mm
maasstad
portag]©
I
•muni'11*"
"Sil
mi mini mi
^SSS^rnmnmmm- --
F(§
_I
m
Accommodatie
ss Rotterdam
0
if in lujiiitii 'ii'i''''"
t)e mooie plek aan de Maas-
haven ligt open. Nog steeds.
A1 heel lang. Het eind is in
2icht, naar verwacht zal de ss
Rotterdam, het grootste pas-
sagiersschip ooit in Neder-
land gebouwd en trots van de
Nederlandse Koopvaardij,
binnen een jaar voorgoed te-
rugkeren naar zijn oude
thuishaven. Een markante
geschiedenis gaat eraan voor-
af.
Bea en Zwarte Riek
Teloorgang
'Droomreizen'
'De vijf gezworenen'
Geen geld en geen zin
Financiele perikelen
iiiiiii
t
e schuimige zeesoap van ss Rotterdam
door Irene Boonekamp
foto's Verzameling K. Krijnen
'Ik geef u de naam Rotterdam en
\Vens u behouden vaart". Op 13
September 1958 doopt koningin
Juliana het passagiersschip ss Rot
terdam, vlaggenschip van de Hol-
land-Amerika Lijn (HAL). Onder
massale belangstelling loopt het
imposante schip van stapel bij de
Rotterdamsche Droogdok Maat-
schappij en vertrekt op 3 Septem
ber 1959 voor het eerst vanuit haar
thuishaven, bestemming New
York. Het begin van een bewogen
leven over woelige baren van 'het
fneest bijzondere schip van Neder-
land". Dat zegt iedereen die er ooit
op gevaren of op gewerkt heeft.
„De lijn, de glooiing, het bijzonde
re interieur, de sfeer, het is nog een
echt schip, tegenwoordig varen er
alleen nog maar flatgebouwen; van
die bakken. Met een mooi interi
eur, maar nooit mooier dan de Rot
terdam." Ap van 't Slot werkte
Van 1962 tot 1968 op de Rotter
dam. Als poetser, koperslager en
olieman. „De mooiste tijd uit m'n
leven. Alleen al voor de machine-
dienst waren we met 112 man. Sla-
pen met z'n vieren in een hut, dou
che en toilet op de gang. Vaarden
we in de tropen dan werd voor de
btemanning op het voordek een
zwembad gecreeerd op het ach-
terdek een doka en tennistafel. Met
de gasten mochten we geen contact
hebben. Mensen met veel poen na-
tuurlijk, anders reisde je niet mee
op de Rotterdam. Zwarte Riek
heeft wel eens meegevaren, en
prinses Beatrix, toen ze achttien
jaar was. Sliep in hut 198, och och
die hut was heilig, dat nummer
Vergeet je nooit meer. Dave Bru-
beck heeft nog voor de bemanning
opgetreden, vergeet je ook nooit
tneer."
Precies negen dagen duufde een
overtocht van Rotterdam naar New
York. „Ons schip kon geweldig
hard lopen, haalde wel 25 knopen.
De Rotterdam mag nooit verlo-
ren."
Toch heeft het er even naar uitge-
zien dat dit wel zou gebeuren: na
jaren van voorspoed gaat het in de
jaren zeventig slecht met de HAL,
die door loonexplosies de concur-
rentie niet meer aan kan. Alle Ne
derlandse bemanningsleden wor-
den ontslagen, op de kapitein,
stuurman en werktuigkundigen na.
Die moeten gaan samenwerken
met veel goedkopere krachten uit
Indonesia en de Filippijnen. Daar-
naast moet de HAL ook nodig in-
vesteren in nieuwe schepen. De
concurrentie wordt met de dag
moordender, de HAL overleeft de
oliecrisis en weet het als kleine re-
derij nog vol te houden tot 1989.
Dan gaat het niet meer, de HAL
koopt zich in in de kapitaalkrachti-
ge Amerikaaanse maatschappij
Carnival Cruise Corporation
(CCC). De CCC koopt veel cruise-
maatschappijen op en is momen-
teel een van de grootste cruise
maatschappijen ter wereld. Met
CCC als moedermaatschappij,
blijft de HAL als merknaam en ei-
gen bedrijf bestaan. Met een eigen
directie (veel Nederlanders aan de
leiding) en met het hoofdkantoor
in de Noord Amerikaanse haven-
plaats Seattle, waar het momenteel
een vloot van twaalf grote schepen
heeft.
Begin negentiger jaren wil de CCC
alleen nog maar moderne grote
schepen met standaardhutten en
veel comfort, balkonnetjes etc. De
Rotterdam past niet in dat beeld, de
arbeidsintensieve machines van
het stoomschip vergen veel ar-
beidskrachten en veel onderhoud.
De HAL wacht een eventuele te
loorgang niet af en laat alvast een
nieuwe Rotterdam bouwen, want
de HAL zonder een Rotterdam-
schip... dat kan niet, de Rotterdam
is traditioneel altijd het vlaggen
schip van de HAL geweest, de ss
Rotterdam is al de vijfde op rij.
Overigens eindigen de namen van
alle passagiersschepen van de
HAL op Dam en alle vrachtsche-
pen op Dijk.De HAL brengt in
1997 de Rotterdam VI in de vaart,
die voldoet aan de Amerikaanse ei-
sen en in geen enkel opzicht lijkt
op haar voorganger.Ziezo, er is
weer een nieuwe Rottterdam, de
Hal kan nu met een gerust, maar
ook bloedend
hart het ss Rot
terdam verko-
pen aan de
Amerikaanse
rederij Premier
Cruises die er
een vloot op na-
houdt van ka-
rakteristieke
passagierssche
pen met stoom-
turbines. Het
schip wordt
aangepast aan
de nieuwste
SOLAS-eisen
(veiligheidsei-
sen op zee) en
komt met de
naam 'Rem
brandt' weer in
de vaart. In de
zomervan 1998
wordt een crui-
seprogramma in
de Middelland-
se Zee gevaren
dat eindigt met
een bezoek aan
Rotterdam. Vandaar vaart het
schip nog eenmaal de klassieke
route naar New York en in 1999
wordt er opnieuw een aantal crui
ses in de Middellandse zee gehou-
den.
Premier Cruises gaat vanwege
mismanagement in 2000, met een
schuld van 80 miljoen dollar, fail-
liet, de bank trekt de stekker emit
en legt het schip op de Bahama's
op waar het vier jaar lang blijft lig-
gen. Vier jaar lang is er geen koper
te vinden, de bank vraagt dan ook
niet minder dan 20 miljoen dollar!
Er liggen meerdere boten in de
verkoop, die het niet zo lang uit-
houden, zinken, worden gesloopt
of verkocht, maar de Rotterdam
blijft liggen! De bank onderhoudt
het schip met een wachtbemanning
van zo'n 30 man en denkt dat een
goed onderhouden schip toch op
den duur wel verkocht wordt. Het
blijft echter stil, heel stil.
En dat maakt Klaas Krijnen onrus-
tig. Zijn hele leven is hij al gek van
de Rotterdam waarop hij diverse
mooie 'droomreizen 'heeftge-
maakt, waaronder in 1993 een
cruise op van Lissabon naar New
York. Niet lang daarna vaart hij
nog een keer mee door het Cari-
bisch gebied en leert zo het schip
door en door kennen, van voor tot
achter. „De Rotterdam voelt voor
mij als een tweede huis, vanaf dat
moment ben ik het schip blijven
volgen." En dat levert hem vier
vrienden op. De een voer als ze-
ventienjarige mee als bellboy op
het schip, de ander was er machi
nist en weer een ander had er in-
middels twee 'fantastische'vakan-
ties' op meegemaakt. Alle vijf heb
ben de liefde voor het schip ge-
meen. „Het ss Rotterdam is een
heel belangrijk stuk Nederlands
maritiem, industrieel en cultureel
erfgoed. Het is het laatste grote
passagiersschip dat op een van on-
ze scheepswerven voor een Neder
landse rederij werd gebouwd. Vele
duizenden mensen hebben met het
schip gevaren: als bemanning,
voor zaken, familiebezoek of voor
vakantie. Voor vele Rotterdam-
mers is het een toonbeeld van de
voorspoedige jaren vijftig en zes-
tig. Een toonbeeld ook van schitte-
rende scheepsarchitectuur en
kunstuitingen uit de jaren vijftig.
Er bestaan geen vergelijkbare Ne
derlandse schepen meer. Ze waren
er wel, zoals de Nieuw Amsterdam
(1938), de Oranje (1939), de Wil-
lem Ruys (1947), de Maasdam
(1952) en de Statendam (1957).
Deze zijn inmiddels allemaal ge-
zonken of gesloopt."
De Rotterdam is een varend kunst-
werk. Het toenmalige grootste
schip van Nederland, had voor die
tijd een zeer vooruitstrevend ont-
werp. Onderscheidend vanwege de
twee ranke, naast elkaar staande
rookkanalen. Een of meerdere ach
ter elkaar was gebruikelijk. Heel
bijzonder ook was de indeling van
het schip. Een lijnschip verdeelt de
passagiers-accommodatie in ver-
schillende klassen. Door het inge-
uitschuifbare wanden konden bei-
der iets van elkaar te merken. Door
het inschuiven van de wanden kan
de scheiding tussen beide klassen
ongedaan gemaakt worden. Aan
de inrichting van het schip hebben
vele gerenommeerde architecten
en kunstenaars meegewerkt, waar
onder de architect Johannes A. van
Tienhoven. In zowel architectuur
als inrichting kom je symbolen uit
de natuur tegen. Schitterende
wandschilderingen van vogels en
bergen in de Egeische zee in de
Ritz Carltonzaal. En de duizenden
kleine lichtbubbels van het plafond
in de Ritz Carlton stellen de bub-
bels voor zoals vissen deze onder-
water zien. De plafonds in beide
eetzalen zijn bezaaid met duizen
den sterretjes en bollen van kera-
miek. Ook vinden we discriminatie
aan boord: in de eetzaal voor de le
klas wordt in dertig porseleinen
wandpanelen de geschiedenis van
de Odyssee verhaald. Men gaat er-
vanuit dat dit goede kost is voor de
gasten, meest gestudeerden. In de-
zelfde panelen van de 2e klas eet-
-eaal zijn de fabels van La Fontaine
uitgebeeld, makkelijker te begrij-
pen, zo dacht men!
Het ss Rotterdam wordt wereld-
wijd gezien als een van de mooiste
schepen op de zeven wereldzeeen
ooit, de Ritz Carltonzaal heeft van
Amerika het predikaat mooiste
zaal op de zeven wereldzeeen ge-
kregen."
Weer terug naar de geschiedenis:
er gaan geruchten dat de ss Rotter
dam niet meer voldoet aan de So
las, de Safety Of Life At See, vei-
Krijnen en zijn maten vrezen dat
als de Nieuw
Amsterdam, in
1974 gesloopt.
„Dat mag niet
gebeuren."
De inmiddels
vijf gezwore
nen besluiten
om op 1 mei
2001 de Stich-
ting Behoud
Stoomschip
Rotterdam op
te richten. Zui-
ver uit passie
en zonder enig
financieel be-
lang. Met als
doel 'er alles
aan te doen
om het schip
te behouden
en voor onder-
gang te behoe-
den'.
Acties barsten
los: de media
worden bena-
derd, een web
site gemaakt,
lezingen en tentoonstellingen ge-
houden, er gaan tig brieven naar de
gemeente Rotterdam, bedrijven en
kapitaalkrachtigen. Het levert niets
op. „In 1997 wilde de gemeente
het schip al kopen, het ging niet
door vanwege te hoge kosten, in-
clusief de dure asbestsanering."
Zomer 2002: de Stichting organi-
seert een tentoonstelling die aan-
slaat. Bij veel Rotterdammers, ge-
meenteraadsleden en bedrijven
komt het gevoel voor het ss Rotter
dam terug: dit schip hoort bij Rot
terdam als de Maas en moet terug
naar Rotterdam! Krijnen: „De ge
meente was hier niet blij mee, her-
haaldelijk was me te verstaan ge-
geven: Krijnen, stop er nou mee,
we hebben geen geld en we heb
ben geen zin!"
Maar Klaas Krijnen denkt niet aan
stoppen, wakkert het vuur weer
aan en brengt zakenmensen met el
kaar in contact. Zo komt de Stich
ting ook in contact met de Rotter-
damse Droogdokmaatschappij
(RDM), in die tijd in handen van
Joep van den Nieuwenhuijzen. Dit
contact leidt er in april 2003 toe dat
van den Nieuwenhuizen het schip
koopt van de Amerikaanse bank
voor nog geen vijf miljoen dollar,
geleend van het gemeentelijk ha-
venbedrijf met directeur Willem
Scholten. Van den Nieuwenhuij
zen brengt het schip onder in de
speciaal voor dit doel opgerichte ss
Rotterdam BV die hiermee eige-
naar van het schip wordt. De ss-
Rotterdam BV is opgericht als een
van de werkmaatschappijen van de
Rotterdamse Droogdok Maat
schappij.
Wellicht kost het enige moeite de
ze soap te volgen, maar we nade-
ren de plot: Van den Nieuwenhuij
zen maakt Peter Hesp directeur
van de ss Rotterdam B V die zal be-
kijken hoe het schip weer naar
Rotterdam kan komen om afge-
meerd te worden als hotel-restau
rant, casino. Intussen wordt in de
zomer van 2004 het ss Rotterdam
van de Bahama's naar Gibraltar
vervoerd, waar een Engels bedrijf
begint met de asbestsanering. Nie-
mand van de ss Rotterdam BV
weet iets af van het schip. Een kat
in een vreemd pakhuis! De Stich
ting behoud ss Rotterdam zorgt dat
oud opvarenden, inmiddels gepen-
sioneerd, het schip weer aan de
praat krijgen. Dat wil zeggen de
elektrische installatie en de water-
voorziening.
Joep van den Nieuwenhuijzen en
Willem Scholten komen in Sep
tember 2004 wegens financiele pe
rikelen in de problemen: Van den
Nieuwenhuijzen heeft namelijk
veel geld geleend van het Gemeen
telijk Havenbedrijf voor zijn eigen
bedrijfjes, Willem Scholten stelt
zich daar, zonder medeweten van
de wethouder, garant voor. Zo kan
Van den Nieuwenhuijzen heel veel
geld lenen. Als dank geeft hij het
Gfemeentelijk Havenbedrijf (GHB)
de ss Rotterdam BV in onderpand.
Wanneer alles misgaat met zijn za
ken en de banken geld gaan opei-
sen bij GHB geeft Van Nieuwen
huijzen het schip aan hfet GHB.
En zo krijgt de gemeente Rotter
dam, tegen wil en dank, het ss Rot
terdam toch in de maag gesplitst.
De gemeente, lees Gemeentelijk
Havenbedrijf, pakt het sportief op
en belooft er goed voor te zorgen.
De asbestsanering wordt onder re
gie van het havenbedrijf af ge
maakt met de bedoeling het schip
daarna snel te verkopen. Aan een
nieuwe partij: directeur van Hotel
Cruise Ship Operation Jan Roers-
ma en de Fortis bank bieden aan
het schip te kopen. De overdracht
is hoegenaamd rond. Maar dan:
kink in de kabel! Jan Roersma
krijgt de financiering niet rond en
het schip niet op tijd asbestvrij. Op
15 juni 2005 besluit hij: 'ik doe het
niet'
Snel daarop komen het consortium
Eurobalance (investeringsmaat-
schappij in 't Gooi) en woning-
bouweorporatie De Woonbron op
de proppen die het ss Rotterdam
kopen om er het concept wonen,
werken en leren op los te laten. Sa-
men met het Albeda college wordt
de boot nu verder opgeknapt en
verbouwd tot hotel, restaurant,
congrescentrum en voor de short
stay formule (woonruimte voor
korte tijd te huur). Ook zullen er
cultuurmanifestaties en grote the-
mabijeenkomsten op gehouden
worden. Een schip waar doorsnee
publiek zich thuis zal voelen en
een kop koffie kan halen.
De Rotterdam is gered! Klaas Krij
nen haalt opgelucht adem. En met
hem vele anderen. „We blijven dit
historisch monument als onafhan-
kelijke partij in de gaten houden.
Verder gaan we rondleidingen ver-
zorgen op dit magistrale schip, on
der meer op de brug en in de ma-
chinekamer, waar het gaspedaal
van het schip staat!" Dankzij de
tomeloze, nimmer aflatende inzet
van vijf vrienden van het stoom
schip Rotterdam en de geldelijke
steun van inmiddels al 700 dona-
teurs (particulieren en bedrijven)
komt het schip, dat inmiddels De
Rotterdam heet, in September 2006
voorgoed naar huis.
Stichting Behoud Stoomschip Rot
terdam,
www. stoomschiprotterdam. nl.
Tien passagiersdekken
Zeven passagiersliften
307 buitenhutten en suites,
met douche, toilet, airco en tv
268 binnenhutten, met
douche, toilet, airco en tv
binnen- en buitenzwembad
sportzaal
Ocean Bar (50 personen)
Tropic Bar (35)
Card Room (150)
auditorium/theater (600)
Queens Lounge (500)
Ambassador Lounge (140)
Ritz Carlton (220)
Lido restaurant (200)
La Fontaine Dining (462)
Odyssey Dingroom (276)
Vergaderzaal/videoroom (50)
