'De Delft' gaat voor de wind
AHe feiten op
Vrijwilligers
Publiekstrekker
door Dik Vuik
foto's Dick Sluijter
Replica
ROTTERDAM - De herbouw van het historisch linieschip
Delft: het begon enkele jaren geleden met een stichting en niet
meer dan enkele vrijwilligers. Inmiddels staat er een organisa-
tie op poten waarvoor honderden mensen zich inspannen. Een
oude fabriekshal aan de Schiehaven is verbouwd tot 'scheeps
werf De kiel is inmiddels al gelegd en verschillende spanten
en de achtersteven staan op d ekade te pronken. Kortom: het
wordt tijd om eens te overzien wat ruim vier jaar werk voor
een replica tot nu toe heeft opgeleverd.
Delfshavens project neemt vaste vormen aan
Het klussenteam van de Delft heeft haar eigen werkplaats
Met informatieborden gaat het promotieteam van de Delft op pad
'draagvlak' onder de Rotterdamse
bevolking aan te tonen.
En dan gaan de zaken snel. Binnen
de stichting worden in enkele jaren
steeds meer vrijwilligers actief.
Van enkele tientallen uit de begin-
tijd stijgt het aantal naar zo'n 150
nu. Donateurswerving vindt plaats
door een grote promotiecampagne.
Folders worden verspreid in win-
kels, het 'promotieteam' bezoekt
overal beurzen en evenementen
om donateurs te werven. Na het
werven van 10.000 donateurs
maakt de gemeente Rotterdam
haar belofte waar en wordt het eer-
ste deel van het budget ter beschik-
king gesteld. Ook sponsors uit het
bedrijfsleven worden gevonden.
De stichting kan op zoek gaan naar
een definitieve bouwplek.
Die plek wordt gevonden aan de
Schiehaven, in een oude fabrieks-
hal naast het Maaskantgebouw. De
ode hal is inmiddels verbouwd tot
een prachtige loods. Verschillende
werkplaatsen zijn er verschenen,
zoals een blokmakerij en een sme-
derij. Ook aan het publiek is ge-
dacht. Dat kan de komende jaren
de bouw van het schip volgen van-
uit een publieksruimte. In een klei-
ne 'huisbioscoop' is een film over
de Delft te zien en in de hal wordt
bovendien gelijktijdig met de echte
Delft aan een model gewerkt. De
vrijwilligers zijn onderverdeeld in
teams en met enige regelmaat zien
ze elkaar ook op gezamenlijke bij-
eenkomsten. Een professionele
aanpak is ook nodig: er zijn een
aantal beroepskrachten aangeno-
men om het project in goede banen
te leiden. En in Denemarken is zo-
waar een 200 jaar oude eik gekapt
voor de kiel van de replica.
Henk Bras is vanaf het eerste uur
actief bij de stichting en heeft het
project zien groeien tot wat het nu
is. Met enthousiasme vertelt de
oud-marineman over de vorderin-
gen aan de Schiehaven. Het vinden
van mensen staat nu voorop. „We
hebben een directeur en een aantal
leermeesters voor het project. Die
begeleiden de hele bouw. De eik
voor de kiel kwam uit een bos dat
in opdracht van de Deense koning
was aangelegd voor de vloot. Daar
mag nu alleen voor historische
doeleinden worden gekapt en voor
elke boom komen er tien terug."
Bras benadrukt het belang dat de
vrijwilligers naast de professionele
krachten in het project zullen hou-
den. „Er is al volop gewerkt aan
lesmateriaal om gidsen op te lei
den. Dat lesmateriaal is ook door
vrijwilligers gemaakt. En ons pro
motieteam gaat nog steeds naar
beurzen in het hele land, want het
werven van donateurs gaat ge-
woon door. Verder hebben we een
klussenteam en wordt er aan een
model in schaal 1:10 gewerkt.
Daarvoor is een speciaal eiland in
de loods gemaakt. De bouw van
het model loopt gelijktijdig met de
echte replica en dient ook ter le-
ring. Dan hebben we ook nog een
researchteam dat onderzoek doet
naar de scheepswerven in de tijd
van de Delft. Daar komt een expo-
sitie over in de loods. En tenslotte
hebben we een ondersteunings-
team, dat de administratie steunt en
de voorraad bijhoudt."
In de loods is te zien hoe een aantal
werkplaatsen zijn ingericht. Het ei
land voor het schaalmodel wordt
door een aantal medewerkers grap-
pend het Reule-eiland genoemd,
naar hun leermeester Rene Reule.
Reule is zelf lid van de duikvereni-
ging Sirene en ziet zijn werk voor
de stichting als het rondkomen van
een cirkel. „Het leuke is dat ik bij
Sirene als een van de eersten op de
Delft heb gedoken. En nu werk ik
hier weer voor de replica ervan."
Naast Reule zijn als leermeesters
ook Jaap Luiting, Jan van Gamme-
ren, Dirk de Boer en Dennis Kra
mer actief. Allemaal heben ze hun
eigen specialiteit, zoals het tuig of
houtbewerking.
Ook Henk Bras wijdt zijn laatste
woorden aan de inzet van alle me
dewerkers: „Zonder het enthousi
asme van iedereen had dit niet
voor elkaar kunnen komen. Laat
dat ons verder leiden."
Anno 2004 is scheepswerf De
Delft een bloeiend initiatief gewor-
den. Even moest er in het voor-
gaande jaar pas op de plaats wor
den gemaakt. De te hoog worden-
de totale begroting van het project
is inmiddels echter bijgesteld en de
gemeente Rotterdam heeft ook
haar laatste deel van de subsidie-
verlening toegezegd. Het project is
via de gemeente zelfs in de strijd
voor een Europese ESF-subsidie
van 1,5 miljoen euro. Die subsidie
is alleen voor werkgelegenheids-
projecten weggelegd en is bedoeld
voor het scheppen van opleidings-
plaatsen. De begroting staat nu op
17 miljoen euro. Sommige onder-
delen zoals kanons en zeilen, zij
daar niet bij inbegrepen en de
stichting is dan ook naarstig op
zoek naar meer sponsors. En spon-
soren kan al plaatsvinden voor
kleine onderdelen, zodat het pu
bliek zich middels het kopen van
certificaten (vanaf 25 euro) ook
een beetje sponsor van de herbouw
van de Delft mag noemen.
In de hal is te zien hoever de her
bouw van het schip al vordert. In
de werkplaatsen wordt al driftig
vooruit gewerkt en stapelen katrol-
len, sierwerk, kabels en andere on
derdelen zich op. In de huisbio
scoop kan het publiek een fdm
over het project zien en even daar-
buiten wordt aan een historische
maquette gewerkt, die Delfshaven
in de tijd van de oorspronkelijke
bouw van de Delft laat zien. Met
een eigen restaurant, activiteiten
voor kinderen en een boekwinkel
is de bouwplaats van de replica een
prima doel voor een dagtocht ge-
worden. De cijfers laten zien dat
het ook wat dat betreft goed gaat
met 'De Delft'. In 2003 werd de
14.000ste Vriend geworven en
brachten rond de 20.000 mensen
een bezoek aan de werf. 'De Delft"
is een publiekstrekker van formaat
geworden.
Wie rondloopt over het terrrein bij
de Schiehaven, moet wel tot de
conclusie komen dat het goedkomt
met de Delft. Het mag soms mis-
schien wat langer duren, maar wat
er in amper drie jaar voor elkaar is
gekomen is al verbijsterend veel.
Van een kantoortje in het oude
VOC-pand is de stichting verhuisd
naar een onderkomen dat vele, ve-
le malen groter is. Ingericht en wel,
met de kade voor de deur. Er staat
een kraan en voor de kade ligt een
ponton met hout. Daar, op de kade,
zal de Delft worden afgebouwd.
Het kan nog jaren duren voor de
Delft er kant en klaar ligt, maar wat
geeft het. Medewerkers en publiek
zullen in die jaren ook iets moois te
zien hebben: de totstandkoming
van een echt historisch zeilschip in
Rotterdam.
Scheepswerf De Delft is voor het
publiek te bezoeken.
Dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot
16.00 uur; weekeinde en feestda-
gen van 11.00 tot 17.00.
Toegangsprijs: 5 euro of 2,50 voor
Vrienden, kinderen t/m 12 jaar en
65-plussers. Ook nieuwe dona
teurs en sponsors zijn natuurlijk
van harte welkom.
Voor meer informatie:Schiehaven
15 (achter het Maaskantgebouw-
Postbus 11002,3004 EA Rotter
dam. Tel. (010) 2760115, Fax
(010) 2440362.
Internet: www.dedelft.nl.
Een shantykoor bejubelt de loods waar de Delft gebouwd wordt
ter van Zwijndregt, destijds een
vermaard scheepsbouwer.
De Delft vervulde geen belangrij-
ke rol meer in de Vierde Engelse
Oorlog, maar zou uiteindelijk toch
tegen diezelfde Engelsen ten onder
gaan. In Nederland was namelijk
een strijd uitgebroken tussen pa-
triotten en prinsgezinden. De pa-
triotten waren evenals hun Franse
'breeders' revolutionair gezind en
grepen uiteindelijk de macht. De
hieruit ontstane Bataafse Repu-
bliek werd een bondgenoot van
Frankrijk en dat leidde prompt tot
een nieuwe oorlog met Engeland.
In 1797 vaart de Bataafse vloot uit
om voor de Hollandse kust te pa-
trouilleren. Een zeeslag kan niet
lang uitblijven en op 11 oktober
gebeurt het onvermijdelijke. De
Bataafse vloot, onder leiding van
admiraal De Winter, stuit op de
Engelse vloot van admiraal
Duncan. De tactiek laat de Neder-
landers in de steek en binnen lutte-
le uren worden hun schepen aan
stukken geschoten. Kapitein Ver-
dooren van de Delft strijkt de vlag
en laat de Engelsen aan boord. Dan
begint het laatste hoofdstuk van de
Delft. Het zwaar beschadigde
schip wordt onder Engelse com
mando en met vele Nederlandse
gewonden aan boord op sleeptouw
genomen, de Noordzee over. Ga-
ten onder de waterlijn worden ge-
stopt en de Russell sleept de Delft
achter zich aan. De operatie had
kunnen slagen, ware het niet dat de
volgende dag een storm de kop op-
steekt. Het water aan boord stijgt
en de uitgeputte bemanning slaagt
er niet meer in het schip drijvend te
houden. Als de sleepkabel ook nog
breekt, zien de Engelsen in dat ze
hun prijsschip niet kunnen behou-
den. De Delft zinkt, met tal van ge
wonden nog aan boord. Het schip
is verloren.
Een professioneel gemaakt model van de Delft uit Den Helder
een republiek. En's lands vloot
was verdeeld over een aantal ad-
miraliteiten, waarvan die in Rot
terdam er een was.
De 18de eeuw was voor de Repu
bliek geen bloeiperiode meer. De
jaren van succesvolle strijd tegen
de Engelsen waren voorbij en de
marine werd verwaarloosd. In
1780 brak echter toch weer een
oorlog met de Engelsen uit, nadat
de Republiek als een der eerste Eu
ropese landen de net uitgeroepen
Verenigde Staten van Amerika had
erkend. De vloot had versterking
nodig. In 1782 liet de admiraliteit
van Rotterdam vier nieuwe oor-
logsschepen bouwen, twee op de
werf in Rotterdam en twee in
Delfshaven. In Delfshaven, vlakbij
het Zeemagazijn aan de Achterha-
ven, verrees op de scheepswerf
van De Hoog en De Wit in een jaar
tijd de Delft. Het schip werd ge
bouwd naar een ontwerp van Pie-
foto: Marinemuseum Den Helder
Bijna twee eeuwen later varen dui
kers van de Haagse duikvereniging
Sirene over de Noordzee. Ze dui-
ken regelmatig op wrakken. Niet
altijd bekende wrakken, maar dat
maakt de lol misschien juist wel
groter. Soms worden ook wrakde-
len boven water gehaald, zoals een
anker of kleine gebruiksvoorwer-
pen. Een zo'n anker komt op de
kade te liggen, waar Frits Fischer
het passeert. Fischer is gepensio-
neerd en raakt gei'nteresseerd in de
herkomst van het anker. Hij start
een onderzoek, dat jaren zal gaan
duren.
Het wrak waar Sirene op heeft ge
doken blijkt de Delft te zijn. Fi
scher voltooit zijn onderzoek uit
eindelijk met een fenomenale bio-
grafie over het schip. Alle feiten,
reizen en gegevens over de beman
ning heeft hij genoteerd. Het terug-
vinden van het wrak van de Delft
en de uitgave van Fischers boek
doen in Rotterdam naar meer ver-
langen. In Delfshaven zou een re
plica van het schip mooi bij de his
torische allure van de havens pas-
sen. En ook het VOC-verleden in
de wijk verdient aandacht en kan
een historisch schip in de nabije
omgeving wel gebruiken. Er wordt
een stichting opgericht om het ini
tiatief tot stand te brengen, met
Henk Molenaar als voorzitter.
Steun van de gemeente is onont-
beerlijk, want de begroting voor
het project staat op zo'n twintig
miljoen gulden. Die steun komt er,
mits de stichting zelf ook een flink
aantal donateurs vindt om het
raliteit van Rotterdam. De 'Ko-
ninklijke Marine' bestond nog
niet, Nederland was immers nog
Om te beginnen bij het originele
schip: de Delft was in de 18de
eeuw een linieschip van de admi-
