M
Istanbul: een stad
van wolkenkrabbers
en moskees
'Klimrek'
Koningsgraven
Turkije mag zich de laatste jaren verheugen in een toenemende
populariteit. Niet alleen verstokte strandgangers hebben het
land ontdekt, ook cultuurliefhebbers komen ruim aan hun trek
ken in dit kleurrijke gebied aan de Middellandse Zee. Een reis
door Turkije is een ontdekkingstocht door contrastrijke land
schappen, kleuren, en vooral een tocht door een rijke geschie-
denis en cultuur. Een groepsrondreis van vijftien dagen, afge-
lopen mei, met als thema 'Klassiek Turkije' maakt dit duide
lijk.
Puntmutsen,
kabouterhuizen en
ondergrondse steden
Turkije: een ongekende varieteit in landschappen
De rondreis 'Klassiek Turkije' wordt door diverse reisorganisatoren
aangeboden. bijvoorbeelddoor Kras/SterVakanties. Telefoon 073-
5999999.
Op ontdekkingstocht door Klassiek Turkije
Door Ank Herstel
de landbouwgebieden. Turkije
kan, als een van de weinige landen
in de wereld, in zijn eigen voedsel
voorzien. Het landschap blijft on-
dertussen veranderen: bergen, bos-
sen en zoutmeren trekken in aller-
lei kleuren onderweg aan ons voor-
bij. We naderen Ankara, de moder-
ne hoofdstad van Turkije, al doen
de hutjes en sloppen aan de rand
van de stad iets anders vermoeden.
Arme boeren zijn in de loop der tijd
van het platteland naar Ankara ge-
trokken in de hoop iets te verdie-
nen. Ze mochten, eenmaal gezeten
in een in de haast 's nachts ge-
bouwd onderkomen, niet meer uit
de stad verjaagd worden. In Anka
ra zijn overal beelden en foto's te
zien van de grote hervormer Ata-
tiirk, die Turkije tijdens zijn
machtsperiode heeft omgevormd
tot de moderne staat die het nu is.
De drukte in en rond het mausole
um van Atatiirk maakt pas goed
duidelijk hoe de man door zijn
landgenoten wordt vereerd. In de
naastgelegen expositieruimtes ver-
dringen de mensen zich om een
glimp van zijn pantoffels of reis-
koffer op te kunnen vangen. Ver-
der bekijken we in Ankara het Mu
seum van Anatolische beschavin-
gen, waar een schitterende collec-
tie van oudheden en kunstschatten
is geexposeerd.
Istanbul is een sprookjesachtig
mooie stad. Deze stond tot 1453
bekend als Constantinopel - ge-
noemd naar keizer Constantijn - en
was de hoofdstad van het Byzan-
tijnse - Oost-Romeinse - rijk. Ver-
schillende voormalige overheer-
sers, Romeinen en Grieken maar
ook Egyptenaren hebben er hun
sporen achtergelaten. De stad
wordt gescheiden door de
Bosporus, in een Aziatisch en een
Europees gedeelte. Ook hier zijn
de contrasten groot. Moderne
bruggen en de wolkenkrabbers
doen denken aan de skyline van
Rotterdam of Sjanghai. Er is, waar
je maar kijkt, altijd wel een moskee
in beeld. Istanbul telt een aantal
schitterende exemplaren, die het
bekijken meer dan waard zijn. Wij
vereren de beroemde, blauwe Aya
Sofya-moskee met een bezoek. De
schoenen gaan uit op het enigzins
muf ruikende bordesje. Er staan
manden met plastic tasjes, om de
eigen schoenen in te doen en mee
kunnen nemen. De vrouwen uit het
gezelschap moeten een hoofdoekje
omdoen alvorens ze de moskee
binnengaan. Daar is op gerekend:
bij de ingang staan rekjes met
'leendoekjes'. Het verblijf in In-
stanbul duurt tweeeenhalve dag.
We 'doen' de belangrijkste be-
zienswaardigheden. Het bezoek
aan de overdekte bazaar is een
avontuur op zich. Wie het waagt
naar de koopwaar te kijken, krijgt
onmiddellijk een kopje thee aange
boden en wordt - naar Nederlandse
begrippen - stevig overgehaald iets
te kopen: de Turkse manier. Uiter-
aard gaan we ook nog naar het be
roemde Topkapipaleis, het paleis
van de sultan. Tussen alle pracht en
praal in het gebouw valt vooral het
in een aparte hal uitgestalde, dure
serviesgoed op, dat tijdens alle sul-
tanaten werd gebruikt. Het kwam
vanuit China en werd per schip of
over land via de zijde-route aange-
voerd. Een dergelijk eetservies was
zeer uitgebreid. De sultans hielden
er in die rijd een royale hofhouding
op na en de hoeveelheden, waarin
het kostbare en goedverpakte Chi
nese goed werd aangevoerd - soms
in schipladingen of met karre-
vrachten vol - geven een aan wij -
zing over de rijkdom van deze
heersers. Het is een aanraderom Is
tanbul ook eens te bezoeken tijdens
een stedentripje. Deze reisjes wor
den regelmatig aangeboden door
diverse reisbureaus. We verlaten
Istanbul en laten ons per ferry de
Dardanellen overvaren. Op naar
Troje!
Bij de ingang van de opgravingen
staat 'Het Paard. Het houten bouw-
werk doet de legende eigenlijk
weinig eer aan: het lijkt meer op
een speeltuinattribuut. De opgra
vingen zijn gelukkig een ander ver-
haal. Daarbij moet het gezegd wor
den, dat met name de ge'inspireerde
en accurate informatie van onze
geleerde reisleider ook dit bezoek
weer tot een succes maakt. In mei
is de temperatuur perfect voor een
reis en de natuur op zijn mooist:
overal bloeien de meest uiteenlo-
pende soorten bloemen. Vanaf
Troje vervolgen we onze weg door
bergen, bossen en olijfvelden. Na
een overnachting in een hotel aan
de zee gaan we naar Pergamon, een
voormalig handelscentrum tussen
oost en west. Hoog op een berg lig-
gen opgravingen. Het uitzicht is
prachtig en biedt zicht op een Ro-
bergte met
adembenemen-
de uitzichten,
brengt ons naar
Konya. In de
13e eeuw woon-
metns aqua-
duct. Inwo-
ners van Per
gamon von-
den een een
alternatief
voor papyrus
door geprepa-
reerden
huidentotper-
kament te ver-
werken. Af-
gaand op de
resten van pa-
leizen en tem-
pels moet de
handelsstad
een welvaren-
de stad ge-
weest zijn.
Het grote the
ater is een van
de steilste uit
de oude tijd en
kon aan tien-
duizend toe-
schouwers plaats bieden. Efese,
een van de best bewaard gebleven
antieke steden van Turkije, blijkt
een nieuw cultureel hoogtepunt
van onze reis. Woorden schieten
tekort. Ondanks enkele aardbevin-
gen is het merendeel van de bouw-
sels in goede staat gebleven. Over
al in Efese zijn sporen te vinden uit
de Griekse, Romeinse en Egypti-
sche Mythologie. De Celcus-bi-
bliotheek is van een onwaarschijn-
lijke schoonheid. De antieke open-
bare toiletten in Efese zijn van een
speciaal soort. Vijftig mensen kon-
den daarvan tegelijkertijd gebruik
van maken. De 'stoelgang was dan
ook een sociaal gebeuren. In de
stad staat een prachtig gaaf geble
ven amfitheater, waar gladiatoren-
gevechten, ook met wilde dieren,
werden gehouden. De temperatuur
begint inmiddels aardig op te lopen
en we prijzen ons gelukkig deze
stad niet in het hoogseizoen aan te
doen. Onze reisleider vergelijkt
een bezoek aan deze stad in juli of
augustus, vanwege de temperatu-
ren, eenvoudigweg met een poging
tot zelfmoord.
Wie de reis 'Klassiek Turkije
maakt, weet zich verzekerd van
een hoog gehalte aan wereldwon-
deren, die in aanmerking komen
voorde titel 'beschermd werelderf-
goed'. De organisatie Unesco heeft
het dan ook behoorlijk druk in Tur
kije met het beschermen van alle
bijzonderheden uit het verleden
voor het nageslacht.bewaard blij-
ven voor het nageslacht. In 1997
kregen de kalkterrassen van
Pamukkale de
status 'werel-
derfgoed'.
Vanaf dat jaar
werd het ver-
boden dit na-
tuurmonu-
ment te betre-
den. Door af-
zettingen van
kalksteenhou-
dend water
ontstonden in
de loop der
eeuwen stra-
lend witte ter-
rassen, gevuld
met thermaal
water uit de
bergen. De
Romeinen
kenden een
geneeskrachti-
ge werking toe
aan dit water
en stichtten
hier de stad
Hierapolis. Er
zijn nog foto's
in omloop van
kalkterrassen,
gevuld met
mooi gekleurd
water, maar
helaas is dit
verleden tijd:
de terrassen
dreigen uit de
drogen. De ve-
le bezoekers
hebben bo-
vendien de ter-
Onwaarscliifnlijkmooi: 3e antieke bibliotheek vanifese
dodenstad. Het woord dodenakker
wordt hier volledig recht aange-
daan. Graftombes en grafhuisjes
uit de Griekse en Romeinse perio-
de staan verspreid over een groot
gebied. We koersen aan op Antalya
waar we een paar nachten zullen
blijven. Het lijkt of overal in Tur
kije wordt gebouwd. De meeste
bouwwerken zijn onafgemaakt.
Dit komt volgens Volkan door de
enorme geldontwaarding.
Vanaf Antalya vertrekt de bus voor
een laatste excursie, ditmaal naar
Myra en Demre. De Bisschop van
Myra is bij ons bekend als Sint Ni-
colaas. De Sint Nicolaaskerk in
Myra, waar de bekende kinder-
vriend in de vierde eeuw bisschop
was, staat volop in de steigers. De
kerk op zich is niet zo bijzonder,
maar op de vloer liggen prachtig
bewaard gebleven mozai'eken.
Tenslotte rijden we naar de hoog in
de bergen uitgehakte en gebeeld-
houwde koningsgraven van Dem
re. Ook hier in Emre liggen resten
van een amfitheater. Langs een
schitterende kustweg door het Na-
tionale Natuur Park, met aan de ene
kant uitzicht op de zee en aan ber
gen en pijnboombossen aan de an-
dere kant, rijden we terug naar Ala-
nya. Daar eindigt onze rondreis
door 'KlassiekTurkije. Wijzelf ge-
nieten nog van een weekje strand-
vakantie in Alanya, om bij te ko
men van alle indrukken. Het land
blijkt ook nog een waar shopping-
paradijs: kleding, leren jassen, sier-
raden, maar ook leren tassen en
handgeknoopte kleden zijn er in
een ruim aanbod en voor leuke
prijzen. Het gebruikelijke afdingen
maakt het alleen maar leuker! We
zijn tot de conclusie gekomen, dat
er voor iedereen iets moois te vin
den is in dit afwisselende land: een
prachtige natuur, volop strand,
maar vooral een eindeloze schat
v.:
rassen ver-
vuild. Met een
verbodsregel
hoopt men de
terrassen weer
wit te krijgen.
Het Hierapo-
lishotel in
Pamukkale
waar we over-
nachten be-
schikt over
een zwembad
met thermaal
water. De
groep maakt
hier gretig ge
bruik van,
maar wonde-
ren blijven he
laas uit. Vlak-
bij het voor
malige kuur-
oord Hieropo-
lis ligt de zo-
genaamde Ne
cropolis: de
de hier de Isla-
mitische mysti-
cus en dichter
Mevlava. Zijn
aanhangers, ook
bekend als de
'dansende Der-
wisjen' stichtten
er de Mevleva-
orde. Door al-
maar rond te
draaien kwamen
deze dansers in
contact met 'het
hogere'. Het
klooster is nu
woners.
Na het bezoek
aan de onder-
grondse steden-
bouw gaat de
reis naar Anka
ra. We rijden
doorafwisselen-
De kalkterrassen van Pamukkale: beschermd 'werelderfgoed'
De reis begint in het aan de zuid-
kust gelegen Antalya en beschrijft
een cirkel tegen klok in. Het wordt
een tocht vol 'highlights'. Zoals de
meeste Turkse reisleiders is de in
Izmir geboren Volkan hoogge-
schoold. De opleiding tot reisleider
in dit land is van universitair ni
veau. Daamaast heeft hij Neder-
Het Mausoleum van Ataturk
landse taal- en letterkunde gestu-
deerd aan de universiteit van Anka
ra. Omdat hij jarenlang Belgen
heeft rondgeleid spreekt hij een
sappig mengseltje van Nederlands
en Vlaams.
De eerste dag voert ons naar de an
tieke Romeinse stad Perge, waar de
apostel Paulus is geweest. Langs de
weg staan zuilen en zijn nog sporen
te zien van wat eens een overdekt
winkelcentrum geweest moet zijn.
„Het was hier zbmers erg heet en
om de stad te koelen liet men het
water van de bergen langs de bek-
kens naar het midden van de straat
stromen", legt Volkan uit. De Ro
meinse thermen dateren van de
tweede eeuw na Chrisms en laten
ook hier staaltjes zien van antieke
vindingrijkheid op het gebied van
koelen en verwarmen.
Aansluitend op het programma
staat het Romeinse theater in As-
pendos. Het is een van de bestbe-
waarde antieke exemplaren in Tur
kije, waar nog regelmatig voorstel-
lingen worden gegeven. Een
prachtige rit door het Taurusge-
een museum.
Ataturk, die in
1923 de Repu-
bliek Turkije
stichtte, verbood alle mystieke or-
des, omdat hij die als bedreiging
van de vooruitgang zag. Momen-
teel wordt Konya beschouwd als
de bakermat van het islamitisch
fundamentalisme in Turkije. Ove-
rigens doet de huidige Turkse rege-
ring er alles aan om deze ontwikke-
ling een halt toe te roepen. Preken
van Imams worden afgeluisterd
door spionnen van de regering en
het is verboden op scholen een
hoofddoek te dragen. Dit verbod
geldt ook voor ambtenaren, onder-
wijzers en bankpersoneel. Vrou
wen mogen zelfs niet met een
hoofddoek op een pasfoto. In Tur
kije wordt de hoofddoek gezien als
symbool voor het fundamentalis
me.
Na een tocht van achthonderd kilo
meter over een een hoogvlakte,
hier en daar afgewisseld met een
bergtop, komt het gebied Cappado-
cie in zicht. De volgende dag zien
we pas goed in wat voor wonder-
lijk landschap we terecht zijn geko
men. Na een enorme vulkaanuit-
barsting zijn de modder en lava-af-
zettingen in de loop der eeuwen
veranderd in zachte tufsteenforma-
ties. Het landschap heeft een
sprookjesachtige aanblik gekregen
door veensschoorstenen, pieken en
kuilen, bizarre tufsteenformaties,
puntmutsen en kabouterhuizen. De
zon en wolken
laten het gebied
steeds van kleur
veranderen. De
vallei van Gore-
me in Cappado-
cie heeft de sta
tus van een
openluchtmuse-
um. Christenen,
die zich hier al
in de negende
eeuw vestigden,
maakten onder
grondse steden
om toevlucht te
kunnen zoeken
voor aanvallen
van de Arabie-
ren. De onder
grondse steden
hebben meerde-
re woonlagen,
waarin ook ker-
ken werden uit-
gehakt. Deze
rotskerken zijn
met frescos be-
schilderd, maar
de afbeeldingen
van de gezich-
ten zijn later bij-
na allemaal door
moslims be-
schadigd. Het
bezoek aan de
ondergrondse
stad in de plaats
Kaymakli is in-
drukwekkend.
De gedachte dat
mensen daad-
werkelijk in de
ze ruimten heb
ben gewoond, is
beklemmend.
Een Franse ar-
cheoloog be-
weert een on
dergrondse stad
te hebben ont
dekt, die negen-
tien verdiepin-
gen diep is. Tot
nu toe zijn er
zesendertig ver-
gelijkbare ste
den ontdekt, die
elk plaats boden
aan ongeveer
drieduizend in-
