Lit
maasstad
w
I
z
ft
BaS m
tL
P
KR1
Tarwewijk,Brabantsedorp/Zuidplein. Carnisse, Oud-Charlois en Bloemhofin historische schijnwerper
r?
V
Auteur Rein Wolters blijft
maar doorgaan met schrijven
met een snelheid, naar het
lijkt, van een bliksemschicht.
Zijn vijftiende boek in vier
jaar ligt in de winkel. Dit keer
deel 3 van de serie 'blik Op
Zuid', die vijf delen gaat om-
vatten. Deel vier handelt over
Zuidwijk, Pendrecht, Wiele-
waal en Heijplaat en ver-
schijnt in november van dit
jaar. In het vijfde deel staan
Lombardijen, Smeetsland,
Sportdorp en de andere buur-
ten van de deelgemeente IJs-
selmonde centraal. Dit deel
verschijnt in april 2003. De
bijzondere serie telt na vol-
tooien 690 pagina's met 530
foto's. Overigens komt van
de hand van de journalist, die
in het Rotterdams Dagblad
onder meer wekelijks de ru-
briek 'Rotterdam van toen'
verzorgt, dit jaar ook nog een
realistisch-historisch dag-
boek over vaarvakantie over
waterwegen in Nederland,
Duitsland, Belgie, Oostenrijk
en Tjechie. Het betreft een
bundeling van het leven aan
boord van Nederlandse ri-
viercruiseschepen, gekop-
peld aan excursies en histori
sche bezienswaardigheden
die passagiers en bemanning
onderweg maken en beleven.
Door Elisabeth Schop
Neonbuis
Vleugels
»k s k Ai
KJkj
Derde deel 'blik Op Zuid' al
binnen een jaar in de boekhandel
In de boeken van Rein Wolters
loopt als rode draad zijn persoon-
lijke herinneringen, zowel op his-
torisch als op het persoonlijk vlak.
Zijn nieuwe boek is daar geen uit-
zondering op. Zwerven door de
straten van Zuid was in zijn jeugd
een favoriete bezigheid. Dat gold
niet alleen voor de buurten van
Hillesluis, waar hij opgroeide,
maar allengs ook voor wijken die
zich verder van zijn thuisfront be-
vonden.
In dit derde deel van 'blik Op Zuid'
wordt duidelijk dat de wijken die
Wolters beschrijft de plek in Rot
terdam waren waar hij op zijn 13de
jaar de start maakte van een inten-
sief arbeidsleven. Eerst als leer-
ling-banketbakker en bakplaten-
schrapper bij Bas Zaanen aan de
Zuidhoek 137 in Oud-Charlois,
daarna was hij voor deze werkge-
ver nog enkele jaren als broodbak-
ker en -bezorger actief in die wijk
en in Pendrecht en vervolgens nog
eens ruim vijftien jaar als melkbe-
zorger in dienst van Van Berkel's
Melkinrichting, waarvan acht jaar
werkzaam in de Tarwewijk. Tus-
sendoor werkte Rein Wolters zich
op als vaste correspondent voor
Het Vrije Volk op Zuid, mede in
de genoemde wijken. Zijn eerste
berichten stonden in 1963 in de
krant toen hij nog maar nipt zeven-
tien jaar was. Zijn kennis van men-
sen en feiten op Zuid is enorm. In
1978 trad Rein in vaste dienst van
de krant, waarvan de naam door
een samengaan met het Rotter
dams Nieuwsblad op 1 april 1991
wijzigde in Rotterdams Dagblad.
In deze krant schrijft Rein op zater-
dag onder meer de rubriek 'Rotter
dam van toen". Deze, andere feiten
en anekdotes vormen samen met
bijzondere foto's van Johannes
Franciscus Henricus (Jan) Roovers
maakte in de jaren veertig en vijf-
tig de ingredienten voor dit boek.
Wolters: „In 1959 trad ik in dienst
bij Bas Zaanen. Zijn vader, Dirk,
was het bedrijf in 1923 begonnen.
Nog net geen veertien jaar oud
stond ik er dag in dag in de kelder
onder een neonbuis bakplaten
schoon te schrappen en in te vetten
voor het opnieuw gebruiken. Mijn
eerste werk 's morgens op zeven
uur bestond uit het assisteren in de
bakkerij. Dat betekende broden
'pikken' uit bakblikken, ze leggen
op houten rekken en deze omhoog
sjouwen naar de begane grond.
Tussen het leegkomen van twee
ovens door, vette ik de blikken in
voor een volgende baksessie.
Na een half jaar (was ik maar op
die door mij vervloekte school ge-
bleven) kon ik geen bakplaat of
broodblik meer zien."Als een an
dere geestdodende klus ervoer
Rein het maken van bokkenpoot-
jes. Daar was hij de hele woensdag
mee bezig. Als laatste vulde hij
verzilverde schalen voor winkel
boven de bakkerij en bracht deze
vervolgens naar boven, want daar
stond verkoopster Connie Rietdijk
achter de toonbank, een leeftijdge-
noot.
Rein in zijn boek: „Ik vond haar
heel leuk. Andersom was dat ook
het geval. Naar elkaar toe werden
we steeds vrijer en ook brutaler.
Op een keer kusten we elkaar in
het kleine kantoortje achter de
winkel en we werden daarbij door
Bas Zaanen op heterdaad betrapt.
Het gevolg was een enorme
schrobbering en de verbanning van
Connie naar het filiaal aan de
Dorpsweg 96."
Wolters verder: „In 1962 sloeg
Zaanen de economische vleugels
uit en opende aan de Pliniusstraat
in Lombardijen een nieuwe winkel
met daarachter een banketbakkerij
Na het rijden van mijn brood wijk,
stond ik er 's middags achter de
oven voor het afbakken van koek-
jes en cake. Een van mijn collega's
was Theo van der Ham, die acht
jaar later de zaak van zijn vader
overnam op de hoek van de Hille-
vliet en de Asterstraat in Bloem-
hof. Bijna een jaar later, ik was in-
middels getrouwd en vader van
dochter Jolanda, nam ik ontslag bij
Zaanen om als bezorger aan de
slag te gaan bij Van Berkel's
Melkinrichting."
De levensloop van Theo van der
Ham komt in het hoofdstuk
Bloemhof aan de orde. Wolters be
schrijft niet alleen de geschiedenis
van het in 1909 door grootvader
Van der Ham opgerichte bedrijf,
maar ook over een bijna fatale
brandstichting. Als een ander suc-
cesvol bedrijf staat de Dordtse Ba
zar te boek, voor de Tweede We-
reldoorlog aan de Putsebocht be
gonnen als een winkel in huishou-
delijke artikelen en in 2002 uitge-
groeid tot een van de grootste be-
drijven in Nederland voor het hu-
ren van meubilair, glaswerk en ca-
tering-enfeestmateriaal.
De middenstanders van toen van
de Putsebocht, Groene Hilledijk,
Zuidplein, Wolphaertsbocht, Ka-
tendrechtse Lagedijk, Boergoense-
straat en Pleinweg hebben in het
boek eveneens een behoorlijke
plek gekregen. Dat geldt ook voor
het verenigingsleven van onder
meer de wijk- en speeltuinvereni-
ging Tarwewijk, de verdwenen
bioscooptheaters Harmonie en
Metro, Arie Mes van hotel-bar As
toria aan de Pleinweg, zijn bpur-
man Willem van den Boom van
cafe Wereldhaven en het openbaar
vervoer door de wijk.
Rein Wolters staat voorts uitge-
breid stil bij het verdwenen Bra-
bantsedorp dat tot omstreeks 1967
heeft gestaan op de plek waar om
streeks die periode het winkelcen-
trum Zuidplein, het Ikazia Zieken-
huis, Ahoy' en het metrostation
Zuidplein zijn gebouwd. Wolters:
„Op een van mijn zwerftochten
door straten en buurten van Zuid,
kwam ik op een woensdagmiddag
terecht in het Brabantsedorp. Dat
was een tikje de schuld van mijn
moeder. Zij had verteld dat daar
veel grote gezinnen woonden met
mensen die een bombardement
hadden meegemaakt, dat ze alles
waren kwijtgeraakt. En ook dat die
mensen daarom in kleine noodwo-
ningen woonden. Moeder waar-
schuwde dat ik daar maar beter
moest wegblijven omdat het een
buurt was met ook minder nette
mensen.
Juist die woorden wakkerden mijn
nieuwsgierig aan. Ik vond het hele-
maal geen vreemde mensen. Net
zoals in mijn woonstraat speelden
er kinderen voor de deur en er wa
ren ook bakkers en melkboeren
met hun handkar of driewielige
vrachtfiets. Ik vond het best een
leuk dorp met al die tussen- en ach-
terpaden. Maar nadat ik een keer
door kinderen van het dorp in el
kaar was geslagen, kwam ik er niet
meer. De kinderen vonden me een
indringer, een vreemde eend in de
bijt die er niets te zoeken had. Mijn
wonden likkend, wist ik natuurlijk
niets van de ernst van het bombar
dement op dinsdag 14 mei 1940.
En ook niet dat hierdoor tachtig-
duizend mensen dakloos waren ge-
worden en evenmin dat zij weg-
vluchtten naar alle richtingen om
te ontkomen aan het verschrikke-
lijke inferno. Als het maar uit de
buurt was van de brandende bin-
nenstad."
Bekende zaken op de Pleinweg in
de jaren vijftig waren de warenhui-
zen van Vroom Dreesmann en
Esders' Kledingmagazijn, later C
&A, op de hoek van de
Wolphaertsbocht. Esders was bij
Rein Wolters favoriet. „Na het
aankopen in 1951 van kleding van
het geld van de kinderbijslag, wa
ren mijn naam, adres en geboorte-
datum genoteerd. In de opvolgen-
de drie jaar ontving is zo'n twee
weken voor mijn verjaardag een
kaartje met een felicitatie en de
mededeling dat ik een cadeautje
mocht komen afhalen. Dat deed ik
met plezier. In de winkel werd een
gordijn van een pashok geopend,
waarin allerlei speelgoed stond
geetaleerd. Zo kwam ik aan mijn
eerste brandweerauto, welke overi
gens inferieur van kwaliteit was en
al na twee dagen niet meer loeide
omdat de aandrijfveer was gebro-
ken. V&D en C&A zijn aan de
Pleinweg gebleven tot aan het mo
ment dat het winkelcentrum Zuid
plein op 5 September 1972 offici-
eel de deuren opende."
En: „In de jaren veertig en vijftig
reed de RET over de Pleinweg met
bussen van het merk Sauer van de
serie 201-260. Bus X reed vanaf 2
mei 1949 vanaf het station DP
(Delftsche Poort, later Centraal
Station) en Usselmonde en lijn Z
vanaf 1 juni 1949 tussen DP en het
Breeplein. Deze lijn was zo'n suc-
ces dat deze na 20 juli 1953, het
jaar van de watersnoodramp, met
aanhangwagens van de nummers
1000-1009, die achter de Sauer's
van de serie 400-446 dienst deden
tot September 1962. Op 1 novem
ber 1953 werden de lijnen X en Z
vernummerd in 50 en 52. In die tijd
kostte een enkele rit twaalf centen
en een overstapje zeventien. Voor
een kaart van vijf ritten, die door
de conducteur werd afgestempeld.
betaalde je twee kwartjes."
'blik Op Zuid deel 3is een uitgave
van Voet te Capelle aan deruIJssel.
Het bevat 138 pagina 's met 106,
vaak niet eerder gepubliceerde fo
to's. Het kost 19,95 euro. ISBN
90.73647.40.1.
ijff
|fy 411(11!