Achtergrond
Haiti ligt inpuin.Wetrekkengul
de portemonnee en wachten
op de volgende klap. Leverteen
aardbevingooitietsgoedsop?
Natuurramp Preventie noodzaak
26
000
Haiti gebukt onder schulden
He Quakes suck
He Stormen ook
He Ergst
MaasstadPers
Woensdag 24 februari 2010
Voorkomen
goedkoper
dan genezen
Petra Janbroers
ROTTERDAM
'De tsunami op 26 december 2004
was het omslagpunt. Die ramp had
met 230.000 doden in dertien landen
zo'n enorme omvang en impact dat
internationaal het besef doordrong
dat het zo niet langer kan', zegt ir.
Henk Meijerink, net terug uit Haiti,
waar hij namens Cordaid deel uit-
maakte van de zogenoemde VN-shel-
terunit.
'Op Sumatra worden nu geen
scholen meer gebouwd van twee of
meer verdiepingen. Bouwcodes zijn
aangescherpt en er wordt beter gein-
specteerd, op het gebruik van staal
bijvoorbeeld. Er komt steeds meer
aandacht voor 'nieuwe' zaken als ero-
siebestrijding en voedselzekerheid.
De Indonesische regering heeft zelfs
een 'rampen'-departement opgezet
met een eigen begroting waarin veel
aandacht is voor preventie. Voorko
men is goedkoper dan genezen, dat
snappen we inmiddels.'
En dat is broodnodig. 'Door kli-
maatverandering en verstedelijking
zullen er steeds meer rampen ko-
men', zegt architect en docent op de
TU Delft Alexander Vollebregt. 'De
mensen trekken over de hele wereld
meer en meer naar de stad, ze komen
vaak terecht op de meest kwetsbare
plekken. De grootste steden van de
wereld liggen op een breuklijn. Naar
schatting 3,5 miljard mensen zullen
binnen twintig jaar in sloppenwi jken
wonen. We gaan naar heel andere
leefstructuren en er is visie nodig om
daar mee om te gaan. De natuur gaat
haar gewone gangetje; een natuur-
dreiging wordt echter pas een ramp
als er menselijke slachtoffers vallen.'
Dorpshoofden
Vollebregt reist deze week op verzoek
van de adviseur van president Rene
Preval naar Port-au-Prince af om de
wederopbouw 'in een groter perspec-
tief te plaatsen'. Hij heeft internatio
naal aanzien verworven met zijn on-
derzoek naar urban emergencies en
opvattingen over preventie en weder
opbouw. Hij gruwt van internatio-
nale organisaties die na een ramp van
boven af de lakens uitdelen en is er
groot voorstander van de lokale be-
volking over haar eigen lot te laten
beschikken: de dorpshoofden moe-
ten meebeslissen over wie hun hui-
zen herbouwen.
'Het tempo van de wederopbouw
moetomlaag: langetermijnplanning
is er nu niet bij, slachtoffers krijgen
snel, snel een dak boven het hoofd en
blijven daar vervolgens vaak nog ja-
ren zitten. Na een ramp moetzo snel
Op een golfbaan in Port-au-Prince wonen sinds de beving tienduizenden mensen in een tentenkamp. hh
mogelijk het gewone leven kunnen
worden opgepakt: er moeten scho
len, winkels, speeltuinen komen.'
'Er is grote druk op hulporganisa-
ties om zo kordaat mogelijk te preste-
ren', legt Vollebregt uit. Vergelijk Ha
iti met Indonesie: er is enorme
media-aandacht, er worden miljoe-
nen ingezameld voor hulp. De keer-
zijde daarvan is dat de guile gevers zo
snel mogelijk willen zien dat er wat
met hun geld gebeurt. Ze willen fy-
sieke bewi jzen; of de gebouwen soci-
aal-cultureel duurzaam zijn of niet,
ontdekken we dan pas later. Maar ik
zeg: je kunt nu beter minder levens
redden en meer levens in de toekomst
redden. Het kost 100.000 euro om
een persoon te redden. De verhou-
dingen zijn scheef: er is kennis in
overvloed om je te kunnen voorberei-
den op natuurrampen, maar er is
geen geld om voorzorgsmaatregelen
te treffen; er komt veel geld vri j als de
ramp heeft plaatsgevonden, maar
dan zijn er onvoldoende experts die
het wederopbouwproces kunnen be-
geleiden. Elke keer vinden we op-
nieuwhetwiel uit.'
Volgens Vollebregt is een ramp
soms 'een geluk bij een ongeluk'.
'Neem Haiti, daar speelt veel meer
dan een verwoestende aardbeving, ze
kampen er al eeuwen met proble-
men, het is straatarm, het is inmid
dels ontbost. Goede wegen ofzieken-
huizen waren er niet; die gaan er nu
zeker komen. Het is als met New Or
leans na de orkaan Katrina, 'a blessing
in disguise'. De stad, die nagenoegtot
de ondergang was gedoemd, wordt
nu mogelijk gered.'
Momentum
Het is volgens Henk Meijerink van
groot belang het momentum vast te
houden om mensen te laten inzien
dat voorkomen beter is dan genezen.
15,5 mi|J'ard euro
in huidige cijfers is het bedrag dat Frankijk na Haiti's onafhankelijkheid in 1804
eiste in ruil voor souvereiniteit. Het kostte 122 jaar om de schuld af te lossen.
Sinds de aardbeving in Haiti op
12 januari is het toch al verhit-
te debat over de internationa-
le schuldenlast van het armste land
op het westelijk halfrond opgelaaid.
Venezuela, een van Haiti's grootste
crediteuren, verscheurde kort na de
beving een nota van 295 miljoen
'olie-gerelateerde' dollars, volgens
IMF-cijfers een kwart van de huidi
ge totale externe schulden van Haiti.
De discussie over de schuldenlast
van Haiti woedt al sinds lang voor de
aardbeving. In april 2009 piekte Hai
ti met 1,9 miljard dollar in het rood
en kwam de internationale gemeen-
schap overeen zo'n 1,2 miljard dollar
schuld bij onder meer het IMF, de
Wereldbank en de Amerikaanse re
gering kwijt te schelden. Na de be
ving bood het IMF Haiti doodleuk
nieuwe leningen aan, waardoor de
schuld weer is opgelopen tot 1,25
miljard. Dominique Strauss-Kahn,
de baas van het IMF, wil de nieuwe
schuld wel schrappen als de IMF-le-
den dat goed vinden, zei hij onlangs.
De leiders van de G7 maakten eerder
deze maand op een top in Canada
bekend de bilaterale schulden van
Haiti te 'vergeven', zoals de Britse
premier Gordon Brown het uitdruk-
te. Deze terminologie is sommigen
in het verkeerde keelgat geschoten.
Zoals bij Naomi Klein, de Canadese
auteur van The Shock Doctrine (2007)
waarin zij stelt dat natuurrampen
en oorlogen worden aangewend om
de belangen van multinationals en
hun politieke vriendjes door te
drukken. De nieuwe kapers (geld-
verstrekkers) liggen volgens haaral-
weeropdekust.
'Vergeven? Wij zouden de Haitia-
nen om vergeving moeten smeken.'
Het is tijd dat er over betalingen aan
Haiti wordt gesproken. Erkenning
van het recht op compensatie voor
de oud-slavenkolonie moet de vol
gende stap zijn, meent Klein. O
Aardbevingen hebben tussen 2000 en 2009 60% van
de 7 80.000 mensenlevens bij alle natuurrampen
opgeeist. aldus een studie van Universiteit Leuven.
Stormen nemen 22% van de doden voor hun reke-
ning,extreme temperaturen ll.De 3.800 natuur
rampen tussen 2000-2009 kostten 685 miljard euro,
De grootste ramp deze eeuw was
V' -1 de tsunami in Zuidoost-Azie in 2 004
met 2 30.000 doden.
