Panasonic
www.kinorama.nl
L 0900-KINOR.AMA
i -
F
bjellen
Ben'
o O o
D ILUAJ
if s i is
o L I
m m
09 OO-5466726Z
ZONDEK
CEMENT
QD(gB&
t-GD 93
Compleet GSM pakket
Incl. 06-nr. telefoon
Incl. 20,- beltegoed
7 kleuren
achtergrond
verlichting
display
Koerscalculator
MOTOROLA
V-100
Compleet GSM pakket
Incl. 06-nr. telefoon
Incl. 20,- beltegoed
Ideaal voor SMS-en
Bellen via handsfree
headset
i
ERICSSON 55
EB-GD 35
T-29
NOKIA
3310
mc
m c® co
SIEMENS
S-35
MOTOROLA
V-3690
Ben REGELMATIG
7 5 minuten voor 1 5."
1/33.06)
0,20
Ben vaak
€0.15
MOTOROLA
Timeport 250
De Boompjes is nooit geworden wat plannenmakers ermee
voorhadden. Deze scherf in het waterfront van de Nieuwe
Maas heeft nooit de allure gekregen van boulevards, die ande-
re grote havensteden van de wereld wel hebben afgedwongen.
Stadshistoricus Herman Romer stelt het vast in zijn nieuwe
boek 'Dwalen over de Boompjes en omgeving' Het is deel 13
in de serie 'Rotterdam in voorbije dagen'.
Lijnvaart
Circusmenagerie
B e n 2 MA AN DEN 6RA TIS!
Benvmj
(PrePaid)
135,
175 uur standby
210 min. spreektijd
Games (4 op een rij)
Alarm, klok en
calculator
Vibra call
150 uur standby
260 min. spreektijd
Actieve klep
Voice dialing
Stylish design
ZONDEK ABONNEMENT 599
I C.M. BEN REOELMATlG
Hall
260 uur standby
270 min. spreektijd
T9™ Text Input
Voice dialing
Games
ZONDEK ABONNEMENT449.
I.C.M. BEN VAAK
or
SB
S3S
—2
OOP
fg| CS
CO O r i
220 uur standby
360 min. spreektijd
T9™ Text Input
Voice dialing
Games
ZONPER ABONNE.MENT 799,
lcjhTdenvaak
or
100 uur standby
180 min. spreektijd
Li-ion accu
Vibra call
(/0.44)
1 50 minuten voor 22r50
49,58)
if 0,33) J
BEN AAN SLUITVOOR WAAR DEN
Voor een snelle aansluiting heeft u een geldig legitimatiebewijs en een geldige bank of giropas en/of bank of giro-afschrift
nodig. Voor een contract op rekening van de zaak dient u een zakelijk uittreksel van de K v.K. mee te nemen (Dit uittreksel is
niet ouder dan 12 maanden). Alle prijzen in combinatie met een 2-jarig BEN contract
144 uur standby
360 min. spreektijd
Tri-band (Bellen in de USA)
W@P browser
ZOMPER AEONNEMEMT 599
I.C.M. DEM VAAK
o
Prijswijzigingen en zetfouten voorbehouden. Alle aanbiedingen zijn geldig zolang de voorraad strekt. Alle voorgaande aanbiedingen komen hierbij te vervallen. Alle prijzen zijn incl. B.T.W. Aanbiedingen geldig t/m 30 September 2001
Alphen a/d Rijn Winkelcentrum Aarhof
Panpllp a/H 1 Iccoi \A/inkalpontnim Knnariftrial/
Rijswijk Winkelcentrum
Rotterdam Hoogstraat 141
tie a/u ubaei vvuiiveicenirum ixoperwieK
Dordrecht Voorstraat 274
DenHaag Venestraat 8-10
Leiden Haarlemmerstraat 170
In de Boogaard/De Terp
Rotterdam Winkelcentrum Oosterhof
Alexandrium [I]
Rotterdam Winkelcentrum Zuidplein
Rotterdam Bergse Dorpsstraat 32
Vlaardingen Liesveld 147
Zoetermeer Stadshart Passage
Zwijndrecht Winkelcentrum Walburg
0,75 p.m.
Historie Boompjes door Herman Romer boeiend
beschreven in 'Rotterdam in voorbije dagen'
Panorama op de noordkant van de Wijnhaven met de
Regentessebrug in december 1926. Achteraan in het midden de
Lutherse kerk.
door Elisabeth Schop
Zoals steeds in zijn publicaties,
daalt Romer ook nu weer af naar
de tijden voor 1940, al belandt hij
af en toe ook in de laatste decennia
van de vorige eeuw. Op zijn be-
kende wijze snijdt de veelschrijver
de historie aan van het woroorlog-
se gebied van de Boompjes, Ter-
wenakker, oostkant van de Leuve-
haven, Wolfshoek, Zuidblaak,
Beursplein en de oostkant van het
spoorwegviaduct. Het gebied
rechts van de spoorlijn, waaronder
het Bolwerk, laat hij buiten be-
schouwing. Verder besteedt Ro
mer nauwelijks aandacht aan de
Leuvehaven, want zij was eerder
onderwerp in zijn boek 'Het Leu-
vekwartier van weleer'.
Romer, duikend in het verre verle-
den: ,,Ruim vijf eeuwen terug ken-
de het gebied rond de Wijn- en
Scheepsmakershaven weinig of
geen bebouwing. Het bestond uit
buitendijks aangeslibde gronden,
overwegend met riet begroeid, rijp
voor landwinning op de (Nieuwe)
Maas. Pas tegen het eind van de
zestiende eeuw, na het ontstaan
van Waterstad zuidelijk van de
Blaak en de Nieuwehaven, startte
men met de aanleg van nieuwe
straten. Voor die tijd gaven de
Blaak en de Nieuwehaven gestalte
aan de zuidelijke stadsgracht. Be-
halve een samenballing van handel
en scheepvaart rond de Oudeha-
ven, Nieuwehaven en Haringvliet,
vond ze ook plaats rond de Blaak
en Wijnhaven, Bierhaven en
Scheepsmakershaven. Deze haven
kwam in 1616gereed."
Een jaar eerder waren op de kade
langs de Maas linden geplant en in
het naar de rivier dalende talud
wilgen gepoot. Deze handelingen
waren aanleiding voor de bena-
ming Boompjes. In 1618 bracht
men, ter bescherming van de oe-
ver, een rij palissaden aan in de ri
vier. Toen een jaar later op de
Boompjes bestrating met klinkers
plaatsvond, openbaarde zich een
geliefd wandelgebied, dat zich
twee eeuwen handhaafde. Die
voor een wandeling populaire
plek, zowel bij Rotterdammers als
anderen, ging eigenlijk pas verlo-
ren nadat de scheepvaart de Boom-
pjeskade totaal in beslag had geno-
men. Romer: „Onder de niet-Rot-
terdammers waren veel vreemde-
lingen: Fransen, Duitsers, Engel-
sen en Italianen, soms op doorreis,
soms gedurende enige tijd in de
Maasstad verblijvend. De havens,
kaden en kanalen genoten bij hem
ruime aandacht. Intussen was in de
tweede kwart van de zeventiende
eeuw de bebouwing van Waterstad
zo goed als afgerond. Daarna ont-
plooide de danig groeiende stad
zich als zeer welvarend. Het was
een bloei, die opvallend afstak te-
V gen die van de Republiek der Ver-t
Sneeuwruimen aan de Boompjes, gezien vanuit het oosten
omstreeks het jaar 1906.
enigde Nederlanden in haar totali-
teit. Maar niet alleen de economie
in Rotterdam draaide in de tweede
helft van de zeventiende eeuw op
voile toeren, ook het intellectuele
leven rond letteren en wetenschap
beleefde een voorspoedige tijd."
Als scheepvaartkwartier groeide
de Boompjes tijdens de twintigste
eeuw steeds meer in belang. Hield
Amsterdam zich overwegend be-
zig met de geregelde lijnvaart, Rot
terdam deed het met de wilde
vaart. Bij de lijndienst met haar
vaste routes viel de hogere snel-
heid van de steeds meer opkomen-
de stoomvaart niet te onderschat-
ten. Romer: „Voor de wilde vaart
lag dat anders: overal waar voor
het transport van massagoed profijt
te halen viel, zag ze haar kansen
liggen. Daarom bleef voor Rotter
dam de eerste tijd de zeilvaart be-
langrijk. Op zee langer onderweg
zijn om winst te makei», hoefde
nog niet te wijken voor de snel-
heidsgedachte. Later, afscheidne-
mend van de zeilvaart, bleef de
wilde vaart in Rotterdam nog altijd
belangrijker dan in Amsterdam."
Het leven aan de Boompjes had
ook woelige kanten, de Pottenbak-
kerssteeg gold als een dependance
van de Schiedamsedijk, met bijbe-
horende vechtpartijen. Alleen de
vrolijke juffrouwen waren daar
niet zo dik gezaaid. Er waren dus
ook de nodige kroegen. Herman
Romer: „Je had er bijvoorbeeld de
Stad Hamburg en het kaf van Bou-
ma, maar dat was meer wat ze nu
een eetcafe zouden noemen. Ze
hadden er erwtensoep, gebakken
vis en geweldige ballen gehakt. Ze
haalden hun inreed bij Hartnagel
op de Boompjes en Frankfurter
Charcuterie, die daar ook zat. Alle-
maal van prima kwaliteit. De sla-
gerij van weduwe Hartnagel, die
daarin werd bijgestaan door haar
schoonzoon, lag op de Boompjes
nabij de Leuvehaven." De herin-
neringen daaraan zijn nog leven-
dig, zoals bij Herman Michiels. die
door Herman Romer werd gei'nter-
viewd. Volgens hem leverde Hart
nagel tientallen worstsoorten die
normaal nergens te koop waren.
Schippers maakten veelvuldig ge-
bruik van de aanbiedingen en op
zaterdagochtend omstreeks zeven
uur maakte er een speciaal publiek
zijn opwachting. Michiels: „Me-
vrouw Hartnagel maakte van
vleesresten ballen gehakt, speciaal
gekruid volgens een geheim recept
van haar. En wat deed ze dan? Die
verdeelde ze onder werklozen of
zwervers. Want in de scheepvaart
bleven er altijd wel zeelui achter
zonder onderdak. Die sliepen over
al, knapten karweitjes op en kwa-
men zo aan hun onderhoud. Je had
zeker wel tien verschillende natio-
naliteiten. Nou, die kregen dan op
zaterdagmorgen in een papieren
zak ballen gehakt of worst. En dan
moest je die verheerlijkte gezich-
ten zien."
Romer weer: „Ruim honderd jaar
lagen, nabij de Grote Draaisteeg,
ook de boten van de Batavierenlijn
aan de Boompjes. De eerste Bata-
vierboot, gebouwd op het toenma-
lige eiland Feijenoord, had de ge
stalte gekregen van een zeilstoom-
schip. Daardoor kon het vaartuig,
niet afhankelijk van enkel wind,
een geregelde dienst bevorderen.
De afvaart van die eerste boot
vond in 1830 plaats onder de vlag
van de Nederlandsche Stoomboot
Maatschappij." En: „De Batavie
renlijn was een zeer geliefde dienst
voor passagiers en vracht op Lon-
den. Vanuit het Westland werd bij
voorbeeld veel groente en fruit
naar Engeland gevaren. Maar er
werd ook vracht van een ander ka-
liber binnengehaald. Zo werd op
een dag een complete circusmane-
gerie aan boord gehesen." Ge-
woonlijk voer de boot om zeven
uur 's avonds af, waarbij al eerder
een sleepboot van Leen Smit
langszij lag om het stoomschip op
stroom te trekken. Incidenteel
bracht een sleepbootje een net te
laat aankomende passagier nog
langszij de Batavier. Natuurlijk ge-
beurde die dienstverlening niet
Nogmaais een beeld van de Willemsbrug bij de Boompjes, waar
het altijd enorm druk was met niet alleen trams en auto's, maar
ook met fietsers.
kosteloos. In wankel evenwicht
klom zo'n reiziger dan met zijn
koffer langs een neergelaten touw-
ladder naar boven.
De voorgaande delen, waarvan
Herman Romer en Rein Wolters er
elk zeven hebben geschreven en
samengesteld, handelen over het
Centrum, Katendrecht, Afrikaan-
derwijk, Kruiskadekwartier,
Scheepvaartkwartier, Feijenoord,
Noordereiland, Zandstraatbuurt,
Hoogvliet, Hillesluis, Leuvekwar-
tier, en oud en nieuw Charlois in
aparte delen. Deel vijftien ver-
schijnt op 30 november van de
hand van Rein Wolters en is geti-
teld 'Bloemhof - Tuindorp in een
stadwijk'
'Dwalen over de Boompjes en om
geving - Het kwartier voor 1940'.
Auteur: Herman Romer. Uitgeve-
rij: Europese Bibliotheek te Zalt-
bommel. Omvang: 128 pagina's
met honderd foto's. Prijs: 29,90
gulden. Verschijningsdatum 28
September 2001. ISBN
90.228.2686.6.
In 1927 werd hard gewerkt aan het ophogen van de
vijftigjarige Willemsbrug. In de jaren zeventig werd dat met het
middendeel herhaald, waardoor de in 1981 gesloopte brug een
kattenrug kreeg. t i
