E5
iiiuCiOm idO
•m
IYIO £1 €£"1" £21 #"1
2007: Michiel de Ruyterjaar
Het
j a a r
2007
is uit-
geroe-
pen tot
Michiel
de Ruy-
terjaar. Op vrijdag 23
maart was Koningin Beatrix
in de Sint Jacobskerk in Vlis-
singen aanwezig bij de officiele
openingen van het De Ruy
terjaar. De grootste zeeheld
d|e Nederland en wellicht de
wereld ooit heeft gekend werd
4{)0 jaar geleden in Vlissingen
gfboren als Michiel Adriaens-
zoon.
Prins Maurits
Oorlog
M
im
Het herdenkingsjaar is inmid-
dels officieel geopend en het
programma in de diverse plaat-
sen is in voile gang. Lande-
lijk zal er door boekwinkels
aandacht geschonken worden
aan alle uitgaven, boeken en
stripverhalen die in het kader
\£un;de herdenking van Michiel
Be "Ruyter verschenen zijn en
aulfbn verschijnen. Een lande-
l|k£ uitgeverij brengt voor de
jeugd een stripverhaal uit over
De Ruyter. Een deel van de
opbrengst gaat naar een goed
doel voor de jeugd.
Hellevoetsluis
■1 i*
ilHift
laBlf
Lu.
Van draaiersjongen tot zeeheld
door Ank Herstel
De toevoeging De Ruyter is later
gekomen. Als vijfde kind van een
bierdrager zag zijn toekomst er niet
al te zonnig uit. Michiel groeide op
als een kwajongen die als tienjarige
de torenspits van de kerk beklom.
Hij werd na deze baldadigheid van
school gestuurd. Voor een week-
loon van zes stuivers werd Michiel
'draaiersjongen' in een touwslagerij
(daaraan hebben we waarschijnlijk
het oer-Nederlandse lied 'In een
blauwgeruite kiel draaide hij aan
't grote wiel' te danken), totdat hij
werd ontslagen.
Hij had een sterk verlangen naar de
zee en op elfjarige leeftijd, het was
monsterde het
"Jochie als hoogbootsmans-
jongen aan op het schip 'De Haen'.
In de Nederlandse Gouden Eeuw
waarin Michiel opgroeide deden
zich op allerlei gebied grote kansen
voor. In Nederland bracht de tijd
grote geesten voort als Maarten
Tromp, Constantijn Huijgens, Rem
brandt, Frans Hals, Leeghwater,
Vondel, Hugo de Groot en vele
andere bekende namen uit de vader-
landse geschiedenisboeken. Na de
ontdekkingsreizen was 'expansie'
een modewoord in die tijd. Michiel
de Ruyter zou zelfs als bemannings-
lid van een bewapende koopvaarder
(dat soort schepen waren indertijd
voorzien van een kapersbrief) mee-
gevaren hebben naar Zuid-Amerika
en naar het Caraibisch gebied.
Als vijftienjarige besloot Michiel
in dienst te treden van het leger
van Prins Maurits. Hij werd daar
busschieter (kanonnier). Hij heeft
een eigen paard en onderscheidt
zich in het leger door zijn dapper-
heid als ruiter. Zijn moeders naam
is De Ruyter en een broer van haar
die Michiel in het leger onder zijn
hoede nam heette uiteraard ook zo.
Hieraan ontleent Michiel later de
naam De Ruyter.
Van de periode tot 1631 is niet
veel bekend over de handel en
wandel van de toekomstige zee-
held. Mogelijk werkte hij als
boekhouder of handelsagent.
De zee bleef trekken en Mi
chiel wordt in 1633 stuurman
op de Walvisvaart. Michiel
verdiepte zich in allerlei za-
ken en bleef zich alsmaar
ontwikkelen. Hij klom
steeds verder in rang op.
In 1637 diende hij zelfs
weer als kaper-kapitein
in een smaldeel van
twee schepen. De jaren
erna voer hij over alle
wereldzeeen en bracht
hij uit alle uithoeken
van de wereld pro-
ducten mee. Zijn
tweede vrouw
eeltje Engels (de
eerste was na een jaar in
het kraambed samen met
haar dochtertje gestorven),
behartigde tijdens zijn af-
wezigheid als zoveel zee-
mansvrouwen zijn zaken
en zorgde daar-
naast voor hun
vier kinderen.
Tot aan 1652
heeft Mi
chiel de
Ruyter
uiteen-
lopende
banen
op zee.
In 1644
is hij
v a r e n d
koopman
en schipper/ei-
genaar van zijn schip
Salamander. In 1650
overlijdt Neeltje Engel
en twee jaar later trouwt
Michiel voor de derde keer.
Annetje van Gelder schenkt
hem nog twee kinderen. Mi
chiel zegt de zee vaarwel en blijft
aan wal. Hij is een familieman in
hart en nieren.
Het is 1652 als de Eerste Engelse
Oorlog tiitbreekt. De vloot'Werd" rmshfirin
versterkt en er moesten een Zeeuw
en een Fries aangewezen worden
om het evenwicht te brengen in de
verdeling van de
officiersfunc-
ties. Aanvan-
kelijk werd
voor de
Zeeuw
geko-
zen
voor admiraal Witte de With. He-
laas (voor hemzelf) was deze man
zo impopulair bij zowel zijn eigen
mensen als
bij de
a n -
Volop activiteiten
dere officieren dat men de keus liet
vallen op de schipper die eigenlijk
het liefst thuis bij zijn gezin wilde
blijven; Michiel de Ruyter. Na lang
beraad liet De Ruyter zich overha-
len om een nieuwe stap in zijn loop-
baan te zetten. Uiteindelijk werd hij
bekend als de grootste militair ter
zee die de wereld ooit kende.
Michiel De Ruyter was indertijd bij-
zonder geliefd onder zijn matrozen.
Hij had hart voor de gewone man
en vocht tegen de onderdrukking.
Zijn mening'was dat welvaart voor
het hardwerkende volk uitsluitend
mogelijk was via vrije handel.
En handel stond indertijd gelijk
aan scheepvaart. Van zijn matro
zen kreeg hij de eretitel 'beste-
vaer'. De betekenis hiervan is
'grootvader' maar eveneens
dat het met niemand beter
varen was als De Ruyter.
De Ruyter was een man, die
naast een militair genie over
vele hoogstaande eigenschap-
pen beschikte. Discriminatie
op huidskleur was hem
eveneens vreemd.
In zijn jeugd was
hij dikbevriend
met de zwarte Jan
Kompagne. Jan
was als verste-
keling op een
slaven-
schip
in Vlis
singen
t e -
rechtge-
komen en had bij
De Ruyter op
school gezeten
waar ze harts-
vrienden waren.
Voor die tijd
was het onge-
woon dat blan-
ken en zwarten
vriendschappen
onderhielden.
Toen vice-admi-
raal De Ruyter
in 1664 naar een
van de Afrikaanse
...todgtenofijen
bdiiixsni
gestuurd die
door de En-
gelsen op
Nederland
waren buit-
gemaakt,
werd hij
bij een
bezoek
aan een
dorpje
door de
onder
Vlis-
sings aangesproken.
Jan Kompagne, zijn jeugdvriend
was teruggekeerd naar Afrika en
stond opeens voor de neus van De
Ruyter.
Op 16 augustus 1675 verlaat De
Ruyter met zijn schip De Eendracht
de haven van Hellevoetsluis om de
Spanjaarden terzijde te staan in hun
strijd tegen de Franse koning Lode-
wijk XIV. Op 22 april 1676 raakte
De Ruyter tijdens een zeelsag bij
de vulkaan de Etna zwaar gewond.
Hij sterft aan zijn verwoningen op
29 april 1676. De thuisreis begon
eindelijk voor De Ruyter op 18 no-
vember. Voor de Franse kust werd
op bevel van diezelfde Lodewijk
XIV een eresaluut aan het stoffelijk
overschot van De Ruyter gebracht
bij het langs varen van de Een
dracht. Na ruim drie weken kwam
de Nederlandse kust in zicht. Maar
er was nog geen einde gekomen aan
de beproeving die het schip moest
doorstaan. Door strenge vorst en
zware ijsgang bleek het onmogelijk
binnen te vallen.
Ten einde raad voer Van Almonde
toen naar de Engelse kust; eerst
naar de baai
van St. Helens bij
Wight en vervolgens naar de rede
van Portsmouth. Het leek alsof
het lichaam van De Ruyter nog
eenmaal in Engelse wateren wilde
verkeren. Pas op 24 januari 1677
dooide het voldoende om weer uit
te zeilen. Mist en harde wind hiel-
den de terugkeer van de Eendracht
daarna opnieuw enkele dagen op.
Van Almonde arriveerde tenslotte
op 30 januari met de Eendracht
voor Hellevoetsluis. Twee dagen
later kwamen Engel De Ruyter en
zijn zwager Somer aan boord om
het stoffelijk overschot van hun
vader en schoonvader af te ha-
len. Op 4 februari 1677 werd het
stoffelijk overschot van De Ruyter
van de Eendracht naar een speciaal
ingericht rouwjacht van de Rotter-
damse Admiraliteit overgebracht.
Onder ereschoten van de schepen
die voor Hellevoetsluis lagen, en
van het fort, ging het rouwjacht op
weg naar Rotterdam. Op 18 maart
1676 kreeg Michiel De Ruyter een
heldenafscheid met een massale op-
komst in Amsterdam.
De carillons in Nederland zullen
veelal aangepaste liederen spelen.
Vanaf 5 juni 2007 tot en met 7
januari 2008 is in het Scheepvaart-
museum Amsterdam een expositie
te zien waaruit blijkt waarom de
admiraal zo succesvol was. Van
17 tot en met 22 augustus wordt
de Race2Sail De Ruyter gehouden,
een race die start in Den Helder en
aankomt in Oostende. Aan boord
van de Tall Ships zijn jongelui van
1.5 tot 25 jaar die meevaren en
meewerken om de zeevaart te leren
keniSen.
De Classic Yacht Race van Oost
ende naar Vlissingen wordt op 23
augustus gevaren. De vermoede-
lijke aankomsttijd in Vlissingen is
rond 16.00 uur. In de Nieuwe Kerk
in Amsterdam wordt in augustus de
tentoonstelling 'Helden' gehouden.
De Nationale Vlootdagen in Den
Helder die in juni worden gehouden
zullen in het teken van Michiel de
Ruyter staan en ook de Wereld-
havendagen die in Rotterdam van
7 tot en met 9 September worden
gehouden, zullen in het teken van
de zeeheld staan.
Op 7 en 8 September wordt ter ere
van de 400ste geboortedag van De
Ruyter een zeilrace gehouden van
Vlissingen naar Rotterdam. Aan
deze Admiraal De Ruyter Home-
port Race doen zo'n 150 zeiljachten
mee, waaronder voormalige deel-
nemers aan de Ocean Race en en
kele zogenaamde Tall Ships. Zelfs
de nationale Taptoe die van 26
tot en met 30 September in Ahoy
Rotterdam wordt gehouden staat
in het teken van De Ruyter. Ook
in Den Helder staat De Ruyter in
Museum Fort Kijkduin volop in
de belangstelling. Uiteraard wordt
in de geboorteplaats van Michiel
De Ruyter, Vlissingen ruimschoots
aandacht geschonken aan het De
Ruyterjaar. Het Zeeuws Maritiem
Muzeeum Vlissingen is het mid-
delpunt van de activiteiten. www.
muzeeum.nl.
Ter gelegenheid van het De Ruy
terjaar worden in geheel Nederland
diverse activiteiten en tentoonstel-
lingen georganiseerd, meestal op
plaatsen waar onze zeeheld iets
mee te maken heeft gehad. De of
ficiele opening van het De Ruy
terjaar vond op 23 maart plaats in
zijn geboorteplaats Vlissingen en
daar wordt ruimschoots aandacht
geschonken aan het De Ruyterjaar.
Wie het echter dichterbij zoekt kan
heel goed in Hellevoetsluis terecht.
Deze vestingplaats is van groot
belang geweest in de geschiedenis
random De Ruyter.
Michiel de Ruyter gebruikte Helle
voetsluis als haven en rede voor zijn
vloot. De Ruyter heeft ongetwijfeld
veel tijd in Hellevoetsluis doorge-
bracht omdat het in die tijd traditie
Ruyterjaar'
was dat de opperbevelhebber van
een schip vanuit de Admiraliteits-
haven Rotterdam een paar weken
naar Hellevoetsluis ging om toe-
zicht te houden op de bevoorrading
en daarvandaan uit te varen. Het
vlaggenschip de Zeven Provincien
is in Rotterdam gebouwd en voer
op 4 September 1665 de haven van
Hellevoetsluis in. De Ruyter ging
echter pas op 28 maart 1666 voor
het eerst aan boord van het nieuwe
vlaggenschip om voorbereidingen
te treffen voor de confrontatie met
de Engelse Vloot in wat later de
Vierdaagse Zeeslag zou worden ge-
noemd.
De tocht naar Chatham, tijdens de
Tweede Engelse Oorlog in 1667, is
een van de grootste wapenfeiten uit
de 17e eeuw. De uit drie eskaders
bestaande vloot veroverde onder
andere het vlaggenschip de Royal
Charles dat in triomf naar Helle
voetsluis werd gebracht, waar het
nog jaren in de haven lag voor het
onder de slopershamer viel.
In het museum weekend (14 en 15
april) is op zaterdag 14 april de af-
trap gegeven voor een herdenkings
jaar dat bol staat van de activitei
ten. Er was een bijeenkomst in De
Veste die in het teken stond van de
herdenking van Michiel Adriaans-
zoon De Ruyter. Frits de Ruyter de
Wildt, een nazaat van De Ruyter
heeft de openingshandeling ver-
richt. Tijdens de opening heeft Bob
Benschop van het streekarchief in
Den Briel zijn boek 'Zeehelden in
Hellevoetsluis' gepresenteerd. Dit
boek is verkrijgbaar via de lokale
boekwinkels en via het strekmu-
seum Brielle.
In het bezoekerscentrum De Veste
(Oostzanddijk 3) is een expositie
over De Ruyter ingericht. Gedu-
rende de zomermaanden is eens
per maand op zondag een stads-
wandeling door Hellevoetsluis te
volgen waarbij alle plekken wor
den aangedaan die van belang zijn
voor de geschiedenis random De
Ruyter. In het bezoekerscentrum
van Droogdok Jan Blanken aan de
Industriehaven is een tentoonstel
ling ingericht van de boeken van
de Brielse schrijver Joh. H. Been.
'Paddeltje, de scheepsjongen van
Michiel De Ruyter' is een van die
boeken. Daarnaast is in dit bezoe
kerscentrum een grote collectie fo-
to's met afbeeldingen van schepen
met de naam Hr. Ms. De Ruyter te
bezichtigen.
In de Koopvaardijhaven van Hel
levoetsluis ligt het museumschip
'Lichtschip 12 Noordhinder'. Hier
vinden gedurende het gehele her
denkingsjaar diverse activiteiten
plaats. Michiel zal hier in zijn
blauwgeruite kiel laten zien hoe hij
aan het grote wiel draait maar de
goede verstaander weet dat hiermee
wordt bedoeld dat een touwslager
uitleg geeft over de fabricage van
touw. Op zaterdag 5 mei wordt
het Groot Dictee gehouden. Dit
dictee staat geheel in het teken
van de herdenking van Michiel De
Ruyter. In de loop van het seizoen
zal historicus Arie van den Ban
een lezing geven over Michiel De
Ruyter in Hellevoetsluis. Het De
Ruyterjaar wordt in Hellevoetsluis
in de museumnacht op 13 oktober
afgesloten. Tot die tijd vinden er
talloze activiteiten plaats waarbij
de Nederlandse zeeheld een promi-
nente plaats inneemt.
Voor informatie en aanmeldingen
voor de stadswandelingen kan
contact worden opgenomen met
Droogdok Jan Blanken, tel. 0181-
310197, e-mail: info@droogdok.nl.
Voor informatie over de musea van
Hellevoetsluis: www.museahelle-
voetsluis.nl. Algemene informatie:
www.400jaarmicliielderuyter.nl.