en het vergeten zusje
f
Umbrie niet langer in schaduw van Toscane
Toscane staat meer dan ooit in de belangstelling. De boekhan-
del ligt vol met bestsellers over het leven in de rollende, groe-
ne, lieflijke heuvels. Tegenover de klinkende reputatie van
Toscane staat de relatieve anonimiteit van Umbrie. 'Het verge-
ten zusje van Toscane', wordt de naburige streek vaak ge-
noemd. Nu steeds meer toeristen na de groene heuvels rond
Florence ook de donkere bergen achter Perugia ontdekken lijkt
die bijnaam niet meer op te gaan.
Florence
tieJong
Intra
Vakanties
GOUDEN HERFSTVAN ITALIE
KUNSTSCHATTENVAN ITALIE
TOPPERSVAN ITALIE
Museumstad
Teveel
Umbrie
Romeinen
Tekst: Christina Boomsma
Foto's: Robert van der Stege
Florence, Toscane
Het begon allemaal met een Ame-
rikaanse schrijfster die zich terug-
trok op het Toscaanse platteland en
er een bestseller over schreef.
Sinds die tijd kopen schrijvers,
schilders en andere creatieven en
masse rustieke optrekjes om zich
in de heuvels aan het agrarische le
ven te wijden. Toscane is in,
Toscane is hype. Net iets zuidelij-
ker, richting Rome, ligt de provin-
cie Umbrie. 'Het vergeten zusje
van Toscane'
wordt de streek
vaak genoemd.
Of dat beeld te-
recht is? Maas-
stad maakte een
rondreis door de
twee streken en
nam de proef op
de som.
TOSCANE - Pi
sa is verplichte
kost en zo be-
handelen de
meeste toeristen
de stad ook. Uit
de bus, meteen
het Piazza del
Duomo op en
plaatjes schieten
van de scheve
toren. Pas voor-
bij Pisa, meer landinwaarts, begint
het echte Toscane. 'Rollende,
groene, lieflijke heuvels', belooft
de reisgids. Aan de hand van een
enorme stapel boeken, van cultuur-
bijbels tot reisgidsen en romans,
stellen we een reisplan op: Floren
ce, Siena, San Gimignano, en met
de fiets het landschap in.
Dat laatste blijkt geen goed idee.
Al aan het begin van de fietstocht
is het zonneklaar: de stugge, ge-
huurde mountainbike, de steile
klim en de hoge temperatuur vor-
men samen een dodelijke combi-
natie. Middenin Toscane, op een
fiets, lijken de lieflijke heuvels
plotseling bergen. Dit is duidelijk
een landschap om met de auto te
bekijken. Toscane wordt doorsne-
den door ontelbare kleine wegge-
tjes, die door wijngaarden, dorpjes
en hoog over heuvelruggen kron-
kelen. Veel
routes tussen
Florence en
Siena, afge-
zien van de
grote door-
gaande we-
gen, zijn een
attractie op
zich. En er is
niet eens zo-
veel verkeer:
een groot deel
van de toeris
ten, met name
Japanners en
Amerikanen,
komt met bus-
sen die alleen
de 'hot spots'
aandoen: Flo
rence, Siena
en Pisa. Daar-
buiten valt de drukte mee.
„Basta, finito", gebaart de ober
beslist. De restaurants op het Piaz
za della Signoria sluiten. Maar het
is dan ook al na middernacht. Flo
rence is een stad met twee gezich-
ten: overdag vol met toeristen die
gehaast foto's maken van elkaar
6-daagse vlieg en bus combinatie. Heen per vliegtuigAmsterdam - Rome
en terug per bus. Boeiende excursies en fijne middenklasse hotels. Een-
malige prijs!
Vertrek: 19 oktober vanaf 699 p.p.
8-daagse vliegreis inclusief retourvlucht Amsterdam - Rome, Neder-
landstalige reisleiding en bezoek aan o.a. Rome, Siena, Florence en Assisi.
Vertrek:2l,28 September vanaf 99 S p.p.
I O-daagse vliegreis inclusief retourvlucht Amsterdam -Verona, Neder-
landstalige reisleiding en bezoek aan o.a. Rome, Napels.Venetie en Flo
rence.
Vertrek: 19,26 September vanaf I 095p.p.
ALLE PRIJZEN ZIJN EXCLUSIEF LUCHTHAVENBELASTINC
GA VOOR MEER INFORMATIE EN/OF BOEKING NAAR UWANVR
REISBUREAU OF BEL DE JONG INTRA VAKANTIES: 0180 - 45 78 03
voor beelden en paleizen, maar 's
avonds, als de toeristenbussen weg
zijn, heerst een andere, bijna stu-
dentikoze sfeer. Op de trappen en
pleinen zitten mensen met flessen
wijn, op de Ponte Vecchio groepen
toeristen bij elkaar om te luisteren
naar straatar-
tiesten en te kij-
ken naar de
zonsondergang.
Het Piazza della
Signoria is het
belangrijkste
plein van Flo
rence. Vroeger
keken de Sig
noria, de hoge
heren van Flo
rence, uit over
dit plein, nu is
het overdag vol
toeristen. Hier
moet je laveren
tussen poseren-
de mensen en
fototoestellen.
Sommigen du-
wen, zonder het
te vragen, plot
seling hun ca
mera in je han-
den en nemen
een pose aan.
Toch is de druk
te niet echt hin-
derlijk, je hoeft
nergens echt
lang te wachten om de vele musea
of paleizen binnen te kunnen. Flo
rence is een schatkamer voor ie-
dereen die van architectuur en
kunst houdt. Om alles te zjen zijn
minstens drie dagen nodig. Wij,
ongeduldige bezoekers, volgen
een snelparcours dat begint met
een beklimming van de Duomo
(Dom) voor een uitzicht over de
stad (niet eerst de naastgelegen to
ren van Giotto beklimmen, die
blijkt, eenmaal bovenop, lager dan
de koepel). De koepel van de ka-
thedraal, van binnen beschilderd
met fresco's, is het beeldmerk van
Florence. De dom is helemaal op-
getrokken in wit, groen en roze
marmer, evenals de naastgelegen
toren van Giotto en het Battistero,
een koepelvormig gebouw met
bronzen reliefdeuren die wereldbe-
roemd zijn. Niet te missen hoogte-
punten zijn verder de Piazza della
Signoria en omgeving en de Ponte
Vecchio, de beroemde, overdekte
brug over de rivier Arno.
Het is overigens geen goed idee
om alleen overdag van beziens-
waardigheid naar bezienswaardig-
heid te Snellen. Wie niet's avonds
bij een van de vele goede restau
rants heeft getafeld, en vervolgens
tot in de kleine uurtjes op de plei
nen heeft geslenterd, heeft Floren
ce gemist.
In het centrum van Siena zijn twee
mannen in de weer met water en
zand. Een dikke, bruine laag ligt
rond het waaiervormige plein. Op
het Piazza del Campo, een van de
mooiste pleinen van de wereld,
zijn de voorbereidingen voor de
'Palio' in voile gang. In de be
roemde paardenrace, waarin alles
geoorloofd is, strijden de verschil-
lende wijken van de stad tegen el
kaar. Met veel vlagvertoon, trom-
geroffel en zonder zadel.
Siena ligt zo'n zestig kilometer
van Florence. Eenvoudig te berei-
ken via de autostrada, maar een
route via kleine weggetjes door de
chianti-streek, door wijngaarden
en langs kastelen, is absoluut een
omweg waard.
Vanaf de toren van het Palazzo Pu
blico kun je heel Siena overzien.
De oude stad is klein, compact en
ligt bovenop een heuvel. Het is een
museumstad, volledig in middel-
eeuwse stijl bewaard gebleven.Sie
na is ook zo'n stad waar het 's
avonds pas echt gezellig wordt. Op
de terrasjes rond het halfronde, be-
schutte Piazza del Campo blijft het
tot in de kleine uurtjes aangenaam.
En weer, net als in Florence, klap-
pen de obers de stoelen al in als wij
terug naar onze centrale basis net
onder Florence gaan.
'San Gimignano delle belle torri',
genoemd naar de vele middel-
eeuwse torens die hoog de lucht in
steken, ligt ongeveer in het midden
tussen Florence en Siena. In de
twaalfde eeuw was het dorp een
belangrijk textielcentrum. Welge-
boerderijen te koop aanbieden.
Rond San Gimignano is het een
drukte van belang. Toeristisch ge-
zien is dit waarschijnlijk de drukste
streek in Toscane. Het dorpje is de
rit wel waard: met smalle straatjes,
pleinen en torens die helemaal in
middeleeuwse staat bewaard zijn
gebleven. Maar 's avonds, rond
zonsondergang, ondergaat San Gi
mignano plotseling een subtiele
verandering. Van historisch monu
ment wordt het heuveldorp een
trefplaats voor romantische zielen,
oudere echtparen die hun huwelijk
nieuw leven in willen blazen, of
stellen op huwelijksreis. De torens
zijn zacht en sfeervol verlicht. Op
de pleinen speelt zoete klassieke
muziek of een melancholieke mid
deleeuwse melodie. Het geluid van
knallende champagnekurken op de
terrasjes is voor ons het sein voor
een abrupt vertrek. Het kan er ook
te dik bovenop liggen.
Bij het passeren van de grens valt
onmiddelijk op dat Umbrie een
heel ander karakter heeft dan
Toscane. Hier geen lieflijke heu
vels, maar bergen die zo dichtbe-
•ff j; ''it-itiiW
stelde families bouwden de hoge
torens om de lange banen stof in te
drogen. Onderweg naar het dorp
vallen voor het eerst de gevolgen
van het 'landschapstoerisme' echt
op. Langs de mooie, groene weg
getjes staan om de paar kilometer
reclameborden van makelaars die
groeid zijn met donkergroene bo-
men dat ze zwart lijken. Het verge-
ten zusje van Toscane oogt don-
kerder, melancholieker. Achter
een enorm meer ligt de hoofdstad
van Umbrie: Perugia. Een beschei-
den, kleine stad, met middeleeuw
se straatjes. Het witte Piazza 4 no-
Piediluco, Umbrie
vembre ligt aan het einde van de
brede hoofdstraat. Het staat te boek
als een van de mooiste pleinen van
Italie, maar doet toch veel ingeto-
gener aan dan de pracht en praal
van Florence en Siena. De meeste
gebouwen in Umbrie zijn opge-
trokken uit
witte steen,
die in de
streek gewon-
nen wordt.
Het interieur
van de kerken
en paleizen is
zachter van
kleur: geen
goud en rood,
g| i maar zachte
■H pastelkleuren.
Steeds weer
blijkt dat Italie
een autoland
is. Ook dwars
door Umbrie
lopen allerlei
wegen en
weggetjes,
over flinke
bergen, door
kloven en
langs steden.
Zelfs veel gro
te wegen in
Umbrie kun
nen doorgaan
voor toeristi-
sche routes.
Het dal van Spoleto, net onder Pe
rugia, is een van de mooiste gebie-
den in Umbrie. Alleen al de weg
door het dal, tussen heuvels door
waarop kleine, witte dorpjes ge-
kleefd zijn, is een attractie op zich.
Assisi ligt op een heuvel, net bo-
ven het dal van Spoleto. De ge-
boorteplaats van Franciscus, heili-
ge en dierenvriend, is de belang
rijkste toeristische trekpleister van
Umbrie, en een belangrijk bede-
vaartsoort. De stad ademt een apar-
te sfeer, met name door de vele re-
ligieuzen die de stad bezoeken. In
Assisi kan het gebeuren dat een
struise non je haar camera in de
handen duwt om een foto te maken
van haar en haar collega's.
De hele stad staat nog steeds in de
steigers, het gevolg van de aardbe-
ving die de stad trof. Bovendien is
men hard bezig de gebouwen op te
knappen voor het jubileum van de
stad, in het jaar 2000. Voorlopig is
het nog bijna onmogelijk een foto
te maken zonder bouwkranen of
steigers.
Franciscaner monniken in bruine
pijen houden de wacht bij de Basi
lica di San Francesco, een enorme
steenmassa die streng oprijst vanaf
de heuvel boven de weg naar Peru
gia. De basiliek bestaat uit een be-
nedenkerk en een bovenkerk, die
op dit moment niet toegankelijk is.
De benedenkerk is laag, gevuld
met fresco's in zachte kleuren. On
der de kerk is het graf van Sint
Franciscus. In de kleine kapel
hangt een indrukwekkende sfeer.
Mensen liggen op Run knieen voor
het graf en prevelen zacht hun ge-
beden. Respect, gepaste kleding en
stilte zijn hier geboden.
Volgens de overlevering verbleef
Franciscus van Assisi graag in
Spoleto. Het witte dorpje, dat mid
denin het dal van Spoleto ligt, be
staat uit een wirwar van smalle
straatjes, waar de 'Rocca dei Papi',
de burcht van de pausen, bovenuit
torent. Toeristen mogen de burcht
niet op eigen gelegenheid bekij
ken. Bezoekers worden in een bus-
je naar boven vervoerd, waar blijkt
dat ze hebben betaald voor een
rondleiding door een -helaas-
nieuw gerestaureerde burcht en
een rondleiding die uitsluitend in
het Italiaans
wordt gehouden.
De Ponte delle
Torri, een der-
tiende eeuwse
brug die bo.ven-
op een Romeins
aquaduct is ge-
bouwd, maakt
wel indruk. De
enorme, hoge,
gotische bogen
vormen een brug
over het dal naar
de burcht aan de
andere kant.
Toch loopt hier
slechts een hand-
jevol toeristen
rond.
Verder in Um
brie wordt het
landschap steeds
ruiger en rotsachtiger. Net achter
het dal van Spoleto, bij de stad
Terni, ligt het meer van Piediluco.
Het is een donker, melancholiek
meer, omsloten door bergen. De
hoge watervallen van Marmore
komen boven het meer naar bene-
den. Het klauteren en klimmen
naar de uitzichtpunten vormt de
helft van de attractie. Door een
tunnel komen bezoekers bijkans
onder de waterval terecht, in het
koude water. Hier, diep in Umbrie
neemt het aantal buitenlandse
nummerborden snel af. De water
vallen van Marmore worden ook
voornamelijk door Italiaanse toe
risten bezocht.
Na twee weken reizen langs de
highlights van Toscane en Umbrie
maken we de balans op. Umbrie
kan niet bogen op grote steden van
het kaliber
van Florence
en Siena. Pe
rugia, Assisi,
Orvieto, Spo
leto en Spello
hebben alle
maal slechts
een beschei-
den omvang.
Daar staat
weer tegen
over dat Um
brie -behalve
rond Assisi-
minder toeris
tisch en druk
is. De heuvels
van Toscane
zijn lieflijk,
terwijl het
landschap
van Umbrie
eerder ruig en indrukwekkend is.
Toscane's architectuur schittert
van goud, pracht en praal, de ge
bouwen in Umbrie zijn overwe-
gend ingetogen en zacht van kleur.
Toscane en haar vergeten zusje
zijn te verschillend van karakter
om te vergelijken. Uitbundig en
kleurig tegenover ingetogen en
zacht: het is maar waar je voorkeur
naar uitgaat.
David, Florence
Perugia, Umbrie
