maasstad
U
A
Maasstad Weekbladen wenst iedereen het beste voor 2003
Oud en nieuw; van geestenmidwinterfeest, een wassende Nijl en druiven voor geluk totlowering the ballop Times Square
REGIO - In deze tijd van het
jaar rollen de voorspelling
weer en masse van de lopende
band van de helderzienden.
De tijdschriften en kranten
staan vol met rampen, beurs-
schommelingen, huwelijken
en geboorten die de natie en de
rest van de wereld het komen-
de jaar te wachten staan. De
mens schijnt van nature erg
nieuwsgierig te zijn naar het-
geen de toekomst voor hem in
petto heeft. Wie wel eens op
een paranormale beurs is ge-
weest ziet dat de kraampjes
met handlezers, kaartleggers
en andere paragnosten druk-
bezocht worden. Wat is het
toch eigenlijk wat de mens
drijft om zijn toekomst te we-
ten en hoe zijn allerlei voor-
spellingsmethoden ontstaan?
Astrologie
MET RAD VAN FORTUIN
DE WERELD
door Briggitte Delissen-Van Perlo
REGIO - Al duizenden jaren lang komen overal ter wereld
mensen op oudejaarsavond bij elkaar om samen het nieuwe
jaar in te luiden. Een nieuw jaar betekent voor veel mensen
nieuwe kansen of uitdagingen. Het glas wordt geheven, olie-
bollen worden gegeten, vuurwerk wordt afgestoken en ieder
een wenst anderen het allerbeste toe voor het komende jaar.
Ook worden goede voornemens gemaakt: niet meer roken,
minder drinken, afvallen, eindelijk die sollicitatiebrief schrij-
ven en meer van dat soort zaken. Dat van de meeste voorne
mens binnen een paar maanden niet veel terecht blijkt te zijn
gekomen, doet niets af aan het aanvankelijke enthousiasme
waarmee ze gemaakt zijn. Het doen van beloftes en het maken
van goede voornemens zijn nu eenmaal onlosmakelijk verbon-
den met Oud en Nieuw.
Romeinse kalender
Auld Lang Syne
Twaalf druiven
Times Square
Silvesteravond
Maaridag 30 december 2002
Ofc S 'iJ®K .vffS.-. A Ay, ft
Q Q
door Ank Herstel
MaasStad Weekbladen dook in het
verleden om uit te zoeken waar he-
dendaagse voorspellers hun inspi-
ratie vandaan halen. De eerste bij
ons bekende voorspellers waren de
profeten. Niet omdat ze zo goed
konden voorspellen maar omdat ze
het woord van God of Allah verkon-
digden. Van sjamanen werd veron-
dersteld dat ze over profetische ga-
ven beschikten en konden commu-
niceren met geesten. Het aanzien
van de toenmalige zieners, of dat nu
profeten of sjamanen waren, werd
bepaald door de kennis waarover
deze lieden beschikten.
Omdat profeten en sjamanen uit die
tijd wat betreft kennis en intelligen-
tie meestal boven het maaiveld uit-
staken lag het voor de hand dat zij
hun leefgemeenschap regelmatig
verbaasden met uitspraken over za-
ken die tot grote verbazing van ie-
dereen uitkwamen. Meestal waren
deze 'voorspellingen' echter geba-
seerd op logisch denken.
Gaan we een stapje verder dan ko-
men we bij astrologie. In Babylonie
was bestudering van de sterrenhe-
mel een serieuze wetenschap. A1 in
de vroegste tijd legde men verban-
den tussen gebeurtenissen op aarde
en de stand van de hemellichamen.
De B aby lonische sterren wichelaars
berekenden als eerste de schijnbare
Voorspellingen zo oud als mensheid
goed op de hoogte van de gebeurte
nissen in het land. Met de opkomst
van het Christendom werden ora-
kels ten strengste afgekeurd waarna
er een einde kwam aan het orakel
van Delphi.
Tegenwoordig staan tarotkaarten
weer volop in de belangstelling als
hulpmiddel bij voorspellingen. De
tarot is in de vijftiende eeuw als ge-
woon kaartspel begonnen. De toe
komst voorspellen uit kaarten,
waaronder die van de tarot is pas in
de achttiende eeuw in Parijs in
zwang gekomen. De aristocraten
waren steeds op zoek naar manieren
om hun verveling te verdrijven en
tarotleggingen speelden daar mooi
op in.
De oorsprong van het tarotspel
wordt gezocht in Egypte, maar oc-
cultisten associeerden het spel net
zo makkelijk met de Joodse Kabba-
la en anderen zagen er weer symbo-
len in die geassocieerd werden met
de Arthur legende. Tegenwoordig
wordt de tarot gezien als een middel
dat helpt om inzicht in problemen te
krijgen en beslissingen te nemen.
Een kermis zonder waarzegster met
een kristallen bol was vroeger on-
denkbaar. Het is de oudste methode
om met behulp van spiegelingen de
toekomst te voorspellen. Behalve in
kristallen bollen werden visioenen
gezien in spiegelende wateropper-
vlakken, het vulkanisch gesteente
obsidiaan of zoals de stiefmoeder
van Sneeuwwitje deed, gewoon in
een spiegel. Hedendaagse waarzeg-
gers zien soms een beeld van melk-
achtige wolken die licht of donker
kunnen zijn.
Natuurlijk zijn er nog onnoemelijk
veel andere manieren waarop de
toekomst voorspeld werd en wordt
zoals: handlezen, theeblaadjes le-
zen, pendelen, de I Tjing, voorspel-
lende dromen en mensen met para-
gnostische gaven. Paragnost Leo
Heezen uit Spijkenisse weet met
stellige overtuiging dat de komende
jaren meer mensen op spiritueel ge-
bied hun krachten zullen bundelen
om tot een betere samenleving te
komen. Wie zelf aan de gang wil
gaan vindt in de bibliotheek een
schat aan informatie over de ver-
schillende manieren en wie ww-
w.orakel.nl opzoekt maakt kennis
met weer andere orakels.
Tarotkaarten staan tegenwoordig weer volop in de belangstelling als hulpmiddel bij
voorspellingen.
banen die de zon volgt ten opzichte
van de sterren, zoals men dat vanaf
de aarde kon waarnemen. Dit is de
basis voor het trekken van een horo-
scoop. Rond 330 voor Christus
kwamen in Alexandria in Egypte
een aantal culturen met elkaar in
contact en werd de methode ver-
fijnd. Er kwam een twaalftallig stel-
sel voor de maanden waarbij elk
deel 30 graden van de baan van de
zon dekte. De planeten die rond-
zwierven zouden een behoorlijke
invloed uitoefenen op alles. Aan de
ze planeten werden ook nog eens al
lerlei karaktereigenschappen toe-
geschreven. Zoals Mercurius met
communicatie, Venus met liefde en
Mars met agressie. Ook de sterren-
beelden kregen een eigen karakter.
De welhaast perfecte wetenschap
die astrologie in die tijd was stelde
de ziener in de gelegenheid door een
nauwkeurige bestudering van de ta-
bellen de bewegingen van de he
mellichamen te berekenen en op die
manier patronen te kunnen uitwer-
ken.
Ook de Azteken en de Maya's ont-
wierpen een systeem om gunstige
dagen te onderscheiden van ongun-
stige. Hun kalender was van essen-
tieel belang om de toekomst te voor
spellen. Zowel de Azteken als de
Maya's waren meesters in de wis-
kunde en hielden gelijktijdig twee
kalendersystemen aan. Ze wisten
precies hoe lang het duurde voordat
de twee kalenders synchroon lie-
pen, de cyclus van 52 jaren was van
groot belang. Op de laatste dag van
de 52-jarige cyclus kwam het dage-
lijks leven volkomen stil te liggen.
De vuren werden gedoofd en al het
vaatwerk werd kapot gegooid. Een
processie van priesters trok naar de
top van een berg om af te wachten of
het sterrenbeeld Pleiaden ver-
scheen. Dit was namelijk het teken
dat de mensheid er weer 52 jaar bij
kreeg. Op dat moment werd een
mensenoffer gebracht door het hart
er uit te snijden en met vuurstokjes
een vonk op te wekken in de open-
gelegde borst. Daarmee werden
fakkels aangestoken die de priesters
rondzwaaiden waarmee de bevol-
king onder aan de berg wist dat men
weer 52 jaar vooruit kon.
Het meest bekende orakel uit het
westen is het orakel van Delphi op
de berg Parnassus in Griekenland.
Geiten die dampen inademden die
uit een spleet in de grond kwamen
gedroegen zich merkwaardig. Toen
een geitenhoeder op onderzoek uit-
ging raakte hij bedwelmd en ging
profeteren. Het nieuws ging als een
lopend vuurtje rond en de plek werd
drukbezocht. Helaas gebeurde het
foto: Rob Kamminga
regelmatig dat bezoekers in de
spleet vielen waarna werd besloten
de zaak professioneel aan te pak-
ken. Er werd boven de spleet een
stellage gebouwd waarop een pro-
fetes plaatsnam. De profetes was
een maagd van edele afkomst en
werd Pythia genoemd. De mooie
maagdelijke Phytias raakten echter
zeer in trek bij ontvoerders, reden
om de functie door vrouwen boven
de vijftig te laten bekleden.
Het orakel beleefde in de vijfde
eeuw voor Christus een ongekende
populariteit. Er waren vaak drie
Phytias die in ploegendienst hun
functie vervulden. Een bezoek aan
het orakel werd door veel rituelen
omgeven. Er werd ook een gift ver-
wacht. Naarmate het orakel popu-
lairder werd moest meer worden be-
taald. Als de Phytia onder invloed
van de dampen en mogelijk na het
kauwen op bepaalde bladeren be-
gon te spreken, hadden de woorden
meestal weinig samenhang. Geluk-
kig waren er altijd priesters aanwe-
zig bij het orakel en zij waren de
aangewezen personen om voor de
vraagsteller de betekenis te inter-
preteren. De meeste priesters waren
geletterde mannen en hadden veel
invloed op het antwoord. Er werden
vaak vragen over staatszaken ge-
steld. De priesters bleven dan ook
De kristallen bol wordt a I van oudsher gebruikt voor het doen van voorspellingen.
foto: Rob Kamminga
Waarschijnlijk werd het eerste ou-
dejaarsfeest ongeveer 4000 jaar
geleden uitbundig gevierd in het
oude Babylon, hoewel het hier niet
ging om het ons nu zo bekende
feest op 31 december. Babyloniers
vonden dat het begin van de lente
symbool stond voor het nieuwe
jaar. Eind maart, begin april waren
de grootste veranderitigen in de na-
tuur waar te nemen en dat gegeven
werd gekoppeld aan het begin van
een nieuw jaar. In het oude Egypte
werd duizenden jaren geleden
waarschijnlijk ook Oud en Nieuw
gevierd. Voor de Egyptenaren be-
tekende de overstroming van de
Nijl een nieuw begin. Deze rivier
stroomde, volgens onze huidige
kalendertelling, meestal over in de
maand September. Het water van
de Nijl zorgde voor nieuwe gewas-
sen en de Egyptenaren associeer
den dit met het begin van het nieu
we jaar.
De daaropvolgende eeuwen ble
ven er vele onduidelijkheden be-
staan rond de kalendertellingen.
Pas in 46 voor Christus werd 1 ja-
nuari offtcieel als nieuwjaarsdag
aangemerkt. lulius Caesar was de
man die deze belangrijke stap zet-
te. Hij stelde in dat jaar vast dat 1
januari het begin van elk nieuw
jaar zou zijn. Een traditie was inge-
zet en tot op de dag van vandaag
wordt deze in de Westerse wereld
in ere gehouden. Hoewel de tradi
tie om het nieuwe jaar feestelijk in
te luiden nooit helemaal verloren is
gegaan, is er een aantal eeuwen ge-
weest waarin het er allemaal wat
soberder aan toeging. Met name in
de eerste eeuwen van onze huidige
jaartelling was de kerk fel gekant
tegen allerlei niet-christelijke ritu
elen en feesten. De kerk was in die
dagen niet gecharmeerd van de
'heidense' oud- en nieuwjaarsfees-
ten. Het was verwerpelijk en zon-
dig en dat bleef lange tijd zo. De
kerk bleef verbieden en de 'zon-
daars' bleven feesten. Uiteindelijk
koos de kerk eieren voor haar geld
en langzaamaan werden christelij-
ke tintjes aan deze eeuwenoude
traditie gekoppeld. Hierdoor werd
oud en nieuw uiteindelijk een over
de hele Westerse wereld geaccep-
teerd feest.
In onze gebieden werd nog lange
tijd het midwinterfeest gevierd.
Tussen eind december en begin ja
nuari werd er twaalf dagen lang
getracht boze geesten te veijagen.
Er werden vuren gestookt en de
mensen droegen maskers om het
kwade op een dwaalspoor te zet-
ten. Werken was tussen 25 decem
ber en 6 januari uit den boze en de
was mocht op deze dagen niet bui-
ten gehangen worden. Een priester
ging langs de huizen om gebeden
te prevelen en wierook te sprenke-
len. In 1575 bepaalde de Spaanse
landvoogd Requesens dat het nieu
we jaar in de lage landen volgens
de Romeinse kalender op 1 januari
moest beginnen. Hollanders waren
echter nuchter en niet gemakkelijk
over te halen. In 1582 haalde de
paus Gregorius het hele jaar nog
eens tien dagen naar voren. Het
duurde nog tot 1701 voordat de
laatste provincie (Drenthe) toegaf
aan deze kalenderhervorming.
Tot op de dag van vandaag zijn
nog sporen te vinden van de 'oude'
nieuwjaarsvieringen. De oliebol-
len die nu zo smakelijk worden
verorberd, zijn van oorsprong of-
ferandes aan de kwade geesten die
verzot waren op deze calorierijke
lekkernij. Pragmatisch als de Hol
landers waren, werden de oliebol-
len na het bakken zelf opgegeten
en weggespoeld met een flinke
slok melk. Een prettige bijkom-
stigheid was dat de oliebol ook de
vruchtbaarheid bevorderde. Het
afsteken van vuurwerk stamt uit de
zeventiende eeuw, toen jongelin-
gen met kleine kanonnen schoten
afvuurden om geesten mild te
stemmen en tegelijk om het oude
-V*
af te sluiten en het nieuwe te ver-
welkomen. Na de Tweede Wereld-
oorlog raakte het huidige vuur
werk in zwang. Indiegangers
brachten het Chinese vuurwerk
naar de grote steden in Nederland,
al duurde het nog tot de jaren ze-
ventig voor ook de mensen die op
het platteland woonden, hieraan
meededen.
Het sturen van kaartjes heeft alles
te maken met de armoede in vroe-
gere tijden. Het lot werd zodoende
gunstig gestemd en meestal ont-
ving de afzender zelf ook iets. Im-
mers, bij alles gold: voor wat,
hoort wat. Wie een kaartje met de
beste wensen ontving van de klok-
kenluider, torenwachter, askarman
of doodgraver moest daarvoor iets
(geld) teruggeven. Er waren zelfs
speciale 'nieuwjaarszangers' die
na het zingen van een lied, de hui
zen binnendrongen en daar al wat
eetbaar was naar binnen propten.
Al wenst men tegenwoordig elkaar
een goed nieuw jaar per mobiele
telefoon, liggen er naast de oliebol-
len ook sushi's en nemen de held-
haftige mensen tegenwoordig op 1
januari een nieuwjaarsduik in de
Noordzee bij Scheveningen, toch
worden de oeroude tradities gretig
in ere gehouden.
Maar ook de landen om ons heen
kennen ieder zo hun eigen tradi
ties. Waar de Engelsen bekend zijn
om hun voorliefde voor Kerstmis,
hebben de Schotten een innige
band met het 'Hogmanay', het oud
en nieuw. Hogmanay, dat 'nieuwe
morgen' of 'nieuwe maand' bete
kent (afhankelijk van de streek-
taal), is het belangrijkste decem-
berfeest voor de inwoners van
Schotland. Hogmanay is van oor
sprong een heidens feest waarbij
fakkels en vuur een grote rol spe-
len. Het kent vele rituelen. Met het
aansteken van vuur wordt de duis-
ternis achter gelaten en ligt er een
goede toekomst in het verschiet.
Om middernacht omhelst men el
kaar en wordt er gelukkig nieuw-
jaar gewenst. Natuurlijk ontbreekt
het overbekende Schotse lied
'Auld Lang Syne' niet, waarbij
men de handen van de persoon aan
die aan de rechterkant staat, stevig
vastpakt.
Wie het 'echte geluk' wil ontmoe-
ten, doet er verstandig aan om met
oudejaarsavond thuis te blijven.
Vanwege 'First Footing', welte-
verstaan. Het brengt namelijk ge
luk wanneer om middernacht lan
ge donkere vreemdeling als eerste
een voet over de drempel van het
huis zet. Als gift heeft hij steen-
kool voor het vuur, een geldstuk of
een cake bij zich. Wie daarna het
huis betreedt maakt eigenlijk niet
zoveel uit, maar de Schotten stel-
len het zeer op prijs wanneer
blond- of roodharigen zich achter
in de rij aansluiten. Volgens de tra
ditie brengen zij namelijk geen ge
luk, aangezien de Vikingen ook
vaak rood- of blondharig waren.
De Spanjaarden vieren het oude-
jaarsfeest traditioneel thuis met
'Las Uvas de la Suerte' (druiven
voor geluk). Op oudejaarsavond
krijgen familieleden en vrienden
een schaaltje voor zich met daarin
twaalf druiven. Als de avond over-
gaat in de nacht, wordt op de tele-
visie de klok op de Puerta del Sol
in Madrid getoond. De bedoeling
is dat bij iedere klokslag een druif
wordt opgegeten. Als dit lukt, dan
liggen geluk en voorspoed voor
het komende jaar in het verschiet.
De traditie stamt uit het begin van
de twintigste eeuw, toen er een uit-
zonderlijk omvangrijke druiven-
oogst was en het zonde was om het
overschot weg te gooien. De
smaak van de druiven wordt na
twaalf uur weggespoeld met de
Spaanse champagne, Cava. Hierna
verlaten de Spanjaarden hun hui
zen om nog tot het ochtendgloren
elders door te feesten.
De Amerikanen hebben niet veel
vrije dagen in een jaar, maar op
nieuwjaarsdag hoeft het gros van
de bevolking niet te werken. Op
oudejaarsavond worden talloze
'New Years Eve Parties' bij de
mensen thuis georganiseerd. Vaak
worden speciale 'nieuwjaarshoed-
jes' gedragen, die gemaakt zijn
van glittermateriaal. Ookkroontjes
met daarop de cijfers van het nieu
we jaar of met teksten als 'Happy
New Year' zijn zeer actueel. De
horeca speelt op de gebeurtenis in,
door dure themafeesten te organi-
seren in hotels, discotheken of
clubs.
Een goedkoper alternatief, voor
wie tenminste in de burnt woont, is
Towering the ball' op Times Squa
re in New York. Dit is een evene-
ment waarbij om exact 23.59 een
bal vanaf de top begint te dalen.
Om precies middernacht bereikt de
bal de klok en wordt het nieuwe
jaar weergegeven. Na deze officie-
le ceremonie wenst iedereen elkaar
gelukkig nieuwjaar en wordt de
champagne ingeschonken. Mensen
die niet naar de Times Square toe
kunnen of die thuis meedoen aan
een New Years Eve Party, kunnen
het gebeuren volgen op een van de
vele televisiestations. Op nieuw
jaarsdag volgen vele Amerikanen
samen met vrienden of familie op
televisie de Tournament of Roses-
parade en daarna de jaarlijkse Rose
Bowl, een in dit land zeer belang
rijke football wedstrijd.
Hongarije is geen land van extre-
men. In vergelijking met sommige
andere landen wordt het oudejaars-
feest hier niet uitbundig gevierd.
Oudejaarsavond wordt in Honga
rije 'Silvesteravond' genoemd. Op
31 december kan de bevolking
overal op straat toeters, slingers en
maskers kopen. Ook koopt ieder
een een fles champagne. Het feest
wordt's avonds op een locatie ge
vierd met vrienden en familie en
iedereen zingt mee met het natio-
nale volkslied dat om middernacht
op de televisie uitgezonden wordt.
Na het uiten van de nieuwjaars-
wensen reppen de feestgangers
zich naar het stadscentrum. Daar
wordt iedereen gezoend, de aange-
boden champagne wordt opge-
dronken en velen proberen in de
kerstboom te klimmen die op het
plein in het centrum staat. Tenslot-
te keert iedereen terug naar de
feestlocatie, waar tot in de vroege
ochtenduren spelletjes worden ge-
daan, gegeten en gepraat.
Op nieuwjaarsdag worden zelfge-
maakte gedichten over het komen
de jaar voorgelezen aan familiele
den. In de dorpen gaan dichters
langs de huizen. In ruil voor drank
of geld wensen zij de bewoners al-
le goeds toe. Als diner worden op
deze dag vaak peulvruchten gege
ten, omdat dit garant staat voor het
ontvangen van veel geld.
