maasstad
Rijndal biedt toerist ve<
'zienswaardigheden en onverwachte ontmoetingen
De Rijn biedt tal van mogelijkheden voor een onvergetelijke
vakantie. De oorsprong van de meer dan duizend kilometer
lange rivier ligt in Zwitserland, waarvan de eerste honderd ki
lometer niet bevaarbaar is. Bij Lobith komt de Rijn Nederland
binnen en mondt als Nieuwe Waterweg uit in de Noordzee. De
Rijn bestaat uit een boven, midden en laag gedeelte. Als het
meest fraaie deel staat het Rijndal te boek, globaal tussen kilo-
meterpaal 590 bij Koblenz (Deutsches Eck, waar de Rijn en de
Moezel elkaar verstrengelen) en Rudesheim bij cijfer 530. Het
is ook het meest kronkelige deel van de midden-Rijn, waar de
stroming erg sterk is als gevolg van ondiepten en smalle vaar-
geulen. Binnenschepen, die met hun lading stroomopwaarts
varen, leggen in dit deel van de rivier per uur doorgaans geen
grotere afstand af dan acht kilometer. In de afvaart gaat het
aanzienlijk vlugger. Een snelheid van omstreeks 20 kilometer
per uur is dan haalbaar. Overigens is dit mede afhankelijk van
de hoeveelheid smelt- en regenwater die de waterstand in de
Rijn hoogte geeft. Dit kan in natte tijden twee tot drie meter in
hoogte verschillen met de zomermaanden. Cruiseschepen va
ren aanzienlijk sneller. Een motorpassagiersschip als de Victo
ria Crusiana gaat met een snelheid van gemiddeld 14 kilometer
per uur naar 'boven'. In de afvaart kan het varende hotel snel-
heden bereiken tot tegen de dertig kilometer.
Loreley
ilLU-
Varen of rijden door schilderachtig
gebied met knipoog
tekst en foto's Elisabeth Schop
Die gegevens komen van kapi- een paar dagen tijd steeg het was-
tein Jan Blokzijl en zijn stuur-
man Bianca Ernst. Het duo voert
op het schip van Bonaventura
Cruises uit 's-Gravendeel het ge-
zag over een gemeenschap van
doorgaans 23 bemanningsleden
en 117 passagiers.
Uiteraard trachten de twee zich aan
het strakke vaarschema te houden.
Onderweg zijn immers tijdgebon-
sende water met bijna een meter,
hetgeen extra tegenstroom gaf.
Enige uren langer varen was het
gevolg. Niemand had daar moeite
mee, want elke seconde van het va
ren is fascinerend, zeker waar het
uitzicht betreft op beide oevers.
„Een prachtige reis," vertolkte
Willie Ouwerkerk na een paar da
gen varen mede namens haar moe-
Op de vaarroute, die aan beide kanten van de rivier ook heel goed met een auto is af te leggen, tussen Koblenz en Rudesheim staan zo'n dertig kastelen ofrui'nes.
Op de plek waar de Moezel en Rijn samenkomen staat op een
sokkel een meer dan veertig meter hoge beeltenis van keizer
Wilhelm te paard. Men kan er naar boven klimmen en vanaf
een bordes van hetzelfde uitzicht genieten als de bronzen
staatsman.
den excursies gepland. Soms lukt
het niet op het vooraf beloofde
tijdstip aan te meren, zoals recent
op een overigens schitterende na-
jaars-retourcruise van zes dagen
tussen Arnhem en Rudesheim. In
der Cokkie de Ruiter. „Het is onze
vierde reis over de Rijn. Elke keer
beleef je het anders. Op een cruise-
schip is het genieten."
De vlakke delen van de Rijn, zeg
maar het gedeelte van 200 kilome
ter tussen Arnhem en Keulen en
het deel na Rudesheim in de rich-
ting van Zwitserland, is soms uit-
gesproken saai. Vlakke oevers met
fabrieken en schoorsteenpijpen
vormen een deel van het decor,
overigens afgewisseld door een
weer fraaie bebouwing van dorpjes
langs het water. Een uitspringer is
het complex van de nooit in ge-
bruikgenomen kerncentrale Kalkar
bij kilometerpaal 843. Het com
plex is ingericht als het pretpark en
hotelcentrum Kernwasser Won
derland met een enorme koeltoren,
beschilderd als berglandschap.
Ter hoogte van Konigswinter (ki
lometerpaal 645) begint het Sie-
bengebirgte, een zeldzame groep
van vulkanische oorsprong en on-
derdeel van de lijzijde van het ge-
bergte langs de Rijn. De bergen
werden naar de zeven meest opval-
lende toppen genoemd, zoals de
Drachenfels (drakenrots) met op
321 meter de ruine van een burcht
die in 1147 voltooid werd. Veel
cruiseschepen meren aan om de
passagiers in de gelegenheid te
stellen een excursie te maken naar
de top, die een prachtig panorama
over de omgeving biedt. Vijftien
kilometer stroomopwaarts koersen
schepen bij Remagen langs de pij-
lers van de brug over de Rijn, die
tijdens de Tweede Wereldoorlog
na een heroi'sche strijd het loodje
legde en niet meer is herbouwd.
Sindsdien zorgt een pont voor een
varende verbinding tussen de twee
oevers. Zeer bezienswaardig is de
gerestaureerde vesting Ehren-
breitstein op een heuveltop bij Ko
blenz, tegenover de ingang van de
Moezel. In het pand, waarvan de
oorsprong ligt in het jaar 633, zijn
een staatsarchief, museum en een
jeugdherberg ondergebracht.
Koblenz is de hoofdstad van het
regeringsdistrict Koblenz en heeft
een middeleeuwse stadskern met
resten uit de Romeinse tijd. De
bloeiende stad, met zijn bijzondere
kerken, bruggen en Moezelsluizen,
werd door aartsbisschoppen vaak
als residentie gekozen. Op de plek
waar de Moezel en Rijn samenko
men staat op een sokkel een meer
dan veertig meter hoge beeltenis
van keizer Wilhelm te paard. Men
kan er naar boven klimmen en van
af een bordes van hetzelfde uit
zicht genieten als de bronzen
staatsman. Vrijwel vanaf die plek
is het mogelijk met een veerbootje
de oversteek te maken naar de voet
van vesting Ehrenbreitstein, waar-
na het stuk naar boven met een ka-
belbaan kan worden overbrugd.
„Dat is toch wel even iets anders
dan Ridderkerk," lacht Jan Kooy-
man uit die plaats. „Veertig jaar
Als het meest fraaie deel staat het Rijndal te boek, globaal tussen kilometerpaal 590 bij Koblenz (Deutsches Eck, waar de Rijn en de
Moezel elkaar verstrengelen) en Rudesheim bij cijfer 530.
heb ik er een kapsalon gehad en ik
ben al zestig jaar lid van de voet-
balvereniging Slikkerveer. „Wer-
ken doe ik niet meer, daarom ge-
niet ik volop." Jan is samen met
'zijn' Corrie op reis en ook met het
bevriende echtpaar Jan en Adrie
van der Weiden. Ook dit duo zegt
dat de reis de verwachting over-
treft. „Alles is voortreffelijk, voor-
al het eten."
Op de vaarroute, die overigens aan
beide kanten van de rivier ook heel
goed met een auto is af te leggen,
tussen Koblenz en Rudesheim
staan zo'n dertig kastelen of rui-
nes. De een nog mooier dan de an-
der en vrijwel allemaal te bezichti-
gen. Het wijn- en toeristendorp
Boppard is ook een vaste halte op
de route van cruiseschepen. Het is
zeer pittoresk en gelegen op een
plaats waar zes dalen samenko
men. Met een stoeltjeslift is het
mogelijk omhoog te gaan naar Ge-
deonseck en vandaar een Viers-
eenblick-panorama te hebben over
het Rijndal. Bezienswaardig is ook
de laatgotische Severuskerk op de
markt in het dorpscentrum, de go-
tische Karmelietenkerk, de Trierse
Burcht 14de eeuw) en het uit 1125
daterende klooster Marienberg.
Ter hoogte van kilometerpaal 555
begint de Loreley, een met legen-
den omsponnen rots. Deze verheft
zich steil boven de Rijn uit, die ter
plekke een enorme stroomsnelheid
heeft in een rivierbreedte van maar
negentig meter. Bij laag water ko
men de gevaarlijke klippen bloot
van de Zeven Jungfrauen. Volgens
de legende werden hier zeven
jonkvrouwen als straf voor hun
koudhartigheid in rotsen verto-
verd. Dit is ook vervat in een droef
muziekstukje, dat meestal op deze
hoogte uit de scheepspeaker schalt.
Vanaf het bovendek kan worden
aanschouwd van welk een fraaie
architectuur De Phaltz, een voor-
malige tolburcht uit de 14de eeuw
is. Deze staat op een klein eiland,
midden in de vaarroute. Bij hoog
water klotst het tegen de buitenmu-
ren van het bouwwerk, dat overi
gens met een bootje vanuit het
dorp Kaub is te bezichtigen.
Tenslotte komt Rudesheim in
zicht, het meest bekende toeristen-
en wijndorp van de midden-Rijn.
Tientallen touringcars vullen dage-
lijks het grote parkeerterrein aan
de oostkant van het bij velen zeer
geliefde wijndorp. Gemiddeld zes
cruiseschepen meren aan langs een
van de zeven steigers. Daarnaast
brengt de BUndesbahn ook bezoe-
kers naar het treinstation van het
ongeveer vierduizend inwoners
tellende dorp, met de Drosselgasse
als smalste winkelstraat van Euro-
pa. Niet alleen vanwege deze smal
le souvenir- en horecastraat geniet
Riidesheim wereldwijd bekend-
heid, maar zeker vanwege de Ries
ling wijn en niet te vergeten As-
bach Uralt, een bijzondere likeur-
jenever. Bekend is ook de liftcabi-
nebaan met zo'n honderd gondels
voor twee personen van het cen
trum naar het dorp naar een ruim
tweehonderd meter hoger gelegen
monument Niederwald-Denkmal.
De tocht over ruim drie kilometer
(10 DM voor een retour) voert
over de wijnhellingen heen, maar
is nergens steil. Niederwald-Denk
mal, met de beeltenis van de god
Germania, is bijna veertig meter
hoog en werd in 1883 opgericht als
herinnering aan een plaatselijke
oorlog. De terrassen rondom het
sokkelbeeld, waar souvenirwin-
kels en restaurants niet ontbreken,
bieden een oogstrelend panorama
over de Rijn.
Bijzonder zijn de proeverij van
wijnboer Adolf Storzel in de cata-
comben van een voormalig kasteel
en het aangrenzende Siegfried's
Mechanisches Musikkabinett. De
wijnfamilie Storzel verbouwt zes
tig hectare Rieslingdruiven, vol-
doende voor een goede boterham.
Rudesheim heeft drieduizend hec
tare aan wijngaarden, een fractie
van de honderdduizend hectare
waar in Duitsland druiven worden
gekweekt. Het muziekmuseum
biedt een keur aan mechanische
muziekinstrumenten van enorme
orkestkasten die Glenn Millermu-
ziek produceren tot speeldozen en
van pierementen tot trommelsla-
gers van hout. Zowel in de wijn-
boerderij als het muziekmuseum is
de uitleg meertalig, waaronder in
het Nederlands. Wie de omgeving
wat nadrukkelijker wil bekijken,
kan een rondrit maken met de
Wintzer Express, een toeristisch
treintje dat sinds 1976 wordt ge
rund door Josef Bertam.
Informatie over Rijn- en Moezel-
reizen met de cruiseschepen Victo
ria Crusiana, Victoria Regia en
Victoria Amazonica van Kras Ster-
Vakantiereizen zijn te verkrijgen
en/of te boeken bij onder meer het
bespreekbureau van het Rotter-
dams Dagblad/Maasstad Week-
bladen aan de Westblaak 180 te
Rotterdam, telefoonO10-4004208.
Met een treintje, de Wintzer Express, is het mogelijk een uitgebreide rondrit met uitleg te maken
door niet alleen de straten van Rudesheim, maar ook door de hoger gelegen wijngaarden.
