maasstad
D
m
IB
IT
Boeiend boek van Rein Wolters gevuld met foto's, gedateerde feiten en anekdotes.
€i'V
MEEUWENPLAAT
ZALMPLAAT
HOOGVLIET - ,/VW de
Stichting Sportzeskamp
Hoogvliet geldt als de laatste
belangrijke datum in de 20ste
eeuw donderdag 21 oktober
1999. In een buitengewoon
gezellige sfeer sloot de spor-
tieve club die avond aan
boord van de Nieuwe Maze,
het schip voor representatie-
ve doeleinden van de ge-
meente Rotterdam, de mon-
stersteptocht naar en van
Londen af. Onder leiding van
mannen als Joop van der Hor,
Eric Groeneboom, Gerrit de
Klerk en Huib Klop hadden
ze het opnieuw waarge-
maakt. In enkele dagen tijd
legden ze de vijfhonderd ki
lometer af tussen Hoogvliet
en Buckingham Palace op
twee supersteps voor drie
personen. Onder de deelne-
mers zaten een aantal man
nen en vrouwen, die in Sep
tember 1982 al de monster-
tocht hadden volbracht tus
sen Hoogvliet en Parijs."
Slopen
Oorlogserfenis
Grenskwestie
Negende deel
V
Woensdag 23 februari 2000
CX55
Halve eeuw Hoogvliet in woord en beeld
0ȣR POORTUWvl
De grens tussen het Rotterdam en Poortugaalse gedeelte van
Hoogvliet, waar in de jaren zestig van de vorige eeuw volop
werd gebouwd. (foto collectie N. Beijer/WBVZ)
Door Elisabeth Schop
Met dit citaat van een beschrijving
over de ruim 25 jarige historie van
de 'zeskamp' begint hoofdstuk 5
'Zeskamp gaf Hoogvliet naam,
faam en glans', van het boek
'Hoogvliet - Woonstad tussen
Shell en Oude Maas'. Het is ge-
schreven en samengesteld door
journalist Rein Wolters, die acht-
tien jaar woonde in de wijk West-
punt. Als ex-bewoner, die actief
was binnen diverse maatschappe-
lijke organisaties in zijn woonwijk,
maar ook als journalist voor Het
Vrije Volk, beschrijft hij zijn erva-
ringen voor, tijdens en na zijn ver-
huizing uit de deelgemeente. Voor
zijn
inzet
als
wijk-
bewo-
ner werd
hij in
1989 be-
loond met
de titel
'Hoogvlieter
van het Jaar'.
Hoogvliet
kent, zo tekent
Wolters op, een
unieke geschie-
denis. „Van agra-
risch dijk- en vis-
sersdorp groeide het
vanaf 1951 in enkele decennia
uit tot een moderne satellietwijk
van Rotterdam. Hoogvliet staat
volgens tegenstanders te boek als
een planologische blunder. Aan de
zuidkant van de petrochemische
industrie had nooit zo dicht aan de
rand van het complex woning-
bouw gepleegd mogen worden.
Het gebeurde wel en dat gaf regel-
matig problemen, zekerals zich bij
Shell of bij een ander in het gebied
gevestigd bedrijf zich een calami-
teit voordeed."
En: „Niettemin groeide Hoogvliet
uit tot een bloeiende wijk met een
florerend cultureel en verenigings-
leven. Hoogvliet raakte ook in ver-
val en verpauperde. De aftakeling
begon in de wijken Nieuw-Enge-
land, Digna Johannapolder en de
Westpunt.
Het slopen van vijf-
duizend woningen en het
bouwen van eigentijdse nieuwe
woningen was vervolgens het re-
sultaat van tal van plannen om
Hoogvliet bewoonbaar te houden.
'Hoogvliet - Woonstad tussen
Shell en Oude Maas' vertelt hoe de
buitenwijk van Rotterdam groeide
en groeide en door de jaren heen
veranderde. Het verenigingsleven
komt via Wolters' pen eveneens
aan bod, maar zeker niet in volledi-
ge omvang. Als krent in de pap
geldt een beschrijving van de acti-
viteiten van de Wijk Belangen
Vereniging Zalmplaat (WBVZ),
de Stichting Sportzeskamp Hoog
vliet en de koninklijk erkende car-
navalsvereniging Oedevliet.Au-
teur Wolters benadrukt: .,Mijn
boek is beslist niet compleet. Door
de veelheid van jaren en ook van-
wege het feit dat herinneringen
doorgaans persoonsgebonden zijn,
is mijn pennenvrucht geen ge-
schiedkundig naslagwerk dat is ge-
baseerd op diepgravend historisch
onderzoek. Maar het geeft wel een
gedegen sfeer weer van het wo-
nen en leven in Hoogvliet, de
woonstad tussen Shell en Oude
Maas."
Het eerder aangehaalde
hoofdstuk 6 over de avontu-
ren van de Zeskampers ver-
volgt met: „Bijna alle Ne-
derlandse en Franse dag-
bladen publiceerden in
dat jaar over de 'bizarre
prestatie' van de Neder-
landers, evenals de
Rotterdamse piraat
Radio Atlantis van
Robert Rotgans. In
1982 werd de af-
stand overbrugd
op dezelfde twee
steps die acht-
tien jaar later in
het centrum
van Londen de
doorgaans niet van
hun stuk te brengen Engelsen
van verbazing deden stilstaan en
zelfs applaudisseren. De steps wa-
ren geconstrueerd door Shell Pernis
en door het bedrijf geschonken voor
het bereiken van het gestelde doel."
Wolters, nu op de anekdotische
toer: „De weg naar Parijs voerde
over smalle landwegen en ogen-
schijnlijk vergeten en dromerige
dorpen in Belgie en Frankrijk. Ge-
slapen werd in tenten en dat was iets
dat ik nooit eerder had gedaan en al
helemaal geen tent opzetten. Als
verslaggever voor Het Vrije Volk
berichtte ik elke dag over de vorde-
ringen van de ploeg, het afzien en
andere - soms pikante - details.
„Het was geen lolletje, dat slapen
met af en toe een koeienvla, zelfs in
de tent. Soms was er geen andere
plek om deze op te zetten in de
Franse weilanden. Op een nacht
werd me dat noodlottig. Nog maar
een stap verwijderd van mijn lucht-
bed op weg naar buiten voor het le-
digen van een overvolle blaas, stap-
te ik in het donker in een kennelijk
dezelfde dag gedeponeerde vlaai.
De waterdunne derrie sijpelde tus
sen de tenen van mijn rechtervoet.
En het stonk als de hel.
Water was niet voor handen en
mijn zaklantaarn weigerde ook al
dienst. Het leek wel een complot.
Met een handdoek heb ik mijn
voet, zo goed en zo kwaad als het
ging, gereinigd en deze vervolgens
buiten mijn luchtbed laten benge-
len. De handdoek ligt misschien
nog wel ergens tussen de maissten-
gels, want die heb ik van kwaad-
heid en onmacht weggesmeten. 's
Morgens heb ik de aan mijn voet
aangekoekte resten stront wegge-
spoeld in slootwater. Bij het ontbijt
vertelde ik wat me was overko-
men. Dat er gelachen werd en dat
het voorval nog steeds wordt opge-
haald, dat zal duidelijk zijn.
Het ontberen van een fatsoenlijk
toilet onderweg was af en toe een
behoorlijk probleem als je 'van de
broek moest' en het had de nodige
voeten in de Franse aardc. Een
mais- of korenveld was je enige
toevlucht, waar je soms tot in je en-
kels in de drassige grond wegzak-
te. Op een keer ging ik als laatste
'van de broek' voordat we gingen
vertrekken. Nog steeds moet ik
slikken als ik terugdenk aan al die
stinkende hoopjes met de bevlekte
stukken toiletpapier er half over-
heen. Maar ook dat was zeskamp,
die overigens heel veel plezier
bood en onderling veel vriend-
schap gaf."
In zijn boek roert Wolters tal van
onderwerpen aan: afwisselend per-
soonlijk, zakelijk en anekdotisch.
Hoogvliet kreeg aan het begin van
de jaren vijftig van de vorige eeuw
het stempel van 'oorlogserfenis'.
Immers, tijdens het bombardement
door de Duitsers op 14 mei 1940,
werden maar liefs 25.000 wonin
gen verwoest. Hierdoor raakten
77.000 mensen dakloos.Direct na
het tekenen van de vrede in Wage-
ningen op 5 mei 1945 werd met
hernieuwde energie het door het
stadsbestuur van Rotterdam reeds
tijdens de vijf verschrikkelijke oor-
logsjaren ingezette wederopbouw-
programma extra gei'njecteerd.
Hoogvliet werd aangewezen als
buitenwijk, alwaar in hoog tempo
nieuwbouw gerealiseerd moest
worden. In de (later beruchte)
Oliebuurt werd hiermee in de be-
ginjaren vijftig van de 20ste eeuw
daadwerkelijk een begin gemaakt.
Er werden 926 portiekwoningen
gebouwd en opgeleverd. Voor die
tijd uiterst moderne huizen, maar
wel klein van afmeting.
Voor Rotterdam gaf het opleveren
van het complex nauwelijks lucht,
want er was vooral vanaf 1946
sprake van een ware babyboom.
De geboorte van talloze 'direct-na-
de-oorlog-baby's' maakte de wo-
ningnood alleen maar groter. In
hoog tempo volgde in Hoogvliet
de bouw van de wijken Nieuw-En-
geland, Digna Johannapolder,
Westpunt, Meeuwenplaat en Ou-
deland.
Parallel aan de woningbouw ver-
liep de groei van het complex van
Shell aan de noordkant van de wijk
en de westzijde van het dijkdorp
Pernis. Af en toe deed zich een ca-
lamiteit voor in de vorm van ont-
ploffing, vuurzee of verregaande
stankoverlast. Het verloop van de
grotere incidenten is gedateerd in
'Hoogvliet - Woonstad tussen
Shell en Oude Maas' opgenomen.
Niet alleen slechte momenten zijn
opgetekend, maar ook de betere,
waaronder het schenken door Shell
van een recreatiegebouw aan de
Oude Wal aan de bevolking van
Hoogvliet.
Aandacht schenkt de auteur ook
aan de aanvankelijk afstandelijke
verstandhouding tussen multina
tional Shell en de buren van Pernis
en Hoogvliet en de in de tweede
helft van de jaren negentig van de
20ste eeuw danig verbeterde rela-
tie. Shell was gebleken dat open-
heid meer begrip voor de weder-
Burgemeester Andre van der Louw van Rotterdam in de jaren
zeventig van de vorige eeuw op werkbezoek in Hoogvliet.
Links van hem de WD'er Ph. Spoor en rechts (met bril)
wethouder W.J. van der Have, PvdA-deelraadsbestuur K.
Erkens en deelgemeentesecretaris H. Suttorp. (foto collectie H.
van der Schoor)
zijdse problemen opleverde dan
een afstompingsbeleid. Bestuur-
ders, bewoners en bedrijfsleven
ging samen in een vruchtbare bu-
renraad.
Bijna twee decennia achtereen
heeft ook de zogeheten 'grens
kwestie' de gemoederen danig in
beweging gehouden. Wolters gaat
tot het naadje van de kous in zijn
met veel data en namen gevulde
route naar corrigeren per 1 januari
1985 van de gemeentegrenzen tus
sen Rotterdam-Hoogvlieten Rhoon
en Poortugaal.
Het probleem ontstond in de begin-
jaren zestig toen Rotterdam meer
bouwplannen in voorraad had dan
bouwgrond. Buurgemeente Poortu
gaal beschikte in ruime mate over
het laatste. In vriendelijke gemeen-
schap en behulpzaamheid werd be-
sloten de bouwprogramma's voor
de wijken Zalmplaat, Meeuwen
plaat en later ook Boomgaardhoek
in de polders van Poortugaal ge-
stalte te geven in afwachting van
een door de Tweede Kamer te fiat-
teren grenswijziging ten gunste van
Rotterdam.
Een beslissing bleef uit waardoor
het onverdacht probleem ontstond
dat mensen die zich in de wijken
hadden gevestigd en zich in hart en
nieren Rotterdammer voelde, wet-
telijk inwoner waren van Poortu
gaal. De financiele regeling tussen
beide gemeenten over het betalen
van publieke voorzieningen en ook
onderwijs veroorzaakte veel pro
blemen.
De loop van de gemeentegrens was
zo grillig dat in de wijk Meeuwen
plaat gezinnen in hun woonkamer
leefden in Poortugaal en sliepen op
het grondgebied van Rotterdam.
Uiteindelijk werd na oeverloos ge-
zeur in 1984 de knoop doorgehakt:
Rhoon en Poortugaal gingen op in
de nieuwe gemeente Albrands-
waard en de Poortugaalse wijken
werden toegevoegd aan de deelge
meente Hoogvliet van de gemeen
te Rotterdam. Lange tijd was nog
sprake van het (in 1998 achterhaal-
de) feit dat Hoogvliet als zelfstan-
dige gemeente zou gaan opereren.
Het afblazen van de Stadsregio
Rotterdam zette een definitieve
punt achter die gedachte.
'Hoogvliet - Woonstad tussen
Shell en Oude Maas' is het negen
de deel in de populair-historische
serie 'Rotterdam in voorbije da
gen' van uitgeverij Europese Bi-
bliotbeek te Zaltbommel en be-
paald niet het laatste. Het volgende
deel, eveneens van de hand van
Rein Wolters, is ook gereed en is
getiteldHillesluis - Arbeiderswijk
rondom een
winkelboulevard'.Wolters schreef
naast de genoemde boeken delen
over de Afrikaanderwijk ('Schooi-
en en opgroeien rondom de kerk in
de Afrikaanderwijk'), Feijenoord
('Feijenoord - Wonen en leven tus-.
sen rails en waterkant') en het
Noordereiland ('Noordereiland -
Sigaar in de Nieuwe Maas'). Hij
heeft delen in voorbereiding over
Charlois en Bloemhof.
Vijf van de tot op heden versche-
nen delen zijn van de hand van his-
toricus Herman Romer. Zij boeken
laten herleven de historie van het
Scheepvaartkwartier, Zandstraat-
buurt, Katendrecht, Kruiskade-
kwartier en het centrum van het
vooroorlogse Rotterdam.
'Hoogvliet-Woonstad tussen Shell
en Oude Maas' in paperbackfor-
maat bevat 120 pagina's met 99
foto's in een uitgave van de Euro
pese Bibliotheek te Zaltbommel.
Auteur en samensteller is Rein
Wolters. Prijs: 29,90 gulden. ISBN
90.288.1534.1.
De steppers van de Zeskamp bij hun glorieuze intocht op 12
September 1982 na hun geslaagde steptocht naar Parijs. In 1999
maakte de ploeg nogmaals furore door eenzelfde steptocht te
maken naar het Buckinham Palace in Londen. (foto collectie R.
Wolters)
Het voormalige wijkgebouw De Stek aan de Kruisnetlaan in de jaren zeventig. Het was de
voorloper van de huidige Zalmstek, dat eveneens als een semi-permanent werd neergezet. (foto
collectie N. Beijer/WBVZ)
Op 31 oktober 1963 reed de dieseltram tussen Rotterdam en
Spijkenisse over de 'brug derzuchten' zoals de oude
Spijkernisserbrug in de volksmond werd genoemd. In 1976
werd de nieuwe brug opengesteld, bestaande uit vier delen
van de oude Moerdijkbrug. (foto collectie W.J. van Mourik)
Drie genomineerden voorde titel van Hoogvlieter van het jaar in 1995: v.l.n.r. wijkagent Henk
Smeins, voorzitter Nico Beijer van de wijkbelangenvereniging Zalmplaat en judocoach Chris de
Korte, die de titel kreeg toebedeeld. (foto collectie J.M. van der Hor)
