maasstad Genieten van rust, ruimte, kastelen, kunst en cultuur in een van de mooiste streken in historisch oost Duitsland Vakantie in Anhalt-Dessau en het Wdrlitzer cultuurtuinenrijk Vilten sloffen Koninklijk bezoek Oranienbaum Een intense rust daalt over ons neer. Slechts de vredige klanken van blij makend vogelgezang zweven op een zee van weldadige, bijna hoorbare stilte doorde atmosfeer. In een fraai aangelegde waterpartij dobbert een tiental spier- witte zwanen. De sierlijke vogels zwemmen rond de plaats waar zacht geelgekleurde gondels in een roman- tisch ogende ambiance wachten op hun passagiers. He- laas is het zwaar bewolkt en regenachtig, de gopdels blij- ven leeg. Desondanks genieten we met voile teugen van de idyllische omgeving. Het is nog vroeg in het voorjaar. De bomen krijgen voorzichtig een waas van jong groen om hun takken. Hier en daar etaleert een vroege voor- jaarsbloeier zich in een wolk van geel, roze of witte bloe- sem. Tussen de nog kale bomen door ontwaren we op enige afstand in het groene landschap een classisistisch prieel of kasteeltje. Een aanblik die aan het gezicht ont- trokken zal zijn zodra de bomen tot voile zomertooi ge- komen zijn. Zelfs nu, nog maar begin april, ademt dit ge bied een hemelse sfeer. Hoe paradijselijk moet dit land schap in de zomermaanden zijn als de talrijke bomen, struiken en planten in dit uitgestrekte gebied hun schoon- heid in alle glorie tonen? Slot Mosigkau Anhalt-Wittenberg Dessau Bauhaus Woensdag 25 april 2001 CX46 Slot Worlitz is nagenoeg geheel gerestaureerd en herbergt diverse historische interieurstijlen en kunstwerken. Wie bij het betreden van het slot niet even omhoog kiikt naar het plafond van het bordes, doetzichzelf tekort. H (Foto-s; PaulLaros) We wandelen in de landschaps- tuin behorend bij het slot Wor litz. Deze tuin is slechts een deel van het uitgebreide cultuurland- schap van het Dessau-Worlitzer cultuurtuinenrijk dat zich be- vindt in het landsdeel Saksen- Anhalt. Even ten noorden van de lijn Maagdenburg/Leipzig, zuid- westelijk van Berlijn, strekt zich het cultuurtuinenrijk uit. 'De go- den hebben de vorsten toege- staan zich een droom te ver- schaffen' zo sprak de beroemde dichter Goethe ruim tweehon- derd jaar geleden bij zijn bezoek aan het Dessau-Worlitzer Gar- tenreich (tuinenrijk). Die 'droom' behoort sinds kort tot het wereldcultuurerfgoed van de Unesco. Het Dessau-Worlitzer Gartenreich ontstond in de achttiende eeuw in het oosten van het tegenwoordige Saksen-Anhalt. Tijdens de rege- ringsperiode van vorst Leopold III Friedrich Franz von Anhalt-Des- sau (1740-1817) gold Anhalt-Des- sau als een centrum van verlichting in Duitsland. Zijn hervormende gedachten over de kunst en de maatschappij hebben de cultuur in midden Europa sterk beinvloed. Vorst Franz hield niet van het krijgsgeweld. Hij was veel meer geinteresseerd in kunst en cultuur. Daarbij was hij een voor die tijd sociaal bewogen vorst. Hij wenste dat het volk niet alleen meer oog voor de schone kunsten ontwikkel- de, maar spande zich ook in om voorzieningen te treffen die de Ieefomstandigheden van zijn on- derdanen konden verbeteren. Zo voerde hij de schoolplicht in, bracht hervormingen in het land- schap tot stand en beijverde zich voor betere gezondheidsomstan- digheden voor zijn onderdanen. Hij was zeer geliefd en werd dan ook liefkozend 'Vater Franz' ge- noemd. Vorst Franz probeerde het militaire gedoe te ontlopen door veel te rei- zen. Hij doorkruiste heel Europa en bezocht onder meer Italie, Frankrijk en Engeland. Hij raakte er onder de indruk van de architec- tuur evenals van de kunst- en cul- tuurvormen die hij er aantrof. Hij stelde zich ten doel deze cultuur te mengen met en toe te voegen aan die in zijn eigen land. Hij voerde zijn ideeen om mens, landschap en cultuur met elkaar te verbinden uit op zijn grondgebied, het samenge- voegde 'landje' Anhalt-Dessau. Onder zijn beheer werden op een oppervlakte van 142 vierkante ki lometer kasteeltjes in verschillende bouwstijlen, kunstwerken en parkgebieden tot een harmonieus geheel samengevoegd in het oor- spronkelijke landbouwgebied aan de Elbe. De verlichte ideeen van vorst Franz worden voor de bezoe- ker zichtbaar in het in 1764 aange- legde Worlitzer Landschapspark en weerspiegelen zich er op even bijzondere als indrukwekkende wijze. Getrouw aan zijn stelling 'het nuttige met het aangename te combineren' ontstonden land- schapstuinen 'als parels aan een snoer geregen'. Grote en kleine landschapstuinen met onder meer classistische kastelen zoals in Groszkiihnau, slot Georgium in Dessau waarin het Anhalter schil- derijenmuseum is gevestigd, Bec- kerbruch, Tiergarten, Luisium, Sieglitzer Park en Schnitzer See. Daar kwamen bij het kasteelcom- plex Mosigkau en het barokke slot- complex Oranienbaum waar de wortels van ons koninklijk huis liggen en waar de Nederlandse in- vloed tot op de dag van vandaag merkbaar is en gekoesterd wordt. De gebieden liggen op destijds slechts 'een half uur gaans te paard' van elkaar verwijderd en vloeien tegenwoordig als het ware in elkaar over. Aan het begin van het Worlitzer tuinenpark valt meteen het prachti- ge slot Worlitz op. Dit classisisti- sche slot is voor het grootste deel gerestaureerd en in de oorspronke- lijke staat teruggebracht. Bezoe- kers kunnen, onder leiding van een gids, het slot bezichtigen en de stijlvolle kamers met de authentie- ke, verschillende interieurstijlen en kunstwerken bewonderen. Dege- Het originele oranjeboompje van slot Oraniembaum staat te kijk in hetslotmuseum. nen die het slot bezoeken moeten vooral niet vergeten op het over- dekte bordes voor de entree om hoog te kijken naar het magnifiek gerestaureerde plafond met stuc- werk en in het midden een schitte- rende klok. En niet vreemd opkij- ken als zij grote vilten sloffen krij- gen aangereikt met het verzoek de ze over hun schoenen aan te trek- ken. Dit om te voorkomen dat de in perfecte staat verkerende eeuwen oude parketvloeren zouden be- schadigen. Het omvangrijke landschapspark zelf is gratis te betreden en is voor jong en oud zowel als voor gezin- nen met kinderen een aangename plaats om tot rust te komen, te wandelen, picknicken of te varen in een gondel met een gondelier aan het roer, die op onderhoudende wijze bijzonderheden en anecdotes vertelt. Tussen de bedrijven door valt er te genieten van schitterende pauwen en natuurlijk van de in het landschap gei'ntegreerde kunst en cultuur. Een topper voor de kinde ren blijkt steeds opnieuw de ket- tingbrug. Zij krijgen er niet genoeg van om daarover heen en weer te rennen. Ook de megadoolhof, ge- vormd door manshoge buxusha- gen, bezorgt groot en klein dolle pret. Bovendien zijn op verschei- dene plaatsen in deze landschaps tuinen eet- en drinkgelegenheden te vinden. Voor wie zijn verblijf in Worlitz wil veraangenamen met een authentiek streekgerecht is het Parkhotel-restaurant Worlitz de uitgelezen gelegenheid. Het in het plaatsje Worlitz gelegen hotel ser- veert tegen zeer billijke prijzen, naast vele andere heerlijkheden, enkele typische streekgerechten. Terwijl wij van een door hoteleige- naresse Brunhilde Schendzielorz aanbevolen eenpansmaaltijd ge nieten, vertelt zij ons hoe zij in 1999 op de vakantiebeurs in Utrecht was om het Worlitzer Gar tenreich te promoten en daar ge heel onvoorbereid koningin Bea trix aan haar stand mocht begroe- ten. Brunhilde herinnert zich die gebeurtenis nog als de dag van gis- teren: „De koningin toonde zich zeer geinteresseerd in het cultuur- tuinengebied en informeerde in het bijzonder naar Oranienbaum, het slot van haar voorvaderen, dat in dit gebied ligt. Ik was zo nerveus dat ik nauwelijks kon praten. Van de zenuwen vergat ik zelfs een 'knicks' te maken. Toen ze dat merkte klopte ze me geruststellend op de schouder en zei vriendelijk lachend: 'wees maar rustig hoor, doe maar gewoon'. Tot mijn grote verrassing zegde zij bij die gele genheid een miljoen toe als bijdra- ge voor de restauratie van de 'Del- phinenfonteinen' in het slotpark van Oranienbaum. Sindsdien heb ik een zwak voor jullie koningin en een heel andere verstandhouding met Holland", vertelt Brunhilde enthousiast en zij verzekert ons dat de donatie inderdaad is overge- maakt aan Thomas Weiss, de di- rekteur van de Cultuurstichting Dessau-Worlitz. Oranienbaum ligt op zes kilometer afstand van Worlitz en ontstond 300 jaar geleden. Toen de prinses van Oranje, Henriette Catharina met de Anhaltse vorst Johann Georg II trouwde, stichtte zij een stukje Holland midden in Saksen Anhalt; de barokstad Oranien baum. Henriette Catharina, de dochter van stadhouder Frederik Hendrik, liet zowel de stad als de slottuin geheel naar Nederlands voorbeeld ontwerpen. Het barokke geheel bleef tot op de dag van van daag zijn oorspronkelijke vorm be- houden. Henriette Catharina en haar drie zusters trouwden met door Berrie Laros Een deel van het symmetrisch aangelegde slotpark van Oranienbaum, gezien vanafde achterzijde van het slot. Duitse vorsten en waren voor Duitsland een bron van inspiratie. De Hollandse invloed op het ge bied van handel, haven- en dijken- bouw, stadsarchitectuur en schil- derkunst is in Oranienbaum duide- lijk te zien. De schilderachtige slottuinen geven de bezoeker een beeld van de verschillende stijlen tuinarchitectuur. Terwijl in de tuin voor het slot de oorspronkelijke barokke tuin bewaard is gebleven, opent zich achter het slot voor de toeschouwer de toverachtige Chi- nees-Engelse tuin. In Duitsland was dit de eerste tuin die aangelegd werd in deze stijl. Hij is met de grachten, het eiland en de bruggen nu nog in de oorspronkelijke opzet te zien. Ook de de pagode met zijn vijf verdiepingen is evenals het Chinese theehuis in oorspronkelij ke stijl behouden. Een pronkjuweel is het prachtig gerestaureerde Marktplein met daarom heen de in dezelfde barok ke stijl als het slot opgetrokken ge- bouwen. We kijken onze ogen uit en verbazen ons over de schoon- heid van dit geheel. Het Markt plein is geheel volgens de oude historische tekeningen gerecon- strueerd. Het middelpunt van het plein wordt gesierd door een repli ca van het bronzen oranjeboompje, het symbool van de barokstad dat herinnert aan de grondlegster Hen riette Catharina van Oranje Nas sau. Om het plein staan behalve de in originele staat terug gebrachte woningen het even zo fraai geres taureerde 'weduwenhuis' en de li- keurstokerij. Daar wordt de wat wij noemen 'Oranjebitter' ge- stookt, al verzekert Torsten Gaber van het Stadsinformatie- en Toe- ristenbureau Oranienbaum ons dat hun likeur meer naar het zoete dan naar het bittere neigt. Het slot Oranienbaum werd onder leiding van de Nederlandse bouw- meester Cornelius Ryckwaert ge- bouwd. In het slot is momenteel het archief van Anhalt onderge- bracht. Een deel van het slot is reeds gerestaureerd en als museum ingericht. Daar staat ook het enige echte originele oranjeboompje van Henriette Catharina van Oranje Nassau. Bijzonder en zeer beziens- waardig is de zomereetzaal in het souterrain, de zogenaamde tegel- tjeskelder (Delfter Fliesenkeller). De wanden van deze in 1920 in oorspronkelijke staat gerestaureer de gewelfde zaal zijn van onder tot boven gedecoreerd met Delfts- blauwe tegeltjes, afkomstig uit Rotterdam en Haarlem. De restau ratie van het slot is nog altijd aan de gang en wordt, steeds wanneer er weer wat geld beschikbaar is, in fasen voltooid. Het hele project zal naar schatting twintig miljoen DMark vergen. Niettemin hoopt de Cultuurstichting dat de restauratie over drie a vier jaar voltooid zal zijn. Dan zullen alle teruggevon- den belangrijke historische- en kunstwerken, waaronder veel erf- goed als schilderijen, in het slot worden ondergebracht en te be zichtigen zijn. Anna Wilhelmine (1715-1780), de dochter van de oom van vorst Franz; Leopold I von Anhalt-Des sau (1676-1747), de zogenoemde 'Alte Dessauer', liet op het land- goed Mosigkau dat haar vader haar als ongetrouwde dochter schonk, het slot Mosigkau als zomerver- blijf bouwen. Het weliswaar ver- anderde maar volledig behoudene slotcomplex werd schitterend ge restaureerd. Sinds 1951 doet het slot dienst als museum. Het slot herbergt de omvangrijke schilde- rijencollectie uit het erfgoed van de toenmalige Oranjetelgen. Er zijn een kleine honderd schilderij en te zien van bekende Vlaamse en Hollandse meesters uit de 17e en 18e eeuw. Portretten, stillevens, landschappen en tal van andere af- beeldingen. Ze hangen in een in oogverblindende rococostijl inge- richte galerijzaal, lijst aan lijst en bedekken op die manier geheel de wanden van de zaal. Werk van Jan Brueghel, Peter Paul Rubens, An ton van Dyck en vele andere be kende schilders hangt er in perfect geconserveerde staat ter bezichti- ging. Daarbij is het museum-slot op zich alleen al de moeite van een rondleiding waard. In de onmiddellijke nabijheid van voornoemd tuinenrijk zijn in de re- gio Anhalt-Wittenberg meer be langrijke bezienswaardigheden waarvan er twee, evenals het Wor litzer Gartenreich, onder het cultu red erfgoed van Unesco vallen. Anhalt en Wittenberg; in deze bei- de begrippen worden wezenlijke elementen van de streek weerspie- geld. Anhalt staat voor het Dessau- Worlitzer cultuurlandschap. Wit tenberg refereert aan de cultuur en de geschiedenis, die nauw verbon- den is met de grote reformator Martin Luther. De Lutherhal met het Luthergedenkteken staat als een historische getuige van de door deze grote hervormer ingevoerde De fraai gerestaureerde likeurstokerij op het historische Marktplein van Oranienbaum, waar de Oranjelikeur wordt geproduceerd. Ruimte, schoonheid en rust in de landschapstuin van slot Worlitz. De schitterende rococozaal van het museumslot Modigkau is van onder tot boven behangen met een zeer waardevolle schilderijencollectie uit het erfgoed van de Oranjes. De achterzijde van slot Oranienbaum met middenvoor de Delphinenfontein. Reformatie onder de bescherming van Unesco. Anhalt-Wittenberg strekt zich uit langs de weelderige loofbossen aan de rivieren Elbe, Mulde en Saale. Hoewel de ont- wikkeling van de industrie in deze streek zijn sporen heeft nagelaten, heeft de natuur hier ten dele unieke leefruimten voor zeldzame planten en dieren kunnen bewaren. Heel bijzonder is het beverhuis waarin toeristen door middel van een gla- zen wand het doen en laten van de bevers in hun burcht kunnen gade- slaan zonder dat de dieren daar- door in hun gedrag gestoord wor den. Dessau ligt met zijn thans 84.000 inwoners tussen de rivieren Mulde en Elbe in een van de opmerkelijk- ste landschappen van Europa. Des sau is de belangrijkste stad en te- vens het economische centrum in het gebied Anhalt-Wittenberg. De stad is rijk aan tradities, bracht be roemde dichters, denkers, musici en technici voort. Een bekende technicus uit Dessau is professor Hugo Junkers. Dessau telde in de DDR-tijd 100.000 inwoners. In maart 1945 werd de binnenstad van Dessau voor 84 procent ver- woest. Daarna domineerden nieuwbouwgevels. Momenteel worden de renaissance-bouwwer- ken gerestaureerd en nieuwbouw- projecten creeren fraaie en attrac- tieve woongebieden. Na de val van de muur, 'die Wende' zoals de oost-Duitsers zeggen, zag de stad met lede ogen veel jonge, goed op- geleide mensen vertrekken. „De hoge werkloosheid (20 procent) dreef en drijft hen er toe hun geluk in het Westen te zoeken. Achter blijven de vele duizenden, vaak oudere arbeiders die door het slui- ten van de bruinkoolmijnen en de teloorgang van de zware industrie waarvoor weinig in de plaats kwam, werkloos werden", legt Kerstin Bittner, bedrijfsleidster van het Vreemdelingenverkeers- en Toeristenbureau Anhalt-Wit tenberg uit. „We richten ons nu sterk op het toerisme dat we in de ze streek aan het ontwikkelen zijn en streven ernaar deze streek be halve in Duitsland vooral ook in het buitenland te promoten. De ac- tiviteiten zijn gericht op cultuur- en natuurtoerisme voor korte ver- blijven van drie a vier dagen en zijn uitstekend te combineren met bijvoorbeeld een bezoek aan Leip zig, dat een klein uur rijden van Dessau verwijderd ligt. Als bijzon dere toeristische attractie wordt momenteel de laatste hand gelegd aan het herstel van een historische, honderd jaar oude treinbaan waar- over bezoekers in een nostalgische trein dwars door het cultuurtuinen- gebied worden vervoerd. Zelfs de fiets mag mee in de trein. Als alles volgens plan verloopt kunnen we die spoorbaan deze zomer nog in gebruik nemen", zegt Kerstin hoopvol terwijl zij ons begeleidt naar allerlei bezienswaardigheden in de regio. De infrastructuur is prima, het openbaar vervoer is zeer goed en er zijn uitstekende overnachtings- mogelijkheden. „Tien jaar geleden beschikten we nog maar over 1700 bedden in deze regio. Nu zijn dat er al 10.000", vertelt Kerstin en thousiast. Wij ontmoetten haar in de lounge van het luxe, volgens smaakvol modern design ingerich- te vier sterren Hotel Fiirst Leopold. Het hotel ligt op loopafstand in de directe nabijheid van het treinstati- on in Dessau, schuin tegenover een immens gebouw; het Anhaltischen Theater Dessau. Een imposant, met zijn 1750 zitplaatsen eigenlijk veel te groot theater voor een stad als Dessau. Desondanks kan de stad terugblikken op een theaterge- schiedenis van meer dan tweehon- derd jaar. Het classisistische thea ter, waar het hele jaar door mu- ziek-, dans-, toneel- en theater- voorstellingen worden gegeven, is de moeite van het bezoeken zeker waard. Wij bezochten er Mozart's opera 'Die Entfiihrung aus dem Serail' en waren bepaald onder de indruk. Niet alleen van de hoge kwaliteit van het operagezelschap maar beslist ook van het stijlvolle, uitstekend onderhouden interieur van het theater. Vraag in de pauze in het theaterrestaurant overigens niet om koffte, want die wordt niet geschonken. Wijn, bier en fris- drank is er verkrijgbaar evenals - hoe kan het anders in Duitsland - borden met warme worst en brood- jes, opgemaakte snacks of salades. Houd er wel rekening mee dat dit in pakweg twintig minuten veror- berd moet zijn, want dan klinkt on- herroepelijk de gong voor het tweede deel van de voorstelling. Liefhebbers van architectuur en bouwstijlen mogen in Dessau het Bauhaus beslist niet overslaan. Het Bauhaus behoort tot de meest inte- ressante en belangrijkste architec- tonische monumenten van de twin- tigste eeuw en is ook op de lijst van wereldcultuurerfgoed van Unesco geplaatst. Het Bauhaus vertegen- woordigde destijds een volledig nieuwe, revolutionaire richting in de architectuur. De ontwerpen van het Bauhaus verenigden kunst met techniek en werkten baanbrekend voor de moderne industriecultuur. Tal van kunstenaars en architecten hebben zich door het Bauhaus la- ten beinvloeden. Het Bauhaus werd in 1925 door Walter Gropius als hogeschool voor design en vormgeving in Dessau opgericht en is thans als onderdeel van de huidige hogeschool ingericht als museum voor de uit de Bauhaus- stroming ontstane toegepaste kunst. Het tegenwoordig in het Bauhaus gevestigde onderzoeks- en vormgevingsinstituut werkt in de sectoren werkplaats-verzame- ling-academie. In het hele stadsge- bied van Dessau staan bouwwer- ken van het Bauhaus. In de direkte nabijheid zijn de 'Meisterhausern' te bezichtigen. Dat zijn de in Bauhausstijl opgetrokken wonin gen waarvan er een door beroemd- heden als Wassily Kandinsky en Paul Klee tijdens hun studie aan het Bauhaus werden bewoond. In die woning brachten zij hun ideeen over architectuur en kleurgebruik tot uiting. De in meer dan 170 kleurnuances uitgevoerde huizen zijn getrouw aan hun originele staat gereconstrueerd. Een bezoek aan het Bauhaus en de verderop in dezelfde straat gelegen 'meester- huizen' is voor gei'nteresseerde toeristen een absolute must. Behalve hotels in Dessau en omge ving zijn er in het gebied Anhalt- Wittenberg tal van pensions en va- kantieappartementen voor toeris ten beschikbaar. Bovendien zijn er vijftien goed geoutilleerde cam pings in de omgeving. Voor de ac- tieve toerist zijn volop kilometers lange wandel- en fietsroutes in het cultuurtuinengebied uitgezet. Bo vendien kan op de omliggende me- ren en rivieren watersportplezier in alle varianten beleefd worden. An halt-Wittenberg, een gebied waar je geweest moet zijn; een ideaal vakantieoord met in de breedste zin voor elk wat wils. Voor informatieFremdenver- kehrsverband Anhalt-Wittenberg e.V., Albrechtstrasze 48, 06844 Dessau, tel. +49 (0)340-2400334, fax +49 (0)340-2400334. Internet: www.anhalt-wittenberg.de E-mail: info@anhalt-wittenberg.de Stadtinformation Tourismu- sagentur Oranienbaum, Schlosz- strasze 17, 06785 Oranienbaum, tel. +49 (0)34904-22520/22522, fax +49 (0)34904-22521. E-mail: Stadtinfo Oranienbaum.de

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Maaspost / Maasstad / Maasstad Pers | 2001 | | pagina 29