rrma^stari
's Werelds grootste bulkschip 'Berge Stahl' goed voor
aanvoervan negen maal 360.000 ton ijzererts per jaar
Heuvels van rood en zwart ijzererts zover het oog reikt ertsoverslagbedrijf Europoort
SIS I9E %*M Ik Iw4i VI
woensdag 16 mei 2001
CX93
Landschap
De Norcn hcbben iets met staal en zee. Waren het vroeger
vooral rovende vikingen die met het staal in de vuist de zeeen
bcvoeren, tegenwoordig zijn het hard werkende zeclui die
vrachten vol ijzer verschepen. Een ding hcbben ze nog ge-
mecn: het staal en de zee.Het paradepaardje van de Noren is de
Berge Stahl, het grootste bulkschip ter wercld. Dc Berge Stahl
vaart zo'n elf keer per jaar tussen Porte da Madeira in Noord
Brazilie, en de terminal van het ertsoverslagbedrijf Europoort
CV, in de Rotterdamse haven.
Navigatie
mm
agg
Overslag
De grijpers van de kranen kunnen in een hijs zo'n 35 ton erts uit het scheepsruim halen.
Zover het oog reikt bergen rood en zwart erts op het terrein van het Ertsoverslagbedrijf Europoort.
Via een drie kilometer lange transportband wordt zesduizend ton ijzererts per uur in het ruim
van hetschip gestort.
door Chris Roos
foto's Rob Kamminga
De Noorse kapitein Grimsud kent het woud van metertjes en klokjes op zijn duimpje. Hij is zich er
van bewust dat het varen op zo'n gigantisch schip een grote verantwoordelijkheid op hem legt.
Het schip heeft een lengte van
342 meter, dat is ongeveer even
lang als drieeneenhalf voetbal-
veld, een hoogte van 60 meter, en
een breedte van 63,5 meter. Met
zijn diepgang van 22,86 meter is
het ruim diep genoeg om een vijf
woonlagen tellend huis in te la-
ten verdwijnen. De bulk die het
schip vervoert bestaat uit
360.000 ton ijzererts, en dat
weegt ongeveer evenveel als
45000 volwassen olifanten bij el-
kaar. Het hele gevaarte wordt
voortgestuwd door 27000 paar-
dekrachten die briesend en snui-
vend in toom gehouden worden
door een immense machineka-
mer.
Het schip is gemaakt door Hyundai
in Ulsan, Zuidkorea. In belaste
staat haalt de boot een snelheid van
13,5 knopen per uur. Daar is tach-
tig ton dieselolie per dag voor no-
dig, de diesel wordt aan boord uit
ruwe olie gefilterd. Twee Wartsila
dieselmotoren van elk 800 kilowatt
zorgen samen met een stoomgene-
rator van 900 kilowatt voor elektri-
citeit aan boord. Het drinkwater
wordt aan boord gemaakt. De boot
is uitgerust met een installatie die
elke dag dertig ton zeewater omzet
in drinkwater.
De Berge Stahl is ontworpen om
met zo weinig mogelijk personeel
24 man zoveel mogelijk ijzererts
uit Brazilie naar de hoogovens in
Europa te brengen. Een operatie
die zijn oorsprong vond in het jaar
1967. Het jaar waarin de Brazili-
aanse geoloog Breno A. dos San
tos een ontdekking deed in de
Noord- Braziliaanse staat Para,
waar hij grote gebieden zonder be-
groeiing waarnam en vermoedde
dat daar wel eens iets kostbaars in
de grond kon zitten. Dat had hij
goed gedacht, er zat naar schatting
zo'n 18 miljard ton ijzererts in de
grond. Het duurde nog tot 1980
voor er werkelijk met de ontgin-
ning van het erts werd gestart.
Jaarlijks wordt er nu 35 miljoen
ton ijzererts uit het gebied gehaald.
Een tiende daarvan vindt jaarlijks
zijn weg via de Berge Stahl naar de
Rotterdamse Europoort en komt
uiteindelijk bij de staalfabrikanten
terecht. De Berge Stahl heeft acht-
entwintig uur nodig om het ruim te
laden met erts. Dat gebeurt door
middel van een drie kilometer lan
ge transportband die vanaf de wal
boven het schip hangt. De trans
portband propt zesduizend ton erts
per uur in het ruim. Daarna begint
de grote oversteek die de Noren
weer in Europees vaarwater moet
brengen, gemiddeld duurt dat twee
weken. In Rotterdam aangekomen
meert de boot aan bij het Ertsover
slagbedrijf Europoort CV, gelegen
aan het Calandkanaal. Het ontla-
den van het schip zal een dag of
drie in beslag nemen.
De kapitein, een Noor met wateri-
ge blauwe ogen, en een doorgroefd
gezicht drukt de ene na de andere
filtersigaret uit. ..Het varen op zo'n
gigantisch groot schip brengt een
grote verantwoordelijkheid met
zich mee", zegt hij. „We zijn nog
steeds het grootste schip van de
wereld. De eerste lading erts werd
door ons geladen in januari 1987,
sindsdien hcbben we zo'n 79 mil
joen ton erts vervoerd. We zijn nu
voor de hondcrveertigste keer in
Rotterdam."
Kapitein Grimsud tuurt over het
landschap aan wal. Zo moet de
maan er uit zien", lacht hij. Heu
vels van rood en zwart ijzererts zo
ver het oog reikt, af en toe door-
kruist door een bevlekte pick-up
truck van het overslagbedrijf, die
er vanaf de brug griezelig klein uit-
ziet. De kapitein knikt waarderend
als hem.gevraagd wordt naar de
Rotterdamse haven. „Tja", zegt
hij, „De haven van Ponta da Ma-
Een deel van de indrukwekkende machinekamer van de 'Berge
Stahl'.
deira is nou niet bepaald de beste...
Maar we mogen niet klagen, tot nu
toe hebben we in ieder geval nog
geen ongelukken gehad." Gedul-
dig opent het schip haar buik om
de grijpgrage klauwen van de los-
kranen hun werk te laten doen. Het
schip is verdeeld in vijf ruimen, elk
ruim kan 70 duizend ton erts ber
gen. Het dek is zo ontworpen dat
de luiken van de ruimen naar de
waterkant open schuiven, op die
manier blijft het erts dat gemorst
wordt bij het uitladen aan een kant
van het dek liggen Dat ontladen
gebeurt door grote kranen, die als
hebberige reuzen in het erts graai-
en, grijpers van de kranen kunnen
in een hijs zo'n vijfendertig tot
veertig ton uit het ruim halen. De
grijpers lossen hun lading boven
een bunker, waarna het ijzererts
via transportbanden de reis voort-
zet naar de plaats waar het gewo-
gen wordt. Dat wegen gebeurt vol-
automatisch, vervolgens worden er
representatieve monsters genomen
om de kwaliteit vast te stellen. De-
ze gegevens leveren uiteindelijk de
basis op voor afrekening.
In afwachting van transport rich-
ting achterland, dirigeren trans
portbanden met een totale lengte
van tien kilometer, het erts naar zo-
genaamde combimachines". Deze
machines zorgen ervoor dat de ver-
schillende soorten erts gescheiden
blijven. Er bestaan wel vijfendertig
verschillende soorten, de opslagca-
paciteit varieert tussen de 2,5 en
3,5 miljoen ton. Tijdens het lossen
van de vracht worden de tanks
naast de scheepsruimen gevuld
met 180.000 ton water, om het
schip stabiliteit te geven op de te-
rugtocht naar Brazilie.
Kapitein Grimsud buigt zich over
een woud van metertjes en klokjes.
Geduldig vertelt hij over de wer-
king van het navigatiesysteem.
Met een druk op de knop verschij-
nen er gedetailleerde kaarten op
het beeldscherm en begint hij een
lang verhaal dat alleen voor Noor
se kapiteins te begrijpen lijkt. Op
de vraag of hij mevrouw Grimsud
niet mist op zijn lange tochten
schudt hij zijn hoofd. Zijn vrouw
blijkt gewoon aan boord te zijn en
vergezelt haar man op zijn reizen.
Tien weken op en tien weken af,
dat is het systeem, voor de Noorse
offtcieren tenminste. Voor het In-
diase werkvolk gelden weer ande
re regels, zij blijven gemiddeld
zo'n negen maanden aan boord.
Dat doen ze voor een bedrag van
duizend dollar per maand, een be-
Het dek van de 'Berge Stahl' heeft een lengte gelijk aan die van drie voetbalvelden achter elkaar.
drag dat volgens kapitein Grimsud
een mooi loon is. „Als je kijkt naar
de levensstandaard in een land als
India, dan hebben onze matrozen
het goed. Als ze niet werken kun
nen ze films kijken, sporten in de
fitnesruimte, of wat drinken in de
bar. We hebben zelfs een zwem-
bad aan boord, genoeg te doen
dus." En hoe zit het met Noorwe-
gen, mist hij zijn land niet? „Ik heb
voor dit vak gekozen", zegt de ka
pitein. „Ik doe het al meer dan
veertig jaar met veel plezier, ik heb
geen tijd om Noorwegen te mis-
sen."
De erts uit de Berge Stahl belandt
op het terrein van Ertsoverslagbe-
drij Europoort CV. Het overslag
bedrijf is eigendom van de Duitse
staalbedrijven Thyssen Stahl,
Krupp, en Mannesmann. Door de
groeiende vraag naar staal besloten
de Duitse staalindustrieen om in
1965 een onderzoek te starten om
voor gezamenlijke rekening een
grootschalig overslagbedrijf van
ijzererts op te richten. Gekozen
werd voor een terrein dat vrijwel
direct aan zee ligt, gelegen in het
Europoort gebied. Dat bedrijf werd
het Ertsoverslagbedrijf Europoort
CV, opgericht in 1970. Sinds die
tijd is de aanvoer van de hoeveel-
heid erts meer dan verdubbeld. Het
leeuwedeel van de aangeleverde
ijzererts is afkomstig uit Brazilie.
Daarnaast zijn Canada, Australie
en de Scandinavische landen be-
langrijke leveranciers. Het over
slagbedrijf zorgt ervoor dat de erts
na gewogen te zijn verder getrans-
porteerd wordt naar de binnenka-
de. Daar stort het ijzererts van de
transportbanden in de bakken van
de duwboten. Een belangrijke ver-
voerder van het erts dat de Berge
Stahl aanvoert is rederij Veerha-
ven. Met een vloot van vijf duwbo
ten en 53 duwlichters, is het bedrijf
een belangrijke schakel in de dis-
tributie van erts naar het Duitse
achterland. Rederij Veerhaven be
staat uit verschillende onderdelen.
Zo is er een cargadoorsafdeling die
schepen en hun bemanning onder-
steunt in de afwikkeling van doua-
neformaliteiten.
De afdeling Rijnvaart verzorgt da-
gelijks het transport van circa zes-
tigduizend ton ertsen en kolen naar
de hoogovens van Thyssen Krup
Stahl in Schwelgern Duisburg
Een duwboot met zes bakken kan
afhankelijk van de waterstand on
geveer zestienduizend ton erts ver-
voeren, terwijl een boot met vier
bakken tienduizend ton erts aan la
ding meeneemt. In 24 uur wordt
het erts van Rotterdam naar de
hoogovens in het Ruhrgebied ge-
bracht. Een kleiner deel van het
ijzererts verlaat Rotterdam per
spoor.
Het lijkt erop dat de Berge Stahl al
leen nog maar meer werk zal krij-
gen in de toekomst. Volgens de
halfjaarcijfers van het gemeente-
lijk havenbedrijf stijgt de overslag
van ijzererts in Rotterdam dit jaar
aanzienlijk, en dat zal in de toe
komst alleen maar meer worden.
De aanjagende Europese economie
is hongerig naar voedsel voor haar
industrieen. Europese grond is arm
aan grondstoffen en daarom zal er
gei'mporteerd blijven worden uit
andere landen. Van alle erts die in
Nederland wordt aangevoerd blijft
vrijwel niks in Nederland. Duits-
land is met 27 miljoen ton de
grootste afnemer, de kleinere hoe-
veelheden gaan naar Belgie 1,9
ton en Frankrijk 1,7 ton Veel
van de Industrieen langs de Rijn, in
Duitsland, Frankrijk en Zwitser-
land danken hun sterke concurren-
tiepositie aan de goedkope aan- en
afvoer van grondstoffen en pro-
dukten via Rotterdam. Hiermee
behoudt Rotterdam haar reputatie
als grootste haven van Europa.
In het 342 meter lange bulkschip 'Berge Stahl' kan, met zijn diepgang van bijna 23 meter en een
breedte van 63,5 meter, metgemak een vijf woonlagen tellend flatgebouw verdwijnen.
