Verkorte opleiding combineert studie en werk
'Leraar zijn houdt meer in dan
alleen je kennis overbrengen'
'Studenten doen tijdens hun studie
een heleboel praktijkervaring op'
'Docent zijn is meer dan
alleen voor de klas staan'
'De studenten worden hier
letterlijk van school geplukt'
'Een bijzonder rooskleurig
vooruitzicht op banenmarkt'
Tijdens studie Verpleegkunde al aan de slag in het ziekenhuis
HI
Alumnivereniging bevordert contacten met oud-studenten
Lerarenopleiding in belangstelling middelbare scholen
Stijgende belangstelling voor verkorte lerarenopleiding
(Hogeschool Rotterdam Omstreken)
ps
Cemile Arioz: 'Ik probeer leerlingen normen en waarden bij te brengen'
De vraag en aanbod op de arbeidsmarkt
van leraren is uit balans: Om het enorme
tekort aan leraren weg te werken moet er
nu actie ondernomen worden. Bij de lera-
renopleidingen voortgezet onderwijs van
de Hogeschool Rotterdam hebben ze dat
goed begrepen. Daarom worden er naast
de gewone opleidingen tal van nieuwe,
aantrekkelijke initiatieven gestart om do-
centen zo snel mogelijk klaar te stomen
voor de wachtende klassen.
Aan het woord is Ans Huurman, directeur van de
lerarenopleidingen Talen: „Studenten komen
hier op school om leraar te worden. Wij moeten
er dan ook voor zorgen dat ze dit zo snel mogelijk
voor de klas kunnen. Daarom gaat bij de be-
staande vierjarige lerarenopleiding de stage een
belangrijkere rol spelen dan tot nu toe het geval
was. Maar om in te spelen op de problematiek op
de arbeidsmarkt is de reguliere vierjarige oplei
ding niet genoeg. Om dit probleem aan te pakken
hebben we voor de komende jaren verschillende
studieroutes uitgezet."
„Edn zo'n nieuwe route is de zogenaamde duale
opleiding die we zullen ontwikkelen en waarvoor
we met name wat oudere studenten - bijvoor-
beeld mensen die willen herintreden op de ar
beidsmarkt - hopen te trekken. Het bijzondere
van deze opleiding is dat je, na een basisoplei-
ding van twee jaar, vanaf het derde jaar van de
studie half studeert en half (betaald!) voor de
klas staat. Het aantrekkelijke daarvan is natuur-
lijk dat studenten op deze manier een hoop erva-
ring op kunnen doen zonder dat ze hoeven te le-
ven van een kleine beurs. Bovendien levert deze
groep studenten al na twee jaar een bijdrage aan
de problematiek van de arbeidsmarkt."
„Momenteel wordt gewerkt aan de voorbereiding
van een convenant tussen het Bestuur Openbaar
Onderwijs Rotterdam en de hogeschool, waarbij
het openbaar onderwijs dergelijke betaalde leer-
plaatsen ter beschikking stelt en de afgestudeer-
den niet alleen een baangarantie aanbiedt, maar
ook een intensief traject van begeleiding tijdens
het eerste jaar dat ze, na hun afstuderen, zelf-
standig voor de klas staan. Dit convenant zal op
22 april a.s., tijdens de feestelijke opening van
het nieuwe gebouw van de lerarenopleidingen
aan de Wijnhaven plechtig ondertekend wor
den."
„Een andere route waarvan we heel veel ver-
wachten is de zogenaamde verkorte (2-jarige)
route. Met name deze korte opleiding - waarvoor
we in eerste instantie denken aan mensen die al
een pabo-diploma hebben - moet helpen bij het
oplossen van het probleem op de arbeidsmarkt:
studenten die voor deze opleidingsvariant kiezen
zullen namelijk vrijwel meteen vanaf het begin
van de studie werken en leren combineren. Deze
studenten die al heel veel kennis en vaardighe-
den meebrengen op het gebied van lesgeven,
worden op deze manier in twee jaar tijd opgeleid
tot leraar voor het voortgezet onderwijs. Al in
September a.s. gaan we met een aantal van deze
opleidingen van start: voor de vakken Engels,
Nederlands, biologie, aardrijkskunde en ge-
schiedenis."
„Het leraarschap wordt steeds veelzijdiger. Le
raar zijn houdt meer in dan alleen je kennis over
brengen aan je leerlingen. Leraren moeten ver-
der gaan kijken dan alleen hun vak. Vooral in de
grote steden moeten'leraren vaak optreden als
leerlingbegeleider en bemiddelaar tussen ou-
ders en school. Tijdens de studie willen wij onze
studenten op deze nieuwe uitdagingen voorbe-
reiden door de studie breder te maken. Door een
ge'fntegreerde beroepsopleiding waarbij vakken-
nis en didactische kennis in de gehele opleiding
nauw met elkaar verweven worden kan de docent
in spd putten uit een bron van kennis en vaardig-
heden. Daarnaast is het voor onze opleidingen
belangrijk dat we een hecht contact onderhou-
den met de praktijk. Wij leren van de ervaringen
op de middelbare scholen in de regio en de mid-
delbare scholen leren van ons. Wij willen bij de
opleiding van onze studenten de scholen in de
regio graag als partner zien. Op deze manier
kunnen wij onze studenten opleiden samen met
hetwerkveld."
Studenten Verpleegkunde kunnen op de
Hogeschool Rotterdam leren terwijl ze
werken. Ze krijgen theorie in de schoolban-
ken en doen in het ziekenhuis praktijkerva
ring op. Toch is deze vorm van leren niet
voor iedereen weggelegd, aldus docent
Carolien Nijhuis.
Studenten verpleegkunde kunnen op de Hoge
school Rotterdam naast de 'gewone' voltijdoplei-
ding, ook kiezen voor leren-werken. Daarbij
maakt de student volop kennis met de praktijk. In
het derde jaar komt hij of zij namelijk al in dienst
van een van de zeven ziekenhuizen waar de ho
geschool mee samenwerkt, onder meer het St.
Franciscus gasthuis, het Havenziekenhuis en het
Academisch Ziekenhuis Rotterdam. „De studen
ten werken dan zeven weken aaneen en zitten
vervolgens drie weken op school. En dat
tweeinhalf jaar lang. Aan het einde van hun stu
die hebben ze een heleboel praktijkervaring."
Studenten moeten voorafgaand aan hun studie al
aangeven welke route ze gaan volgen. De zieken
huizen plannen vantevoren hoeveel mensen zij
nodig hebben. „Wie kiestvoor leren-werken mag
een voorkeur voor een ziekenhuis opgeven. Van
af het tweede jaar krijgen ze geen studiefinancie-
ring meer, omdat ze duale studenten zijn. Ze ont-
vangen in dat jaar een zogenaamde
Docente Carolien Nijhuis samen met studente Arianne Stoppelenburg bij
het Dijkzigt ziekenhuis waar de laatste stage loopt.
zakgeldvergoeding van het ziekenhuis waar ze
gaan werken. Daarna krijgen ze gewoon een sa-
laris."
Ziekenhuizen vinden de opleiding belangrijk,
omdat ze behoefte hebben aan goed personeel.
De begeleiding in het leren-werken traject is dan
ook goed. „Het ziekenhuis is verantwoordelijk
voor een goede praktijkopleiding en heeft prak-
tijkbegeleiders in dienst, die afspraken maakt
met de student en het werk evalueert. Ook komt
er af en toe iemand van school langs. Maar het
vraagt vooral veel discipline van de student. Le
ren-werken is zwaar, maar ook boeiend en uitda-
gend", benadrukt de docent. „Je loopt onregel-
matige diensten en moet tussendoor ook
studeren. Daarom duurt de studie ook een half
jaar langer. Studenten moeten goed nadenken
voor ze hiervoor kiezen. Je moet er ook geschikt
voor zijn."
Vergeleken met de opleidingen die de ziekenhui-
Je bouwt in die vier jaar
een bepaalde band op'
Als studenten klaar zijn met hun studie,
verliezen zij en de school elkaar vaak uit het
oog. De Hogeschool Rotterdam wil het
contact met alumni (afgestudeerden) ech-
ter behouden. De opleiding verpleegkunde
heeft inmiddels zelfs een eigen alumniver
eniging.
Hoewel de alumnivereniging zich pas in novem-
ber op het feest van de opleiding Verpleegkunde
zal presenteren, wordt door de bestuursleden nu
al hard gewerkt. „Het is een vereniging door en
voor oud-studenten en oud-medewerkers", ver-
telt voorzitter Tosca Segers van alumnivereni
ging Nosokomi. „De naam komt uit het Grieks
en betekent verpleegkundigen. De vereniging is
opgericht nadat vanuit de opleiding de vraag was
gekomen om contact te houden met oud-studen
ten. Ze willen onder meer weten waar iedereen
terecht is gekomen."
Het houden van contact is volgens Segers niet
alleen belangrijk voor school, maar vooral ook
voor de studenten. ..Verpleegkunde is een be-
roep waar heel veel in veranderd. Dan is het han-
dig als je door die contacten bij kunt blijven. De
school kan via oud-studenten in contact blijven
met verschillende instanties."
„Oud-studenten kunnen bijvoorbeeld ook eens
les komen geven als gastdocent. Wij willen ook
lezingen en workshops organiseren, instellingen
bezoeken, een eigen ivant uitgeven en borreisr
houden. Daarnaast is het de bedoeling dat leden
Oud-studente Tosca Segers wil middels een alumnivereniging de banden
met 'haar' Hogeschool in stand houden.
kunnen profiteren van kortingen, de mediatheek
van school mogen gebruiken en via school het
internet op kunnen."
„We zijn nu bezig met het achtarjialen van adres-
sen van oud-studenten", licht de voorzitter haar
huidige werkzaamheden toe. Om hoeveel perso-
nen het precies gaat, durft zij niet te zeggen. „lk
denk toch wel een paar honderd. De opleiding
verpleegkunde bestaaj. nu bijna vijftien jaar, dus
reken maar uit. Of we ze allemaal zullen vinden is
natuurlijkde vraag."
Dat juist Segers werd gevraagd om voorzitter te
worden van de alumnivereniging, was niet hele-
maal toevallig. „lk was altijd al erg actief binnen
de school. Ik heb in een heleboel commissies
gezeten, in hogeschoolbreed overleg en was me-
deorganisator van de jaarlijkse studiereis naar
de Ardennen. Ook op voorlichtingsdagen hielp
ik altijd en dan kennen ze je." Inmiddels is ze zelf
afgestudeerd. Naast het voorzitterschap werkt ze
in het Revalidatiecentrum Rijndam en op de kin-
derafdeling van het Sint Franciscus Gasthuis.
Bovendien volgt ze aan de universiteit van Lei
den de studie Orthopedie. „lk vrees dat het in me
zit", zegt ze over de schijnbaar zware combinatie.
..Dankzij de goede basis van de hogeschool leer
ik nu vrij makkelijk. Het lijkt misschien druk,
maar ik heb ook nog tijd genoeg voor andere
dingen, zoals mijn vrienden." Het houden van
contact met mensen die ze heeft leren kennen tij
dens haar opleiding verpleegkunde, vindt ze heel
nuttig. ..Verpleegkunde is een eigen, kleine afde-
ling binnen de school. Daardoor heb je enorm
veel contact met anderen. Ook met docenten, bij
wie je altijd aan kunt kloppen. Daar bouw je in
vier jaar een bepaalde band mee op en dat wil je
dan niet zomaar opgeven. Ik hoop dat meer men-
sen er zo over denken en dat zoveel mogelijk
oud-studenten en medewerkers via school con
tact jnet ons opnemen", aldus de enthousiaste
voorzitter.
Docente Cemila Arioz is hier het stralend middelpunt van de klas.
„Kennis overbrengen aan anderen vind ik
prachtig. Daarom heb ik mijn baan als kap-
ster opgezegd en ben weer gaan studeren.
Gewoon omdat ik meer wilde weten over
de maatschappij. Ik ben namelijk ontzet-
tend ge'interesseerd in de samenleving en
de leer der mensen", vertelt Cemile Arioz,
die vorig jaar afstudeerde aan de lerare
nopleiding Maatschappijleer van de Hoge
school Rotterdam. Na haar studie kreeg ze
vrijwel meteen werk aangeboden. En dus
staat ze nu voor de klas als docente maat
schappijleer.
Arioz geeft nu les op twee scholen. Als lerares
maatschappijleer is ze meer dan bij andere vak
ken een vraagbaak voor de leerlingen. „Als ze
een probleem hebben op sociaal gebied kunnen
ze altijd bij mij terecht. Je moet niet vergeten dat
mijn leerlingen in een hele moeilijke periode van
hun leven zitten, namelijk de puberteit. Ik probeer
de leerlingen ook normen en waarden bij te bren
gen. Bijvoorbeeld over het gebruik van grove taal
en verkeerd gedrag. Bij probleemjongeren is het
belangrijk dat je probeert om structuur in hun le
ven te brengen. lets waar ze op terug kunnen val-
len", aldus Arioz.
„Verder doe je als docent maatschappijleer meer
dan alleen voor de klas staan. In de wandelgan-
gen gebeud altijd een hoop. Het is hier heel be
langrijk dat je contact houdt met je leerlingen.
Weten wat hen bezig houdt. De leerlingen zullen
ook eerder met je in gesprek raken als je buiten
het leslokaal bent. Terug in de les heb je met
sommige leerlingen dan een speciale band. Om
met deze leerlingen te communiceren heb je vaak
aan non-verbale communicatie genoeg."
De praktijk is voor Arioz heel belangrijk. Tijdens
haar studie heeft ze hier geen tekort aan gehad. Al
vanaf het eerste jaar werd ze in contact gebracht
met de praktijk. Toen moest zij vijf bezoeken aan
middelbare scholen afleggen. In het tweede jaar
liep ze vier weken stage en in het derde jaar liep
acht weken stage. Het laatste jaar van de studie
moeten de studenten een 'lio-stage' lopen: de le
raar in opleiding werkt dan een half jaar als zelf-
standige leraar op een middelbare school. Arioz:
„Aan deze stage heb ik echt heel veel gehad. Op
mijn eerste werkplek kwam ik met problemen in
contact die ik daarvoor op mijn lio-stage al had
meegemaakten had opgelost."
„ln de toekomst zullen er veel allochtone leerlin
gen op middelbare scholen zitten, vooral in de
grote steden. Door mijn Turkse afkomst denk ik
een belangrijke rol te kunnen gaan vervullen in
het verkleinen van hun taalachterstand en in te
kunnen spelen op de culturele verschillen", ver
telt de gemotiveerde docente, die van plan is haar
vakkennis in de toekomst nog te vergroten door
sociologiete gaan studeren aan een universiteit.
zen vroeger zelf gaven, worden studenten nu op
een hoger niveau opgeleid. „Het is een hbo-op-
leiding, waarbij studenten ook telkens nieuwe
theorie voorgeschoteld krijgen. Naar aanleiding
daarvan krijgen ze opdrachten die in praktijk
moeten worden uitgevoerd. Als het bijvoorbeeld
gaat over chronische pijnen, moeten ze op de ei
gen afdeling kijken wat daaraan gedaan wordt."
Hoewel het leren-werken veel voordelen heeft,
wil dit niet zeggen dat deze route beter is dan le-
ren-stage. „Aan het einde van beide routes krijg
je hetzelfde diploma. Studenten die bijvoorbeeld
de psychiatrie in willen, kunnen niet de leren-
werken route volgen. Leren-stage is ook beter
geschikt voor studenten die niet zo goed weten
welke richting ze op willen, want je komt op meer
plekken in de gezondheidszorg." Geld kan ook
de doorslag geven, want bij leren-stage krijg je
geen salaris. Toch moeten studenten zich vol
gens Nijhuis niet blindstaren op geld. „Je moet
het werk leuk vinden en het moet bij jou passen.
Dat zijn dingen die je vooraf op een rij moet zet-
ten", aldus de docent. Voor het vinden van een
baan maakt het volgens de docent niet uit welke
route je kiest. „Er is werk genoeg, want er is nog
steeds schaarste op de arbeidsmarkt: vierdejaars
krijgen nu al aanbiedingen, terwijl ze in juli pas
afstuderen", vertelt ze ten slotte nog even over
hettoekomstperspectief.
„Hebben jullie nog leraren voor ons?" Deze
vraag wordt door middelbare scholen re-
gelmatig aan de Hogeschool Rotterdam
gesteld. Bij de lerarenopleidingen van de
hogeschool worden de studenten opgeleid
tot docent voor de middelbare school.
.Studenten worden hier letterlijk van
school geplukt", vertelt wiskundedocent
Anders Vink.
„0p middelbare scholen is er een tekort aan do
centen. Wij moeten ervoor zorgen dat in vier jaar
tijd een student voor de klas kan staan. Dit kan
alleen als hij of zij genoeg praktijkervaring tij
dens de studie heeft opgedaan. Een groot ge-
deelte van de studie bestaat daarom uit praktijk-
lessen en dit gedeelte zal in de toekomst alleen
maar groter worden", aldus Anders Vink, die de
vernieuwingen in het onderwijs van een aantal
lerarenopleidingen coordineert.
Anders Vink: „We proberen de lerarenopleidin
gen steeds aantrekkelijker te maken door studen
ten minder tijd in de schoolbanken door te laten
brengen en ze meer verantwoordelijkheid te ge
ven. Van het totaal te halen punten tijdens de stu
die wordt bijna de helft verdiend met activiteiten
buiten de schoolbanken. Vandaar dat we probe
ren de studenten op verschillende manieren met
de praktijk in contact te brengen. Ten eerste is er
natuurlijk de stage, dan lopen de studenten een
bepaalde periode mee met een docent op een
middelbare school of ze geven zelf les. Een ande
re manier is het projectonderwijs. Hier krijgt een
groepje studenten een opdracht die ze moeten
vervullen. Ze moeten dan bijvoorbeeld een ex-
Volgens docent Anders Vink worden de studenten vrijwel letterlijk van de
Hogeschool geplukt.
cursie voor een klas van begin tot eind organise
ren. Op deze manier leren ze niet alleen maar
droge stof, maar kunnen ze een onderwerp con-
creet maken," gaat Vink verder.
„Een ander belangrijk onderdeel van het toe-
komstige beroep als leraar is 'vakverbreding'.
Vroeger was het mogelijk om in twee richtingen
af te studeren, bijvoorbeeld wiskunde gecombi-
neerd met natuurkunde. Dit is niet meer moge
lijk, in plaats van meer vakkennis krijgen de stu
denten nu meer didactische kennis. We proberen
ze ook een zeer brede algemene ontwikkeling
mee te geven. Op deze manier zijn ze op meer
vlakken inzetbaar. Een economie-docent kan dan
bijvoorbeeld ook een ander vak doceren aan de
lagere klassen van het middelbaar onderwijs."
„Wie al een hbo-studie of een universitaire op
leiding achter de rug heeft en leraar wil worden
kan zich ook aanmelden bij de lerarenopleiding.
De reeds afgestudeerde krijgt dan een verkorte
doorstroom-route aangewezen. Hier wordt de
student in twee jaar tijd bijgespijkerd op het di
dactische vlak. Op verschillende manieren pro
beren we zo het huidige lerarenkorps uit te brei-
den." licht Vink ook nog even een andere
mogelijkheid om leraar te worden toe.
„Onze studenten hebben goede perspectieven
op de arbeidsmarkt. De laatste zes maanden van
de studie moeten de studenten een LlO-stage (le
raar in opleiding) lopen. Op dit punt in de studie
zijn de studenten in staat om zelfstandig acht uur
per week als leraar te functioneren. Wanneer de
school enthousiast is over de leraar in sp6, komt
het geregeld voor dat de student na zijn studie
een baan aangeboden krijgt bij deze school",
zegt hij ten slotte over de 'bijna-garantie' op een
baan als leraar.
„Door de bijzonder rooskleurige vooruit-
zichten op de banenmarkt zijn de aanmel-
dingen voor de verkorte lerarenopleidingen
basisonderwijs sterk gestagen", aldus
Cees Visser, coordinator van de tweejarige
avondopleiding. „Sinds een aantal jaren is
er een tekort aan leraren voor het basison
derwijs. Dit tekort was in 1990 al voor-
speld. Toen hebben wij dan ook het initia-
tief genomen om de verkorte
lerarenopleiding te starten. En met succes.
Dit jaar doen 7 klassen eindexamen."
Wie graag leerkracht in het basisonderwijs wil
worden, moet de lerarenopleiding basisonder
wijs volgen: de PABO (Pedagogische Academie
voor het Basisonderwijs). Deze opleiding duurt
normaal vier jaar, maar sinds 1990 kan deze op
leiding bij de Hogeschool Rotterdam ook in twee
jaar worden voltooid. Wie een diploma heeft van
de verkorte lerarenopleiding mag lesgeven aan
vier- tot twaalfjarigen en kan uiteindelijk zelfs di
recteur van een basisschool worden.
„Mensen die al een hbo-studie of een universi
taire opleiding hebben afgerond komen in aan-
merking voor de verkorte lerarenopleiding. Deze
mensen hebben een heleboel vakkennis in huis,
maar moeten bijgeschoold worden op het didac
tische vlak. Dat is dan'onze taak", legt Visser uit.
De coordinatoren Els Fonville en Cees Visser van de lerarenopleiding zien
een rooskleurig vooruitzicht op de arbeidsmarkt voor hun studenten.
„Ze kunnen kiezen voor een avondopleiding en
sinds kort ook voor een dagopleiding. Bij beide
opleidingen is praktijkervaring tijdens de studie
heel belangrijk. Al in het eerste jaar lopen de stu
denten 6dn dag per week stage op een basis-
school. Dit doen zij gedurende het tweede jaar
ook. Waarmee ze in totaal 72 dagen ervaring op-
doen bij een basisschool", zo licht Visser de op
leiding toe.Hij wordt aangevuld door Els Fonvil
le, coordinator van de twee-jarige dagopleiding:
„De studenten die ingeschreven staan bij de ver
korte lerarenopleiding zijn zeer divers. Vooral bij
de avondopleiding. Hier zitten vaak mensen die
al een baan hebben, maar graag iets ander? wil
len gaan doen. Zoals juristen, bouwkundigen of
economen. Deze mensen voelen zich toch geroe-
pen om voor de klas te staan en hun kennis over
te dragen aan kinderen", zo vertelt zij. „Leer-
krachten aan het basisonderwijs hebben altijd
een hele speciale binding met 'hun' kinderen. Bij
een middelbare school zit er ieder uur een andere
klas voor je neus. Bij een basisschool daarente-
gen maak je het hele leerproces van een kind ie-
dere dag gedurende 6dn jaar mee. Dit schept een
hele bijzondere band."
Directeur Lerarenopleiding Ans Huurman (midden op de foto) neemt a fen
toe nog steeds een kijkje in de klas.
