maasstad
z
i
4
[TWO©®
nj
v
J,-
Alexandre Dumas (1802-1870)
workaholic en levensgenieter
1
V
De nieuwe musical '3 Musketiers' van Joop van den Ende be-
looft een van de grootste culturele evenementen van 2003 te
worden in Rotterdam. Zeven maanden lang zal deze oorspron-
kelijk Nederlandse musical te zien zijn in het nieuwe Luxor
Theater. De repetities zijn inmiddels begonnen en de wereld-
premiere is op 30 maart 2003. Begin december reisde een deel
van de musicalcast naar Parijs. Op zoek naar de roots van '3
Musketiers' en schrijver Alexandre Dumas.
f
1
f
I
Idealen
im
I
is
t
Jt
im
tsEE
Hoofdrolspelers op zoek naar de roots
Maandag 30 december 2002
van '3 Musketiers'
lexandre Dumas
door Vincent Wernke, foto's Roy Beusker
t
Jansen de groep langs een aantal
interessante werken, die een beeld
geven van de rijkdom en de pracht
en praal aan het Franse hof. Als
laatste loodst hij de groep
naar een schilderij waarop de
Slag om Maastricht uit 1673
staat afgebeeld. Hoewel deze
slag in '3 Musketiers' geen
rol speelt, wilde Jansen de ac-
teurs dit schilderij graag laten zien,
omdat de echte D'artagnan - waar
op Alexandre Dumas zijn romanfi-
guur baseerde - hierop staat afge
beeld. „Daar staat hij", wijst Jan
sen. „Hij is tijdens deze slag ge-
sneuveld. Zijn stoffelijk overschot
is nooit gevonden." Minstens zo
indrukwekkend is Le Chateau de
Monte-Christo, het kasteeltje dat
Dumas net buiten Parijs liet bou-
wen met de opbrengst van '3 Mus
ketiers' In de hal hangt een portret
De kist van Alexandre Dumas in het Pantheon in Parijs.
PARIJS - Er staat een bescheiden
rij voor het Pantheon. Twee dagen
na de bijzetting van het stoffelijk
overschot van Alexandre Dumas
sluiten nog steeds Fransen aan om
de schrijver van '3 Musketiers' eer
te bewijzen. Voetje voor voetje
schuifelen de veelal ouderen -
maar ook jongeren - naar de en
tree. De bijzetting van de volks-
schrijver kan worden gezien als
genoegdoening, omdat tijdens zijn
leven door de elite op Dumas werd
neergekeken. En dat terwijl hij
destijds al veel gelezen werd. Met
name '3 Musketiers' is inmiddels
door miljoenen mensen over de he-
le wereld gelezen of gezien. Het
boek werd honderden keren op het
toneel of witte doek gebracht.
Binnen staat de kist met het stoffe
lijk overschot opgesteld in het
midden van het immense Panthe
on. De Fransen schuifelen op af-
stand om de kist heen, waarachter
vier portretten van de schrijver
staan opgesteld. Het oogt allemaal
een tikje bizar, vindt ook Pia Dou-
Wes. „Dat lullige kleine kistje in
die grote zaal. Daar ligt dat manne-
tje dat zo van feesten hield en zo'n
levendige fantasie had." Ook
Stanley Burleson heeft een dubbel
gevoel bij dit eerbetoon: „Ik denk
dat Dumas het zelf wel een eer had
gevonden om tussen andere groot-
heden als Voltaire, Emile Zola en
Victor Hugo te liggen. Hij zou daar
vast geen 'nee' tegen gezegd heb-
ben, maar in feite komt deze erken-
ning een beetje laat."
Samen met Bastiaan Ragas en
Tooske Breugem zijn Douwes en
Burleson naar Parijs gekomen om
een aantal locaties te bezoeken dat
verbonden is met '3 Musketiers'
en Alexandre Dumas. Als gids is
historicus Dirk Jansen meegeko-
men. Hij weet alles over '3 Muske
tiers', Dumas, D'artagnan en Ri
chelieu, en voorziet de hoofdrol
spelers en de meegekomen pers
van de nodige informatie. „Gewel-
dig om dit allemaal te zien", vindt
Douwes. En het levert de acteurs
ook nieuwe inzichten op: „Voor-
dat ik aan '3 Musketiers' begon
heb ik nooit geweten dat D'artag
nan een echt historische figuur is
geweest", aldus Ragas.
'3 Musketiers' werd voor het eerst
uitgebracht in 1844. Dumas zorgde
een jaar later zelf voor de eerste to-
neelbewerking, niet wetende dat er
nog vele zouden volgen, evenals
ruim honderd verfilmingen. „Vijf
jaar geleden realiseerde ik mij dat
ik op basis van dat boek een nieuw,
eigen verhaal in het theater wilde
gaan vertellen", zegt producent
Joop van den Ende. „Ik voelde dat
de tijd er rijp voor was. En ik heb
op dat gevoel, zoals een aantal ke
ren eerder in mijn carriere, durven
vertrouwen." Van den Ende heeft
zowel in Nederland als internatio-
naal veel succes als musicalprodu-
cent. Met '3 Musketiers' wil hij
echter meer. Hij hoopt met '3 Mus
ketiers' artistieke erkenning te krij-
gen op Broadway.
Hoewel de jonge Lodewijk XIII op
de troon zit, is de feitelijke macht
in het Frankrijk van 1626 in han-
den van kardinaal Richelieu (Bur
leson). Ondertussen arriveert de
jonge en idealistische D'artagnan
(Ragas) in Parijs. Zijn droom is
om, net als zijn vader, musketier te
worden bij het elitekorps van de
koning. In de Franse hoofdstad
maakt D'artagnan kennis met de
lieftallige Constance (Breugem),
kamenierster van Koningin Anna.
D'artagnan is op slag verliefd op
haar. Ook raakt hij bevriend met
drie musketiers Athos (Henk
Poort), Porthos (Cees Geel) en
Aramis (Rein Kolpa). Gezamenlijk
trekken zij uiteindelijk ten strijde
tegen de corrupte kardinaal Riche
lieu en diens handlanger Milady
De Winter (Douwes).
„De held van '3 Musketiers' gaat
de wijde wereld in om zijn idealen
waar te maken", vertelt Stanley
Burleson, die zelf kardinaal Riche
lieu speelt. „Dat is een interessant
gegeven omdat je weet dat hij een
harde les gaat leren. Met Richelieu
is dat net zo, ook hij heeft zijn dro-
men verwezenlijkt. Hij is in princi-
pe een goed mens, maar doet be-
paalde dingen om te bereiken wat
hij wil. Hij heeft veel goede dingen
gedaan, want er staan dankzij hem
van de schrijver. „Het was voor het
eerst dat ik een afbeelding van hem
goed bekeek", vertelt Tooske
Breugem later. „Ik zag die vrolijke
oogjes en begreep meteen waarom
hij zo goed viel bij de vrouwen.
Die oogjes doen het hem. Ik zag
Stanley Burleson voor het Louvre: „Als ik straks op het podium
sta, hoop ik dat ik deze indrukken kan meenemen.
schitterende gebouwen in Parijs.
Maar hij heeft ook fouten gemaakt.
Als je een doel voor ogen hebt, ga
je soms te ver."
Een van die schitterende gebou
wen is het Louvre. Tooske Breu
gem vindt het erg leuk om rond te
kijken in het museum waar veel
werken hangen die verwijzen naar
de tijd van '3 Musketiers'. „Het
liefst zou ik al die mensen - en dan
vooral de vrouwen - op die schil-
derijen in de ogen willen kijken
om te zien wat voor verhaal er ach-
ter hen schuilt. Ik vind het fascine-
rend om te weten hoe vrouwen
van 28 in die tijd hebben ge-
leefd. Ook vind ik het
fantastisch om de
echte D'artag
nan daar op
dat slagveld
te zien staan.
Dan komen
allerlei lijntjes
samen. Je
realiseert je
nog meer
dat het
verhaal
echt er-
gens
vandaan
komt."
Hoewel
er niet
veel
tijd is,
leidt
gids
Dirk
hem op dat schilderij als een grap-
pige, guitige bon vivant met een le
vendige fantasie. Hij lijkt me een
fantastische opa. Het huis, de aan-
wezigheid van veel vrienden, dat
kleine kasteeltje waar hij schreef,
uit alles spreekt warmte en een
levensinstelling van: je leeft
maar een keer."
„Het is ge-
woon
een
droom
wat
daar ziet",
vindt Stanley
Burleson. „Dat
kasteeltje be wijst
dat hij iemand was
die dromen durfde te
realiseren. Ik vind het be-
wonderswaardig dat ie
mand dat durft." Wat
andert in mijn houding en dat het
publiek dat ook voelt."
Bastiaan Ragas: „Vrijwel alles wat
ik over Dumas heb gehoord, her-
ken ik terug in D'artagnan. Hij is
waarschijnlijk niet voor niets het
belangrijkste karakterin '3 Muske
tiers'. Hij is een levensgenieter,
hecht aan goede vrienden, is held-
haftig, overmoedig, naief. Dat
maakt deze rol ook zo
leuk."
Op 17 decem
ber zijn de re
petities voor '3
Musketiers'
begonnen.
Over ruim twee
maanden zal deze groots opgezette
musical voor het eerst te zien zijn
in het nieuwe Luxor Theater in
Rotterdam. Naast de genoemde
vooral indruk
maakt op de spe-
lers is het kleine
kasteeltje dat
Dumas aan de
overkant van
zijn huis liet
bouwen: „Een
kleine kamer-
tje, waar hij
zich terug
kon trekken
om te wer
ken, dat
geeft aan
dat hij van
intimiteit
hield en
een le
vendige
fantasie
had.
/M
Hij had behoefte aan warmte en
mensen om hem heen, maar was
ook een workaholic", zegt Pia
Douwes.
„Ik heb inzicht gekregen in Dumas
en de tijd", vertelt Tooske Breu
gem over de reis naar Parijs. „Toen
we 's avonds in het donker op het
plein voor het Louvre stonden, zag
ik het leven in die tijd voor me. Ik
zag een druk paleis en zag Con
stance daar rondlopen. Ik zag
haar met een flinke vaart door
de gangen gaan." Ook Stanley
Burleson zegt zeker iets te
hebben gehad aan het bezoek
aan deze locaties: „Je beseft
wat een wereldstad Parijs
toen al was, hoe enorm
die zalen van het Louvre
zijn en hoe groot de af-
standen zijn. Als
ik straks op
het podium
sta, hoop ik
dat ik deze
indrukken
kan
mee
nemen.
Dat er
iets
ver-
-v -v
I
-
sterren, zijn ook achter de scher-
men grote namen bij '3 Muske
tiers' betrokken. Zo hebben Rob
en Ferdi Bolland de liedjes ge-
schreven, verzorgt Yan Tax de
kostuums en is de regie in handen
van Paul Eenens, die onlangs de
regie defed voor het succesvolle
'The Sound of Music'.
'3 Musketiers' moet slagen, zoveel
is zeker. En dus ligt er een enorme
druk bij de sterren, die het gezicht
zijn van de musical. ,Het moet een
succes worden, maar gelukkig
houden andere mensen dat in de
gaten. Op die manier kan het crea-
tieve team gewoon zijn best doen
om er een mooie voorstelling van
te maken", zegt Stanley Burleson
nuchter. Ook Bastiaan Ragas voelt
geen druk: „Ik ben ervan overtuigd
dat het goed komt. Het is een goed
verhaal en ik geloof in Joop van
den Ende als producent."
Voor Tooske Breugem is '3 Mus
ketiers' haar debuut als musical-
ster. Toch voelt ook zij nog geen
zenuwen: „Er zijn mensen geweest
die zeiden: je weet niet waar je aan
begint! Maar het verhaal spreekt
me aan, ik werk met leuke mensen,
met een fantastisch script en ge-
weldige muziek. Ik kan me niet
voorstellen dat er straks een dag
komt dat ik er geen zin in heb."
Reserveren: 0900-3005000
(45 cpm) of 010-
484.33.33. Voor
meer informatie:
www.musi-
cals.nl.
Tooske Breugem en Bastiaan Ragas voor het droomkasteel Le
Chateau de Monte-Christo van Alexandre Dumas.
PARIJS - Le Chateau de Monte-
Christo, net buiten Parijs, staat in
verschillende opzichten model
voor Alexandre Dumas (1802-
1870). Aan de ene kant past het bij
de flamboyante, geldverslindende
levensgenieter die de schrijver van
'3 Musketiers' was. Aan de andere
kant liet hij tegenover het kasteel
een kleinere uitgave bou
wen, waar hij zich in al-
le rust kon terugtrek-
ken om te schrijven.
De bouw van Le Cha
teau de Monte-Christo
begon in 1844. Du
mas bekostigde zijn
droomhuis met
de op
brengst
van het
eerste deel
van zijn
bestseller
'3 Muske
tiers'. Zijn
onderkomen
werd in 1847 ge-
opend met een
groots feest, waarbij 600 6\
gasten aanwezig waren.
Ook dit is typerend voor Dumas,
die meer geld uitgaf dan hij bezat.
Niet voor niets werd hij in 1849
gedwongen het kasteeltje wegens
geldgebrek van de hand te doen.
Dumas schreef zo'n 650 werken,
waarin ruim 37000 personages
voorkomen. Ook zijn eigen levens-
verhaal leest als een roman. Zijn
grootvader was markies Alexandre
Antoine Davy de la Pailleterie. Op
diens suikerrietplantage in Haiti
verwekte hij vier kinderen bij de
slavin Marie du Mas. Terug in
Frankrijk liet hij een van die kinde
ren overkomen. Deze Thomas
Alexandre schopte het tot generaal
in het leger van Napoleon Bona
parte. Zijn rechtvaardigheidsge-
voel bracht hem in de problemen.
Tegenspraak werd van halfbloed-
jes niet geaccepteerd, waarna zijn
rol over was. In 1806
stierf hij.
Vier jaar eerder
werd zijn zoon
Alexandre gebo-
ren. Ondanks dat
hij bepaald niet
rijk was, bleek die
dezelfde levens-
lust en daden-
drang als zijn va
der te hebben.
Dankzij zijn mooie
handschnft,
kwam hij als
klerk in
dienst bij
een no-
X ta"
<n>
ris. Levensgenieter Dumas ver-
keerde ook veel in de Parijse thea-
terwereld. Met veel succes begon
hij met het schrijven van toneel-
stukken. Echt succesvol werd hij
toen hij zijn eerste romans publi-
ceerde. Het geld stroomde binnen,
wat voor Dumas reden was om nog
uitbundiger te gaan leven. 'J'aime
qui m'aime' (Ik hou van
lb*. iedereen die van mij
houdt), was zijn motto.
Hi7 Alexandre Dumas
schreef in zijn 68-jarige
leven een ongelooflijk
oeuvre bij elkaar. Dat
moest ook wel, want
door zijn flamboy
ante levensstijl
had Dumas al-
tijd geld no-
dig. Omdat
hij per regel
betaald kreeg
voor feuille-
tons in kran-
ten, maakte hij
rveel gebruik van
korte dialogen. Boven-
dien werkte Dumas vaak
aan meerdere romans te
gelijk. Om de werken uit elkaar te
houden schreef hij op verschillen
de kleuren papier.
In zijn oeuvre neemt '3 Muske
tiers' een bijzondere plaats in. De
ze romanserie is zijn meest beken-
de en succesvolle van alle werken.
Er verschenen drie boeken over de
avonturen van de musketiers. Op-
vallend genoeg is het hoofdperso-
nage uit de boeken niet een van de
genoemde drie musketiers, want
dat zijn Athos, Porthos en Aramis.
Hoofdpersoon in '3 Musketiers' is
D'artagnan, ook een musketier, die
staat voor trouw en het graag wil
len nastreven van idealen.
Alexandre Dumas kwam op het
idee om over D'artagnan te schrij
ven, toen hij in 1843 bezig was met
een historische studie over de
Franse koning Lodewijk XIV. Hij
kreeg de rond 1700 geschreven au-
tobiografie 'Memoires de M. D'ar
tagnan' van schandaaljournalist
Gatien Courtilz de Sandraz in han
den. Naast D'artagnan, comman
dant van de musketiers, kwam hij
in dit boek ook de musketiers
Athos, Porthos en Aramis tegen.
De musketiers vormden destijds
het elitekorps van de Franse ko
ning. Dumas raakte gei'ntrigeerd
door deze personen en besloot ze
te gebruiken voor zijn werk.
De schrijver liet de historische
context intact, maar verzon er ook
het nodige bij. De echte D'artag
nan werd geboren tussen 1611 en
1615 als Charles de Batz de Castel-
more D'artagnan als tweede of
derde zoon van een jonker met be
scheiden landgoederen. Toen hij
twintig was vertrok hij naar Parijs
om zich te ontwikkelen als soldaat.
Hij bracht het uiteindelijk tot kapi-
tein-luitenant van de musketiers,
een erefunctie die meestal niet was
weggelegd voor een eenvoudige
landadeljongen als D'artagnan. Dit
is een teken dat D'artagnan bij Lo
dewijk XIV een bijzondere ver-
trouwenspositie innam.
Volgens historicus Dirk Jansen
waren de echte en de fictieve D'ar
tagnan even heldhaftig. „Maar de
echte was veel minder lichtzinnig
en een stuk rechtlijniger", weet
Jansen. Het liefdesleven van D'ar
tagnan is vrijwel zeker helemaal
ontsproten aan de fantasie van
vrouwenliefhebber Dumas. D'ar
tagnan sneuvelde op 25 juni 1673
in de Slag om Maastricht. Met een
spectaculaire aanval op een van de
stadspoorten wilde de Franse ko
ning Maastricht veroveren.
Alexandre Dumas stierf in 1870
als gevolg van een hartaanval. In
een anekdote komt zijn zoon
Alexandre Dumas fils, tegen het
einde van het leven van zijn oude
vader bij hem op bezoek. Hij
vraagt zijn vader welk boek hij
daar op zijn schoot heeft liggen.
„De Drie Musketiers", antwoordt
die. „Ik heb mezelf altijd beloofd
dat wanneer ik oud zou zijn, ik
voor mezelf zou bepalen of het de
moeite waard is." Omdat de oude
Dumas het boek net uit heeft,
vraagt zijn zoon wat hij ervan
vond. „Het was goed."