Toneelstuk 'Cloaca' op het witte doek
Geen pruiken en al teveel toeters
en bellen bij 'Hoofd in de wolken'
Slavernijverleden in het Wereldmuseum
OPENING THEMA
TENTOONSTELLING
50 JAAR TELEVISIEl
IN NEDERLAND
RADIO/TV RUILBEURS
MUSEUM
STUK
GRATIS ENTREE
maasstad
maasstad
m
TOT ZIENS OP ZONDAG 2 NOV.
CEINTUURBAAN 104 EN 111
ROTTERDAM
ROTTERDAM - 'Cloaca is
een riool of een gecombi-
neerde uitgang van endel-
darm, urineleiders en eilei-
der', staat in de persmap van
'Cloaca', de nieuwe Neder-
landse speelfilm van regis-
seur Willem van de Sande
Bakhuyzen. Niet direct een
titel die je zou verwachten bij
een acteursfilm, waarin de
vergane vriendschap tussen
vier mannen centraal staat.
ROTTERDAM - Stel je
voor: twee boerenpummels
in het dorpje Deurne in de
Brabantse Peel. Na perioden
van Gekke Koeienziekte,
Vogel- en Varkenspest is
het leven niet meer zo goed
op het Brabantse land. Win-
keliers gaan failliet en boe-
renbedrijven die altijd van
vader op zoon overgingen
moeten sluiten. Dan strijkt
er een internationale film-
ploeg neer om uitgerekend
in dat dorp een Amerikaanse
oorlogsfilm op te nemen. De
dorpelingen mogen figure-
ren. Zo ook Rein en Ron.
Korting
ROTTERDAM - Nederland
is door het slavernijverleden
onlosmakelijk verbonden
met Suriname en de Antillen,
zo zegt het symbool van de
tentoonstelling 'De erfenis
van slavernij', vanaf zaterdag
te zien in het Wereldmuseum
Rotterdam. Deze expositie,
samengesteld door gastcon-
servator Felix de Rooy, con-
fronteert de bezoekers met
het verzwegen verleden van
de slavernij
westbiaak 180
postbus 1685
3000 br rotterdam
ZONDAG OP zondag 2 november om
2 11.00 uuapent het Rotterd|
Radio Museum de Thema
NOVEMBER Tentoonstelllfiigjaar histoi
■mmJ televisie- en videotechnj
Nederland!Deze Thema-Tentoonstell:
het begin van de televisie uitze
videorecording geeft u een goed
snelle ontwikkeling en opmars
ikijkkasti in de huiskamer die
opgevolgd wordt door een plat bi
scherm met digitale TV ontvane
De tentoonstelling duurt tot 1
Lezingen en Seminaj
over 50 jaar TV-vide
ontwikkelingen vai
hondenhok model tot
platste scherm van
de eerste verdiepinj
de Ceintuurbaan lll|
Rotterdam.
12.00 uur 50 jaar televisie en video hJ
toekomstige ontwikkelingen. Gepl
dooiHarry de Jong v$aox,zitter R.rI
13.00 uur DVD recorder meer dan alleenl
van de videorecorderGepresent|
Rob HendrikByodukt Manager
Correct B.V.
14.00 uur Platte televisieschermen in
en digitale TVontvangst. Gepres
dooiAndre van Weelflteyisie Manage
Correct B.V.
Het Rotterdams Radio Museum ocganil
zondag 2 nov. 2003 van 11.00ah6.0[
Rotterdabij Correct op de Ceintuurbj
t/o het mus©fim grote Ruil- en Verkc
van oude radio en TV apparatuur met]
modellen. Op de beurs kunnen ook
onderdelen gekocht worden.
Wanneer u tijdens de Ruil- en Ver]
zondag 2 novemhajd wordt van de Vrie
Donateurs Club van het Rotterdams Ra
mag u gehtggrhtis een Museumstuk uitz<l)
Het gaat om de apparatuur die in het
Ceintuurbaan 111 wordt aangebode:
Het lidmaatschap kost€i2§lechfeE jaar
bovendien wordt u dan op de hoogte gel
jaarlijkse activiteiten die het Mustt
Woensdag 29 oktober 2003
tx51
door Vincent Wernke
'Cloaca' is op z'n minst een intri-
gerende titel die je nieuwsgierig
maakt. En wie op het affiche dan
ook nog de namen van Peter Blok,
Pierre Bokma, Gijs Scholten van
Aschat en Jaap Spijkers ziet staan
wordt helemaal benieuwd naar de-
ze bewerking van het gelijknamige
toneelstuk. In beide gevallen werd
het scenario geschreven door Ma
ria Goos, die inmiddels ook een
behoorlijke reputatie heeft opge-
bouwd als schrijfster van televisie-
drama's als 'Pleidooi' en 'Oud
Geld'. Met zo'n team kan het bijna
niet misgaan en dat gaat het dan
ook zeker niet.
Centraal in 'Cloaca' staan vier ou-
de studievrienden. Zij zijn inmid
dels rond de veertig en de vriend
schap is minder hecht dan voor-
heen. Omstandigheden zorgen er
echter voor dat de vier weer bij el-
kaar komen. Het grootste pro-
bleem heeft gemeenteambtenaar
Pieter (Pierre Bokma). Zijn proble-
men vormen het begin en eindpunt
van de film. Voor zijn verjaardag
heeft hij jarenlang telkens een
schilderij uit mogen zoeken uit het
gemeentearchief. Nu blijkt dat de-
ze schilderijen veel geld waard
zijn, worden deze door de gemeen-
te teruggevraagd.
Het probleem is vooral dat hij een
aantal van de schilderijen al ver-
Jaap Spijkers, Pierre Bokma en Peter Blok in 'Cloaca' van
regisseur Willem van de Sande Bakhuyzen. foto:A-Film
patst blijkt te hebben om in zijn du- Joep (Gijs Scholten van Aschat),
re levensonderhoud te kunnen die op het punt staat om minister te
voorzien. Persoonlijker zijn de worden. Hij zit midden in een hu-
problemen van Tweede Kamer-lid welijkscrisis en trekt tijdelijk in bij
Pieter. Daar duikt ook Tom (Peter
Blok) op, een aan lager wal ge-
raakte advocaat, die vastbesloten is
om Pieter te helpen bij diens pro-
blemen met zijn werkgever.
De vierde vriend, theaterregisseur
Maarten (Jaap Spijkers), staat aan
de vooravond van de premiere van
zijn nieuwe stuk. Pikant is dat de
dochter (Caro Lenssen) van Joep
daarin een sexy rol speelt en dat
Maarten zelfs een heimelijke rela-
tie heeft met deze nog minderjari-
ge dochter van Joep. Deze opeen-
hoping van problemen komt bij el-
kaar wanneer de oude vrienden be-
sluiten elkaar te helpen. Dan blijkt
echter dat van hun vroegere
vriendschap niet veel over is en dat
de heren hun eigen levens en ambi-
ties stellen boven hun vrienden.
Zoals verwacht vormt het acteer-
werk de basis van deze verfilming
van het gelijknamige toneelstuk
van Het Toneel Speelt. In sommi-
ge scenes spelen de heren elkaar
bijkans van het doek, waarbij sub-
tiele, zwarte humor in alle drama-
tiek niet wordt vergeten. Daardoor
is 'Cloaca' is soort toneelstuk op
het witte doek geworden. Wei
heeft Van de Sande Bakhuyzen
flink wat aanpassingen gedaan om
het stuk te vertalen naar het bio-
scoopscherm. Zo kwamen sommi-
ge personages in de film, niet op
het toneel voor, en is flink wat van
de theatertekst geschrapt.
Als een ding duidelijk wordt bij
het zien van 'Cloaca' - de vier
vrienden gebruiken deze term als
ze elkaar gedag zeggen - is het dat
in Nederland niet alleen populaire
publieksfilms gemaakt worden,
maar dat ook het filmhuispubliek
nog steeds regelmatig verrast
wordt met een pareltje van eigen
bodem. Na het veelgeprezen 'Fa-
milie' levert Willem van de Sande
Bakhuyzen met 'Cloaca' opnieuw
een sterke verfilming van een thea-
terstuk af. Een film die mij doet
uitzien naar meer werk van deze
veelzijdige regisseur.
John Cale is ongetwijfeld een van
de meest markante namen uit de
rock. Niet alleen schreef hij mu-
ziekgeschiedenis met The Velvet
Underground. Hij bouwde daarna
ook een indrukwekkende solocar-
riere op als componist, producer en
muzikant.
In die hoedanigheid staat hij zater-
dag 1 november op het hoofdpodi-
um van Nighttown. Aanvang
19.00 uur, entree 17 euro. Voor-
verkoop bij Ticketservice, Plato en
Velvet in Rotterdam. Donder-
dag 30 en vrijdag 31 oktober staat
Hollywood Music Hall geheel in
het teken van Halloween. Holly
wood is deze avond geheel gede-
coreerd in Halloween style en de
voltallige crew is onherkenbaar ge-
schminkt en voorzien van bizarre
Halloween kostuums. Er is een le-
vend spookhuis waar men door-
heen kan lopen.
Tevens worden er diverse acts ver-
zorgd en speciaal voor deze avond
zijn er grimeurs aanwezig om be-
zoekers een echte Halloween-look
te geven. Men wordt uitgenodigd
verkleed te komen en bij binnen-
komst trakteert Graaf Dracula him
self zijn gasten op een drankje.
Aanvang 22.00 uur, entree donder-
dag 5 euro en vrijdag 8 euro. Da
mes kunnen op vrijdag tot midder-
nacht gratis naar binnen. Informa-
tie: www.hmh.nl. Het Theater
van Vlaardingen ondergaat zater-
dag 1 en zondag 2 november tij-
dens het Irish Music Fundraising
Festival een complete gedaante-
verwisseling. Twee dagen lang
waant men zich hier weer in een
heuse Ierse wereld. In de gangen
verrijst bijvoorbeeld een Ierse pub,
er kan Iers worden gegeten en er
worden Ierse spookverhalen ver-
teld.
Belangrijkste onderdeel is echter,
als altijd, de Ierse muziek. Tijdens
de vijfde editie van het inmiddels
(inter)nationaal bekende Irish Mu
sic Fundraising Festival komen op
nieuw folkartiesten van absolute
wereldklasse naar Vlaardingen.
Met als hoogtepunt ongetwijfeld
het gelegenheidsoptreden van An
dy Irvine, Liam O'Flynn en Donal
Lunny. Deze drie (van de vier)
oorspronkelijke leden van het le-
gendarische Planxty komen voor
eenmaal weer samen op een podi
um. Het tweedaagse Irish Music
Fundraising Festival vindt plaats in
de Theater van Vlaardingen aan de
Schiedamseweg 51 in Vlaardin
gen. Zaterdag 1 november vanaf
13.30 uur en zondag 2 november
vanaf 12.30 uur.
De toegangsprijs bedraagt 35,00
euro.
Voor beide dagen zijn nog enkele
kaarten beschikbaar. Reserveren:
010-434.05.00.
door Jacques Nachtegaal
De twee vrienden zijn niet zo
slim, maar weten wel dat ze hier
bij moeten zijn. Ze mogen net als
de overige dorpelingen ruiken
aan de glitter en glamour van de
film. De echte sterren willen ei-
genlijk niets met die boeren te
maken hebben. Een tragische ge-
beurtenis in het dorp heeft echter
grote gevolgen voor de bewoners
en de filmploeg. Alles lijkt op z'n
kop te staan, locaties zijn plotse-
Iing niet beschikbaar en dat ter-
wijl 'het licht juist zo perfect is'.
Bovendien groeit er een groot on-
genoegen onder de figuranten als
de filmploeg geen oog lijkt te
hebben voor de klein-dorpse pro
blemen. Misschien geen diepgra-
vend verhaal maar uitgevoerd
door Laus Steenbeeke en Johnny
Kraaijkamp jr., die gezamenlijk
alle vijftien rollen voor hun reke-
ning nemen wordt het een bijzon-
der aantrekkelijk, vermakelijk en
soms diep triest drama.
Eigenlijk zijn alle rollen die de
twee acteurs spelen aangezette
cliches van het verwachtingspa-
troon bij de figuren achter de rol
len. De walgelijk arrogante regis
seur, de ietwat wulpse scriptgirl,
de stomme boeren met hier en
daar een boertje met boerenslim-
heid, de berekenende actrice, die
ook nog eens Nederlandse voor-
ouders blijkt te hebben en als ro
de draad daardoorheen de twee
vrienden Rein en Ron. Omdat het
publiek eerst moet wennen aan de
Laus Steenbeeke en Johnny Kraaijkamp jr. spelen de hoofd rollen in het toneelstuk 'Hoofd in de wolken'.
verschillende personages, die met
name in het geval van Johnny
Kraaijkamp jr. erg dicht bij elkaar
staan, duurt het even voordat de
herkenning en daarmee de la-
chers door de zaal klinken.
Toch weet Laus Steenbeeke, be-
kend van 'Het Klokhuis', met
zijn vertolking van het slimme
boertje 'Sjakie' al snel de toon te
zetten. Hij heeft het voordeel dat
zijn personages, die zonder groot-
se verkleedpartijen maar eenvou-
dig met kleine details worden uit-
gebeeld, veel verder van elkaar af
staan dan de personen die Kraaij
kamp jr. moet vertolken.
„Het is onze keuze geweest om
de karakters gedoseerd groot te
spelen", vertelt Kraaijkamp. „Bij
Laus zijn er enkele karakters die
iets meer in zich hebben. Voor de
karakters die ik speel hebben we
gekozen om ze klein te houden.
Het is wel zo dat het ene figuur de
andere contouren moet geven."
„Daardoor krijgen de hoofdfigu-
ren Ron en Rein meer diepte en
vorm", vult Steenbeeke aan.
„Juist door die gekke figuren om
zich heen worden hun contouren
bepaald. Het is af en toe ook het
verhaal van de onverwerkte ver-
langens, maar het is wel comedy.
Vooral met een voile zaal durft
het publiek eerder te lachen en
vallen de schakelingen tussen de
karakters ook duidelijker op.'
Kraaijkamp jr.: „In het stuk wor
den de karakters vooral na de
pauze steeds doorzichtiger en
voor het publiek meer herken-
baar. Dan wordt door de vertel-
ling de tragiek van de figuren
meer en meer duidelijk. Het blijft
een vertelling en de gimmick ligt
vooral in het feit dat wij tweeen
die vijftien rollen spelen. Het was
ons vanaf het begin duidelijk dat
de rollen geen pruiken en al te
veel toeters en bellen nodig had-
den, zoiets haalt het tempo er uit.
En dat ik daarmee mogelijk de
mimiek gebruik die mijn vader
ook heeft gebruikt in zijn carriere
is genetisch bepaald, dat zit in
me. Ik lijk in veel opzichten op
mijn vader, maar gelukkig heb ik
het haar van m'n moeder."
'Hoofd in de Wolken' staat of
valt met de respons uit de zaal. In
Londen, waar deze theaterhit al
drie jaar met groot succes loopt,
is het verhaal gesitueerd in Ier-
land. Voor de Nederlandse versie
is gekozen voor de Brabantse
Peel. ..Die streek is de laatste tijd
enorm in de belangstelling ge
weest met alle ellende die ze daar
op het platteland in het boerenbe-
drijf hebben meegemaakt, de Eu-
ropese maatregelen, de dieren-
foto: Roy Beusker
ziektes, dat heeft heel veel kapot-
gemaakt en daar gaat het ook
over in dit stuk. Patronen zoals
die daar eeuwenlang heersten zijn
veranderd. Niets is meer zoals het
ooit was. Juist daarom is dat ge-
bied, een dorpje met grote werk-
loosheid een goede equivalent
voor het oorspronkelijke Ier-
land", besluit Kraaijkamp.
'Hoofd in de Wolken' is van 31
oktober tot en met 2 november te
zien in het Oude Luxor Theater in
Rotterdam en op 9 december in
het Isala Theater in Capelle ad
Ussel. Lezers van Maasstad
Weekbladen krijgen bij inleve-
ring van dit artikel twee kaarten
voor de prijs van Gen voor de
voorstellingen in het Luxor Thea
ter. Reserveren: 010-484.33.33.
door Vincent Wernke
„Surinamers en Antillianen dragen
de herinnering aan de slavernij
diep in zich en kunnen dit maar
moeilijk verwerken", vertelde
Wereldmuseum-directeur Stanley
Bremer tijdens de presentatie van
'De erfenis van slavernij'. „En de
blanke bevolking wil er eigenlijk
niet van horen. Maar als je je eigen
cultuur wilt kennen, dan moet je
wel je verleden kennen." En dus
moeten we nu met z'n alien maar
eens echt geconfronteerd worden
met wat in het verleden is gebeurd.
En dat is weinig fraais, zoals uit de
tentoonstelling blijkt. Op 1 juli
1863 schafte Nederland als een
van de laatste landen de slavernij
af. Tot die tijd leefden en werkten
de slaven op plantages onder er-
barmelijke omstandigheden. De
erfenis van deze tijd wordt in het
Wereldmuseum zichtbaar gemaakt
aan de hand van prenten, docu-
menten, objecten, moderne kunsr
en video's, onder meer met inter
views met nazaten van slaven en
slavenhouders op Curagao, en uit
Suriname en Nederland.
De expositie is 500 vierkante me
ter groot en zal bij vooral veel Su-
rinamers en Antillianen veel emo-
ties losmaken, zo weet Bremer.
„Die emoties schuwen we zeker
niet. We zijn ons ervan bewust dat
we veel emotionele gevoelens op-
roepen en zien het als onze taak om
dat goed te begeleiden."
Niet toevallig eindigt de tentoon
stelling met een klaagmuur, waar-
op bezoekers hun reaches kunnen
opschrijven over wat ze gezien en
gehoord hebben. „Ook kunnen
t
'Een gelukkige negerfamilie', een prentbriefkaart uit het begin
afbeelding
mensen straks op video hun bood-
schap inspreken, die dan een dag
later wordt vertoond", vertelt
Felix de Rooy, die 'De erfenis van
slavernij' heeft ingericht. „Ik sprak
laatst een voodoopriester en die
vertelde me dat het ook in de voo-
dooreligie gebruikelijk is dat je ui-
ting kunt geven aan iets dat je
kwaad maakt, bijvoorbeeld door
een reactie in hout te krassen."
Lopend langs de vele afbeeldingen
en vooral televisieschermen, waar-
op de meest gruwelijke verhalen
voorbij komen, moet iedere bezoe
kers haast wel boosheid voelen
over wat de slaven destijds werd
aangedaan. „Ik ben zelf al drie jaar
met deze expositie bezig, dus ik
vind het moeilijk om nog boos te
worden", antwoordde De Rooy
toen hem werd gevraagd welk ob
ject hem het meest boos maakt in
deze tentoonstelling.
„Maar ik ben er vooral trots op dat
we een geraamte hebben van een
slaaf, omdat dat aangeeft dat we
het hier hebben over mensen van
vlees en bloed. Door de jaren heen
is het slavernijverleden toch een
beetje geabstaheerd. Overigens
moeten mensen wel de moeite ne
men om te luisteren en kijken naar
de verhalen", zegt hij. In het We
reldmuseum zijn alleen al negen-
tien films te zien, met een totale
lengte van 190 minuten. Een paar
keer terugkomen om alles tot je te
kunnen nemen, lijkt daarom de
beste optie.
Wat de samenstellers vooral met
deze expositie willen bereiken, is
dat Nederlanders, Surinamers en
Antillianen eindelijk worden ge
confronteerd met het slavernijver
leden. „Ik vind het prettig dat we
het nu eindelijk kunnen hebben
over deze kwestie die een beetje
stilgezwegen werd", vindt cabare-
tier en presentator Jorgen Ray-
mann, ambassadeur van deze ten
toonstelling. „Dat is voor mij het
meest aangrijpende, dat we de con-
frontatie met het verleden nu aan-
kunnen."
'De erfenis van slavernij' is tot en
met 7 november 2004 te zien in het
Wereldmuseum Rotterdam. Tot en
met 4 januari 2004 is daar boven
dien hedendaagse Surinaamse
kunst te zien van Marcel Pinas en
George Struikelblok. Ook heeft het
Wereldmuseum bij de tentoonstel
ling een speciaal lesprogramma
ontwikkeld voor vmbo scholieren
en is er de komende tijd een aantal
activiteiten in de wijken.
Wereldmuseum Rotterdam, Wil-
lemskade 25 in Rotterdam. Voor
informatie: www.wereldmuseum-
.rotterdam.nl of010-270.71.72.
CORRECT
CEINTUURBAAN 111
HET ROTTERDAMS
RADIO MUSEUM
CEINTUURBAAN 104
Noord
BWorp V.
