maassts
P©CU§Elig)(l
G3®
f
3?
door Ank Herstel
Een bij Nederlanders relatief
onbekend gebied in Duitsland
is de Harz. Dit paradijselijk
stukje natuurschoon ligt op
ongeveer 500 kilometer rijden
vanaf de Randstad, ten zuid-
oosten van Hannover in het
gebied van de voormalige
grens van Oost- en West-
Duitsland. De Harz heeft ruw-
weg de vorm van een ellips
van ongeveer honderd bij vijf-
tig kilometer. Door de grote
afwisseling in het relatief klei-
ne gebied is het ideaal om een
uitgebreide verkenningstocht
te houden.
We nemen onze intrek in het fa-
miliehotel Thiele in Scharzfeld
waar we gedurende een week de
meest persoonlijke service krij-
gen die men zich maar kan be-
denken. Marita Thiele zwaait de
scepter in de keuken en komt elke
keer bezorgd kijken of we ons
bordje wel leegeten en of er nog
speciale wensen zijn. Jurgen
Thiele weet als geen ander wat
toeristen willen zien. „Denk er-
aan dat jullie je warm aankle-
den", is zijn vaderlijk advies als
we zeggen een rit naar de Brac
ken te willen maken.
De Bracken is met 1142 meter de
hoogste berg van de Harz. Mid
den in het beschermde natuurge-
bied Hochharz hult deze berg
zich meestal in nevelen. Er zijn
veel manieren om de top van de
Bracken te bereiken. Wij kiezen
voor de meest comfortabele ma-
nier: met de Harzer smalspoor-
baan. De HSB (Harzer Schmal-
spur Bahn) rijdt onder meer met
uit het midden van de vijftiger ja-
ren daterende stoomlocs. Jaar-
lijks maken meer dan 1,1 miljoen
mensen gebruik van de rijdende
museumtreinen van HSB. Er
wordt alles op alles gezet om de
oude machines zo lang mogelijk
te laten rijden en onderdelen die
slijten worden vervangen.
De HSB bestrijkt verschillende
trajecten waarvan de Brocken-
bahn er een is. Voor het station
van Nordhausen parkeren we de
auto. Het is in deze plaats goed te
zien dat dit gebied op de grens
van 'Oost- en West' ligt. In veel
straten staan vervallen huizen en
gebouwen. Later zullen we zien
dat in het voormalige 'Oosten'
deze vervallen gebouwen eerder
regel dan uitzondering zijn.
Overal rijden en staan Trabant-
j es. Op het perron wordt de komst
van stoomloc al van verre aange-
kondigd. Grote stoomwolken
omringen de locomotief die hak
kepuffend en fluitend het station
binnenloopt. De treinstewardess
krijgt van de machinist een ge-
vulde mand uitgereikt. Dit ritueel
zien we later steeds op de ver
schillende stations waar treinen
stoppen of van richting verande-
ren. De mand blijkt gevuld te zijn
met kleine flesjes Schmallspur-
schnapps die onderweg aan de
man worden gebracht.
De rit van Nordhausen naar de
Bracken duurt ruim drieenhalf
uur met verschillende stops on
derweg. Het prachtige landschap
ontrolt zich van vlak naar gelei-
delijk aan glooiend naar heuvel-
achtig. De tocht gaat meer en
meer door donkere naaldbossen
en regelmatig zien we kabbelen-
de beekjes en watervalletjes
voorbij flitsen. Langs de weg en
bij de overgangen staan hordes
toeristen de voorbij puffende
stroomtrein met grote telelenzen
te filmen en te fotograferen.
Eenmaal op de Bracken aange-
komen is er slechts een half uur
tijd voor de terugtocht weer
wordt hervat. Dat blijkt lang ge-
noeg om snel
een hapje te
eten. Wie zich
buiten het res
taurant waagt
maakt meteen
kennis met de
ijzige, mistige
en regenachti-
ge omgeving.
Het is begin
oktober als we
er zijn en er ligt
al sneeuw. We
lopen snel te-
rug om een
plekje in de
comfortabele
wagon te zoe-
ken en tuffen
terug naar
Nordhausen.
Op advies van
Jurgen Thiele
bezoeken we
de volgende
dag een voor
malige koper-
mijn. Zoals
veelbergachti-
ge gebieden.
bevat ook hier
de aarde veel
bodemschat-
ten. Momen-
teel zijn bijna
alle mijnen in
dit gebied ge-
sloten omdat
de ertsen el
ders vaak
goedkoper uit
de grand ge-
haald kunnen
worden en
veelal van be-
tere kwaliteit
zijn. Het Berg-
bau Museum
metdeRohrig-
Schacht in
Wettelrode is
tot museum
benoemd.
Voormalige
medewerkers
van de mijn
geven er nu
rondleidin-
gen. We krij-
gen een jas
aan, een helm
op en nood-
verlichting
mee. Met een
kleine lift gaat
het krakend
en piepend
omlaag. In
karretjes wor
den we diep
onder de
grand en in
het binnenste
van de berg
gebracht, pre-
ciesopdezelf-
de wijze
waarop de
mijnwerkers
dat deden.
Op een diepte
van 900 meter
is een presen-
tatie ingericht
van het werk
van mijnwer
kers geduren
de de afgelo-
pen 800 jaar.
Het is werke-
lijk ongelofe-
lijk om te zien
onder wat
voor erbar-
melijke en
zware om-
standigheden
deze mannen
vroeger hun
werk moesten
doen. Werk,
dat van vader
op zoon over-
ging en waar-
bij de mensen
vaak niet ouder werden dan 30-
32 jaar. Naarmate de ontwikke-
ling verder ging, werd het wer-
ken wel iets makkelijker maar het
blijft een feit dat mijnwerker een
van de zwaarste beroepen ter we-
reld moet zijn.
Om in Wettelrode te komen rij
den we een stuk door de deelstaat
Thuringen. In dit voormalige
Oost-Duitse gebied is wederom
het verval van grote gebouwen
goed zichtbaar. Omdat de Harz
een prachtig wandelgebied is met
veel uitgezette routes kunnen we
niet anders dan een paar keer de
heerlijke bossen ingaan. De ver-
gezichten belonen ruimschoots
de moeite die het ons kost om in
de bergachtige omgeving naar
boven te klauteren. Deze bergen
maken het bovendien de moeite
waard om gewoon met de auto,
desnoods zonder vooropgezet
plan de omgeving te verkennen.
Het wegennet is uitstekend en
met een goede kaart (MarcoPolo
Freizeitkarte Harz) lukt het pri
ma om de mooiste plekjes aan te
doen.
Eenhoorn
Het Bodetal, tussen Treseburg en
Thale is een van de mooiste dalen
van de Harz. Spectaculaire uit-
zichtpunten als de Rosstrappe en
Hexentanzplatz zijn met een ka-
belbaantjebereikbaar. De namen
van deze punten verwijzen naar
een van de vele legendes die de
streek rijk is. Dat de legendari-
sche eenhoorn uit Scharzfeld af-
komstig is, weet men al heel lang.
Eeuwenlang werd door alle apo-
theken uit Europa eenhoornpoe-
der uit Scharzfeld betrokken. De
tot poeder vermalen hoorn zou de
gebruiker ervan mysterieuze
krachten geven.
De werkelijkheid ligt iets genu-
anceerder. Op veel plaatsen in de
Harz zijn spelonken en (druip-
steen)grotten. Ruim 350 jaar ge-
leden stuitten de toenmalige be-
woners van Scharzfeld in een on-
deraardse grot op botten van we-
zens die zij niet kenden. Dat kon-
den dus alleen maar de botten van
de eenhoorn zijn, zo was de rede-
natie. Honderden jaren werden
uit de onuitputtelijke voorraad
botten van, wat later bleek, be-
ren, reuzenherten en andere
(soms uitgestorven) dieren aan
goedgelovigen eenhoornpoeder
verkocht.
Wie een bezoek brengt aan deze
Einhornhohle zal met eigen ogen
zien dat zelfs de aan het plafond
hangende druipstenen door de
toenmalige bevolking zijn afge-
broken omdat dezen wel erg veel
op een eenhoornhoorn leken.
Een regenachtige dag is bij uit-
stek geschikt om een bezoek te
brengen aan een van de grootste
modelspoorbanen van Europa.
Treinliefhebbers van het Harzer
Modellbahnzentrum in Lautent
hal hebben op een oppervlak van
1000 vierkante meter een gigan-
tische modelspoorbaan aange-
legd. Onder het motto 'van de
Noordzee tot aan de Alpen' kun
nen in een aantal opstellingen di
verse trein-tijdperken bewon-
derd worden.
De Harz is ontegenzeggelijk een
gevarieerd gebied waar iedereen
wel iets vindt. Behalve de onge-
schonden natuur is er een scala
aan schitterende steden te vin-
den. De stad Quedlinburg in het
oostelijk deel staat zelfs op de
Unesco lijst van beschermde ste
den. Beroemde namen als Luther
en Goethe lieten hun sporen na.
Goethe maakte veel wandelin-
gen in de Harz en liet Faust zelfs
op de Bracken spelen. Ook in de
winter speelt de Harz mee, getui-
ge de vele skifaciliteiten die er
geboden worden.
Voor meer informatie: www-
.harz-info.de
-ST
t ILR
In Lautenthal is een van de grootste modelspoorbanen van Europa te zien
foto:Ank Herstel
Puff end en fluitend komt de stoomtrein aan op het station.
foto: Ank Herstel
Hakkepuffend door de Harz
*k
De stoomtrein voert de passagiers langs kabbelende beekjes en kleine watervalletjes.
foto: Ank Herstel
De natuur is in de Harz oveweldigend; kabbelende beekjes en eindeloze naaldbossen zijn beeldbepalend.
foto: Ank Herstel In het Bergbau Museum is te zien hoe zwaar het werk van de mijnwerkers was.
foto: Ank Herstel
