LIL maasstad portag© CX56 IT© rbije daye ROTTERDAM - Was Hillesluis lang geleden een vestigingsplaats voor arbeiders uit de provincie die hun heil in Rotterdam zochten, anno 2000 valt de wijk onder bestuur van de deelgemeente Feijenoord. Tussen de West-Varkenoordseweg, Breeweg en Groene Hilledijk, Hillevliet en Put- selaan wonen de Rotterdammers die dit als 'hun' plek beschouwen. Over de Groene Hilledijk, die samen met de Beijerlandselaan de winkelboule- vard Zuid vormt, reed tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw de RTM- stoomtram. Werkzoekers Herinneringen Horizon Etablissement Kennismaking Bar v..*.- w ~-- Door Elisabeth Schop Hoewel er veel veranderd is, vormen ge- noemde doorgaande wegen nog steeds de ader van de wijk. Veel Rotterdammers en ook mensen van 'de eilanden', die met graagte kwamen winkelen op Boulevard- Zuid, zullen in het boek 'Hillesluis - Ar- beiderswijk random een winkelboule- vard' herkenning vinden. Het is geschreven en samengesteld door de journalist Rein Wolters en is het on- dertussen alweer tiende deel in de serie 'Rotterdam in voorbije dagen', dat sinds 1997 is verschenen. Wolters stelde er vijf samen, terwijl de historicus Herman Ro- mer de andere wijk voor zijn rekening nam. Rein Wolters (53, drie kinderen, vier kleinkinderen) kent de Hillesluis ook per- soonlijk als geen ander. Hij woonde er als kind in de Pantserstraat en groeide op in De tramhalte aan de 2e Rosestraat, die als bijnaam had 'het Sluissie'. Op de achtergrond de locomotievenloods van de Nederlandse Spoorwegen. In de jaren zestig maakte deze plaats voor een remise voor de metro en de tram. Foto collectie W.J. van Mourik Hillesluis. Hij hielp er als knul bakkers en melkboeren en zag zijn eerste film in kleur in het Colosseum theater. Later werd het zijn werkgebied als journalist voor Het Vrije Volk en vanaf 1 april 1991 bij het Rotterdams Dagblad. De historie van de wijk begint aan het be gin van de negentiende eeuw. Uit Bra bant en Zeeland, maar ook uit noordelijke provincies als Drenthe en Groningen, vestigden de eerste bewoners zich in Hil lesluis. Het waren werkzoekers. In de grate stad was onder meer in de haven en in de scheepsbouwindustrie goed geld te verdienen: veel meer dan op het platte- land, waar de armoede groot was. Anno 2000 is Hillesluis een van de acht wijken van de deelgemeente Feijenoord. Naast Hillesluis waren dat het Noorderei- land, Kop van Zuid, Feijenoord, Katen- drecht, Afrikaanderwijk, Bloemhof en Vreewijk. Negentig jaar later is het de zesde generatie die zich mag beroepen roots te hebben liggen in Hillesluis, waar- van de Beijerlandselaan en Groene Hille dijk hun allure en doorgaande functie, zij het soms ten koste van veel inspanning, redelijk hadden behouden.In bijna hon- derd jaar is echter veel veranderd. In de loop van jaren hebben er ook diver se tramlijnen gereden: 3 en 13. In 1968 maakte de komst van tramlijn 2 tussen de wijken Charlois en IJsselmonde tramlijn 3 overbodig. De tram verdween van de Beijerlandselaan. In de jaren negentig van de vorige eeuw is deze in ere hersteld door de komst van lijn 20 van TramPlus. Maar niet tot tevredenheid van iedereen, want de bouw van het traject heeft ook geleid tot leegstand en zelfs het opheffen van winkelbedrijven. De buurtvereniging TOO van de Blokweg en omgeving maakte in de jaren zeventig van de vorige eeuw een uitstapje vanwege het 15-jarig bestaan. Een drum band met majorettengroep ging vooraf aan de touringcar met daarin ook TOG-voorzitter Gerard van Santen. Foto collectie R. Wolters mmm De Beijerlandselaan in de jaren zestig met op de achtergrond het Colosseum filmtheater en op de hoek met de Groningerstraat het bekende cafe van Van Dijk. Daarboven waren vergaderruimten en een dansschool. Foto collectie P. Ton In zijn boek geeft Wolters een klein deel weer van feiten en herinneringen tussen 1940 en 1995, die velen aan die ruime pe- riode hebben aan Hillesluis. Het geeft een zeker niet compleet beeld, dat bovendien vaak persoonlijk en anekdotisch is getint. Soms treedt het verhaal over de grens van de genoemde tijdsperiode, maar dat is dan gedaan om de latere of vroegere his torie te verduidelijken. Wolters: „Com- pleet kan dit boek niet zijn, doordat de wijk in de loop van decennia talrijke ver- anderingen heeft doorgemaakt en waar- aan de stadsvernieuwing sedert de jaren zeventig debet is." En: „Door de veelheid van jaren en ook vanwege het feit dat herinneringen door- gaans persoonsgebonden zijn, is mijn boek zeker niet bedoeld als een geschied- kundig naslagwerk, dat is gebaseerd op diepgravend historisch onderzoek. Maar het geeft niettemin een gedegen beeld en een weergave van de sfeer in de bedoelde jaren van leven, wonen en werken in Hil lesluis." Wolters heeft in zijn boek veel gedateerde feiten en gegevens verwerkt, maar beschrijft ook een deel van zijn jeugd, die soms keihard verliep. In hoofdstuk 1 meldt hij: „Als peuter vond ik het al vanzelfsprekend om te hel- pen in het huishouden of het doen van boodschappen. Dus met vader meesjou- wen bij het verhuizen van een (in)woon- zolder aan Groene Hilledijk naar de Pant serstraat was een doodnormale zaak. Bo vendien met als plezierige bijkomstig- heid dat we niet langer de etage hoefden te delen met de familie Van de Gevel, maar de beschikking kregen over een ei- gen woning met vier kamers. Vader had een handkar geleend van waterstoker Piet de Bree in de Heinlantstraat in Bloemhof, waarmee de schamele huisraad werd overgebracht." "Dat het leven soms erg moeilijk kan zijn, dat wist ik vanzelfsprekend niet als avontuurlijke en telkens naar een nieuwe horizon verlangende knul van vier, die zijn vader assisteerde met het over veer- tien traptreden van onze nieuwe woning naar boven sjouwen van bedden, pannen, in kranten verpakte kopjes en borden, de pispot, stoelen en nog wat andere za- ken." "Moeder hielp niet mee. Ze was weer eens 'ziek', de gebruikelijk uitdrukking als ze door vader weer eens zwanger was gemaakt. In die periode vrijwel een keer per jaar. Voor de rooms-katholieke kerk, het geloof dat wij aanvankelijk fanatiek aanhingen, was ons gezin, volgens de kopstukken van onze parochie, godgeze- gend en vruchtbaar. Jaja. Maar ondertus- sen gingen we wel zwaar gebukt onder armoede en ook ontbering. Voor de kerk telde alleen de zieltjes, en de rest...., dat moest je zelf maar oplossen." "Achteraf geteld is moeder negen keer 'ziek' geweest en elke keer behoorlijk 'geprikt door de ooievaar', zoals tante Sien uit Zierikzee in Zeeland (een boerin en zus van moeder die af en toe over- kwam om als baker op te treden) het zo beeldend en tegelijk geheimzinnig aan ons kinderen vertelde. De laatste van het gezin was een buitenechtelijk broertje, dat maar een paar maanden heeft ge- leefd." "Vader liet, toen ik zo'n elf jaar was, ons gezin met acht kinderen in de steek voor zijn ongetrouwde vriendin, een cheffin op het kantoor van de HAKA aan de Vierhavensstraat. Naar later bleek had hij al jaren stiekem een verhouding met haar. Overigens duurde zijn tweede huwelijk, na zijn vertrek bij ons gezin, meer dan 25 jaar, aanzienlijk langer dan met mijn moeder. Na de echtscheiding ging moe der ook een eigen weg, vandaar het bui tenechtelijk broertje Freddie." Een paar maanden later overleed hij aan een hartafwijking. Op de dag van zijn be- grafenis vond ik als knaap van dertien de weg naar de Zuiderbegraafplaats aan de Slinge, waar ik nog niet eerder was ge weest. Hoewel moeder mijn komst naar de dodenakker liever niet had gewild, voelde ik het toch als een plicht haar eni- ge ondersteuning te geven op dat moeilij- ke moment. Trouwens, ook als enige. De vader van mijn broertje, Wim, nam niet eens de moeite afscheid van zijn nage- slacht te nemen." "Achteraf kwam ik aan de weet dat hij een elders wonende en gehuwde vracht- wagenchauffeur was, die beweerde een vrije man te zijn en als hoofduitvoerder te werken in de wegenbouw. Zo'n jaar of twee eerder ontmoette hij mijn moeder, waarop hij 'viel'. Ondanks haar acht ge- baarde kinderen zag moeder er best appe- tijtelijke uit. Uiteindelijk was ze op dat moment nog maar 35 jaar en, ondanks dat ze al jaren achtereen keihard had moeten 'sloven', volstrekt niet versleten." Cafe De Oprit op de hoek van de Blok weg en de Slaghekstraat heeft meermalen een rol gespeeld in het leven van auteur Wolters. Hij schrijft: ,,Als kind maakte ik kennis met het etablissement op een wij- ze, die aanvankelijk minder prettig was. Samen met mijn oom. Max Hink van de Polderlaan, wandelde ik er op zondag- middag voorbij als we naar een wedstrijd gingen van Feijenoord en natuurlijk ook weer naar huis." Altijd was het druk in De Oprit, waar de buitendeur meestal open stond. Op een keer ging het uiterst rumoerig toe. Twee klanten hadden ruzie gekregen en waren op de vuist gegaan. Niks bijzonders, want dat gebeurde in de jaren vijftig en zestig wel meer als men iets te veel uit het kelk- je of het bierglas had gelurkt. Bovendien ging men eerlijk op de vuist: het gebruik van een mes of erger kwam tijdens een handgemeen vrijwel niet voor. Gewoon slaan tot je tegenstander murw op de grand lag en daarmee was het gedaan." "De twee rollebolden al meppend naar buiten en liepen in hun ijver om elkaar af De (korte) Beijerlandselaan in 1958 met tramlijn 3. Ter hoogte van de VW- bus de bekende fotowinkel van Flollywood. Foto collectie W.J. van Mourik. SA.TJ.VJK SQUD-SMto U®. De Van Flaeftenstraat met de winkelpanden van juwelier Sativar, die aan het eind van de zestiger jaren begon onder de naam Sativa, dus zonder 'r'. Er bleek al een bedrijf onder die naam actief. vandaar de wijziging. Foto collectie H. van der Schoor De kruising Hillevliet/Lange Hilleweg en Polderlaan met op de achtergrond de Maranathakerk, een van de weinige godshuizen die op Zuid bewaard is gebleven. Bijzonder is ook tramlijn 9 met aanhangwagen op deze foto uit 1937. Foto collectie H. Solle/Th. Barten te tuigen pardoes mijn persoontje onder- steboven. Mijn voorhoofd scheurde spontaan open na de harde botsing die volgde met een lantaarnpaal. Het bloed gutste uit de wond. De 'supporters' van de vechtenden ontging dat niet. Ze trok- ken de twee uit elkaar en wezen naar mij. Tussen het bloed in mijn ogen door zag ik dat ze zich naar waren geschrokken." "In het cafd werd mijh hoofdwond, die achteraf weinig voorstelde, uitgewassen en van een verband voorzien. Terwijl een mevrouw hiermee in het keukentje bezig was, kregen de twee vechtersbazen in de zaak de oren uitgewassen. Dat ze elkaar in de haren wilden vliegen, dat moesten ze zelf maar weten. Maar dat een knulle- tje van zes hiervan de dupe moest zijn, nee, dat was schofterig." "Een van de bezoekers trok daarop de pet van zijn hoofd en zei: laten we die knul blij maken, geef jullie losse geld. De pet ging rond en het resultaat was een zak vol muntgeld en ook enkele briefjes pa- piergeld van een gulden. Bovendien zat er een biljet van een rijksdaalder tussen, vertelde oom Max nadat we alsnog in het stadion waren gearriveerd. Hij met de pa- pieren puntzak met het geld in zijn jaszak en ik met hoofdpijn. Het enige dat ik van de wedstrijd nog weet, was dat Sparta de tegenstander was en dat in het elftal van Sparta ene Tinus Bosselaar meespeelde. Later werd hij ook bekend als handelaar in voeding voor dieren." "Ander feit dat is bijgebleven is dat de mannen in De Oprit ruim dertig gulden hadden gedoneerd. Moeder was er blij mee, doch minder gelukkig met de bloed- vlekken op de witte kraag van mijn ma- trozenblouse." "Mijn tweede kennismaking met De Op rit, toen ongeveer dertien jaar oud, was met broodbezorger Herman Witholt van Van der Meer Schoep. In de omgeving van het cafe bevond zich zijn klanten- kring. Op zaterdag heb ik hem enige tijd geholpen en verdiende zodoende mijn ei gen zakgeld. Herman reed uit vanuit de remise van M&S, zoals het bedrijf kort- weg werd aangeduid, op de hoek van Polderlaan en Schildstraat." In de jaren tachtig van de vorige eeuw was Wolters lid van biljartvereniging De Oprit, waar- van hij zich in 1981 clubkampioen mocht noemen en het jaar daarop de competitie beeindigde als tweede. Uitgebreid in 'Hillesluis - Arbeiderswijk random een winkelboulevard' zijn de be- schrijvingen over de historie van de Beij erlandselaan en Groene Hilledijk, de Blokweg, Pantserstraat, Polderbuurt, Walravenbuurt en natuurlijk het verdwe- nen filmtheater Colosseum. Maar ook de activiteiten van het voorlopig erkend wijkorgaan Hillesluis (de voorloper van de bewonersorganisatie), de acties tegen de overlast van het rangeer-emplacement langs de West-Varkenoordseweg en de Pantserstraat zijn aan het papier toever- trouwd. 'Hillesluis -Arbeiderswijk rondom een winkelboulevard' is uitgevoerd in paper- backformaat. Het bevat 112 pagina 's met 106 foto's. Auteur Rein Wolters. Uitgeve- rij Europese Bibliotheek te Zaltbommel. Prijs 29.90. ISBN 90.288.1530.9.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Maaspost / Maasstad / Maasstad Pers | 2000 | | pagina 27