maasstad
Goethe's 'klein Par
it
mi
Voortvarend
Passages
Vraag een willekeurig iemand welke grote Europese steden
hij, soms tot vervelens toe, bezocht heeft. Tien tegen een dat
het antwoordis; 'Londen, Parijs, Brussel, Antwerpen, Amster
dam, Keuien, Berlijn' en ga zo maar door. Zelden hoor je ech-
ter de stad Leipzig in dat rijtje vallen. Dat is jammer. Want
Leipzig is een stad die zich op velerlei terreinen kan meten met
voornoemde steden. Daarnaast toont Leipzig de toerist op ver-
rassende wijze zijn zeer specifieke, eigen identiteit in een bij
zondere atmosfeer. Leipzig is een scala aan bezienswaardighe-
den die verwijzen naar een rijk verleden. Deze stad ligt in het
oosten van Duitsland in het voormalige DDR-gebied en gaf
eeuwenlang impulsen aan het economische en geestelijke le-
ven in Europa. Johann Sebastian Bach spendeerde er een groot
deel van zijn leven, grote Duitse dichters als Friedrich Schiller
en Johann Wolfgang Goethe woonden, werkten en studeerden
er. In Leipzig ook werd in de tachtiger jaren van de vorige
eeuw de kiem gelegd voor de eenwording van oost- en west
Duitsland.
Breekpunt
Toerisme
Volkerenslag
Reizen
Woensdag 22 augustus 2001
CX36
Leipzig heeft veel te bieden en wacht met
ongeduld op toeristen uit 'het westen'
Direct bij aankomst op het
hoofdstation van Leipzig valt de
bijzondere allure van dit impo-
sante, 26 sporen tellende station
op. Dit immense, schitterend ge-
restaureerde en in 1997 geheel
gemoderniseerde station is het
grootste kopstation van Europa,
wat inhoudt dat alle sporen hier
eindigen. De enorme aankomst-
hal met een keur van winkels,
een kapsalon, zeer schone toiiet-
voorziening en overzichtelijke
digitalereizigersinformatiepane-
len heeft een oost-, west- en voor
(hoofd)uitgang en wordt over-
dekt door een constructie van
aaneen geschakelde, gewelfde
overkappingen.
(Rol)trappen leiden naar twee on-
der de aankomsthal gelegen etages
met winkelgalerijen, waar tiental-
len winkels, eet- en drinkgelegen-
heden en reizigersinformatieafde-
lingen zijn. Dit stationscomplex, is
een toeristische trekpleister van de
eerste orde. Niet alleen vanwege
zijn bijzondere architectuur maar
zeker ook om het urenlang winkel-
en eetplezier dat er te beleven is.
Buiten, voor het station, is het
knooppunt van een uitgebreid, mo
dern openbaar vervoersnet door
middel van bussen en trams. In de
directe omgeving van het station
staan, op loopafstand, verscheide-
ne grote hotels.
Wij begeven ons naar het Victor's
Residenz Hotel, dat direkt naast
het station ligt. Het hotel is geves-
tigd in een historisch pand waar-
van het interieur volledig en zeer
stijlvol is gerestaureerd en aan de
eisen van deze tijd is aangepast.
Het hotel, dat dit jaar in maart ge-
opend werd, beschikt over 101
smaakvol ingerichte kamers. Stuk
voor stuk zijn ze voorzien van alle
tegenwoordig gewenste sanitaire
en elektronische gemakken. Een
uitgebreid, gevarieerd en smaakvol
ontbijtbuffet en vriendelijk perso-
neel maken een overnachting in dit
hotel tot een waar genoegen.
Wandelend door de nabij het stati
on gelegen oude stadskern, valt
meteen op hoe schoon het centrum
De Madlerpassage is de chiqueste en tegelijk duurste
winkelpassage van Leipzig.
oude handels-, kunst/cultuur- en
beursstad ter hand neemt, zowel in
eigen als in buitenland.
De voortvarendheid en het tempo
waarin de restauratie- en bouw-
werkzaamheden plaatsvinden
dwingt respect af. In nauwelijks
twaalf jaar na de eenwording van
Duitsland is Leipzig erin geslaagd
zijn grauwsluier ten gevolge van
de verregaande verwaarlozing tij-
dens de DDR-periode af te leggen.
Het sfeervolle stadscentrum vol
Twee
direct
U
De hoofdingang van het 26 sporen tellende station.
is. Geen zwerfvuil, geen tapijt van
kauwgom op de trottoirs. Een ver-
ademing als je denkt aan de achte-
loos weggegooide rotzooi die
overal in Nederland de grote ste-
den vervuilt. Alexandra Naumann,
een van de twee Nederlands spre-
kende gidsen van Leipzig Tourist
Service e.V., vertelt dat het
schoonhouden van de stad een be-
langrijk aandachtspunt van het ge-
meentebestuur is. Alexandra leidt
ons rond door de oude stadskern en
wij st ons op tal van bijzonderhe-
den terwijl zij er leuke anecdotes
bij vertelt. Wij verbazen ons over
de vele, fraai gerestaureerde histo-
rische gebouwen, evenals over het
gemak waarmee hypermoderne
glazen panden en gebouwen wor-
den opgetrokken op leeg gevallen
plekken naast of tussen bestaande,
soms eeuwenoude monumentale
panden. Bouwactiviteiten zijn er
overigens volop. Het is duidelijk;
Leipzig is met een forse inhaalslag
bezig. 'We komen eraan' is niet
voor niets de slogan waarmee
Leipzig zijn promotie als eeuwen-
pleintjes, hofjes, terrasjes en par-
ken is een lust voor het oog en
biedt de toerist het mondaine van
steden zoals Parijs en Rome in de
luxe, vaak met glazen koepels
overdekte, winkelpassages. Daar-
naast heerst de gemoedelijke, nos-
talgische sfeer van weleer met
dienovereenkomstige winkeltjes
vol volkskunst en streeknijverheid.
De meest luxe winkelpassage is
wel de in originele staat terugge-
brachte schitterende Madlerpassa
ge, onder een van de oudste gebou
wen in Leipzig. Kopen in de win
kels daar is alleen weggelegd voor
de zeer rijken. A1 rondwandelend
en genietend van al het schoons
aan architectuur gaan de woorden
van Goethe, die Leipzig vol ontzag
mijn 'klein Parijs' noemde, steeds
meer betekenis krijgen. Wie in de
Madlerpassage komt mag beslist
de Auerbachs Keller niet missen.
Dit is de oudste, historische vaten-
kelder van Leipzig en tevens de
plaats waar in Goethe's beroemd-
ste werk 'Faust', zich de scenes
met de studenten en de rit op een
vat van dr. Faust afspelen.
groepen beeldhouwwerken,
bij de trap voor de ingang, beelden
deze studenten uit. Ook in Auer
bachs Keller zelf, dat tegenwoor
dig een groot, zeer smaakvol inge-
richt restaurant is - met naar wij
mochten ervaren een uitmuntende
keuken - herinneren muurschilde-
ringen aan de opera 'Faust'.
Achter de historische gevel van het station treffen reizigers
behalve treinen een hypermodern winkel- en eetparadijs aan.
De vele passages in de stad zijn
kenmerkend voor de beursstad die
Leipzig van oudsher is geweest en
nog steeds is. De jaarbeurs was
vroeger een soort veredelde markt.
Iedere handelaar had in een passa
ge zijn onderkomen. De handels-
ruimten lagen naast elkaar aan
weerskanten van de passage en
hadden geen pui. Hier deden de
handelaars hun zaken. Slecht weer
speelde bij die 'markt' geen enkele
rol.
De klanten liepen gewoon van de
ene naar de andere passage. Later
werden van die beursplaatsen win
kels gemaakt, compleet met een
pui voorzien van een winkelruit,
etalagemimte en een eigen ingang.
Tegenwoordig spelen de circa 25
intemationaal bekende beurzen die
jaarlijks in Leipzig worden gehou-
den zich af in een hypermodern
megabeurscomplex met giganti-
sche glazen hallen. Het historische,
gerestaureerde oude beursgebouw
is op de Naschmarkt te bewonde-
ren en vormt een schilderachtig de
cor voor het standbeeld van Leip
zig's trots; Goethe.
Veel van de oude beurspassages
zijn gerestaureerd. Ze doen nu
dienst als winkelpassages. Stuk
voor stuk zijn het pronkjuweeltjes
en zeer bezienswaardig. De
Speckshof bijvoorbeeld, niet de
oudste maar wel de mooiste, is
magnifiek gerestaureerd en van
een glazen overkapping voorzien.
Drie jonge kunstenaars brachten er
eigentijdse decoraties op aan. De
bronzen plafonds zijn nog authen-
tiek en een lust voor het oog. De
Barthelshof is een voorbeeld van
barokke doorgangshuizen. Met de
restauratie van dit aan het einde
van de 18e eeuw gebouwde koop-
mansgebouw ontstond een van de
mooiste passages die direct aan de
Markt ligt. Lopend door deze pas
sage kom je al dicht bij het cafe en
museum 'Zum Arabischen Coffe
Baum' De Coffe Baum, het oudst
bewaard gebleven cafe-restaurant
van Europa, is tegenwoordig een
koffie-belevenismuseum waar het
goed toeven is met een lekker
'Leipzigs bakkie'. Belangstellen-
den in de geschiedenis van de
boekdrukkunst moeten echt naar
het museum voor boekdrukkunst
gaan. Gewoon op het Haubtbahn-
hof tramlijn 1 richting Lauser pak-
ken, uitstappen bij de halte Hol-
beinstrasze (ca. 10 minuten) en
dan naar de Nonnenstrasze 38 lo-
pen (5 minuten). Voor vijf mark
per volwassene is daar de hele ont-
staans- en ontwikkellingsgeschie-
denis van de boekdrukkunst te
zien, compleet met alle soorten
loodletters, zetmachines en appa-
ratuur die vroeger gebruikt werden
om tekst in gedrukte vorm op pa
pier te krijgen. In het museum
door Berrie Laros-Madlener
foto's Paul Laros
wordt nog steeds op authentieke
wijze gedrukt. Vooral voor de
jeugd, die niet beter weet dan dat
tekst uit een computer komt, is dit
museum met zijn als een schat be
waard gebleven drukkersambacht
een openbaring. Kijk rijdend in de
tram trouwens goed in het rond,
want er komen een schitterend
park, paleizen, landhuizen en vil
la's voorbij.
De opmaat naar de vrede en de
eenwording van Duitsland werd
gegeven in de oudste kerk van
Leipzig, de Nicolaikerk. Alexan
dra vertelt: „Sinds 1982 vonden in
die kerk elke maandag gebeden
voor de vrede plaats. In 1989 werd
de kerk een trefpunt voor mensen
die kritisch waren en meer contact
met 'het Westen' nastreefden. Die
groep ontwikkelde zich tot een be-
weging, die zich steeds meer uit-
breidde. Zozeer dat op 9 oktober
1989 honderdduizend mensen in
de straten rond de Nicolaikerk met
een kaars in de hand stonden te de-
monstreren ten overstaan van de
Stasi's. Hierop hadden de Stasi's
geen antwoord. Ze konden moei-
lijk schieten op zo'n grote groep
vredelievende mensen. Die de-
monstratie werd het breekpunt.
Berlijn en Dresden volgden met
vreedzame demonstraties. Uitein-
delijk leidde dit tot de val van 'de
Muur'."
Vanaf dat moment brak er voor de
bevolking een betere tijd aan.
Alexandra: „De mensen voelden
zich merkbaar vrijer. Ze kregen
een ftjner levensgevoel. Voorbij
was het leven waarin alleen maar
gewerkt werd en partijbijeenkom-
sten moesten worden bezocht. De
enige culturele geneugten beston-
den destijds uit optredens van het
Thomanerkoor, opera- of concert-
bezoek. Nu is er behalve dat nog
veel meer. Zo is Leipzig de caba-
retstad bij uitstek geworden, er zijn
theater- dans- en muziekvoorstel-
lingen, traditioneel klassiek maar
ook in alle moderne varieteiten. Er
is ruimte voor experimenteel to-
neel en overal in de stad zijn kleine
theatertjes waar een ieder iets van
zijn gading vindt. Daarnaast genie-
ten kunst en cultuur in al zijn facet-
ten volop de aandacht. Veel van
deze activiteiten spelen zich ook
buiten, in het openbaar af, wat
voor de toerist een extra dimensie
aan zijn verblijf in Leipzig geeft.
Het uitgaansleven 's avonds en
voor de liefhebbers 's nachts
kwam op gang. De 'Drallewatsch'
(hij begint in de Klostergasse) is de
kroegenstraat van Leipzig met bars
en restaurants; de uitgaansgelegen-
heid voor toeristen. Al deze veran-
deringen hebben het leven voor de
Leipziger een stuk aangenamer ge
maakt en zijn een rechtsstreeks ge-
volg van 'die Wende' zoals de
Duitsers de eenwording noemen."
Leipzig bouwt nu aan zijn toeris-
me-industrie. De stad is aan een
forse inhaalslag bezig voor wat
zijn uiterlijk betreft en heeft de toe
rist enorm veel te bieden. Gastro-
nomische genoegens, varierend in
prijs van zeer voordelig tot vrij ge-
peperd in de talrijke eethuisjes,
chique of populaire restaurants,
lunchrooms en cafes. Overal in de
stad zijn cafeterrasjes en pittoreske
winkelhofjes. Alexandra raadt ons
dan ook met klem aan, iedere poort
die we tegenkomen gewoon in te
gaan. En inderdaad, achter elke
deur die we openen vinden we
steevast verrassende hofjes of
pleintjes met winkeltjes en terras
jes. Als we op het Marktplein
staan, voor het oude raadhuis, wijst
Alexandra ons op het uit verschil-
lende kleuren keien samengesteld
wapen van Leipzig in het plavei-
sel. Het vierkante ftguur ligt pre-
cies in het hart van het plein. Vol-
gens de overlevering mag er niet
overheen gelopen worden.
Alexandra verklaart: Vroeger
vonden op deze plaats de terecht-
stellingen plaats. Menige kop heeft
hier letterlijk gerold, want precies
op deze plek vonden de onthoofd-
ingen plaats."
Het hele zomerseizoen door zijn er
op diverse plaatsen in de binnen-
stad openbare optredens en voor-
stellingen. Daarnaast worden er
het hele jaar door festivals georga-
niseerd en uiteraard zijn er tal van
historische bezienswaardigheden
die een bezoek de moeite meer dan
waard maken. Neem bijvoorbeeld
het oude (1557) en het nieuwe
raadhuis. Het oude aan de Markt,
waar Willem van Oranje en Anna
van Sachsen ooit trouwden, lijkt
het nieuwe raadhuis omdat het ge
heel hersteld en in originele staat is
gerestaureerd. Dit raadhuis be-
hoort tot de mooiste Duitse renais-
sance-bouwwerken. Tegenwoor
dig biedt het onderdak aan het
Leipzigs stedelijk historisch muse
um. Het nieuwe raadhuis werd
rond de voorlaatste eeuwwisseling
gebouwd op de voormalige ver-
De bijzonder mooie Russische Gedachteniskerk is een kopie van
de Hemelvaartkerk in Moskou.
Het niet echt mooie, maar desondanks zeer imponerende
Volkerenslag-herdenkingsmonument.
sterkingswerken van de Pleiszen-
brug. Dit raadhuis is de zetel van
het gemeentebestuur. Het gebouw
behoort tot de grootste van Duits
land. In de negentiger jaren is be-
gonnen met de schoonmaak van
het door de jaren heen zwart ge
worden gebouw. De rijk versierde
voorgevel en dakconstructie staan
er weer in voile glorie bij. De ach-
tergevel, die nog niet is schoonge-
maakt, vormt daarmee een opval-
lend contrast. In de directe nabij-
heid van het nieuwe raadhuis staat
het gerechtsgebouw waar Rinus
van der Lubbe zonder proces ter
dood werd veroordeeld omdat hij
de Reichsdag in brand gestoken
zou hebben. Op de begraafplaats
daarnaast ligt deze Nederlander
begraven en te wachten tot zijn
'bovenbuurman' wordt geruimd.
Zodra dat gebeurd is worden de
overblijfselen van de inmiddels
onschuldig gebleken en gerehabili-
teerde Van der Lubbe, naar Neder
land overgebracht en herbegraven.
Rond het Augustusplein staan het
Operagebouw, het Gewandhaus
(Concertgebouw) en de universi-
teit met het gedenkteken aan de
kerk die er pal voor stond maar in
1986 werd opgeblazen. De reden
hiervoor was dat de toenmalige lei-
ders vonden dat een kerk niet naast
een universiteit paste. Alleen het
altaar uit die universiteitskerk
werd gered. Dat kreeg een nieuwe
plaats in de eveneens geheel geres
taureerde Thomaskerk, waarin al
leen de doopvont nog authentiek
is. De Thomaskerk beschikt over
een oud en een nieuw romantisch
orgel. De gemeenschap bracht vier
miljoen mark bijeen om deze bij
zondere instrumenten te laten bou-
wen.
De wereldberoemde componist Jo
hann Sebastian Bach is onlosma-
kelijk verbonden met Leipzig en
de Thomaskerk. Hij was er 27 jaar
lang cantor van het oudste jon-
genskoor in Duitsland - volgens
sommigen zelfs het oudste ter we-
reld - het Thomanerkoor. In die
periode componeerde Bach een
groot deel van zijn werk. De roem
en eer die hem nu ten deel vallen,
moest Bach bij leven ontberen.
Lange tijd wist men niet eens waar
hij na zijn dood in 1750 begraven
lag. Eeuwen later werd zijn graf bij
toeval elders in de stad op het kerk-
hof van de Johanniskerk ontdekt.
Pas in 1950 werd Bach herbegra
ven in de Thomaskerk. Een stand
beeld bij de kerk herinnert aan de
ze grote componist. Overigens is er
elke vrijdagavond en zaterdagmid-
dag een optreden van het Thoma
nerkoor. Vroegtijdig aanwezig zijn
is een absolute noodzaak, want
wekelijks zit de kerk stampvol.
Bovendien worden in het zomer
seizoen elke maandagavond vanaf
18.00 uur concerten rondom het
Bachbeeld gegeven.
Wie naar Leipzig gaat mag beslist
de twee monumenten die herinne
ren aan de volkerenslag in 1813
niet missen. Dat is de Russische
Gedachteniskerk St Alexij. De wit-
te kerk heeft een gouden torenspits
en is van binnen te bezichtigen. De
kerk is er ooit neergezet ter herin-
nering aan de 22.000 Russische
soldaten die bij de volkerenslag
omkwamen. De kerk is een kopie
van de Hemelvaartkerk van Mos
kou en met zijn monumentale toe-
gangspoort en wonderschone iko-
nen een bijzondere bezienswaar-
digheid. Het andere monument is
het immense herdenkingsteken dat
hoog boven de stad uittorent. Wie,
zoals wij, de moed heeft om vijf-
honderd traptreden te beklimmen,
mark te kopen. Deze ticket is de
hele dag (tot's nachts 04.00 uur)
geldig voor 5 personen (twee vol-
wassenen en drie kinderen) en te
gebruiken op alle bus- en tramlij-
nen.
Wie naar Leipzig wil heeft drie
mogelijkheden om er te komen.
Het vliegtuig werkt natuurlijk het
snelste, maar is uiteraard ook prij-
zig. Dan blijft over de keuze voor
de auto of de trein. De reisduur
(circa 8 uur)) is in beide gevallen
nagenoeg gelijk. Wij kozen voor
comfort en een ontspannen vorm
van reizen per trein. Met retourtic-
kets op zak stapten we op het CS
Rotterdam 's morgens zeven over
half acht op de trein naar Amers-
foort, waar we overstapten op de,
vanaf station Schiphol vertrekken-
de intercity naar Berlijn. Comfor-
tabel gezeten in een eerste klas
coupe genoten we van de rit,- lazen
onder het genot van een flinke be-
ker koffte ons krantje en genoten
heel relaxed van het uitzicht. Geen
file-stress, geen urenlange concen-
tratie achter het stuur. Geen onver-
wacht oponthoud op de weg. Inte-
gendeel, om 12.00 uur rolde de in
tercity precies op tijd het station
van Minden (Westfalen) binnen.
Daar hadden we een uurtje over-
staptijd dat we besteedden aan een
lunch in de stationsrestauratie om
vervolgens, op hetzelfde perron,
de trein naar Leipzig te pakken.
Om exact 16.16 uur, geheel vol
gens de planning, kwamen we op
het Haubtbahnhof in Leipzig aan,
waar we overweldigd raakten door
het indrukwekkende station. De
auto hebben we in Leipzig geen
moment gemist. Het hotel lag naast
het station, het openbaar vervoer
reed van 's morgens vroeg tot 's
avonds laat heel frequent naar alle
delen van Leipzig en omgeving.
Ook de regionale treinaansluitin-
gen brengen de toerist naar in de
omgeving liggende steden als
Magdenburg, Dresden en, zeker
ook een aanrader, Dessau met het
Worlitzer Gartenreich. (Info via
tel. 00-49-340-2200044) Een cul
tuur- en landschapstuinengebied
Gezellig sfeertje in een van de winkelstraten.
wordt boven op het monument be-
loond met een uniek wijds uitzicht
over Leipzig en het omliggende
landschap. Binnen in het monu
ment, dat uit gigantische graniet-
blokken is opgetrokken en tal van
meters hoge beelden vol symbo-
liek bevat, is een cirkelvormige ga-
lerij waar vandaan recht omhoog
naar de licht doorlatende top geke-
ken kan worden. De kolossale
ruimte biedt voor kooruitvoerin-
gen een perfecte akoestiek, waar-
van dan ook regelmatig gebruik
wordt gemaakt. Het monument is
in feite een monsterlijk zwart
mammoetgebouw maar tegelijker-
tijd dermate indrukwekkend dat
een bezoek de toerist nog lang bij-
blijft. Het monument voor de Vol
kerenslag is te bereiken door vanaf
het Hauptbahnhof tramlijn 15 rich-
ting Meusdorf te nemen. Na circa
10 minuten rijden is het monument
al vanuit de tram te zien. Het han-
digste en voordeligste is het om bij
het tegenover het hoofdstation ge
legen Toeristen Informatie Cen
trum een gezinsticket voor 12
met veel classisistische kastelen en
paleizen, waaronder het slot Ora-
nienbaum waar de wortels van ons
koningshuis, de Oranjes, liggen.
Leipzig en omgeving; een absolute
aanrader voor iedereen die van
eeuwenoude steden met een rijke
cultuurhistorie houdt en de sfeer
van Midden Europa in zeer vroege
tijden wil proeven.
Informatie: Leipzig Tourist Service
e.v., Richard-Wagnerstrasse 1, D-
04109 Leipzig. Tel. +49-(0)341-
7104-339: fax, +49-(0)341-
7104331. E-mail: Lipsia@aol-
.com; internet, www.leipzig.de
Informatie over internationale re-
tourtickets (ze blijven minimaal 2
mnd geldig) is verkrijgbaar via
www.ns.nl; via telefonische bestel-
service 0900-9296 (50 ct. p.min.);
bij de reisbureaus Holland Inter
national enArke.
Raadpleeg voor Informatie over
vertrek/aankomst en aansluitingen
treinen de ns. reisplanner op inter
net.
Overal in Leipzig zijn schitterende, gerestaureerde gevels te
bewonderen.
