L Historische videobeelden van Rotterdam dreigen in gemeentearchief verloren te gaan Honderden videobanden staan in lange rijen opge- slagen in het depot van het Gemeentearchief Rotter dam, dat sinds januari van dit jaar aan de Hofdijk ge- vestigd is. Banden met beelden van de Maasstad, zo- als ze er in de jaren zeventig en tachtig uit heeft ge- zien. Deze schat aan informatie dreigt te verdwij- nen; niet omdat de medewerkers van het Gemeente archief genoeg hebben van de beelden, maar omdat de tapes in een onomkeerbare staat van verval ver- keren. door Maaike Petri ROTTERDAM - Wat je ook zoekt over de stad Rotterdam, in het Gemeentearchief zou je het moeten kunnen vinden. In het depot aan de Hofdijk liggen archieven, kaarten, prenten en affiches te wachten om ingezien te worden, evenals films, vi deo's, geluidsbanden, tijd- schriften en boeken. Kort ge- zegd: in het archief ligt de hele geschiedenis en cultuur van de Maasstad opgeslagen. Een van de belangrijkste en oudste do- cumenten in het gebouw is de eerste 'stadscharter', een akte waarin de landsheer in de veer- tiende eeuw marktrechten ver- leende aan Rotterdam. Dankzij dit papiertje konden bewoners van het dorpje aan de Rotte han- delswaar opslaan en verkopen. In de veertiende eeuw was dit een lucratieve business, waar- mee de fundamenten voor het huidige Rotterdam werden ge- legd. „Een schatkamer wordt het ook wel genoemd", vertelt Janny Steenhuis trots. Zij is het hoofd van de sector beheer binnen het Gemeentearchief. Zij weet pre- cies wat allemaal in het archief te vinden is. „Zoals het Histo risch Museum en het Maritiem Museum alle voorwerpen van eeuwen geleden in hun bezit hebben, zo hebben wij alle do- cumentatie. Als je wil weten hoe jouw straat er vroeger uit zag, kan je dat hier zien. Als je wilt weten hoe je voorouders er- uit zagen of hoe de boten voe- ren, is dat hier allemaal te vin den. In het archief hebben we bijvoorbeeld alle informatie over de Holland-Amerika lijn' aldus Steenhuis. Dat informatie verloren dreigt te gaan noemt zij 'een ramp'. Toeh is dat bijna niet te voorkomen. „Het vindt nu al veelvuldig plaats dat ma- terialen vergaan. Ze doelt op ruim 1600 video banden uit de collectie van het Gemeentearchief die langzaam maar zeker bezwijken aan ou- derdom. De tapes bevatten alle maal beelden van Rotterdam en stammen voor het grootste deel uit de jaren zeventig en tachtig van deze eeuw. „Het gaat om het autonome verval van de vi deo's", legt Steenhuis uit. „Dat betekent dat het helemaal van- zelf gaat. Een videoband gaat sowieso maximaal vijftien jaar mee maar dan moet je hem wel heel goed behandelen." Hij vervolgt: „Zodra je een voor- werp gaat gebruiken komt er stof en vuil op, maar ook vin- gers. Aan handen zit huidsmeer en daar blijft ook weer stof op hangen. Dat tast het materiaal allemaal aan." Slijtage Kees van Buren, hoofd van Ge meentearchief afdeling bewe- gende beelden, erkent het pro- bleem van de video's, die onder zijn directe hoede staan. Hij laat tastbaar bewijs zien van het ver val van enkele banden. Een do- cumentaire van Koos Postema uit 1977 over de Rotterdamse wijk Crooswijk toont duidelijke vormen van slijtage: in het beeld verspreiden zich gestaag strepen en sneeuw en het geluid ruist. „Toch is deze band van blijven. Eigenlijk wacht het Gemeente archief op de ideale drager. Voor Janny Steenhuis is dat het internet. Maar hoe lang ze daar nog op moet wachten is de vraag. „Internet heeft de toe- komst", meent Steenhuis. „Als belang voor Rotterdam", vindt Van Buren. „Het geeft een beeld van hoe de mensen toen leefden. Dat kan je zien aan de kleding, het haar, de brillen, de inrichting van het huis, noem maar op." Hoewel bij de tape over Croos wijk het verval nog maar net naar binnen sluipt, zijn er ban den in de collectie te vinden die er slechter aan toe zijn of - erger nog - al reddeloos verloren zijn. „We hebben ruim 1600 banden en alles gaat naar de donder", vertelt Van Buren met een machteloos armgebaar. „Som- migen gaan al eerder dan ande- ren. Met een vijfde van de banden moeten we heel veel haast ma ken." Daarmee doelt Van Bu ren op het tijdelijke redmiddel waar het Gemeentearchief Rot terdam voorlopig gebruik van maakt: het overtapen van de 'slechte' moederband op een nieuwe, tijdelijke drager. Dit wil zeggen dat de originele ver- sie van de film gekopieerd wordt op een nieuwe video, een Betacam SP, een beter systeem. Daarnaast wordt een aantal speelkopieen gemaakt, extra vi deo's die getoond kunnen wor den aan belangstellenden. Deze noodoplossing is slechts tijde- lijk omdat de nieuwe tapes ook maar een bepaalde periode goed de beeldband (van het net) bre- der wordt, kan je er meer infor matie doorheen sturen, dus ook bewegende beelden. Nu is dat nog niet goed ontwikkeld, maar ze zijn er mee bezig. Het is een kwestie van enkele jaren voor dat goed op de rails staat. Daar wachten we op. Je moet wel be- denken dat wij met materialen van eeuwen werken en een floppy van tien jaar oud is nu al weer achterhaald." Wat de digitalisering van de vi deobanden betreft, deelt Van Buren de mening van Steenhuis niet. Hij is wat sceptischer over 'het net'. Van Buren: „Ik denk dat overzetten op echte film het beste is. Het digitaliseren van bestanden vertrouw ik niet. Er hoeft maar een stroomstoring te zijn of een magnetisch veld en je computer crasht. Dan ben je alles kwijt. Gevoelsmatig heb ik meer vertrouwen in films. Die hebben zich de laatste honderd jaar wel bewezen." Ook Steen huis ziet de videobanden liever op echte polyester film overge- zet worden zolang digitalisering een toekomstdroom blijft. Het probleem is dat kopieren naar filmbanden erg duur is. Een stukje video van tien minuten overzetten op film kan oplopen tot in de honderden guldens, omdat het op het materiaal moet worden ingebrand, belicht en ontwikkeld. „Het is de beste methode op dit moment", zegt Steenhuis. „Overzetten op VHS is goedkoop maar kwetsbaar, Betacam js een duurzame vi- deodrager." Naast het feit dat het overzetten van de ruim 1600 video's een dure aangelegenheid is, spelen volgens Van Buren nog meer problemen mee. Van alle ban den is er nog een hele 'bulk' ta pes, waarvan hij niet precies weet wat er op staat. Hij pakt er een ouderwetse, ronde video- band bij en leest het vergeelde etiket voor: 'Samenvatting wijktapes, Lijnbaancentrum ja ren zeventig van de Rotterdam se Kunststichting'. Van Buren verzucht: „Hier kan je niets mee. Er zou misschien iets inte- ressants op kunnen staan, maar stel dat het flauwe kul is? Dan is dat een grote investering. Niet alleen qua geld maar het is ook heel arbeidsintensief. Pas na een paar keer kijken, kom je er pas achter waar die band nou ei genlijk over gaat." Daarnaast kan het ook zijn, dat de band zo oud is dat andere problemen zich voordoen. ,,Bij deze band van de Lijnbaan kan je er zeker van zijn dat de stof van het lint loslaat. Daardoor raken de koppen van de spoel van de videorecorder vervuild, waardoor er zeker sneeuw ont- staat", legt Van Buren uit. „Een meer praktisch probleem is dat je een videosysteem binnen krijgt waarvan je de hardware, de afspeelapparatuur, niet meer hebt. Dan moeten we de hulp inroepen van het Nederlands Audiovisueel Archief en daar gaat ook weer veel geld en tijd inzitten." DA I iJl/lDU itJU IW»I#« Rotterdams Van Buren schuift een laatste video in de recorder. Het is de 'Videowijkband Kralingen' uit 1985. Ondanks dat de band ruim acht jaar '.jonger' is dan de tape over Crooswijk, ziet hij er veel slechter uit. Het beeld staat te trillen en te schudden, de kleuren lopen zo in elkaar over, waardoor mensen en dingen een duidelijk aura om zich heen hebben en van de gefilmde per- sonen niet meer te achterhalen is hoe ze er uitzien: net stripfi- guren van aquarel. „Deze band is dus bijna niet meer te gebrui ken", merkt Van Buren be- droefd op. „Toch zitten er nog mooie dingen bij de andere vi deobanden. Reportages over Crooswijk en Noord, over actie- groepen, democratisering en wijkcommissies. Het zijn teke- nen dat deze onderwerpen speelden binnen het Rotterdam van de jaren zeventig. We moe ten ze proberen te behouden. Elders in het land zijn archieven die misschien verder zijn in het bewaren van videobanden. Maar ja, dat typische Rotter damse, he? Dat heb je dan weer niet", aldus Van Buren. 'Met een op de vijf banden moeten we veel haast maken' Ook de gedaanteverandering van het centrum van Rotterdam is in het Gemeente Archiefvastgelegd. Kees van Buren: We hebben ruim 1600 banden en alles gaat naar de donder." foto: Dick Stuijter Er is helemaal niet zo heel veel veranderd in dertig jaar, zo blijkt uit historisch materiaal. Het Gemeente archief probeert historisch beeld materiaal te redden. foto: Dick Sluijter Het leven op straat ergens in de jaren zeventig. Foto- en videobeelden geven een mooi beeld van de tijd.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Maaspost / Maasstad / Maasstad Pers | 2000 | | pagina 25