maar de voor-
waarden zijn niet veranderd. Nog
steeds is de huur een mark twee-
enzeventig per jaar, en nog steeds
moeten de bewoners op tijd bin
nen zijn en iedere dag een gebedje
zeggen. Wonen in het schilder
achtige stadje is desondanks po
pulair, er is een lange wachtlijst.
Een stichting, destijds opgericht
door de familie Fugger. bepaalt
nog steeds wie er mag wonen, niet
de gemeente. Binnen de muren
staan 67 huisjes, een kerk en een
fontein. Ieder huisje heeft een
smeedijzeren deurbel, maar geen
enkele van deze deurbellen is het-
zelfde. Zo kunnen bijziende oude-
ren desnoods op de tast hun wo-
ning vinden.
De kerstmarkt op het marktplein
in Augsburg, die daar al sinds
1653 gehouden wordt, is sfeervol
en gezellig. Iedere zaterdag- en
zondagavond in de adventstijd is
vanaf het marktplein het Engelen-
spiel te zien. Achter de ramen van
het oude raadhuis bespelen kinde-
ren, verkleed als engelen, hun in-
strumenten. Zo in het donker,
fraai uitgelicht, is het een sprook-
jesachtig gezicht. 'Teveel van het
goede, kitsch', zouden nuchtere
geesten zeggen. De kerstliefheb
ber niet. Die laat ze praten en
krijgt een brok in zijn keel.
c ii ui hi p
rsbureal
Kerstgevoel bij de Limburgers van Duitsland
Zelfs de FC-Bayern supporters verruilen het bier voor gluhwein op de kerstmarkt.
Het Bayerisches National Museum wijdt een hele tentoonsteiling aan kerststallen.
Rodelen is een sport die op de Blomberg veel beoefend wordt.
r gKjjKfflAH
GARIBALDI
Zo uit een boek van Dickens, de Fuggerei in Augsburg
Kerstmarkt op de sfeervolle Marienplatz m Munchen.
foto WV Munchen.
'Goede bo§ken en goede wijnen'. In de kleine straatjes
Munchen zijn veel aparte winkeltjes te vinden.
larfS&SKBKSBSgte-Ho A#
HIS
