Flora en faunakleur en klank.
voor leven
Verdulerla
Problemen met de bus: we
moeten de nacht in San Jose
doorbrengen, waardoor we
de overnachting bij de Arenal
vulkaan van het reisprogram-
ma moeten schrappen. Te-
leurstelling! We leggen ons
er niet bij neer en vinden een
taxichauffeur na lang aarze-
len en onderhandelen bereid
ons nog diezelfde avond naar
de Arenal in La Fortuna te
brengen. Vier uur rijden over
onverlichte, dikwijls onver-
harde wegen waar bewegwij-
zering en afbakening op pre-
caire punten ontbreekt. De
taxi zelf: godswonder dat ie
nog rijdt.
Monteverde
Kokende klei en
woedende brulapen
£tm*^ah
ZAM-7PV
i Pom,
#Imh2m
Parque Nacional
Tortuguero
Woensdag 2 november 2005
Costa Rica, waar de natuur regeert
De vulkaan Arenal overdag vanuit de lodge
door Irene Boonekamp
Een warme avond, alle ramen open
en de wind vrij spel. De taxichauf
feur, vluchteling uit Colombia met
dikke zwarte vlecht en grote zwar-
te bril, houdt van Europese en
Amerikaanse muziek zestiger ja-
ren. Onderweg proberen we elkaar
'ken je die ook nog' neuriend toe
te spelen. Pink Floyd, Led Zeppe
lin, Nina Hagen Ook klassieke mu
ziek blijkt een gemeenschappelijke
deler: onder 'alle Menschen wer-
den Briider' laveren we over een
smalle bergrug, de roestige portie-
ren rammelen beangstigend.
Vanaf de veranda van mijn luxe,
door exotische bloemen omgeven,
houten lodge boven op een heuvel
heb ik eerste klas uitzicht op de
vulkaan. Een juweel van een bad-
kamer en een super-de-luxe bed
krijgen me slechts in een onrustige
slaap.
Drie uur in de morgen.nu al vo-
gels? Besluit even op de veranda te
gaan zitten, misschien zie ik ze
wel. Ik wiebel wat in de houten
schommelstoel, hoor ze heel dicht-
bij, maar zie ze niet. Tuur de lucht
af en dan begint mijn hart heel snel
te kloppen, mijn keel slibt dicht, ik
raak zelfs een beetje in paniek: in
de verte, recht voor me spuugt de
vulkaan vurige felrode ballen uit
de kegelmond. En nog meer,
steeds meer. De nachtelijke hemel
staat in lichterlaaie. Ik ren de ve
randa af, ren weer terug, het huisje
in, grijp mijn camera maar vergeet
foto's te maken. Blijf verstijfd
staan kijken: de Arenal buldert,
ronkt, kotst en huilt: immense rode
tranen vloeien samen tot linten die
uitwaaieren langs de flanken. Om
te janken! Geen mens te bekennen,
sta daar helemaal alleen met het
ongelooflijk mooie natuurgeweld
dat zich enkele malen herhaalt.
Costa Rica is een boeiend land om
doorheen te trekken. Meer dan een
kwart van het totale landoppervlak
is beschermd natuurgebied. Ner-
gens op aarde is de biodiversiteit
zo groot. Er komen pakweg 12.000
plantensoorten voor waaronder
1200 soorten orchideeen. De be-
groeiing varieert van tropisch re-
genwoud in de oostelijke laagvlak-
ten van Heredia en Limon tot dro
ge steppen in het westelijke Guan-
acaste. Daartussen ligt de .ruige
bergketen Cordilleras met veel
vulkanisme. Van de 112 vulkanen
is de 1633 meter hoge Arenal de
enige die nog regelmatig rvan zich
laat horen' en heeft soms wel drie
empties per etmaal.
Op de hellingen van de bergketen
Cordilleras komen nevelwouden
voor doordat de warme opstijgen-
de lucht uit de Caribische Iaag-
vlakten hier condenseert. Het land
donker terug te zijn bij de lodge.
Schemer kennen ze hier niet, om
18.00 uur is het in een klap donker.
HoeWel het pas vanaf juni echt de
tijd is, vind ik, medio maart, toch
een verdwaald ei. Ziet er niet spec-
taculair uit, toch is het kicken wan-
neer je zoiets vindt. Loop er met
een boog omheen.
Nog mooier dan de regenwouden
vind ik de nevelwouden, waar de
bomen kleiner zijn dan in de re
genwouden en de grond dicht be-
groeid is. De toppen van de bomen
vechten om een straaltje zonlicht
en zijn begroeid met varens, korst-
en baardmossen, bromelia's en or
chideeen. Verschillende boom-
soorten zoals de wurgboom groei-
en als parasieten vanuit de kruin
van een andere boom waarna hun
wortels naar de grond groeien. We
bezoeken heel vroeg het beroemde
nevelwoudreservaat van Monte
verde. 26.000 ha groot en op 1600
m hoogte. Het vroege ochtend-
licht, door de nevel het woud, is
magniftek. De mooiste van de
vierhonderd soorten vogels is on-
getwijfeld de felgekleurde Quet
zal, de heilige vogel van de Azte-
ken. Ik heb het vrouwtje gezien zij
het via een enorme telelens van on-
ze gids. Dichterbij spotten we koli-
bries, de groene bergtoekan en de
zwartmasker solitaire met het ge-
luid van een piepend open en
dichtslaand verroest hek. Gids Os
car weet precies waar de beesten
zich ophouden, we zien een giga-
dikke en meterslange giftige groe
ne slang, coati's (neusbeertjes),
agouti's (soort grote eekhoorn
zonder staart) en een indrukwek-
kende tapir. De poema's, jaguars
en tweetenige luiaards, eveneens
bewoners van dit woud, houden
zichhelaas schuil.
In het reservaat zijn verschillende
wandeltrails uitgezet, waar dage-
lijks een beperkt aantal mensen
doorheen mag. De meest spectacu-
laire wandeling vond ik een van de
vijf skywalks: wankelend over de
40 meter hoge en 100 meter lange
Wilford Guindon hangbrug tussen
de boomtoppen heb ik een mees-
terlijk zicht over het woud. Met
mijn hoogtevrees wel een helden-
daad: over de vervaarlijk heen en
weer slingerende brug (waarom
moeten die Japanners voor me nou
zoveel foto's maken) bereik ik tril-
lend de overkant. Echte helden
doen ook nog even de canopy-ride:
gelijk Tarzan glijd je, vastgeketend
aan een ijzeren kabel, met een rot-
vaart van hoog naar laag tussen de
bomen.
's Avonds doen we de 'nachtex-
cursie' door het Selvatura reser
vaat. Een spannende ervaring. In-
gepakt als een michelinmannetje
en een grote lamp op mijn voor-
hoofd kan ik de gids Bill maar am-
per bijhouden. In het pikkedonker
rent hij over afgebrokkelde brug-
getjes, heuvel op, heuvel af, door
dicht struikgewas en over glibberi-
ge paadjes in de richting van tel-
kens weer een ander dierengeluid.
Zo spotten we agouti's, neusberen,
olingo's (honeybears) roze sprink-
hanen, een immense kolonie para-
plumieren en vuurvliegjes. Over
de paden kronkelen griezelige
slangen. Met een tak peurt Bill in
een boomholletje: woendend komt
de holbewoner, een enorme vette
zwartbruine tarantella, over de tak
naar buiten, maar keert gelukkig
huiswaarts wanneer Bill een felle
Een hangbrug in het nevelwoud van Monteverde.
lichtbundel op hem werpt. Nacht
in het nevelwoud: het overheersen-
de gebrul van de apen neemt af,
andere dieren nemen de roep over,
waarvan ik alleen de krekels her-
ken.
De weg van Monteverde naar het
gebied van de overgangswouden
en droge steppen in het westen
gaat niet over rozen. Met onze Dai
hatsu Terios 4x4 hobbelen we over
enorme puntige puisten en diepe
gaten in het onverharde wegdek.
Autorijden in Costa Rica is een
avontuur op zich. Veel wegen zijn
in slechte staat, maar het heeft ook
z'n charme en houdt wellicht mas-
satoerisme weg.
Onderweg zwoegen dorpelingen
op de bananenplantages. En maar
lachen, en maar zwaaien, wat een
kanjers! Overal in het land ont-
moeten we vrolijke, vriendelijke
mensen.
De laatste nacht van de reis bren
gen we door op de 250 jaar oude
hacienda Guachipelin aan de rand
van het Parque Nacional Rincon de
la Vieja, genoemd naar de actieve
vulkaan, waaromheen tropische
wouden liggen. We worden ver-
welkomd door Indiase lilaAvitach-
tige Brahma koeien met enorme
buiten op de rug. Onze lodge ligt in
betoverende tropische tuinen, met
merkwaardige bomen en verschil
lende Toekan-nesten. 's Morgens
gaan we met eigenaar Ernesto, nog
voor de openstelling van het par
que, het natuurreservaat in: heet,
droog, open en een magere be-
groeiing. Tegen de diepblauwe
lucht steken witte takken en felro
de stammen van de Naked Indian
struiken mooi af. Een neusbeertje
scharrelt tussen ons door. We na-
deren de beroemde pailas: geisers
waarin klei kolkt bij temperaturen
van zo'n 220 graden Celsius. De
stilte waarin alleen het zachte ge-
borrel van de pailas hoorbaar is,
wordt doorbroken door krijsende
brulapen. Zwaaiend van tak naar
tak, gooien ze takken naar ons.
Hun biologische tijdklok werkt
nauwkeurig. Woedend zijn ze, om-
dat we de ochtendrust te vroeg ko
men verstoren. Wat een sfeer, een
van de mooiste van de hele reis.
Practisch: Martinair vliegt via
Miami naar de hoofdstad San Jo
se, www.martinair.nl. Special
Traffic organiseert reizen op maat,
tel. 020 - 39893 98, www. special-
traffic. nl. Visum is niet nodig, wel
vaccinaties DTP en hepatitus A.
Malaria kan voorkomen. Decem-
ber/januari is hoogseizoen, medio
maart tot eind april droge tijd met
lagere prijzen en in het groene sei-
zoen, mei tot november, zijn er
stortbuien, zon en nog lagere prij
zen.
'Hangjongeren'in Costa Rica.
H0RARH I
voortdurend geluiden van dieren
die je niet kunt thuisbrengen. De
vele soorten bomen en klimplanten
zijn prachtig, maar ik val voor hun
bovengrondse, indrukwekkende
wortelstelsels, kunstwerken! Van
hoofd tot teen bedekt met lappen
en laarzen gaan we van boord, de
jungle in; echt prettig vind ik het
niet, alsof er telkens spinnen over
je gezicht kruipen. Maar we vin
den wel grote landschildpadden en
felgekleurd rode gifkikkers.
Wanneer we met de boot terugva-
ren laat ik me afzetten in het dorpje
Tortuguero. Langs de zandpaden
staan her en der losse felgekleurde
houten of golfplaten huisjes met
raamgaten zonder ruiten. Op de
vanuit hun 'riante' positie. lets ver-
der het oerwoud in ligt aan de oe-
ver lodderig een enorme kaaiman.
Ik kan hem zo aanraken, hij knip-
oogt loom. Ook een enorme le-
guaan ziet de dag eens aan.
De begroeiing wordt iets opener,
blauwe en witte ibissen tonen hun
schoonheid. Midden in het oer
woud is het nooit stil. Je hoort
veranda's schommelen mannen en
baby's in kleurige hangmatten,
moeders voeden zuigelingen op
een krukje voor de versierde voor-
deuren, waar de ezel geduldig
wacht. Jongetjes verkopen kokos-
melk en bij het voetbalveldje
krioelen kinderen blootsvoets om
me heen, nee niet bedelend, dat
valt meteen op. Af en toe kom je
ligt ingeklemd tussen twee zeeen:
in het westen de Stille of Grote
Oceaan, in het oosten de Caribi
sche zee, waar de palmenstranden
een fraai contrast vormen met de
dichte regenwouden. Verspreid
over het land liggen veel bananen-,
koffie-, meloen- en ananasplanta-
ges.
Het noordoostelijke dorp Tortu
guero is slechts te bereiken na een
lange boottocht door het gelijkna-
mige Parque Nacional, waarin veel
moerassen en lagunes. Even voor-
bij het dorp worden we in het afge-
legen lodgecomplex Mawamba
vorstelijk onthaald. Paradijs en he
mel raken elkaar: in de tropische
tuinen worden we omringd door
felkleurige struiken en bloemen,
prachtige vlinders, papegaaien en
nog veel meer kleurige vogels die
's avonds, wanneer de temperatuur
gelukkig ietsje daalt, prachtig zin-
gen of afschuwelijk schetteren.
Wanneer je dan eindelijk in slaap
valt moet je er alweer bijna uit.
Tenminste, als je iets meer van de
natuur wilt zien. 's Morgens heel
vroeg kun je het beste de dieren in
het regenwoud spotten. In de fluis-
terboot glijden we tussen de, soms
wel vijftig meter hoge, woudreu-
zen die geen enkel licht meer door-
laten. Met de telelenzen van onze
camera's speuren we in de bomen
naar dieren. Schrikken op door een
enorm geboer: recht boven ons
slingert zich een zwarte aap van
tak tot tak, baby op de rug slingert
mee. Alsof ze een spelletje met ons
spelen: zodra je een foto wil ma
ken slingeren ze zich naar een an
dere tak of boom. Inmiddels is het
hoog in de bomen een gezellige
boel geworden, doodshoofd-, ka-
pucijner- en brulapen krijsen er op
los en begluren ons nieuwsgierig
i
Overal langs de weg is fruit te koop.
een winkelhut tegen. Eenmaal per
week komt de fourageboot vanaf
het vaste land hier nieuwe aanvoer
brengen. Bij een van de karakteris-
tieke soda's, kleine eet- en drink-
huisjes, neem ik voor de ingang
plaats aan het enige, turqoise, ta-
feltje onder rood afdakje. Op het
pleintje voor me ligt een berg ver-
roeste metalen zaagmachines.
„Toerist?" Een dikke oude man
komt aanslenteren, gaat tegenover
me zitten en stelt zich voor als Mi
guel Rosabenneliz, de eerste be-
woner van Tortuguero. Hij wijst
op de verroeste zaagmachines.
„Soort monument, triest. Ik woon
hier 58 jaar. De eerste bewoners
waren illegale houtkappers, het
werden er wel 900. Ikzelf heb hier
dertig jaar een cafe gehad, mooie
•tijd. Sinds dit gebied in 1975 tot
Parque Nacional is uitgeroepen,
mogen er geen bomen meer wor
den gekapt en kwam het toerisme
op gang, vooral vanuit Amerika.
De ene lodge na de andere werd
gebouwd. Waar toeristen komen is
werk, vooral uit Nicaragua zijn
veel arbeiders gekomen, 95 pro-
cent van de 1300 dorpelingen heb-
ben een job in het toerisme. Voor
ons is het toenemende aantal toe
risten goed, voor de natuur niet. In
de wouden komen steeds meer
mensen, die het natuurlijk even-
wicht verstoren. Ze komen ook
naar deze plek vanwege de duizen-
den groene zeeschildpadden die
hier van juli tot oktober's nachts
op het strand eieren leggen. Ze
zoeken de eieren met grote lam-
pen, waardoor de schildpadden
niet meer op het strand durven ko
men en de eieren in zee leggen. Zo
komen er steeds minder schildpad
den terug. Regenwouden weg,
schildpadden weg, toeristen weg
en wij zonder werk!"
Miquel pakt het flesje salsa van de
tafel, schenkt wat op z'n hand, likt
het af en gaat verder: „Maar zover
komt het niet. De stranden worden
nu 's nachts bewaakt, een beperkt
aantal toeristen wordt tegen beta-
ling toegelaten en ook in de regen
wouden mag nog maar een beperkt
aantal mensen per dag komen. En
er mogen geen zijkanalen meer
door het gebied gegraven wor
den."
Vanaf het dorp moet ik een uur
hardlopen over het strand om voor
