maasstad
[T(
ROTTERDAM - Schaamt u niet
te denken dat het gemeentearchief
een stoffige aangelegenheid is.
Dat dacht ik namelijk ook. Maar...
ik ben bekeerd. Ik dacht eerst nog:
'wat hebben de lezers van Maas
stad Weekbladen daar nu aan!'
Heel wat, weet ik inmiddels. Na
vier uur door het archief rondge-
leid te zijn, speet het me weg te
moeten. Alles wat met Rotterdam
(en omliggende gemeenten) te
maken heeft wordt hier bewaard.
Niet alleen uit het al bijna vergane
verre verleden, ook wat vandaag
in Rotterdam gebeurt, wordt gear-
chiveerd.
Overig?
activiteiten
Op aan akte uit 1634 staat de
originele handtekening van
Rembrandt van Rijn
Gemeenten
Adres en overige informatie
'Daar staat m'n naam en daar,
mijn neus krult!'
Microfiches
0
Stamboom
Woensdag 27 oktoer 2004
LSS
cx27
In het Gemeentearchief worden Rotterdam
en haar bewoners blootgelegd
Alles wat met Rotterdam en haar
bewoners van doen had en heeft,
op alle gebieden. Alles veilig en
overzichtelijk gerangschikt in een
modern gebouw met veel comfort
voor bezoeker en lezer. Met alles
bedoel ik zeventien strekkende ki
lometer archieven: overheidsar-
chieven van onder meer het stads-
bestuur, bouw- en woningtoezicht,
volkstellingen en wijkregisters.
Verder de doop-, trouw- en be-
graafgegevens (DTB), notariele ar
chieven, archieven van particuliere
instellingen, van bedrijven als
Stokvis en scheepswerf P.Smit,
van bekende families als Chabot
en Van Oordt, van voetbalclubs als
Sparta en Feyenoord, van scholen,
van verenigingen enzovoort. Hon-
derdduizenden foto's, boeken, do-
cumenten, kranten, tijdschriften,
folders, adresboeken, telefoonboe-
ken, reclamemateriaal, prenten, te-
keningen, kaarten, plattegronden,
affiches, films, geluidsbanden,
grammofoonplaten en cd's. Vanaf
ongeveer het jaar 1200 tot van-
daag, bewaard en bijgehouden in
het gemeentearchief Rotterdam.
De familie-
oude bouwtekeningen, een kopie
uit het bevolkingsregister, of een
fraaie afdruk van een poster of te-
kening van een ooit in Rotterdam
gehouden evenement bestellen?
Bouwtekeningen van het eerste
stadhuis, oude of nieuwe Luxor-
theater, nieuwe musea of wonin-
gen inzien, kijken of luisteren naar
een oude tv- of radio-opname? Het
is allemaal mogelijk in het Ge-
honse Mucha is zo'n topstuk. Het
hoeft niet altijd uit het verre verle-
den te komen."
Na verschillende deuren met pas-
jes te openen en sluiten, veiligheid
is hier een groot goed, lopen we de
studiezaal in. Kan iedereen hier zo-
maar binnen lopen en gegevens
meentearchief Rotterdam, een van
de grootste archieven van Neder-
land.
Met Pr- en communicatie functio-
naris Tommy Bruggink maak ik
een rondgang door het gebouw
langs de vele soorten archieven.
f 'Ax
4 XXX* A*
- y-y -?•
x -.
*x«$x. •4-. '»Cf.*Mxx$*0*4-< W&- xJTSjpt *y-^yx Wfys
v«' W 4 x:>5> -4
5 x J*,-*/-. Sgfc., X. 9/ <""4 x-Ax-xx -9 -a-ak. i y.. y.,.*x iv. y.
X >xx tv „,x,x x-xx X - xX x V x x„ x x xxx ,(.v. XV-, -x. Ayxxxx Ax-
.tfxyxvtiAlC >*x,4vW&a*x yx:*.'xx..<v... w
«- 'r/w, w A ft
- x- - vx.„ 4 Xx ,.;v.4 -"—y; x- x.,
xj.,: X-, %>.y«..Lxto w.'x x-^-., x X ,x ;>xf-x4,^.
-x'J' .xx. -x. xx f, .-;x... v. #.V#
4x.^C ,xx -<»x wt „x< At- Wx-^V'.'xx'vxx. 4 »x^Xx Cjf xo&X.XxXW vf VW
4 a/lfcS' 54l,<(x«^«» WV,y >X. X, 4,J», x #X«X ^.f-x
»x X-,xx>- X...J ....XX...... -,,x.. x, X. XX.-'. ,.,..:x -x-, x v,
x xxfex- s# ,^-xx x #wxw»,xvlv ^xw„^
V f ft X ytfte y&frXvvfy x-x ^x,
X «>X X, i x »t-x -X ^.x X - XX, X, "VwikXM -- V X- V,<X.« X. 9* i,~S
«a. <4 V,x»4«- «««- f'^x X 5- 'X'xV, A.** w w? -<-x A, W<Vx ^x, XX.*,,
'X »C XX ^~'x- «V-X AVxJR. >.v„ |hH*
«C y.,vx. *,Sy, >,.xx.X.. x 1 .-tf'X x,x X ^'.v.,. V,.. - ■->■ -5x x-.
X-, »vxv x«x >-,x A-X-x «v 4w X -X>4 A ?4»-X- >'4
A,.,.. -4 xixXx- - :-...<<- •- >x... 9. ,y, - *'--i -,x-. .>w,..
Vx« <4 -Ufa* ><-'<• <4<jF 4Cx;r.„ x -xlo-x <x4.:.<-x. v»- "4 4-A. <- x«, -A-xje,^
-XxJxxXxx- -W M«x Vx>-^ XXX Ax - x<' -X- J 'A A, x "xv fx V-xxxx, xxxx C* fw ^W-Sx-x A 4t <"x/x.
AV.X >Xx f-x «•*- J4v^~AXx 4«x'^ ^A^fxx^xxSVX^^x^UxA^-W-A^^^^ W x4x*»»vo4^«. ifc<
ASfltfc <Xx4xAxX*X lAwf A -> XX x"X ^i« u,'»:fe - ®x'> xx^x 0-Xxx »4 -x, xx^ --x «.x XVxXxx -•■ A- X X>xx <f« xx#. i>Ax —'AV, 'Kv^V- A >-?~V >«VW|
fcU, jfA(,»v<x"4to Xx «x»fc x# x Kx- «oi#V?xx«- 4».«x*-> "XXX, XX»kA X x<X ^x
w.^"<x V «-x«xx fxxxXx^x-x'X ,x 4 - v - -x« x, 4xx«.A^4^M^">"f X <A -XX 4-XAA^f^ <- X
x... - .-"• 5" i'4"-'
Wx«fC »x.,»x. 4j ,x X X XXx>x Axfx X-X-x xxfyx Xx~« x 'Ax xx. xx. x-x Ax xx- xx, xx «v V-W X
v.... .y...... x. fx. .x..:*<......<...... .-
-yy - t-«x A v Wax a4xx x,V xx - y* 'A Wy-x 'xAx 4* -xxy Ay 4*x W x >-
xxyWxy«xx. y Wxx .xav>.x?axxJ4a ytW, ^AxAa. ^*T#W'W
door Irene Boonekamp
opzoeken? „Ja", is het antwoord.
„Voor toegang tot de studiezalen
kun je bij de receptie een pasje ha-
len, waarbij je een aanvraagnum-
mer krijgt en daarmee kun je origi
nele stukken bekijken. De balie-
medewerk(st)er haalt deze tevoor-
-v. x<:
stamboom uitzoeken? Een oude
foto van een straat, een kopie van
een krantenartikel, een kopie van
In het gemeentearchief Rot
terdam liggen naast de gege
vens van Rotterdam ook de
gegevens van een aantal om
liggende gemeenten opgesla-
gen. Dat zijn Hoogvliet. Per-
nis. Bleiswijk. Strevelshoek.
Rijsoord, Rhoon. Poortugaal.
Berkel en Rodenrijs. Ridder-
kerk. Capelle aan den IJssel.
Albrandswaard en Bergschen-
hoek.
f %yx S»A- ?xK? 'yftg**
Bij wijze van hoge uitzon-
dering mag ik het charter (perka-
ment) uit 1340 aanschouwen, die
Bruggink met witte handschoenen
tevoorschijn haalt: de officiele be-
vestiging dat Rotterdam stadsrech-
ten krijgt. Het begin van onze we-
reldstad! „Rotterdam is op dat mo
ment een plaats met veel mogelijk-
heden en krijgt daarom stadsrech-
ten, zoals het recht van markthou-
den. Het begin van archiefvorming
van Rotterdam", aldus Bruggink.
Zo'n afgevreten document, het
raaktje! Weest u niet teleurgesteld,
want ook u kunt dit indachtige mo
ment meemaken: tijdens de open
dag, maar daarover straks meer.
„Het stadsrechtcharter van 1340",
vervolgt Bruggink, „is natuurlijk
een van onze topstukken. Maar
ook bijvoorbeeld het affiche van
de onlangs gehouden expositie in
de Kunsthal van de wereldberoem-
de Tsjechische kunstenaar Alp-
schijn. Be-
treft het een 'waardevol' of
kwetsbaar boek of document
dan wordt het op een kussen
aangereikt, om er in te bladeren
krijg je witte handschoenen aan."
Een gewone doordeweekse mid-
dag, vrijwel alle tafels in de studie
zaal zijn bezet. En niet, zoals ik
veronderstelde, met alleen oude-
ren. Opvallend veel jongeren,
waaronder nogal wat studenten
zijn hier 'op zoek.' „Om de origi-
nelen zoveel mogelijk te bescher-
men, gebeurt het zoeken hoofdza-
kelijk via de microfiches: een soort
grote dia's, opgeborgen in voor ie
dereen toegankelijke laden. Kran
ten, notariele gegevens, bevol-
kingsregisters, gezinskaarten,
volkstellingen en tiende penningen
(belastinggegevens) staan op mi
crofiches. Het is de bedoeling dat
uiteindelijk zoveel mogelijk op mi
crofiches komt te staan, zodat het
originele archiefstuk wordt be-
schermd. De microfiches, die vrij
gekopieerd mogen worden, zijn
goed leesbaar met de speciale lees-
apparatuur". legt Bruggink uit.
In principe is hier alles
openbaar, dat wil
zeggen, iedereen
mag alles gratis
inzien, behalve
wanneer de ar-
chiefvormer,
voormalige eige-
naar, of de over-
heid daar bezwaar
tegen heeft gemaakt.
„Delen van het politiearchief bij
voorbeeld, mag je alleen inzien
met toestemming van de gemeen-
Gemeentearchief Rotterdam. Hofdijk 651. Posthus 71. 3000 AB
Rotterdam. Telefoon: 010-24.34.567. Fa.xmimmer: 010-24.34.666.
E-mail: info@gar.rotterdam.nl. website:
www.gemeentearchief.rotterdam.nl. Openingstijden Gemeentear
chief Rotterdam: Maandag 13.00 - 17.00 uur. Dinsdag t/m vrijdag
09.00- 17.00 uur, Woensdagavond tot 21.30 uur (niet in juli en au-
gustus). Archiefwinkel, Coolsingel 91. 010-40.45.995.open: maan
dag t/m zaterdag van 11.00- 17.00 uur.
Rotterdam, vanaf haar bestaan en
in alle facetten. Je voelt het. Alsof
ieder moment een overledene uit
een la kan springen, alsof Piet
Heyn je vanuit een hoek in de ga-
ten houdt, alsof het bombardement
voor de deur staat. Het beklemt en
beklijft, je hoort het! Indrukwek-
kend is het geluidsarchief met op-
namen over en van Rotterdam in
de twintigste eeuw. Het paarden-
getrappel door de Rotterdamse
straten, maar ook de houseband uit
de kwaliteit te bestellen zijn."
Zo'n archief, het is een grote puz-
zel. Opeens komen verbanden te
voorschijn. Doen jullie zelf nog
iets met alle archiefgegevens?
Bruggink: „Naast inventariseren
schrijven onze medewerkers van
de afdeling Onderzoek geregeld
boeken aan de hand van de gege
vens. Bijvoorbeeld 'Stad in aan-
was' en 'Stad van formaat' over de
stadsgeschiedenis, of heel iets an-
ders, een boekje over Rotterdamse
de negentiger jaren. Reportages
van gebeurtenissen en interviews
met (on)bekende Rotterdammers.
Hier vinden we de geluiden van
Rotterdam! Zo klonk het vroeger
in de stad. „Naast geluid hebben
we ook veel filmfragmenten. Van
amateur-filmers, maar ook alle
banden van de tv-zenders van Rot
terdam en Radio Rijnmond."
Weer een deur verder komen we
bij de affiches en posters. Wist u
dat het gemeentearchief beschikt
over meer dan 50.000 affiches,
over vrijwel alle gehouden wed-
strijden, evenementen, tentoonstel-
lingen etcetera, ooit gehouden in
Rotterdam. Juweeltjes! Leuk om
als poster cadeau te geven, nog
leuker om zelf te houden. „We
hebben een paar honderd affiches
op Internet gezet die in verschil
lende afmetingen en van zeer goe-
burgemeesters. We werken aan
een boek over het fenomeen Pirn
Fortuyn en binnenkort verschijnt
een boek over Rotterdams in de
Tweede Wereldoorlog."
Meest populair in het gemeentear
chief is het genealogisch onder
zoek, het stamboomonderzoek.
Jong en oud snuffelt wat af, op
zoek naar die allerverste voorvade-
ren. „Ook op de website kun je
naar familiegegevens speuren in de
'Digitale Stambooffl'. Bijna alle
doop-, trouw- en begraafgegevens
uit de periode 1576-1811 en alle
huwehjks- en scheidingsakten uit
de periode 1812-1926 (in bewer-
king) kunnen hierop bekeken wor
den. Wie geholpen wil worden kan
terecht bij ons gratis spreekuur
'stamboomonderzoek', iedere
dinsdag van 10.00 tot 1D0 uur."
Het stadsrechtcharter been top
stuk. Maar het gemeetearchief
heeft nog meer. Zoals dbrief met
het ultimatum aan Rottcdam. De
witte handschoenen \ser aan,
toont Bruggink de brief laarin een
Duitse commandant dervergave
van Rotterdam eist: 'Wnneer u
zich niet overgeeft, dangaan we
over tot een bombardem.it.' Om-
dat het leger zich niet ova;af werd
Rotterdam gebombardeel. De rest
is geschiedenis. De brie met het
ultimatum is te bewondem tijdens
de Open Dag die ik u vaiaarte kan
aanbevelen. De Open da wordt in
het gemeentearchief gebuden op
zaterdag 30 oktober, de hndelijke
Archievendag. Noteert lalvast in
de agenda, deuren en arcieven die
normaal voor bezoeker: gesloten
blijven worden deze dageopend!
Zo zal de bibliotheek metneer dan
100.000 boeken van Rtterdam-
mers en over Rotterdam ;n waar-
van veel boeken nog in siitteren-
de oude banden, voor eeikeer ge-
opend zijn, evenals de ffiches-
zaal.
In samenwerking met e ge-
schiedkundige verenigig Ro-
terodamum organisee .het
gemeentearchief regmatig
cursussen oud schrift taleo-
grafie). Daarnaast is eredere
dinsdag gratis sprikuur
stamboomonderzoek (enea-
logie). Verder is er iede' laat-
ste woensdag van de taand
'Historisch Cafe, waaiij de
gasten onder het gene van
een drankje kunnen luteren
naar een gastspreker d: iets
vertelt over een Rottelams
historisch onderwerp n er
wordt informatie uitgewseld
met amateur- en professmele
historici. Op aanvraag widen
ook rondleidingen geg'evn en
in de archiefwinkel, Coesin-
gel 91worden geregeld gra
tistentoonstellingen geou-
den over uiteenlopende on-
derwerpen uit de stadge-
schiedenis. In de Archiefin-
kel vindt u naast een goot
aantal publicaties en fotooe-
ken over Rotterdam ookka-
lenders. ansichtkaarten. tsen
en nog veel meer.
tearchivaris. Verder is het zo dat
alleen geboorteaktes van voor
1903, huwelijksaktes van voor
1927 en overlijdensaktes van voor
1952 vrij ter inzage zijn. Het mees-
te is openbaar, zoals bijvoorbeeld
de passagierslijsten van de Holland
Amerika lijn."
Tot 1812 bestonden er alleen gege
vens over dopen, trouwen en be-
graven van personen, bijgehouden
in kerkregisters. Toen kwam Na
poleon en hij voerde de Burgerlij-
ke Stand in. Bruggink: „In 1850
werd begonnen met het bevol
kingsregister dat hier aanwezig is
tot 1940. Alle DTB-gegevens uit
de periode 1576-1811 staan overi-
gens ook op Internet en we zijn be-
zig de Burgerlijke stand vanaf
1812 ook op Internet te zetten. Via
Internet (of telefonisch) kunnen
gegevens of artikelen ook opge-
vraagd worden. Die sturen we dan
tegen vergoeding op."
We slenteren langs de tig kasten
vol microfiches, waar ook de Rot
terdamse kranten zijn opgeslagen
„De Rotterdamse dagbladen staan
vanaf het eerste begin in zijn ge-
heel op de microfiches, sinds 1993
worden de huis-aan-huisbladen ge-
klapperd, dat wil zeggen dat alleen
interessante en informatieve arti
kelen op microfiche worden gezet,
de kranten zelf bewaren we wel in
z'n geheel." Dus, dit verhaal over
het Gemeentearchief, interessant
en informatief toch, wordt straks
ook opgeslagen? „Zeker weten!".
Natuurlijk wil ik even neuzen tus-
sen de Maasstad artikelen: Daar
liggen ze, alle jaargangen Maas
stad Weekbladen, onze, mijn
krant. Daar staat m'n naam en
daar, mijn neus krult!
Een wandeling door de tijd, Je
word er knap stil van wanneer je
door de zalen en gangen van het
gemeentearchief dwaalt. Hier rust
BHD
In het gemeentearchief kan je alles vinden watje maar kunt bedenken wat met Rotterdam tt
maken heeft gehad. Linksboven: Een schilderij met de Laurenskerk, rechtsboven: De studiezal,
midden: een affiche, linksonder: het afgevreten document uit 1340 dat de stadsrechten van
Rotterdam bevestigd, rechtsonder: een straatbeeld van Rotterdam toen ernog geen auto's
waren. afbeeldingenAR
