Zerken Grote Kerk: beschreven, qetekend en verklaard
JSH
i mwrnm
29?
CORRECT CD-MULTIMEDIA THEATER, BERGWEG110 ROTTERDAM. TEL.: 010-4.618.600 FAX: 010-4.186.270
Z0MER0PRUIMING
IN HET CORRECT
CD-MULTIMEDIA THEATER
2 CD-BOXEN
VIENNA CLASSICS
POP ENCYCL0PEDIE
VIDEO CD'S
0P=0P
KNIP UIT VOORDEEL
MaasposT I
'Het lichaem geringe, den wormen gestrect'
Vermisten
gevonden bij
Amivedi
Commercieel
directeur
VSB Bank
X
/vos
mstrArt .nr. 229953
J
J^ert-ILIop^ece: peV|
•VIX LVXVkIabat
-AF' I .STIS
ViwWDaWM faLCe'I
teCI -. ClCIDIt
Iratres et ArrrNis
M P
THuysvrou Van Gerp it
DE VOS.StERE DEN 19 ZVNTl
164-6 '\lt
G
Hier leytbegraven
Maria de Lange Huvsi
vrouvan Gerrit deVds
Honderden CD's, MiniDics, DVD's,
Laserdiscs, muziek video's en speelfims
op video gaan weg voor interessante
prijzen. Een aantal aanbiedingen
hebben wij in deze advertentie voor u op
een rijtje gezet.
Kom langs en profiteer van het muzikale
Summersale voordeel bij Correct.
4*95
4435
4435
4435
4235"
2*95
aiHiiin
2*95
4435a* .nr. 227580
SUMMERSALE PRUS
42r9CT An .nr. 74083
4435
2*95
2*95
2*95
2*95
4495
GRATIS PARKEREN
Woensdag 28 juli 1999
SCHIEDAM - Amivedi regi-
streert gevonden en vermis-
te huisdieren en brengt vin-
der en eigenaar met elkaar
in contact. Voor meer infor-
matie over onderstaande
dieren kan worden gebeld
met de afdeling Schiedam,
tel. 473 44 15.
Vermist
Perzische kater, gecastreerd,
licht- en donkergrijs gevlekt
met zwarte streep, zeven jaar,
Polderweg, tel. 471 03 62.
Cyperse kater, gecastreerd,
beige vlek op de buik, drie
jaar, rood-fluwelen halsband,
Ambachtsweg, 06-22680185.
Cyperse poes, witte teentjes,
twee jaar, rood-fluwelen hals
band, Ambachtsweg, 06-
22680185.
Zwarte bastaard-bouvier, Bo
wie, zeven jaar, Spaanse Pol
der, 437 14 14.
Grijze roodstaart papegaai,
klein van stuk, handtam,
spreekt, naam Joop, veertig
jaar, Nieuwe haven, 473 08
74.
Gevonden
Cyperse kater, ongecastreerd,
grijs gestreept, witte bef, witte
voorvoetjes, ongeveer twee
jaar, gevonden op de Raam,
verblijft in de Hargahoeve.
Zwarte kater, witte haren op
bef, gevonden op de Lorentz-
laan, verblijft in de Hargahoe
ve.
Witte parkiet, Bachplein, in-
lichtingen 471 54 73.
SCHIEDAM - Woody Lou-
werens is per 1 augustus de
nieuwe commercieel direc
teur van de VSB Bank
Schiedam Vlaardingen. Hij
vormt samen met financieel
directeur L.L.J. Straver de
statutaire directie van de
bank. Louwerens, oud-prof-
voetballer bij Holland Sport
en FC Den Haag, was regio-
naal directeur van de VSB
Bank regio Den Haag,
Haarlem e.o. Hier was hij
verantwoordelijk voor met
name de verkoop van retail-
producten. Bij de VSB Bank
Schiedam Vlaardingen
krijgt hij naast de kantoren-
organisatie ook Personal
Banking, Zakelijke Relaties
en marketing-communicatie
in zijn portefeuille. Louwe
rens volgt voormalig direc-
tielid B.A.M. Verbiest op die
in januari van dit jaar de
functie van directeur van
het VSB Fonds Schiedam
Vlaardingen accepteerde.
xq53
IoHANNI DVINCLO:
DELFICNS1 VRBISAGRIGVE
VLAERDIMGENSIS 5ECRE
,>TAWO ANN OS NATO
XXVII DENATO AN
>M ©-CXII SEPTEMB. X
Door Jalmar Teunissen
WATERWEG - Het moet ie-
mand zijn geweest met een hart
van steen, een man zonder een
greintje respect voor de doden.
Iemand die trouw naar de kerk
gaat en met gesloten ogen en ge-
vouwen handen vroom zijn ge-
beden prevelt en God looft, maar
onderwijl van niets en niemand
wat aantrekt. Iemand die de
hond slaat wanneer 'ie te hard
blaft, rozen vertrapt voor zijn ei-
gen plezier en denkt dat een
koolwitje ook zonder vleugels
vliegen kan. Zo'n man moet het
wel zijn geweest wanneer je leest
wat hij dat jaar -we schrijven
1865- in de Grote Kerk in Vlaar
dingen heeft gedaan. Praktijken
die het daglicht niet kunnen ver-
dragen.
Hij was een aannemer en belast
met de restauratie van de Grote
Kerk, zo lezen we in deel I van De
zerken in de Nederlands Hervorm-
de Grote Kerk te Vlaardingen, ge-
schreven door P. G. Heinsbroek en
M. A. Struijs. Het is niet bekend of
hij erbij is geweest toen de donker-
grijze zerk die de grafkelder van de
Ambachtsheren van Vlaardingen
en Vlaardinger-Ambacht bedekte,
werd weggeschoven en het zon-
licht voor het eerst sinds de laatste
bijzetting -in 1764- de grafkelder
verlichtte. Wel heeft hij, naar ver-
luidt, de hengsels van de kisten la-
ten verwijderen en ze op zijn eigen
doodkist laten schroeven. Wilde
hij zo de grandeur van de Van
Ruytenburchs over zijn eigen
naam laten uitstralen? Of was hij
gewoon gierig? We zullen het mis-
schien nooit weten.
Feit blijft dat met het openen van
de grafkelder een plechtige belofte
van de kerkvoogden aan am-
bachtsheer Diederik van Leijden
Gael werd verbroken. Want, zo
heeft Struijs in het archief van de
Hervormde Gemeente Vlaardin
gen gevonden, deze laatste am-
bachtsheer had in 1830 zijn grond
en de daaraan verbonden rechten
opgegeven op voorwaarde „dat
desselvs in 1829 toegemetselde
grafkelder ten geenen dage zal mo-
gen worden geopend, maar moet
blijven en onderhouden worden in
den staat zoo als die thans is."
Nadat de kisten gestript waren,
werd de kelder -waar in totaal
veertien mannen, vrouwen en kin-
deren waren bijgezet- volgestort
met puin. Wat nog over was geble-
ven van de grafkelder werd in
1941 definitief vernietigd. De kel
der moest wijken voor de aanleg
van de verwarmingskelder in het
koor.
Maar de grafzerk bleef bewaard,
evenals 125 andere zerken en zerk-
fragmenten waarvan de meesten
stammen uit de zeventiende eeuw.
Ze liggen her en der door de Grote
Kerk verspreid als herinneringen
aan de tijd toen het nog heel ge
woon was om de doden in de kerk
te begraven: dichter bij God liggen
was immers niet mogelijk. In 1825
verbood de overheid deze praktijk
om epidemieen en besmettelijke
ziektes tegen te gaan. Dat dit geen
overbodige luxe was, blijkt uit tek-
sten waarin kerkbezoekers klaag-
den over de onwelriekende dam
pen die vanonder de kerkvloer om-
hoog stegen. „Piet Heinsbroek
heeft de zerken kunnen tekenen in
een niet-ruikende kerk", schrijft
Struijs. „Hij zal zich wellicht heb-
ben gerealiseerd, per slot van reke-
ning is hij bioloog van professie,
dat hij dit werk, zowat met zijn
neus op de kerkvloer, vroeger niet
had kunnen volhouden vanwege
de stank die toen in de kerken
heerste. Een constante, doordrin-
gende lijklucht die vooral in de zo-
mer niet te harden was."
Heinsbroek speelde sinds 1992
met de gedachte om alle zerken en
zerkfragmenten stuk voor stuk op
te tekenen. In dat jaar werd de hou-
ten vloer van het koor weggehaald,
waardoor grafzerken die jarenlang
P.G. Heinsbroek: jarenlang lag hij op de vloer van de Grote Kerk om de zerken precies na te
tekenen. Foto Roel Dijkstra
aan het oog waren onttrokken weer
tevoorschijn kwamen. Het viel
Heinsbroek toen op dat de be-
schrijvingen die oud-stadsarchiva-
ris M. C. Sigal in 1922 van de graf
zerken had opgetekend, niet hele-
maal correct waren. Letters waren
verkeerd overgeschreven, tekens
die wat meer over de persoon kun
nen vertellen, liet Sigal soms weg.
's Winters knielde Heinsbroek met
z'n knieen op een kussentje om de
grafzerken een voor den na te teke
nen, en leerde in die jaren feilloos
de verwarmingsbuizen van de
Grote Kerk kennen. Soms kreeg
hij een kopje koffie van Aad Zou-
tendijk, de organist, die een beetje
medelijden had met de zwoegende
leraar biologie.
Heinsbroek kwam er achter dat de
zerken bij de laatste restauratie van
1967-1970, waarbij alle graven
zijn geruimd, vrij willekeurig zijn
teruggeplaatst. Delen van zerken
die bij elkaar hoorden, belandden
soms tientallen meters van elkaar
weer terug in de kerk.
Een bijzondere zerk is nummer 10,
die nu in het koor ligt. Aan de bo-
venkant van de zwarte zerk kan je
nog twee regels tekst lezen:
HUYSVROU VAN GERRIT
DE VOS STERF DEN 19 ZUNY
1646
Daaronder is een cirkelvormige
versiering gebeiteld die een sprin-
gende vos tegen een dorre boom
laat zien. Daarboven is een 'hand-
merk' geplaatst van Gerrit Vos,
een soort familiewapen dat veel
gebruikt werd in een tijd waarin
analfabetisme eerder regel dan uit-
zondering was. De versiering is
behoorlijk curieus, omdat het sym-
bool van de 'dorre boom' staat
voor de boom van de dood, ook
wel de 'gevonnisten of galgeboom.
Je kunt je afvragen waarom de fa-
milie Vos voor de dorre boom
heeft gekozen; Struijs heeft in het
archief niets kunnen vinden dat er
op zou duiden dat iemand van de
familie Vos opgehangen is. En
wanneer dat het geval zou zijn, dan
ga je dat toch niet gebruiken als fa
miliewapen op een zerk? Vos was
immers een behoorlijk voorname
familie: Gerrit Vos schopte het
zelfs tot den van de twee burge-
meesters van Vlaardingen. Door
archiefgegevens van Sigal en
Struijs meent Heinbroek dat we te
maken hebben met de zerk van
Maertje Jans, de tweede vrouw van
Gerrit Vos. Na haar dood her-
trouwde Vos met Maria de Lange,
wier graftekst op dezelfde zerk is
gebeiteld en stierf op 10 oktober
1668. Daarna trouwde hij voor de
vierde keer, met ene Alida Reaels.
Hij zelf lag waarschijnlijk begra
ven onder zerk 49 waar ook Alida
Reaels ter aarde werd besteld.
Ook Pieter Crynse Duin maakte
gebruik van een handmerk. Zijn
zerk kan gevonden worden voor
het koor. De zerk is in vele stukken
verdeeld, maar zijn toch goed bij
elkaar gebleven. De tekst luidt:
PIETER CRYNSE DUIN
VERWACHT VAN SYNE GOD
GOESEGEN EN FORTUIN
En daar moesten Heinsbroek en
Struijs het ermee doen. Toch slaag-
de Struijs erin om de man in het ar
chief te achterhalen. Hij vond een
aantekening daterend van 1667
over Pieter Crijnszn. Duijn die als
voogd werd aangesteld over Ari-
aentje, dochter van Cornelis Teu-
niszn. en Neeltje Arentsdr. die bei-
den waren overleden. Struijs
schrijft: „En bij uitzondering, want
het komt in weesboeken echt niet
zo vaak voor, tekende Pieter Crijn-
se Duijn de verklaring met zijn
handmerk: 'Dit merck is gestelt
dfrdriXcfrti''- 'AN v
IS GESTORVEN DEN JO
OCTOBER A? J66%
O 10
A/en.
Z0
30 40 SO 60 70
met d'eygen hant van Pieter Crijn-
se Duijn'. En dit merk is identiek
aan het merk op de zerk!" Hetzelf-
de handmerkt gebruikte hij ook bij
de ondertekening van zijn testa
ment (30 november 1666). In deel
II is de bewuste tekst gekopieerd,
en het zorgt ervoor dat de zerk echt
tot leven komt. Pieter stierf overi-
gens in juli 1703.
Zerk 53, de zerk van Cornelis Qu
ack, is een van de favoriete zerken
van Heinsbroek. Op de zerk zijn
drie vogels afgebeeld, die volgens
Heinsbroek opvallend veel gelijke-
nis vertonen met de nachtreiger of
'kwak'. Heinsbroek schrijft: „Mij
komt het als logisch over dat die-
mand die Quack heet, levend in
een tijd dat er nog vele nachtrei-
gers of kwakken in het wild in de
moerassige streken van Holland
werden aangetroffen, een kwak in
zijn wapen heeft verwerkt."
Struijs twijfelt. Het zou heel goed
mogelijk zijn, maar de familie Qu
ack gebruikte in Rotterdam een
heel ander wapen, namelijk een
langwerpig kruis. Hoe verklaar je
dat dan?
De zerken in de Nederlands Her
vormde Grote Kerk te Vlaardin
gen, P.G. Heinsbroek en M.A
Struijs. Deel I en II zijn verkrijg-
baar bij het stadsarchief en Boek-
huis Den Draak. fl.25, - per stuk.
CORRECT SUMMERSALE
kdssa
EN VOGUE
"The best of EnVogue"
CD met alle hits, w.o.: "Don't
letgo"en"Whattaman".
Art.nr.
230242
HENKWESTBROEK
"Westbroek"
Zijn succesvolle laatste CD,
met o.a. de hit "Zelfs je naam
is mooi'j
Art.nr.
224397
THE VIENNA CLASSICS I, II
25 populair klassieke CD's in
een opberg box.
PER BOX Art.nr 226163/226164
BZN "A Symphonic Night II"
De succesvolle tweede CD
van de gelijknamige concert-
tour van deze populaire groep.
Art.nr.
229190
THE CRANBERRIES
"Bury the Hatchett"
NieuwsteCDvan deze lerse
band. Met de hit "Animal
Instinct"!
Art.nr.
69549
POP ENCYCL0PEDIE
De volledige popgeschiedenis
en meer op eenCD-rom.
ALANIS M0RISSETTE
"Supposed Former
Infatuation Junkie"
Met o.a. de hit 'Thank U".
Art.nr.
230500
SierraOriginal
EARTHSIEGE
Robot-simulatie aktiegame
dat speelt in het jaar 2341,
Art.nr.
204524
Het laatste uurtje van j
de week is bij Correct
een super-uurtje.
OpdeBergweg110
kunt u van 17.00 tot 18.00 uur zaterdag profiteren van
1 een super-aanbieding. Voor deze aanbieding geldt:
j zolang de voorraad strekt en geen telefonische
1 reservedngen of bestellingen mogelijk.
1
1
VIDEO CD'S
van o.a. The Cure, Rednex,
2 Unlimited, Making love,
Caught In The Act, e.a.
PER
STUK
Art.nr.
228744
Iko Pe-LaKwp
j ILSEDE LANGE "World of hurt"
j Drie keer platinall!
1 Dat moet gevierd worden.
I ALLEEN ZATERDAG 31 JULI
VAN 17.00-18.00 UUR
1
JENNIFER LOPEZ
"One to 6"
Met o.a. dehit
"If you had my love"
TEGEN INLEVERING VAN
DEZE BON
Aktie geldtt/m dinsdag
3 augustus 1999
TITANIC
Leonardo DiCaprio en Kate
Winslet schitteren in deze met
elf Oscars overladen kaskraker.
Art.nr.
228744
TOMORROW NEVER DIES
Pierce Brosnan komt weer in
actie als Agent 007 in deze
spectaculaire aktiefilm.
Art.nr.
229953
THE FIFTH ELEMENT
Een filmspektakel dat een lust
voor het oog is. Vol zinderen-
de aktie en sublieme humor.
Art.nr.
225052
PRETTY WOMAN
Een schitterende komedie vol
romantiek, waar u een tegek
gevoel aan overhoudt.
Art.nr.
172229
NAAR DE KLOTE
Als Jacqueline en Martijn naar
de grote stad verhuizen,
beginnen de probiemen
pas echt.
Art.nr.
219828
KLEINEZEEMEERMIN
Nieuwe, bewerkte versie van
de Disney Classic.
Nederlands gesproken.
Art.nr.
230658
|||§l§g Zetfouten en prijswijzigingen
ondervoorbehoud.
WINKELOPENINGSTIJDEN:
Maandag t/m donderdag van 9.30-18.00 uur, vrijdag
van 9.30-21.00 uur, zaterdag van 9.0 90-18.00 uur.
